ahşab

• Kereste. Tahta. Ağaçtan yapılan bina.
• Ağaçtan olanlar.

amaç / âmâç

• Saban demiri. (Farsça)
• Hedef, nişan tahtası. (Farsça)

amac / âmâc / آماج

• Hedef. (Farsça)
• Nişan tahtası. (Farsça)

aziş

• Talaş, yonga, ağaç ve tahta kırığı. (Farsça)
• Eşik tahtası. (Farsça)

babur

• (Zahirüddin Muhammed) Hindistan'da büyük Müslüman Türk devletinin kurucusu ve Timur'un beşinci göbekten torunudur. Fergana Emiri olan babası Ömer Şeyh'in ölümünden sonra tahta geçmiştir. (1494)

bağdadi / bağdadî

• Bağdad şehrine mensub. Bağdad ahalisinden olan. Bağdadlı.
• Dar, ensiz tahta pervazlarından yapılmış ve üstü sıvanmış bölme veya tavan.

bakka

• Sivrisinek.
• Tahtabiti.

berbar

• Evin dam kısmında bulunan oda. (Farsça)
• Çardak. (Farsça)
• Kemeriye. (Farsça)
• Tahtaboş. Damın düz bir kısmı ki, en çok çamaşır sermeye yarar ve çinko ile döşelidir. (Farsça)

bergaş

• (Çoğulu: Berâgiş) Sivrisinek.
• Tahta biti.

bevaşe

• Çiftçilerin harman savurmakda kullandıkları çatal şeklindeki tahta kürek, yaba.

calis

• (Çoğulu: Cüllâs) Oturan, oturucu, cülûs eden. Tahta çıkan.

çarmih / çârmîh

• Dört çivi. Birbiri üzerine dikey olarak konulmuş iki tahtadan meydana gelen, suçluları îdâm etmek için kullanılan haç şeklindeki darağacı. Bu cezâya çarptırılan kişi iki yana açılmış kollarından ve bağlanmış ayaklarından çivilenerek öldürülürdü.

cebir

• Zabtetmek. Zor. Kuvvet.
• Bir şeyi ıslah ve tamir etmek, düzeltmek.
• Bâtıl bir fırka.
• Mat: Harflerle yapılan hesab.
• Tıb: Fevkalâde ameliyat, kırık kemiği sarıp bütünlemek. Kırık veya çıkık uzva sarılan tahtalar.

cebire / cebîre

• Çıkık veya kırık olan bir uzva sarılan tahtalar.

• Kırık ve çıkığın iki yanına bağlanan tahtalar.

cebre

• Kemik sarmakta kullanılan ağaç.
• Tahta parçaları.

çenber

• Daire, def ve kalbur gibi şeylerin tahtadan olan dairesi. (Farsça)
• Fıçı ve tekerlek gibi şeylere takviye edip, dağılmalarını önlemek için etrafını çevirecek tarzda geçirilen demir veya tahta halka. (Farsça)
• Başa ve boyna bağlanan yemeni. (Farsça)
• Esirlik, bağlılık, kölelik. (Farsça)
• Geo: Bir düz (Farsça)

cirit

• Düşmana atılmak üzere yapılmış ucu demirli, sert tahtadan kısa mızrak. Sulh zamanlarında talim mahiyetinde yapılan karşılaşmalara cirit oyunu denirdi. Türklerin makbul bir sporu idi.

cıvata

• Arkası iri başlı ve ucu somun geçmek üzere yivli vida. Başlıca potrelleri, demir ve tahtaları birbirine bağlamaya yarar.

çub / çûb / چوب

• Sopa. (Farsça)
• Odun. (Farsça)
• Tahta. (Farsça)

cülus / cülûs / جلوس

• Tahta çıkma.

• Oturma. (Arapça)
• Tahta geçme. (Arapça)
• Cülûs etmek: Tahta geçmek. (Arapça)

cülus-u hümayun / cülûs-u hümayun

• Padişahın tahta çıkışı.

cülusiyye / cülûsiyye / جلوسيه

• Taht'a çıkan hükümdarlar veya padişâhlar için yazılmış yazı veya söylenmiş şiir.
• Hükümdarın tahta çıktığı ilk gün verdiği bahşiş.

• Tahta çıkan hükümdarın dağıttığı bahşiş. (Arapça)
• Tahta çıkan hükümdar için yazılan şiir. (Arapça)

deskere

• Şehir ve kasaba, il ve ilçe. (Farsça)
• Hasta insan, eşya vs. taşımaya yarayan tahta. (Farsça)

dıram

• Ateşin alevlenmesi.
• Ateşin alevi.
• Odun parçası, tahta parçası (tezcek ateş tutuşup alevlenir.)

düsür

• (Tekili: Disar) Perçinler, halatlar, kenetler. Geminin tahtalarını birbirine bağlayan rabıtalar.

erre

• Tahta kesecek dişli âlet, bıçkı. (Küçüğüne verilen testere ismi bundan gelir.) (Farsça)

ezmayiş

• Tahtadan yapılmış demir temrenli bir cins ok.

füsafis

• Keneye benzer murdar kokulu bir böcek.
• Tahta kurusu.

gasl

• Yıkamak, yıkanmak. Ölünün cenâze namazı kılınmadan ve kefenlenmeden önce teneşir tahtası üzerinde, ayakları kıbleye gelecek şekilde sırt üstü yatırıp, göbeğinden dizlerine kadar bir örtü ile kapatılarak yıkanması.

hait

• Bir yeri çevreleyen duvar. Tahta perde. Çit.

haşeb-pare

• Tahta parçası. Yonga. (Farsça)

hayzum

• (Çoğulu: Hayazim) Göğüs tahtası.

hazar

• Tahta ve kereste kesmeğe mahsus su ile işler büyük bıçkı.

hedef

• Gaye, nişan tahtası.

helali / helalî

• Bürüncük ve pamuk karışımından yapılan bir cins yeli bez.
• Yaldızlı bakırdan vaya tahtadan mahfazası olan eski sistem saat.
• Helâl ile alâkalı olan.

hevamm

• Böcekler, haşereler. Pire, tahta kurusu, bit, örümcek, yılan gibi, kışın gizlenip yazın meydana çıkan, insan ve hayvanın vücudundan beslenerek yaşayan, insana zararı dokunan (parazit yaşayan) küçük canlılır.

ibtida-i cülus

• Hükümdarlığın başlangıcı. Tahta çıkışın ilk zamanları.

iclas / iclâs

• Oturtmak. Tahta çıkartmak. Padişahı tahta oturtmak.

• Oturtma, tahta çıkarma.

ik'ad

• Bir hükümdarın tahta oturtulması. Oturtmak.

imparator

• Lât. Büyük kral. Birkaç devlete hükmünü geçiren büyük hükümdar. Tahta çıkan kadın olursa ona imparatoriçe denir.

irem

• Kurşun veya ok atılan nişan tahtası.

ıskarmoz

• Kayık ve sandallarda kürek takılmak üzere yan kenarlara dikine sokulmuş tahta çiviler.
• Bir cins küçük balık.

ışki / ışkî

• İki ucu saplı eğri bıçaktır ve deri ve tahta kazımakta kullanılır.

kafes

• Tel, ince demir veya ağaç çubuklarından yapılan ve içine kuş ve saire konulan şey.
• Dışardan içerisi görünmesin diye, ince tahta çubuklarından yapılıp harem pencerelerine takılan siper,
• Ahşap bir binanın kaplama ve sıvası olmaksızın direklerden ibaret taslağı.

kalafat

• Geminin tahtalarının aralıklarını üstüpü vs. ile doldurup üzerine zift sürme işi.
• Sahte süs, düzen.

kalem

• (Çoğulu: Aklâm) Kamış. Yazı için ucu inceltilen bir nevi ince ve sert kamış.
• Yazı yazmak için kullanılan her türlü âlet.
• İfâde. Üslub.
• Mâden, taş ve tahta üzerinde oymak için ucu sivri çelik âlet.
• İnce boya, fırçası.
• Yazı enva'ı.
• Resim. Nakış.<

kama

• İki tarafı keskin, ucu sivri ve enli bıçak.
• Duvara veya keresteye çakılan büyük tahta çivi.
• Ağaç, kütük ve sâireyi yarmak için kullanılan ucu ince, arka tarafı kalın ağaç veya demir takoz.

kerevet

• Tahtadan yapılan ve üzerine yatak veya minder konularak yatmağa ve oturmağa yarayan yüksekçe yer.

küpeşte

• Geminin kenarlarındaki tahta siper.
• Parmaklığın üzerindeki düz ve kalın tahta.

kurzum

• Kavafların ve kunduracıların üzerinde gön ve sahtiyan kesip düzelttikleri yuvarlak tahtalar.

lak

• Hakir, zelil, aşağı. (Farsça)
• Tahta kadeh. (Farsça)

lebh

• Bir büyük ağacın adı. (Bir kimse kabuğunu yarsa filhâl o kişiye uyuşukluk gelir; o ağaçtan tahtalar biçip gemi yaparlar. Rivâyet olunur ki, iki tahtasını birbirine bitiştirip bir yıl su içinde dursa ikisi bir olup yekpâre olur, Mısır'da yetişir. Ahter-i Kebir'den)

levh-i mahv, isbat

• Bir şeyin yıkılıp tekrar kuruluşunu gösteren mânevî levha, yaz boz tahtası.

levh-i mahv-isbat

• Bir şeyin yıkılıp tekrar kuruluşunu kaydeden mânevî levha, İlâhî kudretin yaz boz tahtası.

manken

• Elbiseleri prova veya teşhir etmek için terzilerin ve hazır elbise satıcılarının kullandığı tahtadan, kartondan, madenden vb. insan şekli. (Fransızca)

melaik

• (Tekili: Mil'aka) Tahta kaşıklar.

menahit

• (Tekili: Minhat) (Tahta veya taş) yontma âletleri.

mengene

• Tazyik veya sıkıştırma için kullanılan demir veya tahta âlet.

meşare

• Bostan. Tarla.
• Çiftçiler arasında meşhur olan tahta yer.

mi'zad

• Ağaç veya tahta budama bıçağı.
• Pazvant, kolçak.

mıhtat

• Cetvel tahtası.

mihtat

• Cetvel tahtası.

mil'aka

• (Çoğulu: Melâik) Tahta kaşık.

mil'aka-tıraş

• Tahta kaşık yapan. (Farsça)

minhat

• (Çoğulu: Menâhit) Dülger rendesi. Taş veya tahta yontmada kullanılan âlet.

miskab

• (Çoğulu: Mesâkıb) Mâden, kemik veya tahta gibi şeyleri delmekte kullanılan âlet, matkap.

müşebbek

• (Şebek. den) Ağ ve kafes gibi örülmüş olan. Küçük tahta parçalarından yapılan oymalı kafes.

na'l

• Nal. Ayağa giyilen tahta ayakkabı veya hayvanların ayağına çakılan demir.
• Oturulacak yerlerin en aşağısı.

necire

• Bulamaç aşı.
• Kızgın taş ile kızdırılmış su.
• Kârgir duvar.
• Tahtadan veya ağaçtan olan sofa.
• Çulhaların beze sürdükleri haşil.

nevcah

• Bir makama veya memuriyete yeni geçmiş olan. (Farsça)
• Tahta yeni oturmuş (padişah). (Farsça)

nişangah / nişangâh / نشانگاه

• Hedef yeri. Nişan tahtası. (Farsça)
• Silâh namlusunun üstünde bulunan, nişan almağa yarayan kısım. (Farsça)

• Nişan tahtası. (Farsça)

orhan gazi

• (Mi: 1288 - 1359) Osmanlı Devletinin kurucusu olan Babası Osman Gazi vefat edince (1326) Onun yerine tahta geçti. Onu yetiştiren, Hocası Şeyh Edebâli idi. Genç yaşta gazi akıncılar arasına karıştı, çok cesur ve atılgandı. Akıncı Gaziler onun oğlu Süleyman Paşa kumandasında Rumeli'ye geçtiler. Türbes

paşnin

• Ağaç ve tahta parçaları. (Farsça)

pelme

• Yazı tahtası. (Farsça)

pervaz

• Kanat açmak, uçmak. Uçan, uçucu. (Farsça)
• Nur. (Farsça)
• Karargâh. (Farsça)
• Saçmak. (Farsça)
• Hücre. (Farsça)
• Saçak. (Farsça)
• Ayna. Dolap. (Farsça)
• İnce, uzun tahta. (Farsça)
• Uçan, uçucu gibi mânâlara gelerek birleşik kelimeler yapılır. (Farsça)

peyke

• Tahta sedir.

• Tahta sedir. (Farsça)

pute

• Silâh veya ok atışlarında dikilen nişan tahtası.
• İçinde mâden eritilen tava.

reff

• Elbise koymak için duvara çıkıntı yapmak veya duvara tahta çakmak. Raf.

rende

• Tahtaların yüzlerini pürüzlerden kurtarıp dümdüz etmek için marangozların kullandıkları âlet. (Farsça)
• Mutfakta peynir, soğan, havuç gibi şeyleri ufalamak için kullanılan tenekeden veya ona benzer maddelerden yapılan âlet. (Farsça)

röntgen

• Röntgen adında bir Alman âliminin 1896' da keşfettiği ışıklar. Bunlar gözle görülmediği halde fotoğraf camına tesir eder, vücuddan, tahta, kâğıt gibi maddelerden bu ışık geçebilir. Bazı hastalıkların teşhis ve tedavisinde de kullanılır.
• Vücuddaki iç uzuvların filmini çekmek.

rub'-ı daire / rub'-ı dâire

• Namaz vakitlerinin hesaplanmasında, yükseklik ölçülmesinde ve bâzı trigonometrik hesapların yapılmasında kullanılan el âleti. Bâzı geometrik şekillerden ibâret olup, dörtte bir dâire şeklinde tahta üzerine şekiller işlendiği için buna Rub'-ı dâire ta htası da denilmiştir.

safiha

• (Çoğulu: Safayih) Yüzün derisi.
• Kapı tahtası.
• Kâğıdın bir tarafı.
• Yassı ve düz nesne.
• Enli kılıç. (Bu mânâya C: Sıfâh)

sanduka

• Türbelerde mezarların üzerine tahtadan sandık şeklinde yapılan ve üstüne yeşil çuha örtülen yerin adıdır. Kadın sandukaları düz olduğu halde, erkek sandukalarının baş tarafına bir ağaç konarak üzerine kavuk, taç, sikke gibi sağlığında giydikleri başlık konurdu. Açık mezarlıklarda sandukalar taştan y

satranç

• 32 taşla, 64 haneli bir tahta üzerinde, iki kişi arasında muhakemeye dayanılarak oynanan ve meşru olmayan bir oyundur.

sehpa

• Küçük masa, idam tahtası.

serir / serîr

• Tahta karyola.
• Üzerinde oturulan yüksekçe yer.
• Taht.

• Taht. Üzerinde oturulacak yüksek yer. Tahta karyola.

şicar

• Kapı ardına koyup sürgü olarak kullanılan ağaç.
• Kiremit tahtası altına konulup çakılan ağaç.
• Kapı ağacı.
• Deve alâmetlerinden bir alâmet.

tahte / تخته

• Tahta. (Farsça)

• Tahta. (Farsça)

tahtnişin

• Tahta oturan.

tanbur

• Klâsik Türk müziğinin başlıca çalgılarından biri olan, yay veya mızrapla çalınan, uzun saplı, telli tahta çalgı.

teneşir

• Serîr; ölünün yıkandığı masa şeklindeki dört ayaklı uzun tahta zemin.

terbi' / terbî'

• Dörtleme, yâni cenâzenin omuz üzerinde tabutun tahta kolundan el ile tutarak dört kişinin taşıması.
• Mezârı düz yapmak.

terkib-i mezci / terkib-i mezcî

• İki veya daha fazla kelimeden meydana gelen ve bir isme delâlet eden isim. " Baalbek, Kırıkkale, Tahtakurusu" kelimelerinde olduğu gibi.

tezekkür-i mevt

• Ölümü hatırlamak. İnsanın kendini ölmüş, teneşir tahtası üzerinde yıkanmış, kefene sarılmış ve tabuta konulmuş ve mezâra gömülmüş olarak düşünmesi.

üsküffe

• Eşik tahtası.