al-i imran / âl-i imrân

• İmran soyundan gelenler. (İmran ikidir. Birisi: Hz. Musa ve Harun'un (A.S.) babaları olan İmran ibn-i Yashür ibn-i Lâvi ibn-i Yakub ibn-i İshak ibn-i İbrahim'dir (A.S.) İkincisi: Hz. Meryemin babası olan İmran ibn-i Metan ki, bu da Süleyman ibn-i Dâvud ibn-i İşa neslinden, bunlar da Yahuda ibn-i Yak

• İmrân âilesi. Süleymân aleyhisselâmın evlâdından İmrân bin Mâsân'ın kendisi veya onun kızı hazret-i Meryem ile oğlu hazret-i Îsâ. Âl-i İmrân'ın, Yâkûb aleyhisselâmın evlâdından İmrân binYeshâr'ın kendisi veya oğulları Mûsâ ile Hârûn aleyhisselâmın ol duğu da bildirilmiştir.

ale'l-usul / ale'l-usûl

• Usûl üzere. Usûle göre, usulen.

alelusul / alelusûl

• Usûlen, öylesine, özen göstermeden.

asaf / âsaf / آصف

• Süleyman Peygamberin (A.S.) veziri. Vezir.
• Bir ot ismi.

• Vezir. (Arapça)
• Hz. Süleyman'ın veziri. (Arapça)

bad-ı cem / bâd-ı cem

• Hz. Süleyman Peygamberin hükmettiği yel, rüzgar.

bazile

• Tıb: Göğüs veya karnın içinde husule gelen gaz veya su şişlerinin mahfazasını delmeye mahsus ve boru içinde mahfuz bir mil.

belkıs

• Süleyman (A.S.) zamanında, Yemen'de Sebe şehrinde hükümet süren Himyerîlerden bir melikedir.

• Süleymân aleyhisselâm zamânında Yemen'de Sebe' şehrinde hüküm süren Himyerîlerden bir kadın sultan.

bilmüzakere / بالمذاكره

• Görüşülerek. (Arapça)

cem

• Hükümdar, melik, şah.
• Hz.Süleyman'ın (A.S.) nâmı.
• İskender'in bir ismi.

cemşasb

• Hz. Süleyman Peygamber. (A.S.) (Farsça)

dav'

• Şule, ziya, ışık.

davud / dâvud

• Kur'an-ı Kerim'de ismi geçer ve Benî İsrail Peygamberlerindendir. Hz. Süleyman'ın (A.S.) babasıdır. Hem Peygamber, hem Sultandı. İbranice Zebur kitabı kendisine nâzil olmuştur. Sesi çok güzeldi. M.Ö. 1010 da vefat ettiği nakledilir.

davud aleyhisselam / dâvûd aleyhisselâm

• Kur'ân-ı kerîmde adı geçen ve İsrâiloğullarına gönderilen peygamberlerden. Hem peygamber, hem sultân yâni hükümdâr idi. Soyu Yâkûb aleyhisselâmın Yehûda adlı oğluna ulaşır. Süleymân aleyhisselâmın babasıdır. Kudüs'te doğdu. Orada yaşadı ve orada vefât etti.

efruz

• (Efruhten: Tutuşturmak, ziyalandırmak mastarının emir kökü) Şule. Aydınlatıcı. Parıltı. (Farsça)

ezec

• (Çoğulu: Azec) Süleyman Aleyhisselâm'ın yaptığı bir bina adı.

fesale

• (Füsule) Alçak ve asılsız olmak.

firaş-ı sahih

• Fık: Nikâh ve mülk-i yemine müstenid bulunan istifraş. Mülk-i yemin, bir kimsenin temellükünde bulunan cariye demektir. Binaenaleyh bu iki şarta dayanan istifraştan, meydana gelecek çocuk, varis addolunur. Ancak, cariyeyi istifraşta husule gelen çocuğun kendisinden olduğunu müstefrişin söylemesi lâz

fusaha

• (Tekili: Fasih) Fasih kimseler. Güzel ve usule uygun konuşabilenler. Güzel söz söyleme kabiliyetinde olanlar.

halvetgah / halvetgâh

• Tek başına oturup ibadetle vakit geçirilen yer. (Farsça)
• Halvet yeri. Gizli olarak görüşülecek yer. (Farsça)

hareket-i dahil / hareket-i dâhil

• Tar: Kanuni Sultan Süleyman zamanında Süleymaniye medreselerinin binasından sonra onikiye çıkarılan tarik-i tedris (okutma yolu) silsilesinin dördüncü mertebesindeki müderrislerine verilen bir ünvandır.

hasıl / hâsıl

• Husûle gelen, peyda olan, çıkan, üreyen.

• Peyda olan. Husule gelen. Çıkan, meydana gelen.

havamis-i süleymaniye

• Tar: Süleymaniye Medresesini teşkil eden medreselerden beşinin müderrisine verilen ünvan. İlk zamanlarda havamis namı altında beş medrese ve beş aded de müderris bulunurken daha sonraları müderrislerin sayıları arttırılmış ve bundan dolayı "havamis" kelimesi de "hamise"ye kalbolunmuştur. Havamis med

hazret-i süleyman

• Süleyman (a.s.).

hilaf-ül-ade / hilaf-ül-âde

• Kaide ve usule karşı.

hüdhüd

• Süleyman aleyhisselâmın haberci kuşu.

hüdhüd-misal

• Hz. Süleyman'ın haberleşme vasıtası olarak kullandığı kuş gibi.

hüdhüd-ü süleymani / hüdhüd-ü süleymânî

• Hz. Süleyman'ın (a.s.) kuşu hüdhüd.

husul / husûl / خصول

• Ortaya çıkma, gerçekleşme, var olma. (Arapça)
• Husûle getirmek: Meydana getirmek, gerçekleştirmek. (Arapça)

husul-yafte / husul-yâfte

• Husule gelmiş, meydana çıkmış, hâsıl olmuş. (Farsça)

ictimar

• Tütsülenme, buhurlanma.

ıdtıram

• Ateş yakılmak.
• Şule vermek, ışıklandırmak.

imam-ı taberani / imam-ı taberanî

• (Süleyman bin Ahmed Taberanî) Hadis âlimidir. Şam'da Taberiyye'de doğmuş ve orada vefat etmiştir. (260-360) Kebir, Evsat ve Sagir hadis kitablarını yazmak için 33 sene Irak, Hicaz, Yemen, Mısır ve başka yerleri dolaşmıştır.

inşial

• Alevlenme, şulelenme.

intac

• Neticelenme. Husule getirme. Sona erdirme. Doğurma, meydana getirme.

iş'al

• Şulelendirmek. Yaymak, alevlendirmek. Tutuşturmak. Parlatmak. Şiddetlendirmek.

ısparta süleymanları

• Sıddık Süleyman Kervancı, Mübarek Süleyman, Süleyman Rüştü, Süleyman Rüştü Çakın.

istihsal

• Hasıl etmek. Husule getirmek. Elde etmek. Üretmek.

kabes

• Ateş parçası.
• Ateş şulesi.
• Öğretmek.
• Öğrenmek.

kanuni

• Kanuna dâir. Kanuna ait.
• Avrupavâri kanuna vesile olan Osmanlı Padişahı Sultan Süleyman'ın bir nâmı.

kudüs

• Filistin'de, Süleymân aleyhisselâm tarafından inşâ ettirilen Mescid-i Aksâ'nın bulunduğu şehir. Bu şehir târih kitaplarında İlyâ adıyla da zikredilir.

lühab

• Ateş alevlenmek.
• Işıklanmak, şule vermek.
• Ateşi yakıp tutuşturmak.

lütre

• Ancak konuşanların anlıyabileceği, başkalarının anlıyamıyacağı şekilde görüşülen uydurma dil, kuşdili. (Farsça)
• Boşboğaz. (Farsça)

madde

• Zahir duygularla hissedilen, ruhâni olmayıp, ağırlığı olan, cismâni bulunan.
• Asıl, esas, cevher, mâye.
• Bend, fıkra, kısım.
• İlm-i Kelâmda: His âzâmız üzerine bir takım muayyen ihtisâsât husule getiren veya getirebilen, her şey.
• Tıb: Çıbanın içinde hasıl olan ya

mahafil

• (Tekili: Mahfil) Mahfiller.
• Toplantı yerleri. Oturulup görüşülecek yerler.
• Büyük câmilerde eskiden hükümdarlara veya müezzinlere ayrılmış ve etrafı parmaklıklarla çevrilmiş olan yerler.

mahrab

• (Çoğulu: Mehârib) Cenk edecek, dövüşülecek yer.

maskat

• Düşülen yer.

• Düşülen yer, doğum yeri.

meclis

• Oturulacak, toplanılacak yer.
• Görüşülecek bir mes'ele için bir araya gelmiş insan topluluğu.
• Devlet işlerini görüşmek üzere Millet Vekillerinin toplandıkları büyük bina.

mehbit

• Bir şeyin indiği yer. İnilecek yer. Yukarıdan aşağı inilecek yer. Düşülen yer.

men

• (İsm-i Mevsuldür) Şahsa delâlet eder. "O kimse ki, yahut, kimi, kim, kim ki" gibi mânâlara gelir. İstifham için olur, yerine göre tesniye (Menân) şeklinde ve cemi (Menun) gibi okunabilir. Akıl sahibleri hakkında kullanılır. Mevsule, şartiye, nekre-i tâmme, nekre-i mevsule olur.

menabir

• (Tekili: Minber) Minberler. Camilerde hatiblerin hutbe okumalarına mahsus kürsüler.

mescid-i aksa / mescid-i aksâ

• Kudüs'te Süleymân aleyhisselâm tarafından yaptırılan mescid. Beyt-i Mukaddes (Makdis).

• Kudüs'te Hz. Süleyman tarafından yaptırılan mukaddes mescid.

meşhed / مشهد

• Şehit düşülen yer. (Arapça)

mevlid-i şerif

• Süleyman Çelebinin yazdığı, Peygamberimizin (a.s.m.) doğumunu ve hayatını anlatan manzum eser.

mevt-i esved

• Boğazı sıkılmak veya suya atılmak suretiyle husule gelen ölüm.

Mihrimah

• Mimar Sinan'ın uğuna biri Edirnekapı diğeri Üsküdar olmak üzere iki eser yaptığı, Osmanlı Padişahı 1. Süleyman ile eşi Hürrem Sultan'ın kızının adıdır.

mubahhar

• Tütsülenmiş.
• Buhar hâline gelmiş, buharlanmış.

müdam

• Devam eden. Sürekli. Dâim ve bâki olan.
• Mübtelâ olan. (Her nefeste Allah adın de müdamAllah adı ile olur her iş temamSüleyman Çelebi)

muhassal

• Netice. Husule gelen. Tahsil olunan. Hâsıl olmuş bulunan. Toplanılmış, cem'olunmuş. Hülâsa. Sözün kısası.

muhassıl

• Husule getiren. Hâsıl eden. Meydana getiren.

mülaet

• (Çoğulu: Mulâ) Midedeki rahatsızlıktan dolayı husule gelen zükkâm hastalığı.
• Hazret-i Peygamber'in (A.S.M.), Hz. Abbas'ı ve dört erkek evlâd-ı mübarekelerini örttüğü perde.
• Büyük ihram.

müstahsil

• (Hâsıl. dan) Yetiştiren, hâsıl eden, husule getiren, elde eden. Üretici.

mütebahhir

• (Buhar. dan) Tütsülenen, dumanlanan, tebahhur eden.

mütehassıl

• (Husul. den) Husule gelen, hasıl olan, vücut bulan, meydana gelen.

müvellid

• Tevlid eden, husule getiren, doğuran. Doğurtan kimse. Meydana getiren.

müvellide

• Husule getiren, tevlid eden. Doğurtan. Ebe.

neml suresi

• Kur'an-ı Kerim'de 27. Sure olup Süleyman Suresi de denir. Mekkîdir.

nur

• Aydınlık. Parıltı. Parlaklık. Her çeşit zulmetin zıddı. Işık.
• Kur'ân-ı Kerim. İman. İslâmiyet. Peygamber.
• Zulmeti def eden, şule, ışık.

nusha

• Muska; büyü ve tılsım gibi hastalıkve âfetlerden korunmaya vesile olması için yazılan ve üste asılan veya suyu içilen veya tütsülenen dua.

orhan gazi

• (Mi: 1288 - 1359) Osmanlı Devletinin kurucusu olan Babası Osman Gazi vefat edince (1326) Onun yerine tahta geçti. Onu yetiştiren, Hocası Şeyh Edebâli idi. Genç yaşta gazi akıncılar arasına karıştı, çok cesur ve atılgandı. Akıncı Gaziler onun oğlu Süleyman Paşa kumandasında Rumeli'ye geçtiler. Türbes

rakrak

• Şuleli ve ziyâlı, parlak, nurlu.

sahr

• (Sahar - Saharat - Suhur) Kaya. Büyük taş.
• Maden kütlesi.
• Hazret-i Süleyman (A.S)'in mühürünü çalan ifrit.

sebe'

• (Sebâ) Hazret-i Süleyman Aleyhisselâm'ın mucizesi sonunda imana gelen ve onunla evlenen Belkıs'ın Yemen'de hükmü altında bulundurduğu mâmur şehrinin ismi.
• Bir Arab kavminin adı.
• Bir devlet ismi.
• Bir şahıs adı.

selub

• (Çoğulu: Süleb) Müddeti tamam olmadan yavrusunu düşüren deve.

servakt

• Kimse bulunmayan boş oda veya daire. (Farsça)
• Yalnız görüşülecek yer. (Farsça)

sıbah

• Güzel şeyler. Güzel olanlar. şule.

şu'le / شعله

• Alev, şule. (Arapça)

şu'ledar / شعله دار

• Alevli, şuleli. (Arapça - Farsça)

sülek

• (Çoğulu: Sülekân) Keklik kuşunun erkeği. (Müe: Süleke)

süleyman

• Süleyman (a.s.).

süleyman-ı emaret / süleyman-ı emâret

• Hz. Süleyman'ın (a.s.) saltanatı, devleti.

süleymanvari / süleymanvâri / süleymanvârî

• Hz. Süleymân gibi.

• Süleyman aleyhisselâm gibi.

tahassul

• Hâsıl olmak. Üremek. Husule gelmek. Bir araya birikip sâbit ve bâki olmak. Netice olarak çıkmak.

taht-ı belkıs

• Belkıs'ın tahtı. (Çok eski mecusi Yemen padişahlarından Şerahil'in kızı Belkıs, başka kardeşi olmadığından babasının yerine Yemen'e hükümdar olmuş idi. Sonra Süleyman Aleyhisselâm ile evlendi. Onun mu'cizeleriyle imana geldi.) Bak: Hüdhüd, Süleyman (A.S.)

tebahhur

• (Buhar. dan) Buharlaşmak. Tütsülenmek. Buğulanmak.
• Kokmak.

tebhir

• Buharlaştırma. Buhar hâline getirme.
• Tütsüleme.

tedhin / tedhîn / تدخين

• (Duhan. dan) Dumanlama, tütsüleme.

• Dumanlama. (Arapça)
• Tütsüleme. (Arapça)

temyizen

• Bir üst mahkemede tekrar görüşülerek.

teyessür

• Kolaylıkla husule gelme.
• Muvaffakiyet ve başarı ile bitme.

u'cube-i hilkat

• Yaratılıştan insanlara hayret verici olan. Şaşılacak, hayrete düşülecek hilkat garibesi.

ümmet

• Cemaat, kavim, taife.
• Bir hâkim milletin ashabından olan hey'et-i içtimaiye.
• Bir peygambere inanıp onun yolundan giden insanların hepsi. Bir peygamberin Hakka davet ettiği cemaat.
• Bir dille konuşan millet.
• Arkasına düşülecek bir cemaat veya tarikat.

yavuz sultan selim

• (Hi: 875-926) Osmanlı Padişahlarından dokuzuncusudur. Sultan Süleyman Han'ın babası, 2. Bayezid Han'ın oğludur.Azim ve sebat örneği olan ve memleket mes'elelerinde en küçük kusurları bile afvedemiyen Yavuz Selim, Çaldıran seferine çıkmıştı. Uzun müddet seferde olan askerleri bir gün padişahın çadırı

zekeriyya

• Benî İsrail peygamberlerinden ve Hz. Süleyman Aleyhisselâm'ın neslindendir. Beytül-Makdis'de Tevrat yazan ve kurban kesen reis idi. Zevcesi, Hz. Meryem'in teyzesi idi. Benî İsrail'in büyüklerinden olan İmran namındaki zatın karısı Hanne, Zekeriyya (A.S.) ın karısının kardeşidir. Hz. Meryem İmran kız

zekeriyya aleyhisselam / zekeriyyâ aleyhisselâm

• İsrâiloğullarına gönderilen peygamberlerden. Yahyâ aleyhisselâmın babasıdır. Soyu Süleymân aleyhisselâma ulaşır. Mûsâ aleyhisselâmın dîninin emir ve yasaklarını insanlara tebliğ etti. Yahûdîler tarafından şehîd edildi. Kabri Haleb'dedir.

zenbilli ali efendi

• Yavuz Sultan Selim Han ve Kanuni Süleyman devrinin meşhur Şeyh-ül İslâmı ve âlimidir. Asıl adı Alâaddin Ali Cemâl Çelebi'dir. Allah rızası ve Allah korkusundan başka birşey tanımaması sayesinde, pervasız hareketleri ile bir çok insanın hayatlarını koruyabilmiş, adaleti te'min etmiştir. Sağlam dindar