a'cam

• Acemler; Arap milletinden olmayanlar.

a'lal

• (Tekili: İllet) Hastalıklar, marazlar, illetler.
• Sebepler.

abide

• Uzun müddet dillerde destan olup kalan beliye ve dâhiye.
• Bir milletin târihinde büyük bir değeri hâiz olan vak'a.
• Fesahat ve belâgatı dolayısıyle benzeri söylenemeyen şiir.
• Tarihte yüksek ve hâkim bir mevkide olan vak'aları veya büyükleri yaşatmak için yapılan bina.

acem

• Arap milletinden olmayan başka milletler.

adab-ı milliye / âdâb-ı milliye

• Millete ait edep ve terbiyeler.

afgan

• Afganistan. Afgan krallığı, Afganistan milleti.

ahamire

• Acem milletinden bir tâife.

akref

• Anası Arabdan babası başka milletten olan kimse.

akvam / akvâm

• (Tekili: Kavim) Kavimler. Milletler. Toplumlar.

• Kavimler, milletler.

akvam-ı islamiye / akvam-ı islâmiye

• Müslüman kavimler, milletler.

akvam-ı saire / akvâm-ı sâire

• Diğer milletler.

akvam-ı şarkiye

• Doğu milletleri, kavimleri.

akvam-ı şarkiye-i şimali / akvam-ı şarkiye-i şimalî

• Kuzeydoğu kavimleri, milletleri, ulusları.

alem-i islam / âlem-i islâm

• İslâm dünyası. İslâm milletleri.

alil / alîl / عليل

• Hasta. İlletli.

• Hasta, hastalıklı, illetli. (Arapça)
• Sakat. (Arapça)

anarşi

• yun. Başıboşluk. Din ve nizam tanımamak. Din ve nizam düşmanlığı. Birden başıboş kalmak. Başta hükümet olmamak. Hükümetinin otoritesi kalmamış olan bir milletin durumu.

anasır-ı islamiye / anâsır-ı islâmiye / عَنَاصِرِ اِسْلاَمِيَه

• Müslüman unsurlar, milletler.

• İslâm milletleri.

arabistan

• Arap milletinin yoğun olarak bulunduğu Ortadoğu bölgesi.

asabiyet-i kavmiye

• Kavminin ve milletinin örf, âdet ve değerlerine körükörüne bağlılık, ırkçılık.

asl-ı millet

• Milletin aslı, kökü.

badi

• Sebeb. İllet. Mûcib. Vesile.
• Zâhir ve âşikâr olan.
• Halkeden. Hâlık. Yaratan.

bakara suresi / bakara sûresi

• Kur'an-ı Kerim'in 2. Sûresi olup Medine-i Münevvere'de nâzil olmuştur. (Bu sûre, Mûsâ Aleyhisselâm'ın risâleti ile o milletin seciyelerine girmiş olan bakarperestlik mefküresini kesip öldürdüğünü, bir bakarın zebhi ile anlatır ve şu cüz'i hadise ile beşerin dünyevî menfaatlarına en çok vesile olan ş

beyn-el milel

• Milletler arası. (International)

beynelmilel / بَيْنَ الْمِلَلْ

• Milletler arası, uluslararası.

• (Beyn-el milel) Milletler arası. Milletler arasında. International.

• Milletlerarası.

• Milletler arası.

beyza / beyzâ

• Çok beyaz.
• Demirden savaşçı başlığı.
• Yumurta.
• Millet-i beyzâ: Beyaz millet, müslümanlar.

beyzat-ül islam

• İslâm milleti.
• İslâm'ın yayıldığı saha, İslâm ülkesi.
• İslâm'ın hakiki merkezi.

burhan-ı limmi / burhân-ı limmî

• Limeli (niçinli) delîl. İlletten sebebden ma'lûle (illetin bulunduğu şeye), müessirden (eseri yapandan) esere, san'atkârdan san'ata, sebebden netîceye götüren delîl. Görülen ateşten dumanın varlığına hükmetmek böyledir.

celaleddin-i harzemşah

• (Vefâtı M.: 1231) Mengü berdi (Allah verdi) ismi de verilir. Harzemşah soyunun 7nci ve son hükümdarıdır. Tarihte cesaret ve irfanı ile tanınmıştır. O zamanın deccalı olan Cengiz'in kahır ve şiddeti karşısında İrân ve Turân korku ve zillete düştüğünde Celâleddin, Cengiz'in ordularını müteaddit defala

cem'iyyet-i akvam / cem'iyyet-i akvâm / جمعيت اقوام

• (Milletler Cemiyeti) Birinci Dünya Savaşından sonra kurulan ilk Birleşmiş Milletler Cemiyetinin bizdeki adıdır.

• Birleşmiş Milletler.

cemiyat-ı akvamiye

• Milletler topluluğu.

cil

• Cemaat, insan güruhu. Millet. Boy, aşiret, kuşak.

cinsiyet

• Belli bir tür ve milletten olma.

coğrafya

• Yeryüzünün şimdiki hâlini çeşitli cihetlerden inceleyen ilim. Bölümlerinden olan Fizikî Coğrafyada: Karalarla denizlerin durumları ve iklimleri;İktisadî Coğrafyada: Toprak mahsulleri, sanayi ve ticaret işleri;Siyasî Coğrafyada: Irk, dil, millet hususiyetleri ve devlet sınırları anlatılır.Bunlardan b

cumhuriyet

• Devlet reisi, millet veya Millet Meclisleri tarafından seçilen hükümet şekli. Demokraside temsili hükûmet şekli. Halkın hür olarak seçtiği temsilciler (Millet vekilleri ve senatörler) aracılığı ile egemenliğini, (hâkimiyetini) kullanmasına dayanan hükûmet şekli. Cumhuriyetin birbirinden farklı üç ta

dalkavuk

• Maddî ve şahsî menfaatleri için zilleti kabul eden soytarı adam.

daü'l-cehl / dâü'l-cehl

• Cehalet hastalığı, cahillik illeti.

daü'l-cu / dâü'l-cû

• Açlık illeti, hastalığı.

delalet-i nass / delâlet-i nass

• Nassın delâleti. Nass'da (Kur'ân-ı kerîm ve hadîs-i şerîfte) zikredilen şeyin hükmünün, müşterek (ortak) illet sebebiyle zikredilmeyen şey hakkında da sâbit olduğuna delâlet etmesi. Bâzı âlimler delâlet-i nass'a, kıyâs-ı celî(açık kıyâs) demişlerdir.

denaet

• Alçaklık, çok fena hareket. Zillet, kötü mizac.
• Asılsızlık, aslı olmamak.

denanet / denânet

• Alçaklık, zillet.

derd

• Tasa, keder, kaygı. (Farsça)
• Hastalık, illet. (Farsça)

diplomat

• yun. Memleket hakkında siyasi söz sâhibi. Dış meseleler hakkında milletlerarası işlerle uğraşan siyaset adamı.
• Becerikli, söz söyliyebilen.

• Memleket ve millet meseleleri hakkında siyasî söz sahibi.

duhur

• Zillet, zelillik, hakirlik, aşağılık. Adilik.

eazım-ı millet / eâzım-ı millet

• Millet büyükleri.

ebu firas el-hamedani / ebû firâs el-hamedânî

• Meşhur Arap şâirlerindendir. 932 yılında Musul'da doğdu. Hamedan devleti hükümdarı Seyfü'd-Devle'nin himâyesinde yetişti. Arap milletinin asâleti ve Seyfü'd-Devle'yi öven çok sayıda kaside ve mersiye yazdı. 968 tarihinde öldü.

ecl

• İllet, sebeb, cihet. İçin, dolayı... den. Arabçada "Li" ilâve ederek kullanılır. Meselâ: Li-eclillâh : Allah için, Allah rızası için.

ecnebi

• Yabancı. Garip. Alışmamış. Başka milletten olan.

ecvef

• Ortası boş. Kof.
• Mc: Boş kafalı. Çok cahil.
• Gr: Ortasında harf-i illet sayılan elif, vav, yâ harfleri bulunan fiil kökü.

eczem

• (Cüzâm. dan) Cüzamlı, miskinlik illetine uğramış olan.
• Parmakları veya eli kesik olan adam.

edva

• (Tekili: Da') İlletler, hastalıklar.

efkar-ı amme-i millet / efkâr-ı âmme-i millet

• Kamuoyu, milletin fikir ve düşünceleri.

efrad-ı millet / efrâd-ı millet / اَفْرَادِ مِلَّتْ

• Milletin fertleri, vatandaşlar.

• Milletin fertleri.

ehl-i gayret ve hamiyet

• Din, aile, millet, vatan gibi değerleri koruma duygusu ve gayretinde olanlar.

ehl-i hall ü akit

• Bir ülkeyi yönetme, bir devlet başkanını seçme veya azletme yetkisine sahip kişiler, millet vekilleri.

ehl-i hükümet

• Hükümete mensup kimseler, milleti idare edenler.

ehl-i salib / ehl-i salîb

• Haç sâhipleri. Târihte papalığın teşvikiyle müslümanlara karşı birleşerek seferler tertipleyen, milyonlarca insanın canına kıyan, devletlerin yıkılmasına sebeb olan hıristiyan milletler topluluğu, haçlılar, hıristiyanlar.

el-kürdi / el-kürdî

• Kürt milletinden olan.

emr-i nisbi / emr-i nisbî

• Kıyas ile olan emir. Öncekilerine veya diğerlerine göre olan iş veya emir veya hâdise. İllet-i tâmme istemiyen ve vücud-u haricisi bulunmayan emir.

ermeni

• Eskiden batı Asya'nın kuzey kısmında ve Avrupa'nın Asya'ya komşu olan bazı yerlerinde dağınık şekilde yaşayan bir milletti ki, İranlılar ve Romalılar tarafından birçok defa mağlub edilmeleri üzerine çeşitli yerlere dağılmışlardır. Ve bu dağılma sonucunda büyük şehirlere de yerleşerek san'at, kuyumcu

esahh

• En sahih. Çok doğru. İllet ve kusurdan çok uzak ve beri olan.

esaret

• Esirlik. Kölelik. Kullara kendini teslim etmiş olmak. Başka milletten olanlara boyun eğmek.

eşaviz

• Halk. Millet. Nâs.

eser

• Serçe kuşu. Usfur.
• Göbeğinde illeti olan.

esirre

• Tahtlar, oturulacak yerler.
• Milletin belli başlı ileri gelenleri.

eskam

• (Tekili: Sakam) İlletler, hastalıklar, dertler.

esr

• Esir etmek.
• Muhkem bağlamak.
• Takviye etmek.
• Göbeğinde illeti olan.

etnografya

• (Etnografi) yun. Kavmiyyat. Kavimlerin, milletlerin gelişmesini, terakkisini ve has vasıflarını inceleyen, onların kültürlerinden bahseden ilim kolu.

fehhe

• Zillet, horluk.
• Yaramaz söz.

felek

• Gök, gök katı, devir.
• Tâli', baht.
• Büyük ve dâirevi olan şey.
• Her gök seyyaresinin gezdiği âlem.
• Dünyâ, âlem,
• Bir zilli âlet.
• Yuvarlak kütük, kızak. (Felek her türlü esbab-ı cefasın toplasın gelsin Dönersem kahpeyim millet yolunda bir azimetten

fürs

• Farslılar, Fars milleti.
• Eski İran.

gaza / gazâ

• Din vatan ve millet gibi mukaddes değerler uğruna yapılan cihat ve mücadele.

gazgaza

• Zillet, aşağılık.
• Eksik, noksan.

gudat

• Ayıp, zillet, noksanlık.
• Ter u taze olmak.

hace-i evvel / hâce-i evvel

• Milletin ilmen ve fikren terakki etmesi için, çeşitli bilgileri, halkın rahatlıkla anlayabileceği bir lisan ile yayan kimse.

hadim / hâdim

• (Hidmet. den) (Çoğulu: Huddâm) Hademe, hizmetçi, hizmet eden, işe yarayan.
• İmân ve İslâmiye'te ve millete faydalı olmağa çalışan.
• Erkekliği yok edilmiş olanlar. Bunlardan saraylarla büyük kişilerin konaklarında çalışanlara Hadim ağası denilirdi. Osmanlı İmparatorluğunda bunla

hadisat-ı ümem-i salife / hâdisât-ı ümem-i sâlife

• Geçmişteki milletlerin başına gelen hâdiseler.

hain-i millet

• Millete ihanet eden.

hamiyet

• Gayret.
• Nâmustan gelen gayretle utanma veya kızma.
• İstinkâf etmek.
• Mukaddesatı ve milletin haklarını, mâmus ve haysiyeti korumak hususlarında gösterilen gayret ve ihtimam hasleti. İman ve İslâmiyeti ve Hz. Peygamber'in (A.S.M.) Sünnet-i Seniyyesini ve din ve mücahede

• Din ve millet gibi önemli değerleri koruma ve bunlara hizmet etme duygusu.

hamiyet-füruş

• Kendini beğenerek vatanı ve milleti koruma noktasında çok gayretli olduğunu iddia eden.

hamiyet-i aliye / hamiyet-i âliye

• Din, millet gibi mukaddes değerleri en üst düzeyde koruma duygusu ve gayreti; millî onur ve haysiyet.

hamiyet-i milliye ve vataniye

• Millet ve vatan için gösterilen fedakârlık, gayret.

hamiyetperver / حَمِيَتْپَرْوَرْ

• Din, millet gibi üstün değerleri koruma gayretinde olan.

• Vatan ve milleti için gayret gösteren.

hamiyyet

• Dîni, milleti himâye etmekte, korumakta, şerefini savunmakta tenbellik etmeyip, bütün kuvveti ile gayret etmektir.

harabiyet

• (Harabî) Yıkılma. Yıkılış. Parçalanıp dağılış. Zillet ve sefalet içinde

harc

• Gider, sarfiyat, bir iş için kullanılan madde.
• Vergi.
• Çıkmak.
• Yeni çıkan bulut.
• Yemâme vilayetinde bir yer.
• Ecir.
• Buğday. (Dinimizde lüzumsuz harcamak, israf haramdır. Zillet ve fakirliğe sebeptir.)

hasb

• (Haseb) Birisinin sülâlesi cihetinden iftihar yolu ile saydığı iyilik. Mal, din, millet. Kerem, fiil ve amelde yüksek şeref, iyi iş, sâlih amel. Şeref, asalet, şan, kadr ve haysiyet.
• Dolayı, cihetiyle, gereğince.

haşem

• Burun içinde olan bir illettir ve kokuyu değiştirir.
• Genzin tıkanıp burnun koku almaması.
• Etin kokması.

hass

• Azlık, kıllet.

haste-gi / haste-gî

• Rahatsızlık, hastalık, maraz, illet. (Farsça)

hazine-i millet

• Millet hazinesi.
• Maliye idaresi.

hebt

• (Hübut) İniş. Aşağı inme.
• Aşağı indirme. Bir yere inip konmak.
• Nüzul, illet, maraz.
• Zayıflama.
• Bir memlekete birisini dâhil ettirmek.
• Eksiltmek.
• Kötü bir hale uğratmak.

hevan

• Hakaret, zillet, alçaklık, zelillik, aşağılık, horluk.

hidemat-ı amme / hidemat-ı âmme

• Umuma ait vazifeler. Kamu görevleri. Millete fayda veren hizmetler.

hizb-üş şeytan

• Şeytana ve nefislerine tâbi olanların grubu. Allah'ın kanun ve nizamına tâbi olmadan kafalarına güvenerek ve nefsanî arzularına uyarak gitmek isteyenler. Milleti, memleketi ve mukaddesatı yıkmağa çalışan ve ahlâksızlığa alıştıranların ve dinsizlerin topluluğu ve cereyanı.

hizmet-i milliye ve vataniye

• Millete ve vatana hizmet.

hizmet-i vataniye ve milliye

• Millet ve vatan için yapılan hizmet.

horluk

• Hakaret, zillet.

hukuk-u milel

• Beynelmilel hukuk. Milletlerarası hukuk.

hullet

• (Bak. HİLLET)

i'lal

• Harf-i illetlerin kolaylık için başka harfe değiştirilmesine denir. ( ) nin ( ) olduğu gibi.

i'tilal

• (İllet. den) Hasta olma.
• Hastalanma.
• Bahane etme.
• Her şeyden vazgeçip tek bir şeyle meşgul olma.

ibtizaz

• İhtiyacdan dolayı zillet ve hakaretlere tahammül etme.

icma-ı millet

• Milletin görüş birliğine varması.

idare-i millet

• Milleti idare etme, yönetme.

iftihar madalyası

• Padişaha sadakat gösterenlere, tarım ve san'atın ilerlemesine çalışanlara, yangın ve sâri hastalık anında devlet ve millete büyük hizmetleri dokunanlara verilmek üzere II. Abdülhamid'in irade-i seniyesiyle altın ve gümüşten olmak üzere çıkarılan madalya. (1886 ve 1887) Madalyanın ön yüzünde yukarı k

ihsanperver

• İhsan edici. İyiliği çok sever. (İhsan ihsandır, eğer nev'e olsa veya muhtaca ve fakire olsa. Sehavet o vakit tam sehavettir, eğer millet için olsa, yahut milleti tazammun eden bir ferde olsa güzeldir. Şayet muhtaç olmayan şahsa olsa, şahsı tembel eder. Çingeneliğe alıştırır. Elhasıl, millet bâkidir (Farsça)

ihtilaf-ı din

• Biri müslim, diğeri gayr-ı müslim olmak gibi ayrı dinde bulunmak. Din ayrılığı miras almağa mânidir. Binaenaleyh gayr-i müslim, müslimin; müslim de gayr-i müslimin mirasına nâil olamaz. Fakat müslim olmayan milletler arasında din ayrılığı miras almağa mani değildir.

ihya-yı millet / ihyâ-yı millet

• Milletin diriltilmesi, canlandırılması.

iklal

• (Kıllet. den) Azaltma, miktarını indirme.
• Az bulma, az görme.

ilel

• (Tekili: İllet) İlletler. Esaslar. Temeller. Sebebler.
• Sakatlıklar. Hastalıklar.

• İlletler, asıl sebepler.

ilel-i muhtelife

• Türlü illetler ve sebepler, çeşitli hastalıklar.

ilel-i müteselsile

• Zincir gibi birbirine bağlı olup devam eden sebepler, illetler.

• Zincir gibi birbirine bağlı olup devam eden sebepler, illetler.

ilel-i sariye / ilel-i sâriye

• Tıb: Bulaşıcı hastalıklar. Sâri illetler.

ille

• (İllet) Esas sebeb. Vesile.
• Hastalık, maraz, dert, sakatlık. Mûcib, maksad, gaye.

illet-i hüküm

• Hükmün illeti, sebebi; bir hükmün, üzerine bina edildiği temel sebebi, gerekçesi.

illet-i şer'iye

• Şeriata ait illet; İslâmiyete uygun gerçek neden, sebep.

illiyet

• Sebebiyet, illetlik, sebep ve illet olma.

imraz

• İllet sahibi olmak. Hasta etmek. Bir kimseyi hasta bulmak.

imtilal

• Bir millete karışma.

intikam-ı milliyet

• Milletçe duyulan hırs ve öfke.

ırk

• Ayrı soyda olan, ayrı dilde konuşan değişik kültüre sâhip, şeklî özellikleri bulunan insan topluluğu, millet.

islav

• Rus, Ukran, Beyaz Rus, Çek, Slovak, Leh, Sloven, Sırp, Hırvat ve Bulgar gibi milletlere, lisanlarındaki yakınlık dolayısıyla verilen ortak isim. (Fransızca)

istihsan

• Güzel bulma, güzel görme.
• Kıyas denilen delîlin iki kısmından birisi olan hafî (gizli, kapalı) kıyas, yâni asl (hakkında açıkça hüküm bulunan şey) ile, fer' (hakkında açıkça hüküm bulunmayan şey) arasında müşterek (ortak) olan ve aslın hükmünün fer'e verilmesine sebeb olan illetin (vasfın, ö

istikane / istikâne

• (İstikânet) Alçaklık etmek.
• Zillet ve meskenet göstermek.
• Tevazu göstermek.

istiklal / istiklâl

• (Kıllet. den) Kendi başına olmak, kimseye bağlı olmayış, müstakil oluş.
• Az bulma, kâfi görmeme.
• Rey sahibi olup keyfi iş görme ve başkasının emrine ve fikrine tâbi olmaktan uzak kalma.

ittihad-ı millet / ittihâd-ı millet

• Milletin birliği; aynı topraklar üzerinde yaşayan ve aralarında din, dil, duygu, ortak tarih, ülkü, gelenek ve görenek birliği olan insan topluluğunun birlik ve beraberliği.

izzet-i nefis

• Zillete düşmiyerek şeref ve haysiyeti muhafazaya çalışmak. Vakar.

kalb-i millet

• Milletin kalbi.

kalb-i umumi-i müşterek-i millet / kalb-i umumî-i müşterek-i millet

• Milletin genel olarak kalbi.

kalebe

• Hastalık. İllet.

kamara

• Vapurlarda mevki sayılan odalar ve salonlar.
• Gemide kaptan gibi erkâna mahsus odalar.
• Buğday ve arpa gibi mahsul demetlerinden harman yerinde yapılan küme.
• Avrupa devletlerinde millet meclisi.

kavm

• (Kavim) Bir peygambere tâbi ve bağlı insan topluluğu. Aralarında dil, âdet, örf, kültür birliği olan cemâat, topluluk. Millet. Bir işe başlamak.
• Pazar kurmak.
• Müşteri ile anlaşmak.

• Kavim, millet, halk.

kavm-i arab

• Arab kavmi, milleti.

kavm-i arap

• Arap kavmi, milleti.

kesret

• Çokluk, sıklık.
• Bir şeyin ekserisi ve muazzamı. Bolluk. (Bunun zıddı kıllettir)

kılle

• (Bak: KILLET)

kırgız

• Türk Milletlerinden büyük bedevi bir kavim olup Asyanın kuzeybatısında ve Türkistanla Sibirya arasında, başka bir deyimle Türkistanın kuzey taraflarında ve Doğu Türkistanın kuzeyinde olarak Rusya ile Çin hududunda bulunuyorlar. Batı tarafındakilere Kırgız ve Kazak; Çin hududundakilere ise Kara Kırgı

kıyas-ı evlevi / kıyas-ı evlevî

• Evlâ kıyas; fer'deki illetin asıldaki illetten daha güçlü olduğu kıyas türü.

kıyas-ı evleviye

• Fer'deki illetin asıldaki illetten daha kuvvetli olduğu kıyas (Ferdeki illet.

kıyas-ı hadsi-i hafi / kıyas-ı hadsî-i hafî

• Gizli olan hükmün illetine (sebebine) güçlü bir sezgi ile (zihnin hemen intikali olan hads ile) ulaşmak sûretiyle yapılan kıyas; yani peygamberlik sebebi olan bütün peygamberlerdeki esasların Peygamber Efendimizdeki (a.s.m.) esaslar ile kıyaslanmasıdır ki, zihin bu esasların Peygamber Efendimizde da

köle

• Bütün tarihî devirlerde başka milletlerden, yabancılardan zorla kaçırılıp hürriyetten mahrum hale getirilerek hizmette kullanılan erkek. (Türkçe)

kozmopolit

• Her yabancı şeye karşı alâka gösteren, milliyet duygularından mahrum kimse. (Fransızca)
• Çeşitli milletlerden insanları içine alan. (Fransızca)

kültür

• Bir milletin maddî ve mânevî varlıkları, yaşayış ve davranış şekli, kazanılan genel bilgi.

kut'ül amare / kut-ül amare / كوتول امار

• Kut'ül Amare ne demektir?

  Yeni kurulan Osmanlı 6. Ordusu'nun Komutanlığı'na atanarak 5 Aralık'ta Bağdat'a varan Mareşal Colmar Freiherr von der Goltz Paşa'nın emriyle Irak ve Havalisi Komutanı Miralay (Albay) 'Sakallı' Nurettin Bey'in birlikleri 27 Aralık'ta Kut'u kuşattı. İngilizler Kut'u kurtarmak için General Aylmer komutasındaki kolorduyla hücuma geçti ancak, 6 Ocak 1916 tarihli Şeyh Saad Muharebesi'nde 4.000 askerini kaybederek geri çekildi. Bu muharebede 9. Kolordu Komutanı Miralay 'Sakallı' Nurettin Bey görevinden alındı ve yerine Enver Paşa'nın kendisinden bir yaş küçük olan amcası Mirliva Halil Paşa (Kut) getirildi.
  İngiliz Ordusu, 13 Ocak 1916 tarihli Vadi Muharebesi'nde 1.600, 21 Ocak Hannah Muharebesi'nde 2.700 askeri kaybederek geri püskürtüldü. İngilizler mart başında tekrar taarruza geçti. 8 Mart 1916'da Sabis mevkiinde Miralay Ali İhsan Bey komutasındaki 13. Kolordu'ya hücum ettilerse de 3.500 asker kaybederek geri çekildiler. Bu yenilgiden dolayı General Aylmer azledilerek yerine General Gorringe getirildi.

  Kut'ül Amare zaferinin önemi

  Kût (kef ile) veya 1939’dan evvelki ismiyle Kûtülamâre, Irak’ta Dicle kenarında 375 bin nüfuslu bir şehir. Herkes onu, I. Cihan Harbinde İngilizlerle Türkler arasında cereyan eden muharebelerden tanır. Irak cephesindeki bu muharebeler, Çanakkale ile beraber Cihan Harbi’nde Türk tarafının yüz akı sayılır. Her ikisinde de güçlü düşmana karşı emsalsiz bir muvaffakiyet elde edilmiştir.
  28 Nisan 1916’da General Townshend (1861-1924) kumandasındaki 13 bin kişilik İngiliz ve Hind askerlerinden müteşekkil tümenin bakiyesi, 143 günlük bir muhasaradan sonra Türklere teslim oldu. 7 ay evvel parlak bir şekilde başlayan Irak seferi, Basra’nın fethiyle ümit vermişti. Gereken destek verilmeden, tecrübeli asker Townshend’den Bağdad’a hücum etmesi istendi.
  Bağdad Fatihi olmayı umarken, 888 km. yürüdükten sonra 25 Kasım 1915’de Bağdad’a 2 gün mesafede Selmanpak’da miralay Nureddin Bey kumandasındaki Türk ordusuna yenilip müstahkem kalesi bulunan Kût’a geri çekildi. 2-3 hafta sonra takviye geleceğini umuyordu. Büyük bir hata yaparak, şehirdeki 6000 Arabı dışarı çıkarmadı. Hem bunları beslemek zorunda kaldı; hem de bunlar Türklere casusluk yaptı.

  Kût'a tramvayla asker sevkiyatı

  İş uzayınca, 6. ordu kumandanı Mareşal Goltz, Nureddin Bey’in yerine Enver Paşa’nın 2 yaş küçük amcası Halil Paşa’yı tayin etti. Kût’u kurtarmak için Aligarbi’de tahkimat yapan General Aylmer üzerine yürüdü. Aylmer önce nisbî üstünlük kazandıysa da, taarruzu 9 Mart’ta Kût’un 10 km yakınında Ali İhsan Bey tarafından püskürtüldü.
  Zamanla Kût’ta kıtlık baş gösterdi. Hergün vasati 8 İngiliz ve 28 Hindli ölüyordu. Hindliler, at eti yemeği reddediyordu. Hindistan’daki din adamlarından bunun için cevaz alındı. İngilizler şehri kurtarmak için büyük bir taarruza daha geçtiler. 22 Nisan’da bu da püskürtüldü. Kurtarma ümidi kırıldı. Goltz Paşa tifüsten öldü, Halil Paşa yerine geçti. Townshend, serbestçe Hindistan’a gitmesine izin verilmesi mukabilinde 1 milyon sterlin teklif etti. Reddedilince, cephaneliği yok ederek 281 subay ve 13 bin askerle teslim oldu. Kendisine hürmetkâr davranıldı. Adı ‘Lüks Esir’e çıktı. İstanbul’a gönderildi. Sonradan kendisine sahip çıkmayan memleketine küskün olarak ömrünü tamamladı.
  Böylece Kûtülamâre’de 3 muharebe olmuştur. İngilizlerin kaybı, esirlerle beraber 40 bin; Türklerinki 24 bindir. Amerikan istiklâl harbinde bile 7000 esir veren İngiltere, bu hezimete çok içerledi. Az zaman sonra Bağdad’ı, ardından da Musul’u ele geçirip, kayıpları telafi ettiler. Kût zaferi, bunu bir sene geciktirmekten öte işe yaramadı.
  Bu harbin kahramanlarından biri Halil Paşa, Enver Paşa’nın amcası olduğu için; diğer ikisi Nureddin ve Ali İhsan Paşalar ise cumhuriyet devrinde iktidar ile ters düştüğü için yakın tarih hafızasından ustaca silindi. 12 Eylül darbesinden sonra Ankara’da yaptırılan devlet mezarlığına da gömülmeyen yalnız bunlardır.
  Binlerce insanın kaybedildiği savaş iyi bir şey değil. Bir savaşın yıldönümünün kutlanması ne kadar doğru, bu bir yana, Türk-İslâm tarihinde dönüm noktası olan çığır açmış nice hâdise ve zafer varken, önce Çanakkale, ardından da bir Kûtülamâre efsanesi inşa edilmesi dikkate değer. Kahramanları, yeni rejime muhalif olduğu için, Kûtülamâre yıllarca pek hatırlanmadı. Gerçi her ikisi de sonu ağır mağlubiyetle biten bir maçın, başındaki iki güzel gol gibidir; skora tesiri yoktur. Hüküm neticeye göre verilir sözü meşhurdur. Buna şaşılmaz, biz bir lokal harbden onlarca bayram, yüzlerce kurtuluş günü çıkarmış bir milletiz.
  Neden böyle? Çünki bu ikisi, İttihatçıların yegâne zaferidir. Modernizmin tasavvur inşası böyle oluyor. Dini, hatta mezhebi kendi inşa edip, insanlara doğrusu budur dediği gibi; tarihi de kendisi tayin eder. Zihinlerde inşa edilen Yeni Osmanlı da, 1908 sonrasına aittir. İttihatçıların felâket yıllarını, gençlere ‘Osmanlı’ olarak sunar. Bu devrin okumuş yazmış takımı, itikadına bakılmadan, münevver, din âlimi olarak lanse eder. Böylece öncesi kolayca unutulur, unutturulur.
  Müşir İbrahim Edhem Paşa’nın oğlu Sakallı Nureddin Paşa (1873-1932), sert bir askerdi. Irak’ta paşa oldu. Temmuz 1920’de Ankara’ya katıldı. Fakat karakterini bilen M. Kemal Paşa, kendisine aktif vazife vermek istemedi. Merkez kumandanı iken Samsun’daki Rumları iç mıntıkalara sürgün ettiği esnada çocuk, ihtiyar, kadın demeden katliâma uğramasına göz yumdu. Bu, milletlerarası mesele oldu. Yunanlılar, bu sebeple Samsun’u bombaladı. Nureddin Paşa azledildi; M. Kemal sayesinde muhakemeden kurtuldu. Sonradan Kürtlerin de iç kısımlara göçürülmesini müdafaa edecektir. Batı cephesinde, kendisinden kıdemsiz İsmet Bey’in maiyetinde vazife kabul etti. İzmir’e girdi. Bazı kaynaklarda İzmir’i ateşe verdiği yazar. I. ordu kumandanı olarak bulunduğu İzmit’te, Sultan Vahîdeddin’in maarif ve dahiliye vekili gazeteci Ali Kemal Bey’i, sivil giydirdiği askerlere linç ettirdi; padişaha da aynısını yapacağını söyledi. Ayağına ip takılarak yerlerde sürüklenen cesed, Lozan’a giden İsmet Paşa’nın göreceği şekilde yol kenarına kurulan bir darağacına asılarak teşhir edildi. Mustafa Kemal Paşa, İstanbul’da bir fedainin vursa kahraman olacağı bir insanı, vuruşma veya mahkeme kararı olmaksızın öldürmeyi cinayet olarak vasıflandırıp kınadı. M. Kemal’e gazi ve müşirlik unvanı verilmesine içerleyen Nureddin Paşa iyice muhalefet kanadına geçti. 1924’de Bursa’dan müstakil milletvekili seçildi. Asker olduğu gerekçesiyle seçim iptal edildi. İstifa edip, tekrar seçildi. Anayasa ve insan haklarına aykırılık cihetinden şapka kanununa muhalefet etti. Bu sebeple antikemalist kesimler tarafından kahraman olarak alkışlanır. Nutuk’ta da kendisine sayfalarca ağır ithamlarda bulunulur, ‘zaferin şerefine en az iştirake hakkı olanlardan biri’ diye anılır.
  Halil Kut (1882-1957), Enver Paşa’yı İttihatçıların arasına sokan adamdır. Sultan Hamid’i tevkife memur idi. Askerî tecrübesi çete takibinden ibaretken Libya’da bulundu. Yeğeni harbiye nazırı olunca, İran içine harekâta memur edildi. Irak’taki muvaffakiyeti üzerine paşa oldu. Bakü’yü işgal etti. İttihatçı olduğu için tutuklanacakken, kaçıp Ankara hareketine katıldı. Rusya ile Ankara arasında aracılık yaptı. Sonra kendisinden şüphelenilince, Almanya’ya kaçtı. Zaferden sonra memlekete dönüp köşesine çekildi. Politikaya karışmadı.
  Ali İhsan Sâbis (1882-1957), Sultan Hamid’i tahttan indiren Hareket Ordusu zâbitlerindendi. Çanakkale, Kafkasya’da bulundu. Irak’ta paşalığa terfi etti. İttihatçı olduğu için Malta’ya sürüldü. Kaçıp Ankara hareketine katıldı. I. batı cephesi kumandanı oldu. Cephe kumandanı İsmet Bey ile anlaşmadı; azledilip tekaüde sevkolundu. M. Kemal’e muhalif oldu. Nazileri öven yazılar yazdı. 1947’de devlet adamlarına yazdığı imzasız mektuplar sebebiyle 15 seneye mahkûm oldu. 1954’te DP’den milletvekili seçildi. Hatıraları, Nutuk’un antitezi gibidir.

kuva-yı milliye / kuvâ-yı milliye

• Milli kuvvetler. Bir milletin sahib olduğu kuvvetleri.
• İstiklâl harbinde Anadoluda kurulan hükümet ve bu hükümetin askeri kuvvetleri.

kuvve-i teşriiye

• Kanun vaz'etme kuvveti. şeriata uyan düsturlar yapma kuvveti.
• Büyük Millet Meclisi.

lam-ı cer / lâm-ı cer

• Kelimeyi cerreden lâm harfi. Kelimenin sonunu "i" diye okutur. Lillâhi, Lieclillâhi'de olduğu gibi. İstihkak ve ihtisas, has ve müstehak ve zarfiyyet, illet mânâsını verir.

lam-ut-ta'lil / lâm-ut-ta'lil

• İllet ve sebeb bildiren lâm'dır.

leamet

• Alçaklık, âdilik, zillet, denaet, aşağılık.

lefif-i mefruk

• Harf-i illetin aralarında başka bir harfin bulunduğu kelime.

lugat

• Kelime. Söz.
• Her milletin dili.
• Lügat kitabı, sözlük.

lümmiyet

• (Limmiyet) İllet ve sebebiyet.

ma'kul-ül-ma'na

• Bir sebebe, illete ve maslahata dayanan şer'i mesele. (Fakat, hakiki sebeb ise emr-i İlâhidir.) Bir hikmete ve bir maslahata binâen tercih edilmiş veya o hükmün teşriine müreccih olmuş olan şer'i mes'ele.

ma'lul

• İlletli, hasta, sakat, kötürüm.
• Harpte bir uzvunu kaybetmiş gazi.

• İlletli, hastalıklı, sakat.

ma'lulin / ma'lulîn

• (Tekili: Ma'lul) Sakatlar. Hastalıklı ve illetli kimseler.

ma'luliyet

• Hastalıklı olma, illetlilik.

maçin

• Çin'e tâbi, Doğu Türkistan tarafındaki çöllerde ve Târim nehrinin güneybatısındaki dağlarda oturan Türk milletinden bir kavimdir ve simaca Moğol ile Aryâ cinslerinden mürekkeb oldukları anlaşılıyor. İçlerinde sarı saçlı ve mavi gözlü adamlar dahi bulunuyorsa da lisan bakımından Doğu Türkistan'ın aha

maluliyet / mâlûliyet

• Bir sebebe ve illete bağlı olarak meydana gelme.

• Bir sebebe ve illete bağlı olma.

maraz

• Hastalık, illet, dert. Belâ.

• Hastalık, illet.

mariz

• (Maraz. dan) Hasta. İlletli. Dertli.

maslahat-ı millet nazarında

• Milletin faydası açısından.

me'cuc / me'cûc

• Çok eski zamanlarda, bir duvar arkasında bırakılmış, kıyâmete yakın, yeryüzüne yayılacak olan Nûh aleyhisselâmın oğlu Yâfes'in soyundan gelecek olan kötü bir millet. Yüzleri yassı, gözleri küçük, kulakları çok büyük, boyları kısadır.

meb'us / meb'ûs / مَبْعُوثْ

• Milletvekili.

• Gönderilmiş,
• Peygamber olarak gönderilmiş kimse.
• Öldükten sonra diriltilmiş kimse.
• Halk tarafından seçilerek parlementoda yer alan kimse, millet vekili.

• Gönderilen. Ba's edilen.
• Halk arasından seçilerek Millet Meclisine âzâ edilen.
• Allah tarafından gönderilmiş olan.
• Öldükten sonra diriltilen.

• Milletvekili.

meb'usan / meb'usân

• Mebuslar, milletvekilleri.

• Meb'uslar. Milletvekilleri. (Farsça)

meb'usiyet

• Mebusluk. Milletvekilliği vazifesi.

meb'uslar heyeti

• Millet Meclisi.

meb'usluk

• Milletvekilliği.

mebus / mebûs / مبعوث

• Milletvekili.

• Gönderilen, milletvekili.

• Gönderilmiş. (Arapça)
• Milletvekili. (Arapça)
• Ölümden sonra dirilen. (Arapça)

mebusan / mebusân / mebûsân

• Milletvekilleri.

• Mebuslar, milletvekilleri.

mecbul

• (Cibillet. den) Yaratılmış. Yaratılışında bir hâl veya sıfat bulunan.

meclis

• Oturulacak, toplanılacak yer.
• Görüşülecek bir mes'ele için bir araya gelmiş insan topluluğu.
• Devlet işlerini görüşmek üzere Millet Vekillerinin toplandıkları büyük bina.

meclis-i meb'usan

• Millet Meclisi.

meclis-i mebusan / meclis-i mebusân

• Halk tarafından seçilen meb'usların meclisi. Millet Meclisi.

• Millet Meclisi.

mecmu-u millet

• Milletin tamamı.

mehbut

• Hastalık veya bir illetten zayıf nahif olmuş olan.

mehmed akif

• (1873-1936) Şiir ve manzumeyi sırf İslâmiyete hizmet için yazdı. İlk Türkiye Büyük Millet Meclisinde İstiklâl Marşı manzumesi kabul edilerek milletin mâneviyatına büyük faydalar sağladı. Çanakkale Şehidlerine hitaben yazdığı manzumesi de aynı mahiyettedir. Bu İslâm mücahidinin şiirleri Safahât isiml

menfaat-i kavmiye

• Milletin çıkarı.

menfaat-i millet

• Kişinin mensup olduğu milletin menfaati, yarar ve çıkarı.

menut

• Asılı, muallâk.
• Bağlı. Mütevakkıf. Merbut. Vâbeste.
• Bir milletten olmayıp sonradan o millete dahil olmuş olan.

merza

• (Tekili: Mariz) Hastalıklar, illetler. Hastalar.

meşruti / meşrutî

• Bir şahıs veya millet meclisi ile idare edilen devlet sistemi.

meşrutiyet / meşrûtiyet

• Devletin bir hükümdarın başkanlığı altındaki millet meclisi tarafından idare edildiği yönetim biçimi.

meşrutiyyet

• Bir hükümdarın başkanlığı altında millet meclisi ile idare edilen devlet sistemi.

mevcudiyet-i millet

• Milletin varlığı.

meydan-ı hamiyet

• Din, vatan, millet gibi değerleri savunma alanı, sahası.

milel / ملل / مِلَلْ

• (Tekili: Millet) Milletler. Bir millet sayılan topluluklar.
• Bir din veya mezhebde olan topluluklar.

• Milletler, uluslar.
• Bir dinde veya mezhebde olan topluluklar.

• Milletler.

• Milletler. (Arapça)
• Dinler. (Arapça)

• Milletler.

milel-i insaniye

• İnsan milletleri.

milel-i mazlume

• Mazlum milletler.

milel-i mütemeddine

• Medenileşmiş milletler.

• Medenileşmiş milletler.

milel-i saire / milel-i sâire

• Diğer milletler.

• Başka, diğer milletler.

millet-i günahkar / millet-i günahkâr

• Günahkâr millet.

millet-i hakime / millet-i hâkime

• Hâkim millet, egemen millet.

• Hâkim millet.

millet-i ibrahim

• İbrahim milleti, tevhid inancını benimseyenler.

millet-i ibrahimiye

• İbrahim milleti, tevhid inancını benimseyenler.

millet-i insaniye

• İnsanlık milleti, bütün insanoğlu.

millet-i islam / millet-i islâm

• İslâm milleti; Müslümanlar.

millet-i islamiye / millet-i islâmiye

• İslâm milleti.

millet-i kudsiye

• Kutsal millet olan İslâmiyet.

millet-i küfriye

• Küfür milleti, kâfirler.

millet-i mazlume

• Zulme uğramış millet.

millet-i merhume

• Müslümanlar, İslâm Milleti. (Allah'a ve onları ebedi saadete sevkeden emirlerine itaat ettiklerinden, kendileri rahmete mazhar olmuşlardır.)

millet-i osmaniye

• Osmanlı milleti.

millet-i yehud

• Yahudi milleti.

milletdaş

• Aynı milletten olan.

milletperver

• Milletini seven.

• Milletini seven.

milletperverlik

• Milletini sevme.

millettaş

• Aynı milletten olan.

milli / millî

• (Milliye) Din ve millete âit, milletle alâkalı, millete mensub.

• Milletle ilgili.

milliyet

• Ümmet. Aralarında din, dil ve tarih birliği olan topluluktaki hâl. Millet olma. Aralarında maddi mânevi birlik ve beraberlik râbıtaları bulunan topluluktaki vasıf.

• Aynı milletten olma hâli.

milliyetperver

• Kendi milletine düşkün olma.

• Milliyetçi, milletini seven.

milliyetperverlik

• Kendi milletine düşkün olma.

mimraz

• Hastalıklı, illetli.

misal

• Bir şeyin benzer hali. Benzer. Örnek.
• Düş. Rüya.
• Ahlâk ve âdâbla ilgili kıssa ve hikâye.
• Bir şeyin örneği ve sıfatı. Kısas.
• Gr: İlk harfi harf-i illet olan (yani; elif, vav veyahut da yâ olan) fiil veya kelime.

miskam

• Hastalıklı, illetli.

miskin-i zelil

• Zillete düşmüş sefil, hor görülüp aşağılanan sefil.

moğol

• Turâni milletlerinin en büyüklerinden bir kabile olup Türkler ve Mançurlarla cinsi yakınlıkları vardır. Asyanın ortalarında bugün Çin Devletine tâbi olan ve Moğolistan ismiyle bilinen geniş bir çölde ve Sibirya ve Türkistan'ın da bazı taraflarında bulunurlar.Cengiz Hanla beraber Asyanın batı tarafla

mu'tell

• İlletli. Hasta. Sakat. Alil.
• Gr: İçinde harf-i illet bulunan kelime kökü.

muallel

• Sakat, eksik, noksan.
• Hasta, illetli.

mübareze-i hamiyet

• Din, millet, vatan gibi değerleri korumak için gayretle verilen mücadele.

müddei-yi umumi / müddei-yi umumî

• Milletin umum haklarını korumak üzere muhakemede hazır bulunan vazifeli, hukuk tahsilini bitirmiş hükümet memuru. Adliye bakanlığına bağlı, icra kuvvetini birlik halinde temsil eylemek üzere teşekkül eden, adlî idare makamında bulunan şahıs. Savcı.

muhammed-i arabi / muhammed-i arabî

• Arap milletinden olan peygamberimiz Hz. Muhammed.

mukaddesatçılık

• Din, vatan, millet gibi mânevî değerlere sahip çıkmak.

müstakillen

• (Kıllet. den) Yalnız, ancak.
• Başlı başına olarak, kendi başına, bağımsız olarak.

müsteşrik

• Oryantalist; Avrupalı olduğu halde, Doğu milletlerinin tarih, dil, din ve edebiyatıyla ilgili araştırma yapan kimse.

mutaassıb

• Bir şeyi müdafaada ifrat ve inat gösteren. Körü körüne inad ve israr eden. Aşırı derecede kendi tarafını tutan.
• Din, millet ve vatanı hakkında çok sevgi, bağlılık ve gayret gösteren.

müteassıb

• (Asab. dan) Taassub eden, taraftarlık eden.
• Son derecede dinine ve milletine taraftarlık besleyen.

mütekallil

• (Kıllet. den) Azalan, azalmış olan.

mütemellil

• (Millet. den) Aynı milletten olan.

müteverrim

• (Çoğulu: Müteverrimin) (Verem. den) Kabarık, şiş. Şişiren.
• Verem olmuş, veremli. Verem illetine giriftar olan.

mütezellil

• Tezellül eden. Alçalan, zillete katlanan. Kendini zelil gösteren.

• Alçalan, zillete katlanan.

mütezellilane / mütezellilâne

• Zelil olarak, alçalarak, zilletini bilip göstererek.

muzill

• Zelil kılan. Zillete düşüren.
• Adileştiren.

müzill

• İndiren, alçaltan, zillete düşüren, Allah.

na-merdi / nâ-merdî

• Namerdlik, alçaklık, zillet. (Farsça)
• Korkaklık. (Farsça)

nakıs

• Noksan, eksik. Tamam olmayan. Gr: Yalnız son harfi harf-i illet olan kelime gibi.
• Mat: Eksi. Negatif.

namus-u millet-i islamiye / nâmus-u millet-i islâmiye

• İslâm milletinin nâmusu (Millet kelimesi burada "din, şeriat, inanç" anlamına geliyor.).

nazar-ı millet

• Milletin bakışı, düşüncesi.

nezare

• Azlık. Kıllet.

nezaza

• Az olmak, kıllet.
• Her nesnenin bakiyyesi, artığı ve âhiri.

nıhle

• (Çoğulu: Nihal) Millet.
• Yol.
• Diyânet.
• Bahşiş, atâ.
• Dâva.

nihle

• Cenab-ı Hakk'ın ihsanı. Atıyye.
• Millet.
• Yol. Tarik.
• Diyânet. Mezheb.

parlamento

• İng. Millet meclisi. Milletvekillerinden meydana gelen meclis ve senatonun tamamı.

pars

• Dine bağlı kimse. (Farsça)
• Nâmuslu, iffetli, temiz ve doğru insan. (Farsça)
• Fars milleti, İran kavmi. (Farsça)

pesti / pestî

• Alçaklık, âdilik, zillet. (Farsça)

rehber-i millet

• Milletin rehberi, öncüsü.

rum

• Rum milletinden olan.

rüsum / rüsûm

• Resmler, âdetler. Bir cemâatin veya bir milletin müşterek düşüncesinden doğan âdetler, alışılagelen, yapılagelen şeyler.

saadet-i millet

• Milletin mutluluğu.

sakam

• (Sekam) İllet, hastalık, dert.
• Hata ve yanlış.
• Zillet.

salim / sâlim

• Sağlam.
• Sıhhatli. Sağ. Noksansız, eksiksiz.
• Her türlü tehlikeden uzak olan. Emin ve korkusuz olan.
• Gr: Kelimelerdeki harfler bozulmadan cemi' eki katılarak yapılan çoğul hali. Sâlimûn, sâlihât, sâdıkûn, sâdıkât gibi yapılan cemiler.
• İçinde harf-i illet bulunma

sebr ve taksim

• Mantıkta bir isbatlama tarzı ve usulüdür. Bu iki kelime beraber kullanıldığı gibi, "delil-i taksim, delil-i münkasım" gibi tâbirlerle de söylenir. Bu isbatlamada bir şeyin aslında bulunan vasıflar, illet olmaktan birer birer ibtal edildikten sonra, tam illet olmaya elverişli olan tesbit edilir. (Lât

şecaat-i milliye-i islamiye / şecaat-i milliye-i islâmiye

• İslâm milletine ait kahramanlık, yiğitlik, cesaret.

şehid / şehîd

• Allah yolunda harb ederken, Allahü teâlânın ism-i şerîfini yüceltmeye (İslâmı yaymaya) çalışırken veya düşman saldırdığında vatan, din ve milletini, ırz ve nâmûsunu müdâfâ ederken ölen müslüman.
• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Bütün mahlûkâtın (yaratılmışları

sekam

• Hastalık. İllet. Bozukluk.

şekavet

• Her çeşit kötülük içinde olmak. Belâ ve zillete düşmek. Sıkıntıda kalmak.
• Haydutluk, eşkiyalık.

selamet-i millet / selâmet-i millet

• Milletin selâmeti, esenliği, güven içinde oluşu.

selamet-i millet fedaileri / selâmet-i millet fedâileri

• Milletin kurtuluşu ve esenliği için fedakârlıkta bulunan ve kendini feda eden kişiler.

şeref-i millet-i islamiye / şeref-i millet-i islâmiye

• İslâm milletinin şerefi, onuru.

şeref-i milliye

• Millete ait şeref.

sinimmar

• Ay, kamer.
• Gece uyumayan erkek.
• Harami.
• Tar: Rum milletinden bir üstâdın adıdır. Numan bin Münzir için Hira'da bir köşk yapmıştı. Bunun bir eşini daha kimseye yapmasın diye Numan bin Münzir o köşkün üstünden attırıp öldürdü. (Ahter-i Kebir'den)

şüheda / şühedâ

• Şehîdler, vatan, din ve milletine hizmette ölenler.

şura-yı ümmet / şûrâ-yı ümmet

• Milletin şûrâsı, Müslüman kanaat önderlerinin görüşü.

suram

• Zillet ve hastalık.
• Emzikten son çıkan süt.

şuub / şuûb

• Halklar, milletler.

ta'lil

• Sebep göstermek.
• İllet. Bahane.
• Müessirden esere yapılan istidlâl.

• Bir hükmün sebep ve illetlerini ortaya çıkarma, gösterme.

taabbüdi / taabbüdî

• İbadete ait olup emrolunduğu için yapılan. Sebeb ve illeti sadece emir olan, aklın muhakemesine bağlı olmayan. İbâdete âit ve müteallik.

taallül

• İllet ve sebep gösterme, bahane üretme.

• (İllet. den) Vesile ve bahane arama. Bir işten kaçınma.
• Mâzeret.

taassubat-ı kavmiye / taassubât-ı kavmiye

• Kendi kavminin ve milletinin kurallarına sıkıca bağlılık.

tabiat-ı arap

• Arap milletinin kendine özel yapısı, mizacı, karakteri.

takallül

• (Kıllet. den) Azalma, az olma.

tatar

• (Tetar) (Arapçada: Teter) Bu isim, asıl itibariyle Moğol milletlerinden bir kavmin adıdır. Bu kavmin efrâdı, Cengiz Han askerlerinin pişdarları hükmünde olduğundan eski zamanlarda Moğollar mânasında kullanılmıştır.Arap ve Fars tarihlerinde de yukardaki mânada kullanılmıştır. Sonra bu isim bü

tavaif

• (Tekili: Taife) Gruplar. Milletler, kavimler. Bölükler.

teannüt

• Meşakkate düşmek.
• Hasmın kötülüğünü ve zilletini istemek.

tebelbül-ü akvam / tebelbül-ü akvâm

• Kavimlerin, ayrı ayrı milletlerin farklı dilleri konuşması.

temellül

• (Millet. den) Bir milletin ferdi olma, milletlenme.
• Bir dine bağlı olma.
• (Melel ve Melâl. den) Hastalığın etkisiyle yatakta rahat yatamayıp, kımıldanıp durma.

tenasüh / tenâsüh

• Ölen kimsenin rûhunun başka bir bedene geçtiğine dâir, bâtıl, asılsız bir inanış. Bilhassa, Hindûlar ve geçmiş milletler arasında yaygın idi.

tenkih-ül menat

• Menatın, yani illetin ayıklanması. Usul-ü Fıkhın kıyas bahsine ait bir ıstılahtır. Kıyasın dört rüknünden biri olan illetin, diğer benzeri hususiyetlerden ayıklanmasıdır. Şöyle ki: Şâri (Allah C.C.) bir hükmü bir sebebe bina eder. Fakat o illetle beraber hükme te'siri olmayan birçok özellikler de bu

tenkihü'l-menat

• Menatın (illetin) ayıklanması; kıyasın dört esasından biri olan illetin, hükümle ilgisi olmayan yabancı unsurlardan ayıklanması.

teşaub-u akvam / teşâub-u akvam

• İnsanlığın çeşitli milletlere ayrılması, etnik çeşitlilik.

teselsül-ü ilel

• İlletlerin zincirleme devam etmesi. Sebeblerin teselsülü.

teşrii masuniyyet / teşriî masuniyyet

• (Masuniyyet-i teşriiye) Milletvekillerinin Meclis'te izhar ettikleri fikir ve verdikleri reylerden, mes'uliyete tâbi olmamaları.

tezellül

• Zillete katlanmak. Aşağılanmak. Alçalmak. Hor ve hakir olmak. Kendini alçak tutmak.

• Zillete düşme, alçalma.

tezellülat / tezellülât

• (Tekili: Tezellül) Alçalmalar, küçülmeler, zillete katlanmalar.

tezlil

• Zillete düşürme, aşağılama.

türk

• Türkler, Asya'nın en büyük ve en meşhur milleti olup, Turan milletlerindendir. Türkler en evvel Sibirya ile Çin arasında olan Altın Dağı taraflarında yaşamışlar ve oradan defalarca güney ve batıya doğru yayılarak Çin'de ve Türkistan memleketlerinde fetihler yapmışlardır.Türkler eskiden beri iki şube

ubudet

• Kulluk. (Aslında zillete derler.)

ucm

• Araptan gayrisi. Arap milletinden olmayanlar.
• (Tekili: Acmâ) Dilinde tutukluk olanlar.

uhuvvet-i milliye

• Millet kardeşliği.

ümem

• (Tekili: Ümmet) Ümmetler. Milletler.

• Milletler.

• Ümmetler, milletler.

ümem-i salife / ümem-i sâlife

• Geçmişteki milletler.

ümmet

• Cemaat, kavim, taife.
• Bir hâkim milletin ashabından olan hey'et-i içtimaiye.
• Bir peygambere inanıp onun yolundan giden insanların hepsi. Bir peygamberin Hakka davet ettiği cemaat.
• Bir dille konuşan millet.
• Arkasına düşülecek bir cemaat veya tarikat.

ümmet-i azime / ümmet-i azîme

• Büyük millet, topluluk.

vaks

• Fahişe kısmının fahişeliğini zikrederek anlatmak.
• Bedene uyuz illeti yayılması.

zahir hamiyetperverlik / zâhir hamiyetperverlik

• Sözde hamiyetperverlik; sadece sözde kalan vatan ve milleti koruma sevigisi.

zelalet

• Alçaklık, hakirlik, horluk. Zillet.