a'dad

• (Tekili: Adud ve Adad) Bazular. Kollar.
• Havuzun çevre kenarına konan taş.

ağraz

• Maksatlar, arzular, amaçlar.

ağraz-ı nefsaniyye / ağraz-ı nefsâniyye

• Nefsanî maksatlar, nefsî arzular.

akk

• (Çoğulu: Ukuk) Serkeşlik. Anaya, babaya itaatsizlik.
• Yarmak.
• (Koyun) kuzularken ölmek.

aksa-yı meram

• Meramların, arzuların en sonu. Emellerin son haddi.

alet-i hevesat / âlet-i hevesat

• Gelip geçici istekler, arzular âleti.

amal / âmâl / آمَالْ

• Emeller, arzular, istekler.

• (Tekili: Emel) Emeller. Arzular. Gayeler. Dilekler. İstekler.

• Arzular.

amal-i ma'sumane / âmâl-i ma'sumâne

• Masumcasına emeller, arzular.

amal-i sermediyet / âmâl-i sermediyet

• Daimî emeller ve arzular.

arzukeş / arzûkeş / آرْزُوكَشْ

• Arzulayan.

ataraksiya

• yun. Tesirlere (etkilere) karşılık göstermeme, durgunluk hâli.
• (Fels.) Ruhun sükunete ulaşması, arzu ve ihtiraslardan uzak kalma. Eski çağ felsefesi, hayatın gayesi, saadet olarak duygusuzluk halini gösteriyordu. İnsan arzuları sonsuz, düşmanları sonsuzdur, (mikroptan kuyruklu yıldız

bibliyografya

• yun. Kitaplar hakkında bilgi. Belirli mevzular üzerindeki neşriyatın tamamı.

burhanü't-temanü / burhanü't-temânü

• Kâinatta iki ilâh kabul edildiği takdirde, bunların birbirlerine engel olacakları ve dolayısıyla düzenin bozulacağından hareketle tevhide dair elde edilen delil.

cehennem

• Allah yerine, tabiat, madde, sebepler vb. yaratılmış şeyleri ilâh kabul eden; Allah'a kul olacaklarına, arzularına ve heveslerine, başka insanlara ve mahlukata kul olanların işledikleri cürüm ve suçtan dolayı İlâhi adaletle ceza görecekleri yer. Cehennem'in varlığını bütün geçmiş peygamberler ve onl

cem-i mükesser

• Gr: Cemi yapılacağı zaman müfredinin şekli bozularak yapılan cemi. Kaide dışı yapılan, kaideye uymadan yapılan cemi. Kitab; kütüb, gibi.

ebedperest

• Sonsuzluğu sevip arzulayan.

ehdaf

• (Tekili: Hedef) Hedefler, nişan alınan yerler.
• Yüksek yerler.
• Meramlar, talebler, arzular, istekler, gayeler, maksadlar, kasıtlar.

ehl-i hevesat / ehl-i hevesât

• Nefsin hoşlandığı, gelip geçici istek ve arzuların peşinde olanlar.

ehva

• Nefis arzuları, boş istekler.

• (Tekili: Heva) Nefsin istek ve arzuları. Muhabbetler. Hahişler.
• Kasdetmek.
• Atmak.

elhan / elhân

• Sesi mûsikî perdelerine uydurmak için, mânâ bozulacak şekilde, harfleri ve kelimeleri değiştirerek, sesi alçaltıp yükselterek, çeneyi oynatarak okumak. Lahn'in çokluk şeklidir.

emani / emanî

• Emniyetler. Niyetler, gayeler, istekler. Arzular, dilekler. (Farsça)
• Eminlik, korkusuzluk. (Farsça)

• Temenniler, arzular, istekler.

emani-i mahsusa

• Hususi arzular, özel maksatlar.

eşvak / eşvâk

• (Tekili: şevk) şiddetli arzular, istekler, neşveler.

• Şiddetli arzular, istekler.

fena fillah / fenâ fillâh / فَنَا فِي اللَّهْ

• Herşeyi Allah'tan bilme, kendi arzularını terk edip Allah'da fânî olma.

füzulat

• (Bak: Fuzulât)

gaflet

• Nefsin arzularına uyarak, Allahü teâlâyı, emir ve yasaklarını unutma hâli.

hadd-i zina / hadd-i zinâ

• Akıllı olan, ergenlik çağına gelen ve konuşabilen müslüman veya müslüman olmayan kadın ve erkeğe, dâr-ül-İslâm'da (İslâm memleketinde), tehdîd edilmeden, arzûlariyle, zinâ yaparken yakalandıklarında verilmesi gereken cezâ.

hahişger / hâhişger

• Arzulayan. İsteyen. İstekli. (Farsça)

• Arzulayan.

halelpezir / halelpezîr

• Bozulan, Halel bulan. Eksik. Fesad kabul eden. Bozuk. (Farsça)

halik / hâlik

• Helâk olan, yıkılan, bozulan, silinen.

hasret

• Özleyiş. İç çekme. Bir şeyi çok isteyip, arzulayıp ona kavuşamamaktan gelen üzüntü.

hedm

• Yıkmak, harab etmek. Parçalamak, mahvetmek.
• Birisine vurup belini kırmak. (Râgibâ, düşmanın aldanma tevazularına.Seyl, divârın ayağın öperek hedmeyler.)(Râgıp Paşa)

heva / hevâ

• İstek. Nefsin isteği. Düşkünlük. Gelip geçici olan heves. Nefsin zararlı ve günah olan arzuları.

• Nefsin istekleri, kötü arzular, hava.

heva ve heves / hevâ ve heves

• Nefsin hoşuna giden faydasız ve gelip geçici arzular, hisler.

hevaperest / hevâperest

• Yasak arzuları peşinde koşan.

hevaperestane / hevâperestâne

• Yasak arzuların peşinde koşarcasına.

heves ve heva / heves ve hevâ

• Dünyadaki lezzet ve zevkleri isteyen his ve arzular.

hevesat / hevesât

• Hevesler, geçici arzular, yasak istekler.

hevesat-ı hayvaniye / hevesât-ı hayvâniye

• Hayvansal hisler, arzular.

hevesat-ı müteaffin

• Kokuşmuş istek ve arzular.

hevesat-ı nefsaniye / hevesât-ı nefsâniye

• Nefsin hevesleri, arzuları ve kötü istekleri.

hevesat-ı rezile / hevesât-ı rezile

• Rezilce hevesler, günah ve çirkin olan arzular.

hevesat-ı sihirbaz / hevesât-ı sihirbaz

• Yalancı ve aldatıcı istek ve arzular.

hevesat-ı süfliye / hevesât-ı süfliye

• Alçak arzular, kötü hevesler.

heveskarane / heveskârâne

• Hevesine, gelip geçici istek ve arzularına düşkün bir şekilde.

hevesperverane / hevesperverâne

• Nefsin istek ve arzularına düşkün bir şekilde.

hizb-üş şeytan

• Şeytana ve nefislerine tâbi olanların grubu. Allah'ın kanun ve nizamına tâbi olmadan kafalarına güvenerek ve nefsanî arzularına uyarak gitmek isteyenler. Milleti, memleketi ve mukaddesatı yıkmağa çalışan ve ahlâksızlığa alıştıranların ve dinsizlerin topluluğu ve cereyanı.

idlaliyyat / idlâliyyât

• İnsanı doğru yoldan saptıracak fikirler, azdıracak mevzular. Kur'ânla muaraza eden safsata ve bâtıl felsefi nazariyeler.

ifsad edilen

• Bozulan.

ihtiras / ihtirâs / اِحْتِرَاصْ

• Bir şeyi fazla arzulama ve ona fazla düşkünlük.

• Çok hırslı arzulama.

inşikak-ı asa / inşikak-ı âsâ

• Değneğin bölünmesi, âsânın ikiye ayrılması; 'ihtilaf ve ayrılıklarla, birliğin bozularak kuvvetin dağılması' mânâsında bir deyim.

ıslah / ıslâh

• Terbiye etmek, iyi hâle getirmek.
• Bozulan bir şeyi eski hâline getirme.
• İnsanların aralarını düzeltmek, barıştırmak.

isti'sar

• Bir işin güç olmasını arzulama.

istifsad

• (Fesâd. dan) Bir şeyin bozulmasını arzulama, fesâdını isteme.

istihab

• (Hibe. den) Hibe ve hediye olarak isteme. Bağış olarak arzulama.

istihma'

• Himâye isteme, korunma arzulama.

istirca'

• Geri dönmek. Dönmeği arzulamak.

istirfa'

• (Ref'. den) Yapılmasını arzulama.
• Yukarı kaldırılmasını isteme.

istişfa

• Şifa istemek. Hastalıktan kurtulup iyi olmayı arzulamak.

istizade

• (Ziyade. den) Arttırılmasını arzulama, çoğaltılmasını isteme.

kamveran / kâmverân

• (Tekili: Kâmver) Mutlular, bahtiyarlar, arzularına kavuşmuş olanlar. (Farsça)

katam

• Cimâ arzulamak.
• Et arzulamak.

kaziye-i muhkeme

• Kesinleşmiş hüküm, bir daha bozulamayacak karar.

kuvve-i şeheviye / قُوَّۀِ شَهَوِيَه

• Arzulama duygusu.

magazin

• Çeşitli mevzulardan bahseden resimli mecmua.

mal / mâl

• İnsanın arzuladığı, ihtiyâç, yâni lâzım olunca, kullanmak için saklanabilen ayn, yâni madde, cisim.

matlub / matlûb

• Talep edilen, istenilen, arzulanılan.

matmah-ı cihani / matmah-ı cihanî

• Dünyanın beklediği ve çok arzuladığı şey.

mazanne

• Zan taşıyan, tahmin yürütülen mevzular, konular, yerler.

merambahş

• Bir kimseye isteyip arzuladığı şeyi veren. (Farsça)

meşaet

• Taleb etme, isteme, dileme, arzulama.

mesail-i amika / mesail-i amîka

• Derin mevzular. Derin mes'eleler.

metalib / metâlib

• İstekler. Arzular. Taleb edilen şeyler.

• İstekler, arzular.

muazzef

• Nefsin arzularını terkeden, zühd sâhibi.

müna

• (Minâ) Arzular.
• Birinin yerine kaim-i makam olmak, birinin yerine geçmek.
• Suya giden yol.
• Mekke-i Mükerreme'de hacıların kurban bayramında kurban kestikleri ve şeytan taşladıkları mukaddes yer.

münfesih

• (Fesh. den) İnfisah eden, bozulan, bozulmuş, hükmü kaldırılmış olan, hükümsüz kalan.

münhezimen

• Yenilerek, münhezim olarak, bozularak, bozguna uğrayarak.

müntakız

• (Nakz. dan) Bozulan, nakzedilen.

müteaffin

• Kokan. Taaffün eden. Çürüyüp bozulan.

mütebeddil

• (Bedel. den) Değişen, tebeddül eden, başka hâle giren. Bozulan.
• Kararsız.

mütehallil

• Araya sokulan, araya giren.
• Bozulan.
• Bir kelimeden nice mânâlar kasdedip söyleyen kimse.

müyul-ü müteşa'ibe

• Çeşitli şubeleri olan meyiller. Çeşitli arzular, meyiller.

müyul-ü müteşaibe

• Birçok dallara ayrılmış meyiller, arzular.

müyul-ü müteşaibeye / müyûl-ü müteşâibeye

• Çeşitli dallara ayrılmış arzular, çeşitli meyiller.

müyulat

• (Tekili: Meyl) Meyiller, arzular.

naverdhah / naverdhâh

• Savaş isteyen, muharebe arzulayan. (Farsça)

nefis

• Can, maddî arzuların kaynağı olup sınır tanımayan bir duygu.

nefsaniyet

• Nefsin hoşuna gider şekilde arzular.

neyelan

• İsteğe ulaşma. Arzulanan şeye vâsıl olma.

nokta-i istimdad

• Yardım isteme noktası. İnsanın kalbindeki sonsuz emel ve arzuların yerine getirilmesine olan ihtiyaç.

rivad

• Talep etmek, istemek, arzulamak.

rugba'

• Rağbet etmek, istemek, arzulamak.

sahib-i zühd ve takva / sahib-i zühd ve takvâ

• Zühd ve takva sahibi; her türlü nefsanî arzulara karşı koyarak kendini ibadete veren ve Allah korkusuyla dinin yasaklarından kaçınan kimse.

sefahet-i mutlaka

• Nefsin her türlü kötü arzularına uyma.

sefine

• Gemi.
• Çeşitli mevzulara dair kitap.
• Göğün güney yarım küresinde bir burç adı.

şehevat

• (Tekili: şehvet) şehvetler, nefsanî istekler, arzular.

şehvet

• Bir şeyi sevip çok isteme, arzulama.
• Nefis.
• Cinsî arzu.

şehvet-perest

• Şehvetine çok düşkün. Nefsi arzularının esiri olan. (Farsça)

şevk-i nefsani / şevk-i nefsanî

• Nefsin helâl olmayan arzularına karşı duyulan istek.

tefazul

• (Çoğulu: Tefâzulât) Mikdar fazlası, fark.
• Meziyet ve fazilet yarışına çıkma.

tegazzül

• (Çoğulu: Tegazzülât) (Gazel. den) Gazel tarzında şiir yazma.
• Gazel söyleme.

tenezzül

• (Çoğulu: Tenezzülât) İnme, düşme. Aşağılama.
• Gönül alçaklığı. Karşısındakinin seviyesine göre tevâzu ile konuşmak.
• Yavaş yavaş inmek. Mekânını yukarıdan aşağıya nakletmek.

teşne

• Susamış. (Farsça)
• Mc: İstekli, çok arzulayan, heveskâr. (Farsça)

ya maksud / yâ maksud

• Ey bütün varlıkların rızasına ermeyi ve cemâlini görmeyi arzuladıkları Allah.