arkes

• Cem'etmek, toplamak.

barbaros

• Hayreddin Paşa: (Mi: 1466-1546) Tarihin en büyük Denizcisi Hayreddin Paşa, kardeşleri ile İslâm âlemini birleştirmek, tek bir bayrak altında muhteşem imparatorluğumuzun himayesinde toplamak için çalıştı. Sonunda müstakil devleti ile, Osmanlı Devletine iltihak etti. Kaptan-ı Derya olarak Akdenizi bir

bas'

• Cem' etmek, toplamak.

berat-ı cibayet

• Vergi, icâre ve resim gibi vakfa veyahut da hazineye ait olan paraları toplamak salâhiyetini veren vesika.

ca'v

• Deve ve koyun tersini toplamak.

cell

• (Çoğulu: Cülûl) Yerden birşey toplamak.
• Gemi yelkeni.
• Yaşlı olmak.
• Kadr ve mertebesi büyük olmak.
• Celil, büyük, ulu.

cem etmek

• Toplamak.

cem' / جمع

• Toplama. (Arapça)
• Çoğul. (Arapça)
• Cem' edilmek: Toplanılmak. (Arapça)
• Cem' etmek: Toplamak, derlemek, bir araya getirmek. (Arapça)

cem'an

• Bir yere toplamak suretiyle, toplanmış olarak.

cena

• Yemiş toplamak.
• Cem'etmek, toplamak.

cibave

• Toplamak. Cem'etmek.

cibve

• Toplamak. Cem'etmek.

cüdd

• Cem'etmek, toplamak.
• Yol üstünde olan kuyu.

cüma'

• Toplamak. Cem'etmek.

dabt

• Hıfzetmek.
• Cem'etmek, toplamak.

debl

• Küçük eşek.
• Toplamak, cem'etmek.
• Islah etmek.

dehver

• Cem'etmek, toplamak.
• Lokmayı büyük yapmak.

deydenun

• Toplamak.
• Haslet, huy, âdet.
• Oyun.

elb

• Sürmek. Reddetmek.
• Cem'etmek, toplamak.

fely

• Bit toplamak.
• Şiirin ince mânâlarını çıkarmak.
• Kesmek.
• Kılıç ile vurmak.

habş

• Cemetmek, toplamak.

hakn

• Sütü tuluma koyup toplamak ve sağıldıkça üzerine koymak.
• Men etmek, engel olmak.

hakr

• Cem etmek, toplamak.

hars

• Tarla sürmek.
• Maarif.
• Mal toplamak, kazanmak.
• Teftiş ve tedbir eylemek.

hart

• El ile ağacın yaprağını sağmak.
• Ağaç kabuğu soymak, yaprak toplamak.
• Nikâh.

hasr-ı fikir

• Bir şeye bütün fikrini vermek ve başka şeyle meşgul olmamak tarzı ve düsturu ile o şeyde veya meslekte mütehassıs ve muvaffak olmaya çalışmak. Bütün fikri çalışmayı bir şey üzerinde toplamak.

haşş

• Kat'etmek, kesmek.
• Toplamak, cem'etmek.
• Davara ot vermek.
• Ateş yakmak.

hatb

• Odun toplamak.

hazen

• (Çoğulu: Hızân) Etin kokması.
• Toplamak, cem'edip yığmak.
• Gizlemek, saklamak.

hazm

• Cem'etmek, toplamak.
• Zaptetmek.
• Kast etmek.
• Bağlamak.
• Yumuşak yüksek yer.
• Sağlam re'y. Doğru ve kat'i karar.
• Basiretle hareket etmek.

hebş

• Cem'etmek, toplamak.
• Kazanmak, kesbetmek.

hedb

• Meyve toplamak.
• Davar sağmak.

helesaya çıkmak

• Eskiden ramazanlarda iftardan sonra para toplamak için çocuklar tarafından teşkil edilen çalgılı heyetlere katılanlar tarafından nakarat makamında söylenen bir tabirdir. Dilenciliğin kibarcalarından sayılır.

hesm

• Kaba yemek. Bütün bütün yutmak.
• Kesmek.
• Toplamak, cem'etmek.

heyamola

• Eskiden ramazanlarda para toplamak gayesiyle mahalle çocukları tarafından teşkil edilen bir nevi dilenci alaylarında söylenen bir tâbirdir.
• Eskiden gemiciler gemi demirini çekerken veyahut bir amele inşaatta ağır bir şey kaldırırken yahut da şahmerdanı yukarı çekerken kuvvetbirliğini

hıyazet

• İlâve etmek, toplamak.

iclab

• Cem'etmek, toplamak.
• Yoldaşlık etmek.
• Ardından çağırmak.
• "Gitsin" diye haykırmak.

icma'

• Toplanma. Dağınık şeyleri toplamak.
• Hazırlamak.
• Azm ve kasdeylemek.
• Topluluk. Fikir birliği. Bir mes'eleden âlimlerin ittihad etmesi.
• Fık: Sahabe-i Güzin Hazretlerinin (R.A.) ittifakları üzere akaid hükmüne geçmiş umur-u diniyenin tamamı.

icmal

• Hülâsa etmek. Kısaltmak, bir araya toplamak. Kısa anlatmak. Biriktirmek.
• Uzun bir hesaptan çıkarılan hülâsa, netice.

icmar

• Bir araya toplamak.
• Süratle yürümek.
• Atın sıçrayarak yürümesi.
• Bir şeyin umumi olması. Ateşe öd ağacı koymak.
• Bir şeyi buhurlamak. Tahmini hesab yapmak.
• Yeni ayın görünmesi.

ictina

• Meyve toplamak. Meyve devşirmek. Bir yere toplamak.
• Aldanmak.

iddihar

• Biriktirmek, toplamak, yığmak.
• Kıtlık zamanında yüksek fiatla satmak üzere zahire toplayıp saklama.

ıhtiraf

• Cem'etmek, toplamak.

ihtitab

• (Hatab. dan) Odun toplamak, odun kesmek.

ihtiva

• İçinde bulundurmak, içine almak, hâvi olmak, şâmil olmak. Bir şeyi toplamak ve korumak.

iktitaf

• Edb: Sözün özünü almak.
• Ağaçtan meyve toplamak. Toplanma. Toplama.
• Bir uğraşma sonucunda faydalanma.

iltikat

• Yere düşen şeyi almak.
• Toplamak. Çeşitli kitaplardan bilgi toplamak.

ırgat

• (Rumca) Rençber, işçi.
• Yapı işçisi. Amele.
• Gemilerde demir zincirini toplamak için ve binalarda bazı ağır şeyleri kaldırmak için zincirlerle çevrilmiş, ufki bucurgat.

istiab

• İçine almak.
• Kaplamak. Toplamak. Tamam etmek.
• Tutulmak. Zapteylemek.

izlaf

• Yakın etmek. Toplamak, cem' etmek.

ka'ş

• (Çoğulu: Kuuş) Ağacın başını çekip eğmek.
• Cem etmek, toplamak.
• Kadınların bindiği merkep.

kabt

• El ile bir şey toplamak.

kafş

• Yemekten lezzet alma, fazla yemek yemek.
• Pabuç.
• Cem'etmek, toplamak.

kamş

• Bir şeyi şundan bundan toplamak.

kar'

• (Çoğulu: Ekrâ) Cem'etmek, toplamak.
• Okumak, kıraat.

karmeşe

• Cem'etmek, toplamak.

karş

• Kesbetmek, kazanmak.
• Toplamak, cem'etmek.

kasm

• Kapa kapa yemek, bütün bütün yutmak.
• Kesmek.
• Cem'etmek, toplamak.
• İ'tâ etmek, vermek.

kaşm

• Yemek.
• Açlık.
• Cem'etmek, toplamak.

kass

• Cem'etmek, toplamak, biriktirmek.

keft

• Cem'etmek, toplamak.
• Sarfetmek, harcamak.
• Evmek.
• Katı katı sürmek.

kelt

• Ahmaklık.
• Toplamak.

kelz

• Cem'etmek, toplamak.

ken'

• (Çoğulu: Kün'ân) Tilki eniği.
• Cem'etmek, toplamak.
• Yakın olmak.
• Mülâyemet.
• Alçaklık yapmak.
• Firar, kaçmak.

keşf-i raz / keşf-i râz

• Gizli bir şeyi meydana çıkarmak, açıklamak. (Farsça)
• Sır toplamak, casusluk etmek. (Farsça)

kırtale

• (Çoğulu: Kırtâl) Yemiş toplamakta kullanılan sepet.

kürabe

• Ağaç dibine düşen hurmaları toplamak.

lakt

• Dermek, toplamak, cem'etmek.
• Ansızdan bir nesneye yetişmek.

lemm

• Parça parça şeyleri toplamak, cem' etmek.
• Islâh etmek.
• Bulduğu şeyi, haram helâl demeyip yemek.
• Şiddet ve meşakkat.
• Az şey.
• Konmak. Nâzil olmak.

lesb

• Vurmak.
• Yalamak.
• Yapışmak. Cem'etmek, toplamak.

maarız

• (Tekili: Muarraz) Bir sözü söyleyip başka bir şey murad etme ve cem' olmak, toplamak itibariyle ma'razlar, ta'rizler, adem-i tasrihler, sarahatsizlikler.

mel'eme

• Cem'etmek, toplamak.
• Terbiye etmek, düzeltmek, ıslâh etmek.
• Yara yırtığını bağlamak.

meş'

• Kesbetmek, kazanmak.
• Toplamak, cem'etmek. Davar sağmak.

meunet

• Birisinin ölmeyecek kadar yiyip içeceği.
• Külfet.
• Masraf. Bir şeyin toplamak, devşirmek, nakil ve boşaltmak ve saymak gibi levazımının teslim yerine kadar olan masraflarına denir.

müraat-ı nazir / müraat-ı nazîr

• Edb: Mânâca birbirine uygun kelimeleri bir cümlede toplamak.

neceş

• Değeri artırmak için almak.
• Bir kumaşın pahasını artırmak.
• Dağılmış şeyleri bir yere toplamak.
• Örtmek, setretmek.

necş

• Avı yatağından çıkarma.
• Dağılmış parçaları toplamak.

nemeş

• Dağınık, parçalanmış şeyleri toplamak.
• Nakış hatları.
• Yüzde olan siyah ve beyaz noktalar.

re'b

• Mantar.
• Toplamak, cem'etmek.
• Islah etmek, düzeltmek.

rezm

• Deve avazı.
• Gök gürlemesi.
• Cem'etmek, toplamak.

sahh

• şiddetinden kulaklar tutulan çığlık.
• Sağlam bir şeyle vurmak.
• Cemetmek, toplamak.

sai / sâî

• Emvâl-i zâhirenin zekâtını toplayan me'mûr; sâime (senenin ekserisini çayırda otlayan) hayvanların ve toprak mahsûllerinin zekâtlarını toplamakla vazîfeli kimse, zekât me'muru.

saky

• Sulamak. Su içirmek.
• Bedende su toplamak.

sarm

• (Surm) Bağ kesmek. Meyve toplamak. Bir şeyi kökünden ayırmak.

sarr

• Kesenin ağzını bağlamak.
• Hıfzetmek.
• Cem'etmek, toplamak.
• Yukarı kaldırmak.
• Zammetmek, artırmak.

semm

• Cem' etmek, toplamak.
• İyi etmek.

şerc

• Kıç, dübür.
• Cem'etmek, toplamak. Birbiri üstüne yığmak.
• Fırka.
• Nev, cins.

sosyalizm

• Toplumculuk, bütün malları devlet elinde toplamak isteyen bir anlayış.

sümame

• (Çoğulu: Sümâm) Bir zayıf ot.
• Cem etmek, toplamak, biriktirmek.

tahsil

• Hâsıl etmek.
• İlim edinmek. İlim öğrenmek veya öğretmek için çalışmak.
• Vergi toplamak.
• Aşikâre eylemek.

tahtib

• Odun toplamak.

takmiş

• Cem'etmek, toplamak.

tecmi'

• Bir yere toplamak,
• Cuma namazına gelmek.

tedmin

• Yığıp toplamak.
• İhâta edip kaplamak.
• Lâzım olmak, icab etmek.

teessül

• Sermaye edinmek.
• Cem'etmek, toplamak.

tekvir

• Yuvarlaklaştırmak. Kıvırmak. Sarmak.
• Toplamak. Cemolmak.
• Başa sarık sarmak.

• Sarmak, toplamak.

telakkut

• Cem'etmek, toplamak, biriktirmek.

temettu'

• (Çoğulu: Temettuât) Kazanma, kâr etme.
• Kâr, fayda, menfaat.
• Toplamak, cem'etmek.
• Mühlet vermek.
• Yoldaş olmak.

tezad

• İki şeyin birbirine zıt olması. Aksilik. Terslik.
• Edb: Mânaca birbirine zıt olan kelimeleri bir arada toplamak.

• İki şeyin birbirine zıt olması, aksilik, terslik.
• Anlamca zıt olan kelimeleri bir arada toplamak.

va'b

• Ulaştırmak, vardırmak.
• Toplamak, cem'etmek.

vesk

• (Çoğulu: Evsük) Cem'etmek, toplamak.
• Altmış sa'.

virat

• Zekât vermek korkusundan hile edip bir yere toplanmış koyunlarını ayırıp dağıtmak veya perâkende koyunlarını bir yere toplamak.

yeleb

• Beyaz deve.
• Polat demir.
• Toplamak, cem'etmek.
• Deriden yapılmış cübbe, zırh ve gömlek.
• Kalkan.

ze'zee

• Cem'etmek, toplamak.

zevh

• Develeri dağıtıp toplamak.

zeyy

• Döndürmek.
• Toplamak, cem'etmek.