ali-kadr / âli-kadr

• Çok takdir edilen. Yüksek değer sahibi. Kadr ü kıymeti yüksek.
• Meşhur bir çeşit lale.

alikadr / âlikadr

• Yüksek değer sahibi; çok takdir edilen.

alim-i mukaddir / alîm-i mukaddir

• Her şeyi hakkıyla bilen ve sonsuz ilmiyle ezelden ebede her şeyi yaratılmadan önce takdir edip plânlayan Allah.

ariş

• Samandan yapılan bir çeşit ev.
• Çardak, asma çardağı.
• Sundurma, takdim ettirme.

arız / ârız

• Sonradan olan şey. Bir şeyin zâtına ve hakikatına ait ve lâzım olmayıp başka bir varlıktan bazan vâki ve kaim olan. Takılan. Yapışan.
• Bir şeyi arz ve takdim edici olan.
• Kalın ve geniş bulut.
• Ön dişlerin haricindeki onaltı dişin herbiri.
• İnsanın yanağı.

arz

• Bir büyüğe bir şeyi hürmetle vermek. Bir işi büyüğüne hürmetle anlatmak. İzâh etmek. Takdim etmek. Bir kimseye bir şeyi izhar etmek.
• Kıymetli bir şeyi diğer bir şeyle değiştirmek.
• Bir şeyin birden, âniden meydana gelmesi.
• Altın ve paradan gayrı mal, metâ. Bir şeyin uz

• Sunma, gösterme, takdim etme. (Farsça)

asabe

• Baba tarafından akrabâ, hısım. Allahü teâlânın Kur'ân-ı kerîmde hisse (pay) takdîr edip bildirdiği vârislerden (Eshâb-ı ferâizden) sonra gelen ve belli bir payı olmayıp artan malı almaya hak kazanan, ölene erkek vâsıtasıyla bağlanan erkek akrabâ veya bâzı durumlarda bunlar gibi vâris olan kadınlar.

bedia / bedîa

• Nâdide ve güzel, yeni icad edilmiş şey. Beğenilen ve takdir edilen çok yeni şey.

• Eşsiz, benzersiz güzellik, beğenilen ve çok takdir edilen güzel şey.

berhabe

• Minder. Döşek, yatak.
• Aynı döşek veya yatakda beraber yatılan kimse.

bittakdir

• Takdir ederek.

• Takdirle.

burhanü't-temanü / burhanü't-temânü

• Kâinatta iki ilâh kabul edildiği takdirde, bunların birbirlerine engel olacakları ve dolayısıyla düzenin bozulacağından hareketle tevhide dair elde edilen delil.

caize

• (Cevaz. dan) (Çoğulu: Cevaiz) Azık, yol yiyeceği.
• Hediye, armağan, bahşiş.
• Edb: Eskiden takdim olunan medhiyeli bir şiire veya bir san'at eserine karşılık olarak verilen para, hediye ve bahşişler.

cazgır

• Yağlı güreşlerde pehlivanları seyircilere takdim edip dualarını okuyarak onları meydana çıkaran kimse.

cezm

• (Cezim) Kat'î karar. Yemin. Kararlaştırmak.
• Kesmek.
• Niyet. Tahmin. Takdir.
• İlzam.
• İcâbe.
• Gr: Arabçada kelime sonundaki harfi sâkin okumak. Kur'ân-ı Kerim okurken harfleri yerlerine vaz'edip mahrecinden çıkarırken tâne tâne, fesahat, beyan ve teenni ve

derecat-ı takdir / derecât-ı takdir

• Takdir, övgü dereceleri.

ecel

• Her mahlukun ve canlının Allah tarafından takdir edilen ölüm vakti. Âhirete göç etmek.
• İleride olacağı şüphesiz olan.
• Allah'ın takdir ettiği ömür.

• Belli vakit. Hayâtın sonu. Hayat sâhibinin, canlının ölümü için Allahü teâlânın takdir ve tâyin ettiği vakit.

ecel-i kaza / ecel-i kazâ

• Allah'ın tarafından takdir edilen şeylerin gerçekleşme vakti.

ecel-i müsemma / ecel-i müsemmâ

• Muayyen bir zamana kadar, Allah'ın takdir ettiği ölüm. (Farsça)

• Allah'ın takdir ettiği ölüm.

• Belli vakit, bilinen ecel, Allahü teâlânın bir kimse için ezelde takdir ve tâyin buyurduğu (belirlediği) hiç bir şekilde değişmeyen ecel, hayâtın sonu.

ecr-i misil

• Âdil iki ehl-i vükûfun (bilir kişinin) takdîr ettikleri ücret.

endaze

• Ölçü, mikyas. (Farsça)
• Arşının bez, basma vesâire ölçmeğe mahsus küçük cinsi. (60 cm.dir) (Farsça)
• Tahmin, takdir. (Farsça)
• Derece, mertebe. (Farsça)
• Mc: Hesap. (Farsça)

esbab-ı müşeddide

• Kuvvetlendiren, artıran sebepler. Cezâ hukukunda; cezâyı ağırlaştıran kanuni veya takdiri sebepler. (Esbâb-ı muhaffifenin zıddıdır.)

farz

• Bir kimseyi bir vazifeye tayin etmek veya maaş bağlamak. Bir kimsenin kendi nefsine âid iken başkasına hibe ettiği muayyen bir şey. (Bunun zıddı "karz"dır.)
• Takdir veya beyan eylemek.
• Bir şeyi delmek, gedik açmak.
• Bir dâvaya mevzu ve rükün kılınan husus.
• Addet

farzi / farzî

• Farzedilene, tahmin olunana dair. Takdir ve tahmin usulüne dayanan ve ona müteallik.

fe-illa

• Eğer olmazsa. Olmadığı takdirde (gibi mânalara gelir.)

feriz / ferîz

• Takdir edici.
• Hükmedici.
• Yaşlı, ihtiyar.

habbeza

• "Ne güzel, ne sevimli, ne hoş" mânâsında bir takdir edatıdır.

halıkıyyet

• Yaratıcılık. Halk edicilik. İcad ve takdir.

haramilik

• Tar: Akıncı kumandanının iştirak etmediği ufak kuvvetler tarafından düşman memleketlerine yapılan akınlar. Bu akınlara yüz ve daha fazla akıncı iştirak ederdi. Akıncı kuvvetleri yüzden az olduğu takdirde "çete" ismini alırlardı. Büyük akınlarda olduğu gibi haramilik suretiyle yapılan akınlarda da al

hayran

• Takdirkârlığından dolayı şaşa kalmış. Çok takdir etmiş. Çok beğenmiş.

hazir

• Takdir eden.
• Ekşimiş süt.

hazr

• Bir şeyi takdir ve tahmin etmek, nazar ile tahmin etmek.
• Çehresini ekşitip çirkin olmak.

hazv

• Kat'etmek, kesmek.
• Takdir etmek.

hevr

• Birisini itham etmek, töhmet. Zan. Takdir ve tahmin etmek.
• Binayı yıkmak, yıkılmak.
• Sulu, ağaçlı yer.
• Koyun sürüsü.

hil'at

• Yüksek makamdaki zatların beğendiği kimseye ve takdir edilen zevata giydirdiği kıymetli, süslü elbise. Kaftan.

hıllet

• Samimî dostluk, takdir edici arkadaşlık.

hillet

• (Çoğulu: Hillel - Hilâl) Samimi ve cân-ı gönülden olan dostluk. En güzel takdir edici ve samimi arkadaşlık.
• Kılınç gediği.
• Nakışlı deri.
• Ağızda bâki kalan dişler.
• Dişler arasında kalan yemek artığı.

hıllet-i ibrahim

• İbrahim'in (a.s.) dostluğu, dostluk sıfatı olan samimî dostluk, takdir edici arkadaşlık.

hırs

• (Hurs) Takdir, kıyas.
• Altın veya gümüşten halka.

hükumet-i adl / hükûmet-i adl

• Huk: Miktarı şer'an muayyen olmayıp ehl-i vukufun (bilirkişinin) usulü dairesinde takdir ve tayin edeceği diyettir. Buna hükm-ü adl de denir.

hulf-ül vaid / hulf-ül vaîd

• Va'dedilmiş azabı yapmamak, cezâyı yerine getirmemek. (Cenâb-ı Hak kendine isyan edenlerin, günahta devam edenlerin cehenneme gideceklerini beyan ediyor, tehdid ediyor, vaid ile beyanda bulunuyor. Affetmediği takdirde bu vaidinden dönmesi, aslâ adâletine yakışmaz, muhâldir.)

hüsn-ü teveccüh

• Sevgi ile karışık medih ve takdir. İyi karşılanmak ve alâka görmek.

i'tizar

• Kusurunu bilerek özür dilemek. Kusurunu beyan edip ve anlayıp af dilemek. (Takdire şayan güzel bir haslettir.)

ibadat-ı maruza / ibâdât-ı mâruza

• Arz olunan, takdim edilen ibadetler.

illa / illâ / الا

• -den başka. (Arapça)
• İlle de, mutlaka. (Arapça)
• Yoksa, aksi takdirde. (Arapça)

istimare

• ing. Gümrük'e ticarî mallara değer takdiri.
• Baha biçme.

izen

• Gr: O halde, o takdirde, öyleyse.

kaddese

• Takdis etti, takdis eder, takdis etsin, mutlu olsun (gibi mânada en mübarek bir şeyin kudsiliğini, kusur ve noksanlıktan uzaklığını, müberra olduğunu bildirir fiil.)

kader / قدر

• Cenâb-ı Hakk'ın kâinatta olmuş ve olacak her şeyin evsafını ve havassını ve sâir geleceğini ve geçmişini ezelden bilip, levh-i mahfuzunda takdiri ve yazması. Takdir-i İlâhî.
• Ezelî kısmet.
• Tali'. Baht. Şans.

• Allah'ın meydana gelecek hâdiseleri olmadan önce bilmesi, takdir etmesi, plânlaması.

• Cenab-ı Hakk'ın kâinatta mevcut her şeyin bütün özelliklerini ezelden bilip takdir etmesidir.

• Allahü teâlânın ilm-i ezelîsi (başlangıcı olmayan ilim sıfatı) ile, ilerde olacak hâdiseleri ezelde (başlangıcı olmayan öncelerde) bilip takdîr etmesi; alın yazısı.

• Allahın herşeyi ezelden bilip takdir etmesi.

• İlahî takdir. (Arapça)

kader kalemi

• Allah'ın ezelî ilmi ile kâinatta olmuş ve olacak her şeyi bilip takdir etmesi ve kudretiyle yazması, yaratması.

kader-i ezeli / kader-i ezelî

• Ezelî kader; Allah'ın ezelî ilmi ile kâinatta olmuş ve olacak herşeyi bilip takdir etmesi.

kader-i ilahi / kader-i ilâhî

• Allah'ın meydana gelecek hadiseleri olmadan önce takdir etmesi, plânlaması.

• Allah'ın takdiri.

kader-i ilahiye / kader-i ilâhîye

• Allah'ın meydana gelecek hâdiseleri olmadan önce takdir etmesi, plânlaması.

kader-i sübhani / kader-i sübhânî

• Her türlü eksiklikten sonsuz derecede yüce olan Allah'ın ezelî ilmi ile kâinatta olmuş ve olacak herşeyi bilip takdir etmesi.

kadere rıza / kadere rızâ

• İnsanın, Allahü teâlânın kendisi hakkında takdîr ettiği şeylere rızâ göstermesi, hoşnud olması başına gelen belâ ve musîbetlere sabredip, boyun eğmesi.

kaderiyye

• Hicrî ikinci asırda Vâsıl bin Atâ tarafından kurulan ve "Kul kendi fiillerini kendi yaratır" diyerek kaderi yâni işlerin, Allahü teâlânın takdîri ile olduğunu inkâr eden bozuk fırka. Bu fırkaya Mu'tezile adı da verilir.

kadr

• İtibar. Değer, kıymet. Haysiyet. Derece miktarı. Miktar. Meblağ. Takat. Takdir, rızkı taksim eylemek. Gına.

kalem-i kader ve kudret

• Allah'ın olacak hadiseleri önceden bilip takdir etmesi ve kudretiyle yaratması.

kalem-i kaza ve kader / kalem-i kazâ ve kader

• Allah'ın olacak hadiseleri olmadan önce bilip takdir etmesi ve bu bilinen ve takdir olunan hadiseleri zamanı gelince meydana getirmesi.

kalem-i kudret ve kader

• Allah'ın olacak hâdiseleri olmadan önce bilip takdir etmesi ve bu olayların düzenli olarak meydana gelişinde bir kalem gibi eserini gösteren İlâhî güç ve ilim.

kanun-u kaderi / kanun-u kaderî

• Allah'ın takdiri ile tespit edilmiş kader kanunu.

kaside-i kader

• Kader kasidesi; yaratıcısının medhine lâyık, İlâhî takdir ve ölçülerle yaratılmış bir kaside gibi olan varlıklar.

kaza / kazâ / قضا

• Birdenbire olan musibet. Beklenmedik belâ.
• Vaktinde kılınmayan namazı sonradan kılmak.
• Allah'ın takdirinin ve emrinin yerine gelmesi.
• Hâkimlik, hâkimin hükmü.
• İstemeden yapılan zarar.
• Hükmeylemek, hüküm.
• Bir şeyi birbirine lâzım kılmak.

• Allah'ı takdir ettiği şeyin zamanı gelince meydana gelmesi; kaderde yazılı olanın meydana gelmesi.

• İlahî takdir. (Arapça)
• Kadılık. (Arapça)
• Kaza. (Arapça)
• İlçe. (Arapça)

kaza ve kader / kazâ ve kader

• Olacağı Allah tarafından bilinen ve takdir olunan şeylerin zamanı gelince yaratılması ve Allah'ın meydana gelecek hadiseleri olmadan önce bilmesi, takdir etmesi, planlaması.

• Allahü teâlânın meydana gelecek hâdiseleri ilm-i ezelîsi (başlangıcı olmayan ilim sıfatı) ile ezelde (başlangıcı olmayan öncelerde) bilip takdîr etmesi ve bu hâdiselerin zamânı gelince, Allahü teâlâ tarafından yaratılması ve meydana çıkması. Allahü teâlânın birşeyin varlığını ezelde bilip, takdîr et

kaza ve kader kalemi

• Cenâb-ı Hakkın plân ve takdirlerini ve zamanı gelen takdirlerin yaratılma kaidelerini yazan kalem.

kaza ve kader-i ezeli / kaza ve kader-i ezelî

• Allah'ın ezelî ilmi ile kâinatta olmuş ve olacak herşeyi bilip takdir etmesi ve takdir olunan şeylerin zamanı gelince yaratılması.

kaza ve kader-i ilahi / kaza ve kader-i ilâhî

• Hâdiselerin, olmadan önce Allah tarafından takdir olunup plânlanması ve vakti gelince yaratılması.

kaza-i ilahi / kazâ-i ilâhi

• Olacağı Allah tarafından bilinen ve takdir olunan şeylerin zamanı gelince yaratılması.

kaza-i ilahiye / kaza-i ilâhiye

• Allah'ın emrinin, takdirinin yerine gelmesi.

kaza-i muallak / kazâ-i muallak

• Allahü teâlânın yaratılmasını şarta bağlı olarak takdîr ettiği ve şart meydana gelince yarattığı şeyler.

kaza-i mübrem / kazâ-i mübrem

• Allahü teâlânın şarta bağlı olmaksızın yaratılmasını takdîr ettiği, yaratılması muhakkak olan şeyler.

kaza-yı ilahi / kazâ-yı ilâhî / قَضَايِ اِلٓه۪ي

• Allah'ın emrinin, takdirinin yerine gelmesi.

• Allahın takdîrinin meydana gelmesi.

kaza-yı ilahiye / kaza-yı ilâhiye

• Allah'ın emrinin, takdirinin yerine gelmesi.

kazā-yı rabbani / kazā-yı rabbânî / قَضَايِ رَبَّان۪ي

• Terbiye edici olan Allahın takdîrinin meydana gelmesi.

kaza-yı rabbaniye / kaza-yı rabbâniye

• Allah'ın takdiri; Allah'ın emrinin, takdirinin yerine gelmesi.

kaziye-i muhkeme

• Tam, sağlam hüküm. Temyizin tasdikinden geçmiş, değişmez hâle gelmiş mahkeme kararı ki, böyle bir karara mazhar olan herhangi birşey hakkında tekrar dava açılamaz; dâva mevzuu yapılamaz. Aksi takdirde kanun namına kanunsuzluk yapılmış olur. Buna "Kaziye-i mahkumun bihâ" da denir.

kefalet

• Kefillik. Bir kimse kendine âid bir işi yapamadığı veya borcunu ödeyemediği takdirde, yerine onun işini göreceğini kabul etmek.
• Birine kefil olmak. İşini üzerine almak.

kefil

• (Kefâlet. den) Birisinin bir borcu ifâsı lâzım gelirken, ifâ etmediği takdirde, o borcu ifâyı kendi üzerine alan kimse. Kefâlet eden kimse.

kelimat-ı takdiriyye

• Takdir edici sözler.

kemal-i takdir / kemâl-i takdir

• Eksiksiz bir takdir; çok beğenme.

kemal-i takdir ve tahsin / kemâl-i takdir ve tahsin

• Mükemmel bir takdir ve güzel bulma; çok beğenme.

kıymet-na-şinas / kıymet-nâ-şinâs

• Değer takdir edemiyen, kıymet bilemiyen. (Farsça)

kudret ve kader kalemi

• Allah'ın olacak olayları olmadan önce bilip yazması, takdir etmesi ve kudretiyle yaratması.

kudumiyye

• Uzak yoldan gelen bir büyük zâta, oranın halkı tarafından takdim edilen hediye.
• Edb: Böyle bir vaziyetten dolayı yazılan kaside.

kur'an-ı mecid / kur'ân-ı mecîd

• Her şeyin üstünde şeref sahibi olan ve takdis ve senâlara lâyık olan Kur'ân.

levh-ül-mahfuz / levh-ül-mahfûz

• Korunmuş levha; Allahü teâlânın takdir ettiği her şeyin yazılı bulunduğu, nasıl olduğu bizce bilinmeyen ve her türlü te'sirden korunmuş levha.

ma'ruzat / ma'ruzât

• (Tekili: Ma'ruz) Arz olunanlar. Arzedilenler, takdim edilenler. Küçükten büyüğe bildirilenler.

mahfuz

• Saklanmış, korunmuş.
• Ezberlenmiş.
• Levhi mahfuz: Allah tarafından takdir edilenlerin ezelde yazılı bulunduğu levha.

mahmud-üş şiyem

• Medhedilecek huylara sâhib olan. Beğenilen ve takdir edilen hasletler kendinde bulunan.

makdur

• Güç. Kuvvet. Kudret.
• Takdir olunmuş. Allah'ın takdiri. Daha evvelden takdir olunmuş.

makdurat / makdûrat

• (Tekili: Makdur) Takdir-i İlâhi olanlar. Güç ve kuvvet. Elden gelenler. Takdir edilenler.

• Kader programıyla takdir edilen, belirlenen şeyler.

• Takdir edilenler, kudret eserleri.

mazhar-ı takdir

• Takdire lâyık olan.

medh ü sena / medh ü senâ / مَدْحُ و ثَنَا

• Övme ve takdir.

memduh

• Övülmeye, takdire layık.

meniyye

• Ölüm, mevt.
• Takdir olunmuş olan.

meny

• Meniyi dışarı getirmek.
• Takdir etmek.
• Okumak.
• Hükmetmek.

meşiet ve takdir-i ilahi / meşiet ve takdir-i ilâhi

• Allah'ın dilemesi ve takdiri.

mev'ud

• Söz verilmiş. Vaadedilmiş. Vâdeli. Vadesi muayyen ve mukadder olan.
• Evvelden takdir olunmuş.

miktar-ı kaderi / miktar-ı kaderî

• Allah tarafından kader çerçevesinde takdir edilmiş, belirlenmiş ölçü.

mukaddem

• Zaman ve mekân cihetiyle daha evvel olan.
• Askerin ön tarafına sevkedilen karakol.
• Değerli, üstün.
• Küçükten büyüğe sunulan, takdim edilen.

mukadder / مُقَدَّرْ

• Tâyin olunmuş.
• Kısmet. Kader. Miktarı tâyin ve takdir olunmuş olan.
• Kazâ.
• Kıymeti biçilmiş.
• Beğenilmiş.
• Yazılmış olan.
• Edb: Yazılı olmayıp da sözün gelişinden anlaşılan. Lafzan zikredilmeyip, mânen murad edildiği anlaşılan. Meselâ: Kur'an-ı Ker

• (Kaderde) takdîr olunan.

mukadder olan

• Allah tarafından takdir olunmuş, belirlenmiş.

mukadderat / mukadderât / مُقَدَّرَاتْ

• Allah tarafından takdir olunmuş ileride meydana gelecek haller ve olaylar.

• Allahü teâlânın olacak şeyleri ezelde (sonsuz öncelerde) bilip takdîr ettiği şeyler, kader, alın yazısı.

• (Kaderde) takdîr olunanlar.

mukadderat-ı beşer / mukadderât-ı beşer / مُقَدَّرَاتِ بَشَرْ

• İnsanın kaderi; Allah tarafından takdir olunmuş işler, başa gelecek olaylar.

• İnsana (kaderde) takdîr olunanlar.

mukadderat-ı beşeriye

• İnsanlığın kaderi; Allah tarafından insanlık için takdir olunmuş işler, başa gelecek olaylar.

mukadderat-ı hayat / mukadderât-ı hayât / مُقَدَّرَاتِ حَيَاتْ

• Hayat sahibi olarak (kaderde) takdîr olunanlar.

mukadderat-ı hayatiye / mukadderât-ı hayatiye / mukadderât-ı hayâtiye / مُقَدَّرَاتِ حَيَاتِيَه

• Hayat boyu başa gelmesi takdir edilmiş olaylar.

• Hayat sahibi olarak (kaderde) takdîr olunanlar.

mukadderat-ı istikbaliye / mukadderât-ı istikbaliye

• Gelecekle ilgili takdir olunan şeyler.

mukadderat-ı nev-i beşer

• İnsanlığın kaderi; Allah tarafından takdir olunmuş işler, başa gelecek olaylar.

mukaddes / مُقَدَّسْ

• (Kuds. den) Takdis edilmiş olan. Temiz ve pâk. Noksan ve kusurdan müberra ve uzak olan. Her çeşit noksan, ayıp ve kusurlardan münezzeh ve uzak olan. Kudsi.

• Kudsanan, takdîs edilen.

mukaddim

• (Kıdem. den) Takdim eden. Sunan. Öne, ileriye geçiren. Öne koyan.
• Cür'etli çeri kimse.
• Gözün pınarı, ("mukdim-ül ayn" da derler.)

mukaddir

• Herşeyi tam bir ölçü ile takdir edip yaratan Allah.

• Takdir eden. Bütün mahlukatın ve her şeyin esaslarını tanzim ve takdir edip sıralayan. Allah (C.C.). Bir şeyin kıymetini biçen, takdir eden. Beğenen.

• "Takdir eden, kıymet biçen" mânâsında ilâhî isim.

mukaddirane / mukaddirâne

• Takdir edercesine, kıymetini bilircesine, kıymetine göre sıralarcasına. Mukaddire yakışır hâlde. (Farsça)

mukaddirin / mukaddirîn

• (Tekili: Mukaddir) Kıymet ve paha biçenler. Takdir edenler.

mukaddiru'n-nur

• Bütün nurların miktarlarını takdir eden Nurların Mukaddiri, Allah.

mükafat / mükâfat

• (Kifâyet. den) Bir hizmet veya muvaffakiyete ve iyiliğe karşı verilen karşılık.
• Berâberlik.
• Takdirnâme.

münavele

• Takdim, bir şeyi el ile öne uzatmak. Sunmak, arzetmek.

murassaat

• (Tekili: Murassa') Murassâlar. Cevher ve inciler gibi şeylerle. Süslenmiş olanlar. Takdir edilip yerleştirilmiş süslü ve kıymetli şeyler.

müsemmen

• Edb: Sekizer mısralı bentlerden müteşekkil nazım.
• Sekiz renkli. Sekiz parçadan meydana gelen.
• Fık: Paha biçilmiş ve takdir edilen kıymet karşılığında satılmış olan şey.

mütekaddim

• Evvelki, önceki, öne geçen, takaddüm eden.
• Takdim olunan, sunulan.

nafaka-i makziyye

• Fık: Hâkim tarafından takdir olunan nafaka.

nasib / nasîb

• Ele geçen, kavuşulan.
• Allahü teâlânın ezelde takdir ettiği maddî ve mânevî rızık, kısmet.

nazar-ı takdir

• Kıymet biçme bakışı, takdir bakışı.

nazar-ı takdir ve hürmet

• Takdir ve hürmet bakışı.

rızk

• Allahü teâlânın takdir ettiği maddî ve mânevî nîmet, kısmet. Yiyecek, içecek, giyecek ve barınacak yer.

sahife-i mukadderat

• Kader sayfası; Allah tarafından takdir edilen şeylerin yazılı bulunduğu sayfa.

salavat-ı tayyibe / salâvât-ı tayyibe

• Varlıkların ibadet ve duaları, Allah'ı tesbih ve takdis eden güzel sözleri.

şayan-ı takdir / şâyân-ı takdir

• Takdire, övgüye lâyık.

şayan-ı takdir ve hayret / şâyân-ı takdir ve hayret

• Takdir ve hayret etmeye değer.

şayan-ı takdir ve tebrik / şâyân-ı takdir ve tebrik

• Takdire ve tebrike değer.

sevm

• Satılık bir şeye kıymet takdir etme, paha biçme.
• Su-i kasd. Zulüm ve minnete giriftar etmek. Derde sokmak.
• Dağlamak.
• Başına buyruk olup istediği yere gitmek.
• Kuş havada dolaşmak.
• Satışa arzetmek.
• Satın almak istemek.
• Fâide yetiştirmek.<

spiker

• ing. Konuşmacı. Radyo programlarını takdim eden, haber bültenlerini okuyan kişi.

subbuhun kuddusün / subbûhun kuddûsün

• "Allah (C.C.) subbûhtur, kuddûstür. Zâtına ve sıfatına fena, noksan ve kusur yanaşamaz. Her zaman ve her dilde, her mahluk onu tesbih ve takdis eder." gibi mânâları ifade eder.

sühan-fehm

• Sözün, kelâmın değerini takdir eden. (Farsça)

sühan-şinas

• Söz bilen, sözün kıymetini takdir eden. (Farsça)

tahsin / تحسين

• Beğenme, güzel bulma, takdir etme. (Arapça)

takdim / تقدیم

• Sunma, sunuş. (Arapça)
• Öne alma. (Arapça)
• Takdim edilmek: Sunulmak. (Arapça)
• Takdim etmek: Sunmak. (Arapça)

takdim tehir

• Öne alma-sonraya bırakma; yolculukta öğleyi ikindi vaktinde, akşamı yatsı vaktinde kılmaya tehir denilir. Bunun zıttı ise takdimdir.

takdimat / takdimât

• Takdim edilenler. Büyüklere verilen şeyler.

takdime

• (Çoğulu: Tekadim) Kendisinden üstün kişiye sunulan armağan, hediye.
• Takdim.

takdimen

• Takdim ederek, öne geçirerek.

takdir / تقدیر

• Değerlendirme. (Arapça)
• Beğenme. (Arapça)
• Tanrı'nın isteği. (Arapça)
• Takdîr edilmek: (Arapça)
• Değerlendirilmek. (Arapça)
• Beğenilmek. (Arapça)
• Değer biçilmek. (Arapça)
• Takdîr etmek: (Arapça)
• Değerlendirmek. (Arapça)
• Beğenmek.< (Arapça)

takdir-i hüda / takdir-i hüdâ

• Allah'ın takdiri, dilemesi.

takdir-i ilahi / takdir-i ilâhî / takdîr-i ilâhî

• Allah'ın takdiri, Allah'ın programı; kader.

• Allah'ın takdiri.

takdir-i kamer

• Aya nizam verilmesi; konaklar takdir edilmesi.

takdirat / takdirât

• Takdirler, övgüler.

• Takdirler.

takdire şayan / takdire şâyan

• Takdire lâyık.

takdiren / takdîren / تقدیرا

• Değer ve kıymetini anlıyarak. Takdir ederek.

• Takdir ederek. (Arapça)

takdiri / takdirî

• Kaderden olan. Takdir-i İlâhîye ait ve müteallik olan.
• İtibarî.
• Farazî.
• Gr: Yazılı olmayıp var bilinen mâna veya kelime.

takdirkar / takdirkâr

• Takdir eden, beğeniyi ifade eden.

• Takdir eden.

takdirkarane / takdirkârâne

• Takdir edercesine.

• Takdir edercesine.

takdisat / takdisât

• Takdisler.

takdiskar / takdiskâr

• Takdisci.

• Takdis eden, mukaddes ve kusurlardan uzak olduğunu ifade eden.

takriz

• (Karz. dan) Ödünç vermek.
• Bir şeyi veya bir eseri beğendiğini söylemek. Beğendiğini bildiren yazı yazmak. Bir eserin takdir ve tahsin edildiğini bildiren yazı yazmak.

takyiz

• Kırılmak.
• Takdir etmek.
• Sövmek.

tekadim

• (Tekili: Takdime) Takdim edilen armağanlar, verilen hediyeler.

tekadir

• (Tekili: Takdir) Mukadderât. Alınyazıları.
• İhtimâller.

temehhül

• Takdim etmek. Hayırda takaddüm etmek. İşinde acele etmemek. Teenni.

tesbih

• Allahü teâlâyı, O'na yakışmayan her şeyden ve mahlûkların (yaratılmışların) alâmetlerinden ve yok olmaktan tenzîh ve takdîs etmek, yâni uzak tutmak mânâsına "Sübhânallah" sözü ve benzerleri.
• Namaz kılmak.
• Namazdan sonra, Sübhânallah, Elhamdülillah ve Allahü ekber cümleleri sö

teslif

• Kahvaltı etme.
• Takdim etmek.
• Bir nesnenin fiyatını evvelden vermek.

teslim

• Bir emâneti verme.
• Kabul etme.
• Doğru ve haklı bulma.
• Selâmetle dua etme.
• Karşısındakinin hükmü altına girme.
• Kendini Allah'ın takdirine terketme, emri altına girme.
• Belâ ve âfetten korunur olma.
• Bir şeyi, yeni sâhibine verme.
• Da

tevafukat-ı gaybiye

• Göze görünmeyen ve bizim için gaybi olan tevafuklar. Kur'an veya kıymetli dinî eserlerde, bir kısım kudsi kelimelerin, yazılışlarında İlâhî bir takdir ile, altalta ve yanyana dizilişleri.

tevhid-i uluhiyet / tevhid-i ulûhiyet

• İlâh olarak sadece bir olan Allah'ı kabul etme ve ibadetleri takdim hususunda hiçbirşeyi Ona ortak koşmama.

teyemmüm

• Kasd.
• Fık: Su bulunmadığı veya su bulunup da kullanılması mümkün olmadığı takdirde temiz olan toprak cinsinden bir şey ile, abdestsizliği veya gusülsüzlüğü -hadesi- gidermek maksadiyle yapılan bir ameliyedir.

• Su bulunmadığı veya bulunup da özür sebebiyle kullanmak mümkün olmadığı takdirde; temiz toprak veya taş, kum, kerpiç gibi toprak cinsinden bir şey ile hadesi yâni mânevî kirliliği, abdestsizliği gidermek için, elleri toprağa sürüp yüzü ve kolları mesh etmek.

• Kast.
• Su bulunmadığı veya bulunup ta kullanılması mümkün olmadığı takdirde temiz toprak cinsinden bir şeyle abdestsizliği veya gusülsüzlüğü giderme işi.

üstad-ı kader

• Kader Üstadı; Allah'ın meydana gelecek hâdiseleri olmadan önce bilmesi, takdir edip, plânlaması demek olan kader ilmi, kader kalemi.

vacib / vâcib

• (Vücub. dan) (Çoğulu: Vâcibât) Lüzumlu, mecburi olan.
• Fık: Yerine getirilmesi her müslüman için gerekli ve borç olup, yapılmadığı takdirde büyük günah olan Allah'ın emirleri. Yapılması zannî delil ile belli olan. Terki câiz olmayan. Yapılması şer'an kat'i derecede bir delil ile sâbit

vasiyle / vasîyle

• Cahiliye döneminde bir koyun dişi doğurursa yavru sahibinin, erkek doğurursa ilâhlarının olurdu. Koyun dişi ve erkek yavru doğurduğu takdirde dişi yüzünden erkek yavru da kurban edilmezdi. Buna vasîyle denirdi.

ve illa / ve illâ

• Aksi takdirde.

ve-illa

• Olmadığı hâlde. Yoksa. Aksi takdirde.

veilla / veillâ / والا

• Yoksa, aksi takdirde. (Arapça)

velvele-i takdir ve istihsan

• Takdirleri ve güzellikleri pek çok dille bir arada haykıran sesler.

zaviye

• Köşe.
• Küçük tekke.
• İki çizginin birleşmesi ile hasıl olan köşe, şekil.
• Mat: Birbiriyle kesişen iki satıh veya iki çizginin birleştiği yerde meydana gelen açıklık. Açı. Açı ölçü birimi 360 eşit parçaya bölündüğü takdirde "derece", 400 eşit parçaya bölündüğü takdirde "g