abkari / abkarî

• Mutlaka kusuru olmayan. Kâmil.
• Bir kavmin seyyid ve şerifi, efendisi. Beşer san'atı olmayan.
• Çok güzellik.
• Bir nevi döşek.

acaib-i kudret

• Allah'ın güç ve iktidarının insanı hayrette bırakan san'at eserleri.

acaib-i masnuat

• Şaşırtıcı güzellikte olan san'at eserleri.

acaib-i masnuat-ı ilahiye / acaib-i masnuat-ı ilâhiye

• Allah'ın hayrette bırakan san'at eserleri.

acaib-i san'at

• Hayranlık uyandıran san'atlar.

acaib-i san'at-ı ilahiye / acaib-i san'at-ı ilâhiye

• Allah'ın hayrette bırakan san'at eserleri.

acibe-i san'at / acîbe-i san'at

• San'atın acipliği, harikalığı.

acube-i san'at

• San'at yönüyle hayret verici olan.

ahlaf / ahlâf

• Halefler; meslek, san'at, ilim gibi benzer şeylerde, sonra gelenler.

aks-ül amel

• İstenilen şeyin zıddı hasıl olması. Tersine oluş. (Reaksiyon)
• Edb: Edebi san'atlardandır. Bir cümle veya mısrânın altını üstüne getirmekle, başka bir cümle veya mısrâ yapmaktır. Pertev paşanın: "Her düzün bir yokuşu, her yokuşun bir düzü var." mısrâında olduğu gibi.

alet / âlet

• Bir işte veya bir san'atta kullanılan vasıta. Bir makinayı vücuda getiren ve işlemesine yardım eden parçalardan her biri.
• Sebeb, vesile, vesâit.
• Edevat. Avadanlık.

amelehu

• "Tarafından yapıldı." mânâsına gelir ve bir sanat eserinde san'atkârın imzasından önce yazılır.

antika

• yun. Kıymetli san'at eseri. Eski zamandan kalma eser.

antika-i san'at-ı rabbaniye / antika-i san'at-ı rabbâniye

• Rab olan Allah'ın san'at antikası.

arz ve semavat san'atkarı / arz ve semâvât san'atkârı

• Dünyayı ve gökleri mükemmel bir san'atla yaratan Allah.

arzu-yu san'at

• San'at arzusu, san'ata olan istek.

asar-ı san'at / âsâr-ı san'at

• San'at eserleri.

asar-ı sani / âsâr-ı sâni

• Herşeyi mükemmel ve san'atlı bir şekilde yaratan Allah'ın eserleri.

atikıyyat

• Eski eserler. Eski devirlerden kalma eserleri, - daha ziyade tarih ve san'at bakımından- tetkik eden ilim. Arkeoloji.

ayine-i marifet / âyine-i marifet

• Marifet aynası; san'atçısını (Allah'ı) tanıtan ayna.

azamet-i sani / azamet-i sâni

• Herşeyi san'atlı ve mükemmel bir şekilde yaratan Allah'ın yüceliği, büyüklüğü.

azamet-i sanii / azamet-i sânii

• Her şeyi san'atlı olarak yaratan Allah'ın büyüklüğü.

bedayi-i san'at

• San'atın harikaları, eşsiz ve benzersiz ürünleri.

bedi' ilmi / bedî' ilmi

• Lafz (söz) ve mânâ ile ilgili bâzı san'atlar ile sözün süslenmesini öğreten ilim.

belagat / belâgat

• Hitâbettiği kimselere göre uygun, tam yerinde, düzgün ve hakikatlı güzel söz söyleme san'atı. Muktezâ-yı hâle mutâbık söz söylemek.
• Belâgat, hem düzgün, hem yerinde söz söylemeyi öğreten ilmin de adı olur. Ve maani, beyan, bedi' diye üç kısma ayrılır. Bu gün Edebiyat denilen bilgiye,

belagat-ı i'caz ve icaz / belâgat-ı i'câz ve îcâz

• Bir mânâyı az sözle ve başkasının yapmaktan aciz kalacağı mükemmellikte, tam yerinde ifade etme san'atı.

berahin-i sani / berahin-i sâni

• Herşeyi mükemmel ve san'atlı bir şekilde yaratan Allah'ın varlığının delilleri.

bina-yı sübhani / bina-yı sübhanî

• Her türlü kusur ve eksiklikten yüce olan Allah'ın san'atla yarattığı bina; beden.

burhan-ı inni / burhân-ı innî

• İnneli (elbetteli) delîl. Eserden müessire (o eseri yapana), san'attan san'atkâra ve netîceden sebebe götüren delîl. Kelâm (akâid) ilminde daha çok bu delîl kullanılır.

burhan-ı limmi / burhân-ı limmî

• Limeli (niçinli) delîl. İlletten sebebden ma'lûle (illetin bulunduğu şeye), müessirden (eseri yapandan) esere, san'atkârdan san'ata, sebebden netîceye götüren delîl. Görülen ateşten dumanın varlığına hükmetmek böyledir.

burhan-ı sani / burhan-ı sâni

• Allah'ın herşeyi mükemmel bir şekilde ve san'atla yaratmasının delili.

caize

• (Cevaz. dan) (Çoğulu: Cevaiz) Azık, yol yiyeceği.
• Hediye, armağan, bahşiş.
• Edb: Eskiden takdim olunan medhiyeli bir şiire veya bir san'at eserine karşılık olarak verilen para, hediye ve bahşişler.

cem'iyet

• Tenasüp ve tezat gibi söz san'atları yoluyla birbirine uyan veya zıt olan sözleri bir arada bulundurma san'atı.

cemal-i san'at / cemâl-i san'at

• Allah'ın san'atının güzelliği.

cilve-i bedayi / cilve-i bedâyi

• Benzersiz san'atların tecellîleri, görüntüleri.

delil-i inayet

• Allah'ın inâyetinin tecellisinden gelen ve kâinatta görülen hikmet ve maslahatlara uygun en mükemmel nizam ve tam esaslı san'at; ve kâinattaki eşyaların menfaat ve faydalarını bildiren âyetler, bu inâyet delilini gösteriyorlar.

delil-i sani / delil-i sâni

• Herşeyi mükemmel bir san'atla yaratan Allah'ın delili.

derece-i san'at ve maharet

• San'at ve maharet derecesi.

dest-i san'at

• San'at eli.

devair-i masnuat / devâir-i masnuat

• San'atla yapılmış şeylerin oluşturduğu daireler.

devlet-abadi / devlet-abadî

• Hindistan'ın Devlet-âbâd şehrinde imal edilen ve güzel san'atlarda kullanılan bir çeşit kâğıt. (Farsça)

dimişki / dimişkî

• Şam şehriyle alâkalı. Şam'a ait ve müteallik.
• Şam'da yapılan ve güzel san'atlarda kullanılan bir nevi kâğıt.

ecir / ecîr

• Bir işi yapmak için kendi kuvvetini veya san'atını kirâya veren, çalışan kimse, işçi.

edebiyat

• Düşünce, duygu veya herhangi bir hakikatı veya herhangi bir fikri yazı veya sözle, manzum veya nesir halinde güzel şekilde ifâde san'atı. Bu san'atla uğraşan ilim kolu.
• Edebiyata âit yazıları toplayan kitap.Edebiyatın sözlük anlamından biri de edebe, yani terbiyeye uygun söz söylemek

edib

• Edebiyatçı. Güzel ve san'atlı söz söyleyen veya yazan.
• Edebli, terbiyeli.

efzar

• Ayakkabı, kundura. (Farsça)
• Gemi yelkeni. (Farsça)
• Yemeklere koku ve tad vermesi için konulan baharat. (Farsça)
• San'atkârların kullandıkları san'at âletleri. (Farsça)

ehemmiyet-i san'aviye

• San'at bakımından önemlilik.

ehl-i san'at

• San'atla uğraşanlar.

ehl-i şiir ve hitabet

• Şiir ve düzgün söz söyleme san'atıyla uğraşanlar.

engaz

• San'atkârların kullandıkları san'at âletleri. (Farsça)

enva-ı masnuat / envâ-ı masnuat

• San'at eseri varlık çeşitleri.

erbab-ı belagat / erbab-ı belâgat

• Belagatçılar; sözü düzgün, kusursuz, hâlin ve makamın icabına göre söyleme san'atını bilenler.

ereb

• Hâcet, ihtiyaç. San'at.

ermeni

• Eskiden batı Asya'nın kuzey kısmında ve Avrupa'nın Asya'ya komşu olan bazı yerlerinde dağınık şekilde yaşayan bir milletti ki, İranlılar ve Romalılar tarafından birçok defa mağlub edilmeleri üzerine çeşitli yerlere dağılmışlardır. Ve bu dağılma sonucunda büyük şehirlere de yerleşerek san'at, kuyumcu

esasat-ı san'at / esâsât-ı san'at

• San'at esasları.

eser-i itkan-ı san'at

• Sağlam ve pürüzsüz san'at eseri.

eser-i san'at

• San'at eseri.

• San'at eseri. San'at değeri olan eser.

eser-i san'at ve hikmet

• San'at ve hikmet eseri, san'at ve hikmetle yapılan eser.

eser-i sun'

• San'at eseri.

eslaf / eslâf

• Selefler; meslek, san'at, ilim gibi benzer şeylerde önce gelenler.

esnaf-ı masnuat

• San'atlı yaratılmış varlıkların sınıfları.

fatır / fâtır

• Benzeri bulunmayan şeyi yaratan. Hârika üstün san'atiyle yaratan. Halkedici Allah (C.C.)

fatır-ı alim / fâtır-ı alîm

• Herşeyi bilen ve harika üstün san'atıyla yaratan, sonsuz ilim sahibi Allah.

fen ve san'at balonu

• Fen ve san'at uçağı (Balon, 20. yüzyılın başlarında hava taşımacılığında ileri teknolojiydi.).

fenn

• Hüner. Mârifet.
• San'at.
• Tecrübe.
• İlim.
• Nevi, sınıf, çeşit, tabaka.
• Türlü.
• Fizik, kimya, biyoloji, matematik ilimlerinin umumi adı.
• Tatbikat ve isbat ile meydana gelen ilim.
• Birisini muamelede aldatmak.
• Fend.
• Borç

fenn-i beyan

• Konuşma ve üslup san'atı.

fenn-i inşa

• Yazı yazma san'atı.

fenn-i münazara

• İleri sürülen delilleri ve fikirleri tetkik ederek fikirlerin münasebet ve adem-i münasebetini göstererek cevap vermek san'atı.

fikr-i san'at

• San'at düşüncesi; san'atkârlık.

fireuni / fireunî

• Hat, minyatür, tezhib gibi güzel san'atlarda kullanılan bir kâğıt cinsi.

fıtrat-ı ilahiye / fıtrat-ı ilâhiye

• San'at-ı Rabbaniye ve kudret-i İlâhiyenin dâima değişen bir defteri olan ve yanlış olarak "Tabiat" namı verilen Cenab-ı Hak'ın fıtrat kanunları ve mahlukatın yaradılışı.

fünun-u hikmet

• Hikmet san'atları.

galeri

• San'at eserinin sergilendiği salon veya koridor. (Fransızca)
• Tiyatroda seyircilere ait balkon. (Fransızca)
• Üstü örtülü uzun yer. (Fransızca)
• Yer altında açılmış uzun, dar yol. (Fransızca)

garabet-i san'at-ı ilahiye / garâbet-i san'at-ı ilâhiye

• Allah'ın hayranlık uyandıran san'atı.

habeşi / habeşî

• Habeş memleketi ahalisinden olan. Habeş'e mensub ve müteallik olan.
• Koyu esmer renkli adam.
• Hat, tezhib, minyatür gibi güzel san'atlarda kullanılan bir cins kâğıt.

habike / habîke

• (Çoğulu: Habâik) Kehkeşan, samanyolu.
• Çizgi.
• (Çoğulu: Hubük) Dikkat ve itina ile, sağlam ve san'atlı dokunmuş, yol yol hâreli güzel kumaş.

hakim-i müdakkik / hakîm-i müdakkik

• Konuları gaye, fayda ve san'at yönünden dikkatli bir şekilde araştıran hikmetli kişi.

haratin-i hassa / haratîn-i hassa

• Osmanlılar zamanında Topkapı Sarayı'ndaki bir sınıf san'atkârın adı idi. Bunlar demir ve ağaç eşyayı tesviye ederlerdi. Bugünkü tâbirle tornacı demekti. Bileziklerden çarklara ve silâh yivlerine kadar her çeşit şey yaparlardı.

harfi nazar / harfî nazar

• Varlıklara bizzat kendisini değil de san'atkârını, ustasını, sahibini tanıtan mânasıyla bakma.

harif

• (Hırfet. den) Meslekdaş, san'at arkadaşı. Teklifsiz dost.
• Herif, âdi insan.

harika-i san'at

• San'at harikası.

harika-i san'at-ı halıkane / harika-i san'at-ı hâlıkane

• Allah'ın yarattığı san'at harikası.

hatai

• Tezhib ıstılahlarındandır. Resim gibi tabiatı taklid ederek yapılmayıp, san'atkârlar arasında kabul edilen çeşitli gül şekli gibi irili ufaklı yapılan şekiller.
• Türkistan'da Hatay şehrinde imal edilen bir cins dayanıklı kâğıt.

hattat

• Çok güzel yazı yazan san'atkâr.

havarık-ı sun'iye / havârık-ı sun'iye

• San'at harikaları.

hazakat

• İhtisas. Meharet peyda etmek. Üstad olmak. Bir san'atta, hususan tıbda gereği gibi öğrenip mâhir ve mütehassısı olmak.

hazefiyye

• Çanak çömlek gibi topraktan yapılan şeyler ve bunları yapma san'atı.

hezarfenn

• Çok bilen, bir çok san'atı birden çok yüksek derecede yapabilen. (Farsça)
• Minâre ustası. (Farsça)

hibek

• (Çoğulu: Hubük) Rüzgârın lâtif estiği zaman denizde veya kumda meydana getirdiği yol yol kırıntılar ve dalgacıklar. Saçların kıvırcıklığından hâsıl olan dalgalanmalar. Kelimenin aslı olan "habk" sıkı bağlayıp muhkem kılmak; ve kumaşı sıkı, sağlam ve üzerinde san'at eseri zahir olacak vecihle güzel b

hikmet-i bedayi'

• Güzel sanat bilgisi. Güzel san'at sevme (estetik). (Farsça)

hikmet-i san'at-ı rabbaniye

• Bütün varlıkları yaratılış gayelerine göre terbiye edip idaresi ve egemenliği altında tutan Allah'ın san'atındaki hikmet, gaye, fayda, sır.

hiref

• (Tekili: Hirfet) Meslekler, san'atlar.

hırfet

• Geçinmeğe medar (sebeb) olan iş, san'at. Devamlı meşgul olunan iş.

hirfet

• (Çoğulu: Hiref) Meslek, san'at.

hitabet

• Düzgün ve güzel söz söyleme san'atı.

• Cemaate, topluluğa veya birisine karşı söz söylemek. Güzel ve faideli söz konuşmakla halka dinletmek. Güzel söz söyleme san'atı. Hutbe okuma. Nutuk irâdetmek.
• Man: Makbul ve zannî mukaddemelerden terekküb eden kıyas.

hulle-i san'at

• San'atlı elbise.

hulle-i san'atnüma / hulle-i san'atnümâ

• San'atlı elbise.

hüsn-ü san'at

• San'at güzelliği.

i'caz-ı san'at / i'câz-ı san'at

• San'attaki olağanüstülük; burada bir benzerini yapma konusunda başkalarını âciz bırakan Kur'ân san'atının olağanüstülüğü kastedilmektedir.

i'nat

• Zahmete uğratma, meşakkate maruz bırakma.
• Edb: Mukayyed kafiye ve mukayyed seci' san'atı.

ibda-ı san'at

• Benzeri olmayan mükemmellikte san'at eseri. İbda' yapabilene mübdi', eserlerine bedi'a denir.

icaz

• (İycâz) Edb: Az söyle çok şey anlatmak. Sözü muhtasar söylemek. Çok mânaya gelen kısa cümlenin hâli. Mâruf ve müteârif olan cümleden kısa bir cümle ile maksadı ifâde san'atı.Böyle sözlere mucez, veciz veya vecize denilir.

iftihar madalyası

• Padişaha sadakat gösterenlere, tarım ve san'atın ilerlemesine çalışanlara, yangın ve sâri hastalık anında devlet ve millete büyük hizmetleri dokunanlara verilmek üzere II. Abdülhamid'in irade-i seniyesiyle altın ve gümüşten olmak üzere çıkarılan madalya. (1886 ve 1887) Madalyanın ön yüzünde yukarı k

ihsa'

• Yalnız bir ilim ve san'at dalıyla meşgul olup, o hususda ihtisas yapıp terakki etme. Husyelerini çıkarma, iğdiş etme, eneme, erkekliğini giderme.

ihtisas

• (Husus. dan) Kendine mahsus kılmak. Bir kimsenin dünyevi veya uhrevi, Kur'âni, İslâmi, imâni bir mesleğe, fen veya san'ata hasr-ı mesâi etmesi; yalnız onunla meşgul olması.
• Gr: Mütekellim veya muhatab zamiri olan mübtedanın haberinin hükmünü bir isme âit (mahsus) kılma. Bu isim zamir

ilan-ı sani / ilân-ı sâni

• Herşeyi san'atlı bir şekilde yaratan Allah'ı ilân.

ilm-i bedi' / ilm-i bedî'

• İlm-i beyânın üç bölümünden üçüncü bölümüdür ki, bediiyat da denir. Muktezâ-yı hâle uygun bir kelâmın lâfız ve mânâ bakımından daha da güzelleştirilmesinin kaidelerinden bahseder. Bu kaidelere Edebî San'atlar da denir.Her şeyin güzellik cihetlerinden bilhassa Arabi terkiblerden bahseder, kelâmın güz

• Lafz (söz) ve mânâ ile ilgili bâzı san'atlar yaparak sözün süslenmesini öğreten ilim.

iltifat

• Güzel sözle samimi olarak okşamak. Yüz göstermek. Teveccüh etmek. İyilik etmek. Lütfetmek.
• Dikkat, itina.
• Edb: Bir mevzu anlatılırken, o anda kalbe doğan bir ilham coşkunluğu ile -mevzu dışına çıkmadan- sözün ve hitabın yönünü değiştirme san'atıdır. Meselâ: (Asım'ın nesli...

intizamat-ı san'at / intizâmât-ı san'at

• San'attaki düzenlilik.

isbat-ı sani-i vahid ve nübüvvet ve haşir ve adalet / isbat-ı sâni-i vahid ve nübüvvet ve haşir ve adalet

• Herşeyi en mükemmel san'atla yaratan Allah'ın birliğinin, peygamberliğin, âhiret ve Mahkeme-i Kübrânın, adalet ve kulluğun ispatı.

işkal / işkâl

• Sözün kendisinde bulunan bir incelik, derinlik sebebiyle veya bir edebi san'attan dolayı mânâsı, düşünülmeden anlaşılamayacak derecede kapalılık.

ıslahhane

• Tar: San'at mekteblerine önceleri verilen isim.
• Islah evi.

ısmarlama

• Bir san'at sâhibine bir şeyi târif ederek istediği şekilde yaptırmak.

istiarat / istiârât

• İstiareler; hakiki mânâ ile mecâzî mânâ arasındaki benzerlikten dolayı bir kelimenin mânâsını geçici olarak alıp başka bir kelime için kullanma san'atı.

istiare / istiâre

• Ariyet istemek. Ödünç almak. Birinden iğreti bir şey almak.
• Edb: Bir kelimenin mânasını muvakkaten başka mânada kullanmak; veya herhangi bir varlığa, ya da mefhuma asıl adını değil de, benzediği başka bir varlığın adını verme san'atına istiare denir.Cesur ve kuvvetli bir insana "arsl

• Hakiki mânâ ile mecâzi mânâ arasındaki benzerlikten dolayı bir kelimenin mânâsını geçici olarak alıp başka bir kelime için kullanma san'atı; "arslan" kelimesini "cesur adam" için kullanmak gibi.

istifham

• Sual sorup anlamak. Anlamak için sormak.
• Edb: Cevap istemek için değil, daha çok dikkati çekmek, hisleri kuvvetlerdirmek maksadıyla soru şeklinde söylemek san'atıdır. Şefkat, sevgi, hayret, kin ve nefret gibi duyguların te'siri altında vuku bulur.

iştirak-i san'at

• San'at ortaklığı.

istısna'

• San'atlı olarak yapmak.
• Bir şey yapmak için san'atkârla anlaşma yapmak.

istisna' / istisnâ'

• Ismarlama. Bir san'at sâhibinden belirli bir işin, belirli özelliklerde yapılmasını istemek. Meselâ bir terzi ile kumaşı ve benzeri malzemeleri ondan olmak üzere bir kat elbise dikmesi için sözleşme yapmak.

itkan-ı san'at

• San'atın sağlam, mükemmel ve pürüzsüzlüğü.

ittikan

• Sağlam ve pürüzsüz san'at yapma.

ittizan-ı san'at / ittizân-ı san'at

• Ölçülü san'at.

kabiliyet-i san'at

• San'at kabiliyeti, bir şeyi san'atlı bir şekilde yapabilme yeteneği.

kahya / kâhya

• Büyük konaklarda ev işlerini idare eden kimselerle san'at ve ticaret sahiplerinin işlerine bakmak üzere hükümet tarafından seçilen kimselere eskiden verilen addır.

kalem-i sun-u ilahi / kalem-i sun-u ilâhî

• Cenâb-ı Hakkın san'at kalemi.

kalfa

• Sarayla konaklardaki cariyeler hakkında kullanılan bir tâbir idi. Konaklarda bu tâbir, daha çok bunların eskileri ve yaşlıları hakında kullanılırdı. Gençlerine "kız" denilir ve adlarıyla çağrılırlardı.
• Eski tarz mekteblerde öğretmen yardımcısı.
• Bir san'atta usta ile çırak ara

kaşiger / kâşiger

• Çinici, çini yapan san'atkâr. (Farsça)

kemal-i hüsn-ü san'at / kemâl-i hüsn-ü san'at

• Mükemmel güzel san'at.

kemal-i kudret ve san'at / kemâl-i kudret ve san'at

• Kudret ve san'atın mükemmelliği.

kemal-i san'at / kemâl-i san'at

• San'attaki mükemmellik.

kemal-i san'at ve intizam / kemâl-i san'at ve intizam

• Mükemmel san'at ve düzen.

kemal-i san'at ve sıfat / kemâl-i san'at ve sıfat

• San'at ve sıfattaki mükemmellik.

kemalat-ı san'at / kemâlât-ı san'at

• San'attaki mükemmellikler.

keman-ger

• Yay yapan san'atkâr. (Farsça)

kibr-i san'at-meal / kibr-i san'at-meâl

• San'at açısından büyüklük.

kılafet

• Gemi ziftleme san'atı. Kalafatlık.

kinai nevinden / kinâî nevinden

• Kinâye türünden; bir sözü gerçek mânâsına da gelebilecek şekilde, başka bir mânâda kullanma san'atı türünden.

kinaye / kinâye

• Bir sözü gerçek mânâsına da gelebilecek şekilde, başka bir mânâda kullanma san'atı.

kinayet

• Bir sözü gerçek mânâsına da gelebilecek şekilde, onun dışında başka bir mânâda kullanma san'atı.

kitabet san'atı / kitâbet san'atı

• Yazı yazma san'atı.

kıymet-i san'at

• San'attaki kıymet, değer.

klasik

• Çok eskiden yazıldığı hâlde değerini kaybetmeyen eser veya san'at eseri. (Fransızca)
• Âdet hâline gelmiş usul. (Fransızca)

kudret-i sani / kudret-i sâni

• Herşeyi san'atla yaratan; güç, kuvvet, iktidar sahibi Allah.

kültür

• Her türlü fikir, san'at ve âdet varlıklarının hepsi. (Fransızca)
• Bir kimsenin umumi bilgi seviyesi. (Fransızca)
• Terbiye. (Fransızca)
• Ziraat. (Fransızca)
• Tıb: Tecrübe veya ilâç yapmak için mikrop besleme ve çoğaltma. (Fransızca)

lafzi mu'cize / lâfzî mu'cize

• Kur'ân'ın lâfzına ait mu'cize; Kur'ân'ın yazı ve hat san'atıyla yazılırken farkında olmayarak "Allah" lâfızlarının alt alta gelmesi şeklinde görünen Kur'ân mu'cizesi.

lazım-ı beyyin / lâzım-ı beyyin

• Bu tabirin masdariyet şekli "Lüzum-u beyyin" olup ikisi aynı mânaya gelir. Herhangi bir şey hatıra gelince hiç bir delil ve emareye ihtiyaç olmadan o şeyle beraber düşünülmesi zaruri olan diğer bir şey. Meselâ: İnsan denildiği zaman, kabiliyet-i ilim ve san'at akla gelmesi gibi...

leff ü neşr

• Edb: Bir yazı veya şiirde söz simetrisi yapma san'atıdır. Önce iki veya daha fazla kelimeyi sıralamak, sonra da onlarla alâkalı şeyleri söylemek. İki çeşidi vardır;1- Leff ü Neşr-i Müretteb (Düzenli leff ü neşir) : Birinci cümlede sıralanan kelimelerle ikinci cümlede söylenen kelimelerin aynı sırayı

levha-i san'at

• San'at tablosu.

lojistik

• Ask: Askerlik san'atının ve seferi orduların iaşe, muhabere ve sevkiyat şartları, hareket ve harb kabiliyeti bakımından en etkili durumda bulundurulması için lâzım gelen çalışmalara aid kısım.

ma'rifet

• Bilme, bir şeyi cüz'i vecihle bilmek.
• Hüner. Üstadlık. San'at.
• Tuhaflık, garib hareket.
• Vasıta, tavassut.
• İlim ve fenlerle tahsil olunan mâlumat. İrfan kazanmak.

maharet-i san'at

• San'attaki ustalık.

mahfiyat-ı san'at

• Gizli san'atlar.

mahir

• Becerikli, hünerli, san'atkâr.

makàsıd-ı san'atperverane / makàsıd-ı san'atperverâne

• San'ata olan düşkünlüğü ortaya koyan maksatlar.

mana-yı harfi / mânâ-yı harfî

• Harf mânâsı; birşeyin kendisini değil de san'atkârını, ustasını, sahibini bildirip tanıtan mânâsı.

masnu / masnû

• San'atlı yapılmış eser.

• San'at eseri varlık.

masnu' / masnû' / مَصْنُوعْ

• (Sun'. dan) San'atla yapılan, yapılmış. Yapma, yapmacık.

• San'atla yapılan.

masnu'iyet / masnû'iyet / مَصْنُوعِيَتْ

• San'atla yapılma.

masnu-u münevver

• Parlak, nurlu san'at eseri.

masnu-u vahid / masnu-u vâhid

• Bir san'at eseri.

• Cenab-ı Hakk'ın (C.C.) (bir tek olan) san'at eseri.

masnuat / masnuât / masnûât / مَصْنُوعَاتْ

• San'atkârâne yapılan şeyler. Yapılanlar.

• San'at eseri varlıklar.

• San'at eseri varlıklar.

• San'atla yapılanlar.

masnuat-ı muntazama / masnuât-ı muntazama

• Düzenli bir şekilde yaratılan san'at eseri varlıklar.

masnuat-ı müzeyyene

• Süslü bir şekilde yaratılan san'at eseri varlıklar.

masnuat-ı rabbaniye / masnuat-ı rabbâniye

• Allah tarafından san'atla yaratılan varlıklar.

masnuat-ı sağire

• San'at eseri küçük varlıklar.

masnuat-ı sayfiyye

• Cenab-ı Hakk'ın yaz mevsiminde yarattığı san'atlı güzel eserler.

masnuatça

• San'at eseri varlıklar bakımından.

masnuiyet / masnûiyet

• San'atlılık, sa'at değeri olma.

• San'atlı olma.

maye-i masnuat / mâye-i masnuat

• San'atla yaratılan varlıkların özünü teşkil eden mayası.

mazmun

• Meâl. Mâna. Mefhum.
• Nükteli, san'atlı, ince söz.
• Ödenmesi lâzım olan.
• Fık: Gasb, telef veya zulüm sebebi ile ödenmesi lüzum etmiş şey.

medeniyet

• Adaletseverlik, insanca iyi ve ferah yaşayış. Şehirlilik. Yaşayışta, içtimaî münâsebetlerde, ilim, fenn ve san'atta tekâmül etmiş cemiyetlerin hâli.
• İslâmiyetin emirlerine göre, usulü dâiresinde yaşayış.

mehasin-i san'at / mehâsin-i san'at

• San'at güzellikleri.

mehasin-i san'at-ı rabbaniye / mehâsin-i san'at-ı rabbâniye

• Rab olan Allah'a ait san'at güzellikleri.

mektub-u samedani / mektub-u samedânî

• Allah tarafından gönderilmiş birer mektup gibi, şuur sahiplerine İlâhî san'atı anlatan eser.

mektubat / mektubât

• İmam-ı Rabbânî'nin yazdığı bir eser.
• Allah'ın birer mektup gibi yazdığı ve san'atla yarattığı eserler, varlıklar.

mektubat-ı ilahiye / mektubat-ı ilâhiye

• İlâhî mektuplar; Allah'ın birer mektup gibi yazdığı ve san'atla yarattığı eserler, varlıklar.

mektubat-ı rabbaniye / mektubât-ı rabbâniye

• Rabbimizin mânâ ve mesaj yüklü mektupları; yani san'at eserleri olan bütün mahlûklar.

meleke-i san'at

• San'at kabiliyeti, becerisi.

mensucat-ı rabbaniye / mensucat-ı rabbâniye

• Allah'ın adeta nakış nakış dokuduğu san'at eseri varlıklar.

mensucat-ı san'at

• San'at dokumaları.

meşher-i san'at

• San'at eserlerinin sergilendiği yer.

meşher-i san'at-ı ilahiye / meşher-i san'at-ı ilâhiye

• Cenâb-ı Allah'ın san'at eserlerinin sergilendiği yer.

meşher-i sun'-i rabbani / meşher-i sun'-i rabbânî

• Herşeyi terbiye eden Allah'ın san'at eserlerinin sergilendiği yer.

meşhergah / meşhergâh

• San'at-ı İlâhiyyenin gösterildiği yer, yeryüzü. (Farsça)
• Teşhir yeri. Sergi. (Farsça)

meşhergah-ı san'at / meşhergâh-ı san'at

• San'atın sergilendiği yer.

meslek

• Yol. Usul. Gidiş.
• San'at. Geçim için tutulan yol.
• Sistem.
• Mezheb. Mâneviyatta tutulan yol.

mevcudat mektubatı

• Varlık mektupları; Allah tarafından gönderilmiş birer mektup gibi, şuur sahiplerine İlâhî san'atı anlatan eserler.

mezraa-i masnuat / mezraa-i masnûât / مَزْرَعَۀِ مَصْنُوعَاتْ

• San'at eseri varlıkların tarlası.

• San'atla yapılan şeylerin tarlası.

mi'mar

• İmar eden. Hüner sâhibi. İnşaat plânlarını yapan ve bunların kurulmasına bakan san'atkâr. Binâ inşa eden mühendis.

minyatür

• Eski el yazısı kitapları süslemek için sulu boya ile yapılan ince resimler hakkında kullanılır bir tâbirdir. İtalyanca "minyatura" kelimesinden alınmadır. Buna vaktiyle küçük nakış demek olan "hurde nakış" denilirdi.
• İnce bir san'atla yapılmış küçük resimler.

mu'cizat-ı san'at / mu'cizât-ı san'at

• San'at mu'cizeleri.

mu'cizat-ı san'at-ı rabbaniye / mu'cizât-ı san'at-ı rabbâniye

• Allah'ın san'at mu'cizeleri.

mu'cize-i san'at

• San'at mu'cizesi.

mübarekat / mübarekât

• Bütün tebrike sebeb olacak ve mâşâallah dediren ve bârekâllah söyleten bütün hâletler ve san'atlar. Mübarekiyet ifade eden bolluk ve İlâhî lütuflar.

münkir-i sani / münkir-i sâni

• Kâinatı san'atla yaratan Cenâb-ı Hakkı inkâr eden.

musanna / musannâ

• San'atla yapılmış.

musanna' / مُصَنَّعْ

• San'atlı yapılan.

musiki / musikî

• Müzik. Ses ölçülerinden, ölçülü ses ve san'atkârlığından bahseden ilim.

müşkil

• (Müşkile) Zorluk, güçlük, zor olan iş. Çetinlik.
• Edb: Mânasının derinliği veya edebi bir san'atla ifade edilmiş olmasından dolayı teemmül ve tefekkürsüz anlaşılmayacak derecede hafî olan lâfızdır. Mânaca nass'ın mukabilidir.

nadirekar / nadirekâr

• Nâdir işler ve san'atlar yapan. (Farsça)

naht

• Ağacı yontmak suretiyle kabartma şekiller yapma san'atı.
• Yontma, oyma.

nakkaş / nakkâş

• Nakış yapan. Duvar nakışları yapan usta. Süsleme san'atkârı.

• Herşeyi san'atlı bir şekilde nakış nakış işleyen Allah.

nakkaş-ı alim / nakkâş-ı alîm

• Her şeyi bilen ve her şeyi san'atlı bir şekilde işleyen Allah.

nakş-ı acib-i san'at

• San'atın şaşırtıcı nakşı.

nakş-ı huruf

• Harflerdeki nakış, san'at.

nakş-ı nezih

• Kusursuz san'at nakşı.

nakş-ı san'at

• San'atlı nakış, işleme.

nakş-ı san'at-ı rabbaniye / nakş-ı san'at-ı rabbâniye

• Herşeyin Rabbi olan Allah'a ait san'atlı nakış.

nazar-ı san'at-perverane

• San'atkârane bakış.

nefy-i sani / nefy-i sâni

• Kâinatın san'atkârı olan Allah'ı reddetme, yok sayma.

neşabet

• Okçuluk san'atı.

netice-i san'at

• San'atın neticesi.

nikaşe

• Nakış yapma san'atı. Nakışçılık.

nisbet-i san'at

• San'atı kıyaslama.

niyamger

• (Çoğulu: Niyamgerân) Kın veya kılıf yapan san'atkâr.

nukuş-u hikmet

• Her şeyi bir sebebe, gayeye, faydaya binaen yaratan Allah'ın san'atlı nakışları.

pir

• Yaşlı, ihtiyar. (Farsça)
• Reis. (Farsça)
• Bir tarikatın kurucusu. (Farsça)
• Herhangi bir meslek ve san'atın başlatıcısı, te'sis edicisi. (Farsça)

pişdar

• Öncü. Harpte ileriden düşmana gönderilen askerler. (Farsça)
• Önde giden. Önayak olan. (Farsça)
• San'at, meslek. (Farsça)
• Kumandan. (Farsça)
• Mc: Yüzsüz. Yüzsüzlükle iş beceren. (Farsça)

pişe / pîşe / پِيشَه

• İş, kâr. Meşguliyet. (Farsça)
• Alışkanlık, huy, âdet. (Farsça)
• Meslek, san'at. (Farsça)
• "Huy edinmiş, alışmış" anlamlarına gelir ve birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Hasenât-pişe : İyi şeyleri âdet edinmiş olan. (Farsça)

• İş, âdet, san'at.

pişegan / pişegân

• (Tekili: Pişe) Meslekler, san'atlar. İşler. (Farsça)
• Huylar, âdetler, tabiatlar. (Farsça)

pişeger

• San'atkâr işçi. (Farsça)

realizm

• Umumi fikirleri birer hakikat sayan felsefi görüş. Hadiseleri olduğu gibi anlatma ve gösterme gayesi güden san'at çığırı, fikri.

rububiyet-i sani

• Herşeyi mükemmel ve san'atlı bir şekilde yaratan Allah'ın bütün mahlûkatı besleyip terbiye etmesi, idaresi ve egemenliği altında bulundurması.

ruhsatiyye

• San'at veya ticaret için verilen izin kâğıdı.

san'at ve fünun-u beşeriye

• İnsanlığa ait san'at ve ilimler.

san'at-ı acibe / san'at-ı acîbe

• Hayrette bırakan ve hayranlık veren san'at.

san'at-ı aliye / san'at-ı âliye

• Yüksek san'at.

san'at-ı bedi / san'at-ı bedî

• Eşsiz, güzel ve harika san'at.

san'at-ı bedia / san'at-ı bedîa

• Eşsiz ve benzersiz san'at.

san'at-ı bedii / san'at-ı bedîi

• Eşi benzeri olmayan san'at.

san'at-ı belagat / san'at-ı belâgat

• Belâgat san'atı.

san'at-ı beyaniye

• Beyân ilmi ile ilgili san'at (beyân.

san'at-ı camia / san'at-ı câmia

• Pek çok şeyi içinde toplayan, kapsamlı san'at.

san'at-ı ecmel

• En güzel san'at.

san'at-ı eşya

• Varlıkların san'atlı oluşu.

san'at-ı fıtriye

• Yaratılıştaki san'at, doğal yapı.

san'at-ı harika / san'at-ı hârika

• Hârika san'at.

san'at-ı hayaliye

• Hayal san'atı.

san'at-ı ilahi / san'at-ı ilâhi

• Allah'ın san'atı.

san'at-ı ilahiye / san'at-ı ilâhiye

• Allah'ın san'atı.

san'at-ı lafziye / san'at-ı lâfziye

• İfâdenin san'atlı olması.

san'at-ı muntazama

• Düzenli san'at.

san'at-ı rabbaniye / san'at-ı rabbâniye

• Herşeyin Rabbi olan Allah'ın san'atı.

san'at-ı şuuriye-i rahmaniye / san'at-ı şuuriye-i rahmâniye

• Rahmeti sınırsız olan Allah'ın sonsuz ilminin neticesi olarak ortaya çıkan san'atı.

san'at-üt tedelli

• İlm-i belagatın bir kaidesi. En âlâdan başlayıp ednaya doğru gitme, yukarıdan aşağıya inme san'atı.

san'aten

• San'at yönünden.

san'atger

• San'atçı. (Farsça)

san'atkar / san'atkâr

• Herşeyi san'atlı ve mükemmel bir şekilde yaratan Allah.

• Usta, san'atçı. (Farsça)

san'atkar-ı zülcelal / san'atkâr-ı zülcelâl

• Sonsuz haşmet ve görkem sahibi olan ve her şeyi san'atlı bir şekilde yaratan Allah.

san'atkar-ı zülcemal / san'atkâr-ı zülcemâl

• Sonsuz güzellik sahibi olan ve herşeyi san'atlı bir şekilde yaratan Allah.

san'atkarane / san'atkârane / san'atkârâne / صَنْعَتْكَارَانَه

• San'atlı olarak, özenip meharetle yapılmak suretiyle, sanatkâra yakışır şekilde. (Farsça)

• San'atlı bir biçimde.

• San'atlı yaparak.

san'atnüma

• San'atkârlığını gösteren, san'at gösteren.

san'atperver

• San'atı seven.

san'atperverane / san'atperverâne

• San'atkârcasına, san'atkârlığına çok kıymet vererek. (Farsça)

• San'atı sever bir şekilde.

san'avi / san'avî

• (San'aviye) San'atlı oluş. San'ata mensub. Muntazam yapılı.

sanayi

• San'atlar.

• San'at, zanaat, beceri, hüner; ham maddeleri işleyerek mamul madde haline sokmak için uygulanan işlem ve araçların bütünü; endüstri.

sanayi' şirketi / sanâyi' şirketi

• İki veya daha fazla san'at sâhibinin başkasından iş kabûl ederek ücretini paylaşmak üzere veya fabrika kurup îmâlât kârını paylaşmak üzere kurdukları şirket, ortaklık. Şirket-i A'mâl.

sanayi-i beşeriye

• İnsanlığa ait san'atlar, endüstri.

sanayi-i garibe

• Benzersiz ve hayranlık verici san'atlar.

sanayi-i lafziye

• Söz ile, lâfızla yapılan san'at şekilleri. (Cinas, tenasüb ve tezad gibi.)

sanayi-i latife / sanayi-i lâtife

• Güzel, hoş ve ince san'atlar.

sanayi-i maneviye

• Mâna delâletiyle olan san'at. (Teşbih ve istiâre gibi.)

sanayi-i nefise / sanayi-i nefîse

• Güzel san'atlar. insanın çok hoşuna giden ve çok üstün san'atkârlıkla yapılmış eserler.

• Güzel san'atlar, ileri sanayi.

sani / sâni

• San'atkâr, her işini san'atla yapan.

sani' / sâni' / صَانِعْ

• (Sun'. dan) Sanatkârca yapan. Yaratan. San'at eseri olarak meydana getiren. İşleyen, yapan. (Allah)

• Herşeyi mükemmel bir san'atla yaratan Allah.

• San'atla yaratan (Allah).

sani-i alem / sâni-i âlem

• Bütün varlık âlemini san'atlı bir şekilde yaratan Allah.

sani-i alim / sâni-i alîm

• Sonsuz ilim sahibi olan ve herşeyi san'atla yaratan Allah.

sani-i alim-i zülcemal / sâni-i alîm-i zülcemâl

• Sonsuz güzellik sahibi olan ve sonsuz ilmiyle herşeyi san'atlı bir şekilde yaratan Allah.

sani-i bizeval / sâni-i bîzevâl

• Sonu olmayan, her şeyi san'atla yaratan Allah.

sani-i ebedi / sâni-i ebedî

• Varlığının sonu olmayan ve herşeyi mükemmel bir san'atla yaratan Allah.

sani-i ehad / sâni-i ehad

• Zâtı bir olan ve herşeyi san'atlı bir şekilde yaratan Allah.

sani-i ezeli / sâni-i ezelî

• Varlığının başlangıcı olmayan ve herşeyi san'atlı ve mükemmel bir şekilde yaratan Allah.

sani-i fail / sâni-i fâil

• Her şeyi san'atla yaratan ve bütün fiillerin sahibi olan Allah.

sani-i hakem-i hakim / sâni-i hakem-i hakîm

• Her bir varlığın bütün keyfiyetleri hakkında genel hüküm veren ve o hükme göre sebepleri ve eşyayı hikmetle sevk edip san'atla yaratan Allah.

sani-i hakiki / sâni-i hakikî

• Her şeyin gerçek anlamda san'atkârı ve yaratıcısı olan Allah.

sani-i hakim / sâni-i hâkim

• Herşeyi hikmetle ve san'atla yapan Allah.

sani-i hakim-i müdebbir / sâni-i hakîm-i müdebbir

• Her şeyi san'atlı olarak belli gaye ve hikmet doğrultusunda yaratan ve idare eden Allah.

sani-i hakim-i zülcelal / sâni-i hakîm-i zülcelâl

• Herşeyi san'atla ve hikmetle yaratan, sonsuz büyüklük ve haşmet sahibi Allah.

sani-i hakim-i zülcemal / sâni-i hakîm-i zülcemâl

• Her şeyi san'atla yaratan güzellik ve hikmet sahibi Allah.

sani-i hayy-ı kayyum / sâni-i hayy-ı kayyûm

• Her an diri olan ve herşeyi san'atlı bir şekilde yaratıp ayakta tutan Allah.

sani-i kadim-i ezeli / sâni-i kadîm-i ezelî

• Varlığının başlangıcı ve sonu olmayan ve her şeyi san'atlı ve mükemmel bir şekilde yaratan Allah.

sani-i kadir / sâni-i kadîr

• Herşeye gücü yeten ve herşeyi san'atla yaratan Allah.

sani-i kerim / sâni-i kerîm

• Sonsuz cömertlik ve kerem sahibi ve herşeyi san'atla yaratan Allah.

sani-i külli şey / sâni-i külli şey

• Herşeyi san'atlı bir şekilde yaratan Allah.

sani-i mu'ciznüma / sâni-i mu'ciznümâ

• Mu'cize gösteren ve herşeyi san'atlı bir şekilde yaratan Allah.

sani-i mukaddes / sâni-i mukaddes

• Her türlü kusur ve noksandan yüce olan ve herşeyi san'atla yaratan Allah.

sani-i rahim / sâni-i rahîm

• Özel şefkat ve merhamet tecellîsi olan, herşeyi san'atla yaratan Allah.

sani-i rahman / sâni-i rahmân

• Sonsuz şefkatiyle yaratıklarını esirgeyip rızıklandıran ve herşeyi mükemmel birşekilde san'atlı olarak yaratan Allah.

sani-i semi ve basir / sâni-i semî ve basîr

• Her şeyi işiten ve gören ve her şeyi sonsuz mükemmellikteki san'atlarla yaratan Allah.

sani-i sermedi / sâni-i sermedî

• Zaman üstü ve yüce olmakla beraber her şeyi san'atla yaratan Allah.

sani-i vacibü'l-vücud / sâni-i vâcibü'l-vücud

• Varlığı zorunlu olan, var olmak için hiçbir sebebe ihtiyacı bulunmayan ve herşeyi san'atla yaratan Allah.

sani-i vahid / sâni-i vâhid

• Tek olan ve herşeyi san'atlı yapan Allah.

sani-i vahid-i ehad / sâni-i vâhid-i ehad

• Her şeyi san'atla yaratan, birliği herşeyi kaplayan ve herbir şeyde görünen Allah.

sani-i zişan / sâni-i zîşân

• Şanı yüce san'atkâr.

sani-i zişuur / sâni-i zîşuur

• Her şeyi san'atla yaratan, şuur sahibi olan Allah.

sani-i zü'l-celal ve'l-ikram / sâni-i zü'l-celâl ve'l-ikrâm

• Sonsuz haşmet ve ikram sahibi ve herşeyi san'atla yaratan Allah.

sani-i zülcelal / sâni-i zülcelâl

• Sonsuz haşmet ve yücelik sahibi ve herşeyi san'atla yaratan Allah.

sani-i zülcemal / sâni-i zülcemâl

• Sonsuz güzellik sahibi olan ve herşeyi san'atla yaratan Allah.

saniiyet / sâniiyet

• San'atla yaratma.

sarraf

• Sarfeden. Para işleri ile uğraşan.
• Cevherci, kuyumcu. Cevherin kıymetini san'atı ile azaltan veya çoğaltan.

sehera / seherâ

• Sihirbazlar (söz san'atının ustaları).

semerat-ı manzume ve mevzune

• Tertipli, düzenli, ölçülü ve san'atlı meyveler.

sıbga-i rabbani / sıbga-i rabbâni

• Rabbâni boya, san'at.

sıbga-i rahmani / sıbga-i rahmânî

• Rahmânî boya, san'at.

sınaat

• (Çoğulu: Sanâyi') San'at, mahâret, ustalık.

sınai / sınaî

• (Sınâiyye) San'atla ve sanayi ile alâkalı.
• İnsan yapısı.

şirket-i a'mal / şirket-i a'mâl

• İki veya daha fazla san'at sâhiblerinin, başkasından iş kabûl ederek ücretini veya bir fabrika kurup îmâlât kârını paylaşmak üzere kurdukları şirket, ortaklık.

sırr-ı hikmet-i kainat / sırr-ı hikmet-i kâinat

• Kâinatın maksat, fayda ve san'atının sırrı, esprisi.

siyaset

• Memleket idare etme san'atı. Devlet idare tarzı.
• Dünya ve âhirette necatlarına sebeb olacak bir yola, insanları irşad ile beşeriyetin salâhına çalışmak.
• Diplomatlık. Politika.
• Seyislik, at idare işleriyle uğraşma.

sun' / صُنْعْ

• San'at.

• San'atla yapma.

sun'-i ilahi / sun'-i ilâhî

• Cenab-ı Hakk'ın san'atı, eseri.

sunuat

• Yapılanlar. San'atlı yapılan şeyler.

ta'lim / تَعْل۪يمْ

• (Askere harb san'atını) Öğretme, eğitim.

tabahat

• Aşçılık. Yemek pişirme san'atı.

tasni / tasnî

• San'atlı bir şekilde yaratma.

tasni'

• Düzme. Uydurma. Yakıştırma.
• Bir san'atla meşgul kılma.
• Güzel terbiye etme.

tasvir-i müddea / tasvir-i müddeâ

• İddia edilen şeyin delilsiz tasviri, san'atlı bir biçimde anlatımı.

tavla

• Hayvan bağlanan ahır. (San'at Ansiklopedisinde "Tavla" maddesi: "Hayvanların tavlanması yani istirahat edip çalışacak kıvama gelmesi, kuvvet ve tâkat kazanması için beslendiği yer." şeklinde tarif edilmiştir.)

tazmin

• Kefil olmak.
• Zarar verdiği kimsenin zarar ve ziyanını ödemek.
• Edb: Başkasına ait bir mısra veya beyti intihâl ve tevârüd olmaksızın kendi şiirine alma san'atı.
• Bir şeyi bir şeye dâhil etmek.
• Zararı ödetmek.

tefennün-i fi-l ibare / tefennün-i fi-l ibâre

• Bir defa söylenilmiş olan bir sözü ikinci defa söylemek icabederse, o aynı kelimeyi tekrarlamamak için başka kelime veya sözle aynı mânâyı ifade etme san'atı.

tegafül-ü ani's-sani / tegafül-ü ani's-sâni

• Varlıkları mükemmel san'atlarla yaratan Allah'tan gaflet etmeye çalışma, Onu görmezlikten gelme.

tekrir

• Tekrar etme, bir daha yapma, söyleme, tekrarlama.
• Edb: Sözün tesirini kuvvetlendirmek için bir sözü bile bile tekrar etme san'atı.
• Tecvidde: Harf okunduğu zaman dilin sürçmesine denir. Râ harfine âid olan bir sıfattır. Buna mükerrir harfi de denir.

temaşagah-ı san'at-ı ilahiye / temâşâgâh-ı san'at-ı ilâhiye

• Allah'ın san'atlarına ibretle bakılan yer.

terakki / terakkî

• İlim, fen ve san'atta yükselme, ilerleme.
• Mânevî ilerleme, rûhen yükselme.

teşbih

• (Çoğulu: Teşbihât) Benzetmek, benzetilmek. Benzetiş. Bir vasıfta vehmetmek.
• Edb: Aralarında maddi veya mânevi bir münasebet bulunan iki şeyi birbirine benzetmek san'atı.

teşbih-perestlik

• Sözde lüzumundan fazla teşbihe, benzetme san'atlarına yer verme.

teşhir-i san'at

• San'atın sergilenmesi.

tezyinat-ı lafziye / tezyinat-ı lâfziye

• Sözle ilgili süslemeler, cinas, seci' gibi anlamdan ziyade kulağa hitap eden söz san'atları.

tezyinat-ı lafziyye / tezyinât-ı lafziyye

• (Muhassınat-ı lafziyye de denir. İlm-i Bediin iki bölümünden ikinci bölümüdür. ) Kelâmın lafzında olan ve göze hitab eden edebî san'atlar. Cinas, seci' gibi.

tıbaat

• Kitap ve saire basma işi.
• Kılıç yapma san'atı.

tiyatro

• yun. Dram, komedi ve sair piyeslerin temsil edildiği yer.
• Sahneye konulan oyun ve bu gibi temsilleri oynama san'atı.

üslub-u hakim / üslub-u hakîm

• Edebî san'atlardan biridir. Sorulan bir suale, soranın halini nazara alarak başka bir sual gibi telâkki edip, ona göre cevab vermek demektir. Meselâ : Bazı Ashab Resulüllah'a (A.S.M.) hilâlin ince başlayıp, kalınlaşarak bedr şekline gelip, sonra yine başladığı şekle dönmesinin sebebini sordular. Bun

üstad

• (Üstaz) İlim veya san'atta üstün olan kimse. Usta, san'atkâr. Muallim, profesör. Bilgide veya san'atta veya amelde meharetli zât.

vahdet-i sani / vahdet-i sâni

• Herşeyi san'atla yaratanın birliği; kâinatın san'atkârı olan Allah'ın birliği.

verze

• Meslek, san'at, iş. (Farsça)

vücub ve vahdet-i sani / vücub ve vahdet-i sâni

• Herşeyi san'atla yaratan Allah'ın birliği ve varlığının zorunlu olması.

vücub-u sani / vücub-u sâni

• Herşeyi san'atlı bir şekilde yaratan Allah'ın varlığının gerekliliği.

vücud-u sani / vücud-u sâni

• Herşeyi san'atlı bir şekilde yaratan Allah'ın varlığı.