abadi / abadî

• Bayındırlık, mâmurluk, şenlik.
• İmar edilmiş olan.
• Hindistan'ın Devlet-âbad şehrinde ipekden yapılmış bir yazı kağıdı.

amman

• Şam diyârında Belka şehrinin adı.

arafat / arafât

• Mekke-i mükerreme şehrinin yirmi beş kilometre güneydoğusunda bulunan ve haccın farzlarından biri olan vakfenin yapıldığı mübârek yerin adı.

asıma

• Medine şehrinin diğer bir ismi.

askalan / askalân

• Şam diyârında bir şehrin adı. ("Arûs-üş Şam" da derler.)

ayine-i iskender

• Makedonya kralı Büyük İskender'in aynası. Rivayetlere göre, bu ayna Aristo tarafından yapılmış ve İskenderiye şehrinde yüksekçe bir yere konulmuştur. Bu sayede İskender, yüz fersah uzaklıktaki düşmanlarını aynada görürmüş.

bağdadi / bağdadî

• Bağdad şehrine mensub. Bağdad ahalisinden olan. Bağdadlı.
• Dar, ensiz tahta pervazlarından yapılmış ve üstü sıvanmış bölme veya tavan.

baki' / bakî'

• (Çoğulu: Buk'ân) Medine şehrinde bir makbere yeri.

banliyö

• Bir şehrin yakın çevresinde bulunan mahalle ve yerleşme yerleri. (Fransızca)

bayezid-i bistami / bayezid-i bistamî

• (Hi: 188-261) Ehl-i Sünnet ve Cemâatın büyük âlimlerinden ve büyük evliyadandır. İran'ın Bistam şehrinde doğmuştur. Künyesi, Ebu Yezid Tayfur bin İsa El-Bistamî'dir. Cafer-i Sâdık Radıyallahü Anhu'dan kırk sene sonra dünyaya gelmiş ve ondan üveysî olarak feyz almıştır. Mücerret bir hayat geçirmiştir

belkıs

• Süleyman (A.S.) zamanında, Yemen'de Sebe şehrinde hükümet süren Himyerîlerden bir melikedir.

• Süleymân aleyhisselâm zamânında Yemen'de Sebe' şehrinde hüküm süren Himyerîlerden bir kadın sultan.

bıtane

• Gizlenilen hâl. Gizli şey. Herkesin görüp bilmesi istenilmeyen ve aşikâr olmayan şey.
• Mahrem, sırdaş.
• Astar.
• Bir şehrin ortası, merkezi.

cami-i emevi / cami-i emevî

• Şam şehrinde büyük bir câmidir.

cela' / celâ'

• Gurbete düşmek, memleketinden ayrı olmak. Şehrinden ve meskeninden çıkmak.
• Başkalarını çıkarmak.
• Açık haber.
• Ruşen olmak, parlamak.

celaleddin-i süyuti / celaleddin-i süyûtî

• (Hi: 849 - 911) Abdurrahman bin Ebu Bekir Muhammed adı ile de anılır. Hadis imamı ve müctehid bir zattır. Mısırlıdır. Süyût şehrinde doğdu. Mısır'da vefat etti. Zamanının büyük İslâm allâmelerindendir. Asıl adı: Ebû Bekir oğlu Abdurrahman'dır. Tefsir, fıkıh, hadis ilmine dair eserleri vardır. Celale

cudi / cûdi

• Şırnak şehrinin 6 kilometre güney doğusunda bulunan büyük bir dağ.

daru's-selam / dâru's-selâm

• Selamet yurdu, cennet.
• Bağdat şehrinin ünvanı.

devlet-abadi / devlet-abadî

• Hindistan'ın Devlet-âbâd şehrinde imal edilen ve güzel san'atlarda kullanılan bir çeşit kâğıt. (Farsça)

elyasa

• Benî İsrail Peygamberlerindendir. Benî İsrail ise; günden güne Kitabullah'ı dinlemez olmuştu. Cenab-ı Hak Asuriye Devleti'ni onlara musallat eyledi. Sonra Yunus (A.S.) Asuriye içinde Ninova şehrinde Peygamber oldu.

eyvan-ı kisra

• Dicle Nehri kenarında sol tarafta Medâyin şehrinde yıkıntıları bulunan eski İran (Acem) Padişahına mahsus bir saray. Bu saray, Peygamberimizin (A.S.M.) doğduğu gece çatlamıştır.

faryab

• Dere ve ırmak suyu ile sulanan yer. (Farsça)
• Eski Horasan'da Belh'e yakın bir şehrin adı. (Farsça)

filmedine

• (Fi-l-Medine(ti)) : Medine şehrinde.

hadur

• Yemen diyarında bir şehrin adı.

harem

• Mekke-i mükerreme şehrinden biraz daha geniş olup, hudûdunu İbrâhim aleyhisselâmın diktiği taşların gösterdiği yer, alan. Bu sâha içine gayr-i müslimlerin girmesi yasak ve ihrâmlı iken bâzı işleri yapmak harâm olduğu için Harem denilmiştir.
• Müslümanların evlerinde, saray, konak ve be

hatai

• Tezhib ıstılahlarındandır. Resim gibi tabiatı taklid ederek yapılmayıp, san'atkârlar arasında kabul edilen çeşitli gül şekli gibi irili ufaklı yapılan şekiller.
• Türkistan'da Hatay şehrinde imal edilen bir cins dayanıklı kâğıt.

herv

• Dövme, sopalama.
• Pişirme.
• Afganistan'da bir şehrin adı.

hıyere

• Küfe yakınında bir şehrin adı.

ibrahim bin edhem

• Babası Belh Şehrinin Pâdişahı idi. Hicri 2. asırda yetişmiş büyük bir veliyullahtır. Bir çok kerametleri görülmüş, Allah rızası yolunda dünya saltanatını terk ederek fakirliği kabul etmiş ve bütün ömrünü ibadet ve taat ile geçirmiştir. Kerametleri dillere destandır.

kabe-i muazzama / kâbe-i muazzama

• Yeryüzünde yapılan ilk mâbed. Müslümanların kıblesi. Arabistan'ın Mekke-i mükerreme şehrindeki Mescid-i Harâm'ın ortasında bulunan taştan yapılmış dört köşeli binâ. Beytullah, Beyt-ül-haram, Bekke, Beyt-ül-atîk, Hâtime, Basse, Kadîs, Nâzır, Karye-i Kadîme adları ile de anılmıştır.

kalleys

• San'a şehrinde bir kilise.

kaşi / kaşî

• İran'ın Kâş şehrinde yapılan bir çeşit çini. (Farsça)

katedral

• Piskoposluk kilisesi. Bir şehrin büyük kilisesi.

kerh

• Bağdat şehrinde bir mevziin adı.

kıble

• Müslümanların namaz kılarken yöneldikleri taraf; Kâbe tarafı. Mekke-i mükerreme şehrindeki Kâbe-i muazzama.

kubbet-ül islam / kubbet-ül islâm

• İslâmın kubbesi.
• Belh şehrinin başka bir adı.

kufi / kufî

• Kûfe şehrine mensub. Bu şehirle alâkalı.

lügaz

• Edb: Manzum bilmecelere denir. Lügaz çözülürse insan, hayvan, eşya veya başka bir mânâ çıkar. Meselâ: (Hikmetullah şehrinin bir tânesiOğlunun karnında yatar annesi.)Bu manzum çözülürse cevap olarak "İpek böceği" çıkar.

maturidi / maturidî

• Mâturidi Mezhebi ve bu mezhebden olan. Semerkand şehrinin Mâturid köyünden olan Ebu Mansur-u Mâturidi'yi (Hicri: 280-332) itikadda imam olarak kabul edenler. Amelde Hanefi Mezhebinden olanlar, itikadda Maturidi mezhebindendir. Çünkü bu Zât, Ehl-i Sünnet itikadına muhalif görüşleri, eserleri ile redd

medeni

• Faziletli, terbiyeli, kibâr.
• Medineli. Şehirli.
• Kur'an-ı Kerimin Medine şehrinde nâzil olan âyet ve sureleri.

mekke

• Hicaz'da Kâbe'nin bulunduğu en mukaddes şehrin ismidir. Aynı zamanda Hazret-i Peygamber'in (A.S.M.) doğduğu şehirdir.

meşhed

• Şehit olunan veya şehidin gömüldüğü yer.
• İran'da bir şehrin adı.
• Hz. Hüseyin'in Kerbela'da şehit düştüğü yer.

mid'at

• Şehrin burcu.

muhtar

• İhtiyar eden. Seçilmiş olan.
• Hareketinde serbest olan. İstediğini yapmakta serbest olan. Hür.
• Köyde veya şehrin mahallesinde seçimle o semtin idâre ve hükümet işlerini üzerine alan kimse.
• Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) bir ism-i şerifi.

necef

• (Necefe) : (Çoğulu: Nicâf-Encâf) Üzerine su çıkmayan yer. Tümsek yer, yüksek, tepe, sırt.
• Irakta bir şehrin adı.

nihavendi / nihavendî

• Nihavend şehrine ait. Nihavendli. (Farsça)

rebaz

• Şehrin yarısı ve etrafı.
• Her nesnenin eğlenecek ve duracak yeri.
• Koyun ağılı.
• "Göden bağırsak" denilen büyük bağırsak.

reha

• Kurtuluş, kurtulma. Halâs. (Farsça)
• Urfa şehrinin eski ismi. (Farsça)

sa'd bin ebi vakkas

• Aşere-i Mübeşşere'den ve ilk İslâm olanların yedincisidir. Peygamberimiz (A.S.M.) ile beraber bütün gazalarda bulundu. Müslüman olduğunda 17 yaşlarında idi. Hz. Ömer zamanında İran'a gönderilen ordunun başkumandanı oldu. Medayin şehrinin fethinde ve Kadsiye meydan muharebesinde muvaffak oldu. Kufe ş

şam

• Akşam. Akşam yemeği. "Şe'm, şâm" Arapçada "sol" mânâsına gelir. "Yemen" sağ demek olduğundan Hicaz'a nisbetle sol taraftaki memleketlere Şam, sağ tarafdaki beldeye de Yemen ismi verilmiştir.
• Suriye ve Lübnan memleketlerine de Şam denilmiştir.
• Arabların Dımışk dedikleri şehrin

şami / şamî

• Şam şehrinden olan, Şamlı.
• Şam şehri ile alâkalı.

san'a

• Yemen diyarında bir şehrin adı.

sebe'

• (Sebâ) Hazret-i Süleyman Aleyhisselâm'ın mucizesi sonunda imana gelen ve onunla evlenen Belkıs'ın Yemen'de hükmü altında bulundurduğu mâmur şehrinin ismi.
• Bir Arab kavminin adı.
• Bir devlet ismi.
• Bir şahıs adı.

selman-ı farisi / selman-ı farisî

• İran'ın İsfahan şehrinde doğmuş olan büyük bir sahâbe. Evvelce ateşperestti, sonra Hristiyan oldu. Daha sonra papazların nasihatiyle İslâmiyetin geleceğini anlamıştı ve arıyordu. Yeni Peygamber'e (A.S.M.) kavuşmak için Şam'dan Hicaz'a geldi ve orada kendisini köle yaptılar. Peygamber Aleyhissalâtü V

yunus

• Benî İsrail peygamberlerinden ve Kur'an-ı Kerim'de bahsi geçenlerdendir. Elyesa (A.S.) dan sonra Ninova şehrine gönderildi. Şehir ahalisi kendisine itaat etmediği için müteessir olarak bir gemiye binmiş ve oradan denize atılmış. Cenab-ı Haktan emir almadan şehri terk ettiğinden bu hâl başına gelmişt

yunus aleyhisselam / yûnus aleyhisselâm

• Musul yakınındaki Nineve (Ninova) ahâlisine gönderilen peygamber. Babasının ismi Metâ'dır. Yûnus aleyhisselâm Âsûr Devleti'nin başşehri ve önemli bir ticâret merkezi olan Nineve şehrinde doğdu.

zafar

• Yemen diyarında bir şehrin adı.