esasat-ı aza / esasat-ı âzâ

• Temel organlar.

etene

• Hayvanlarda ana ile cenin arasındaki kan alış-verişini temin eden organ.
• Bitkilerde yumurtacıkların yumurtalığa yapışık bulundukları doku.

fagosit

• yun. Organik yahut inorganik maddeleri alıp sindirebilen hücre.

fenn-i menafiü'l-a'za / fenn-i menâfiü'l-a'zâ

• Anatomi; insan organlarının fonksiyonlarını araştıran ilim.

fenn-i menafiu'l-aza / fenn-i menâfiu'l-âzâ

• Organların yararlarını inceleyen fen, anatomi; canlıların yapısını ve bu yapıyı oluşturan organları inceleyen bilim dalı.

fenn-i menafiü'l-aza / fenn-i menâfiü'l-âzâ

• İnsan organlarının neye yaradığını araştıran ilim.

ferc

• Aralık, yarık, çatlak.
• Dişilerde üreme organı, avret.

• Üreme organı, avret.

fi'l-i mün'akis

• Organizmanın bir uyarmaya karşı birdenbire aldığı vaziyet, refleks.

fihriste-i cihazat / fihriste-i cihâzât

• Organların indeksi.

fizyoloji

• Doku ve organların vazifelerini ve bu görevlerin nasıl yapıldığını inceleyen ilim kolu.

galsame

• Solungaç. Suda yaşıyan hayvanların nefes alma organları.
• Gırtlak ağzı, hançere.
• Boğaz deliğinin başlangıcı.

gangren

• Bulunduğu organı kullanılmaz hâle getiren bir hastalık.

gareyn / gâreyn

• Ağız ve tenasül organları.

gayb

• Hazır olmama, gizli kalma. Hazır olmayan gizli kalan, görünmeyen.
• Âyet-i kerîme ve hadîs-i şerîflerde bildirilmeyen, his organları, tecrübe ve hesâb ile anlaşılmayan gizli şeyler.
• Akıl ve his (duyu) organları ile bilinemeyip, ancak peygamberlerin haber vermesi ile bilinen, Allahü teâ

gayr-ı uzvi / gayr-ı uzvî

• Cansız. Uzvî olmayan. (İnorganik)

gazete

• Genellikle günlük çıkan ve büyük boy olan neşriyat organı. (Fransızca)

hadir

• (Çoğulu: Hadere) Şişen aza, yumrulanan organ.

hadr

• Evmek, acele etmek.
• Vücutta bir organın şişip yumrulaşması.
• Men etmek, engel olmak.
• Saçak bükmek.

hafıza / hâfıza

• Hıfz etme (ezberleme) ve hatırda tutma kuvveti. His organları ile duyulmayan fakat duyulanlardan çıkarılan mânâları saklayan mânevî duygu merkezlerinden biri.

havass-ı zahiri / havass-ı zâhirî

• Dış duyu organları.

havass-ı zahiriye / havâss-ı zâhiriye

• Zahirî duyular, beş duyu organı.

heft-endam

• Vücudumuzda yedi organ.

hücre / حجره

• Odacık, göz.
• Dokuların, organların en küçük parçası, hücre.

• Odacık. (Arapça)
• Hücre, canlı organizmaların en küçük yapıtaşı. (Arapça)

hünsa / hünsâ / خنثى

• Erkek ve dişi organları üstünde bulunduran. (Arapça)
• Nötr. (Arapça)

ihdar

• (Hadr. dan) Tıb : Bir organın hissini iptal etme, uyuşturma.
• Kızı yaşmaklandırma, ferace giydirme.

ihlil

• Erkek tenasül organının deliği, sidik yolu. Sidik deliği.
• Kadınlarda memede sütün aktığı yer.

ikrah-ı mülci / ikrâh-ı mülcî

• Mülcî ikrâh. Bir kimseyi ölümle veya bir uzvunu (organını) yok etmekle, şiddetli dövmekle veya bütün malını telef etmekle (zarar vermekle) korkutarak rızâsı dışında bir işi zorla yaptırmak.

inayet-i bari / inâyet-i bâri

• Varlıklardaki organ ve donanımı gayelere uygun yaratan Allah'ın ihsanı, yardımı.

incizam

• Kesilme.
• Cüzzam hastalığına tutulmuş kimsenin bir organının (âzâsının) kopması.

inorganik

• Mâden cinsinden olan, cansız maddelerden bulunan. Organik olmayan. Hayvan ve insan gibi vücud yapısına ait olmayan. (Fransızca)

intifah

• Şişkinlik. Şişmek. Kabarmak.
• Vücud organlarından birinin büyümesi.

intikas

• Eksilme.
• İstibrâ için erkeklik organına su serpme.

inzal-i meni / inzâl-i menî

• Üreme organından meni çıkması.

irtiva'

• Suya içerek kanma.
• Tıb: Vücuttaki organ ve eklemlerin kuvvetlenip kalınlaşması.

istihase

• Organik maddelerin, şekillerini muhafaza ederek zamanla taş hâline geçmesi. Fosilleşme.

istitale

• Uzanmak. Uzantı. Uzayıp gitmek.
• Birisi üzerine faziletlilik dâvasında bulunmak.
• Tecvidde: Harf okunduğunda sesin imtidadına, uzamasına denir. Bu harfe müstatıl harfi de denir. Bu sıfat Dad harfine aittir.
• Tıb: Vücutta bazı organların uzaması.

kanisa

• (Çoğulu: Kavânıs) Taşlık denilen ve kuşlarda olan bir organ.

kimya-yı gayr-ı uzvi / kimya-yı gayr-ı uzvî

• İnorganik kimya.

kıt'a

• (Çoğulu: Kıtat) Dünyanın kara parçalarından her biri.
• Memleket. Ülke.
• Mat: Bir dairenin bir yayı ile onun çapı arasındaki kısım.
• Tıb: Kesik organın vücudda kalan parçası.
• Ask: Çok kalabalık olmayan askerî kuvvet.
• Edb: En az iki beyitten yapılmış manzum

kuddus / kuddûs

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Azamet ve celâline, büyüklüğüne lâyık olmayan, noksanlık ve eksiklik getiren şeylerden, his organlarının anladığı, hayâl gücünün hayâl ettiği, hâtıra gelen ve düşünülebilen her türlü vasıftan ve özellikten münezzeh, pâk ve temiz olan.

kürtaj

• Dölyatağı (rahim) veya kemik apsesi boşlukları içinde bulunan yabancı cisim veya hasta organları özel bir âletle çıkarıp almak işlemi. Rahmin temizlenmesi ameliyesi.

leng

• Topal, aksak. Yolcuların bir yerde iki gün kalması. (Farsça)
• Tenasül organı. (Farsça)

lifa'

• Örtünecek nesne. Yorgan.

lihaf / lihâf / لحاف

• (Çoğulu: Lühuf) Örtünecek ve sarınılacak şey.
• Yorgan. Sargı.
• Kabuk, zar.

• Yorgan. (Arapça)

ma'kul ilimler / ma'kûl ilimler

• His organları ile duyularak, akıl ile incelenerek, tecrübe (deney, gözlem) ile ve hesâb edilerek elde edilen ilimler, fen bilgileri.

maari / maarî

• İnsanın daima çıplak kalan organ veya azası.

melahif

• (Tekili: Milhaf ve Milhafe) Sarınacak veya bürünecek şeyler. Yorganlar.

merzgun

• Tenâsül organı. (Farsça)

metafizik

• Fizik ve akıl ötesi. Beş duyu organıyla ve tecrübeyle anlaşılamayan şeyler. Fizik ötesini araştıran ilim, ilâhiyyât.

milhafe / ملحفه

• Bürünecek şey. Yorgan.

• Yorgan. (Arapça)

mincede

• Küçük asâ, küçük sopa.
• Yorgancı çubuğu.

misma'

• (Çoğulu: Mesâmi') (Sem'den) Kulak.
• Hastanın iç organlarını dinlemeğe yarıyan âlet.

mücessime

• Kur'ân-ı kerîmdeki müteşâbih (mânâsı kapalı) âyetleri, zâhir (görünen)mânâsına göre açıklayıp, Allahü teâlânın el ve yüz gibi organlarının bulunduğunu, dolayısıyla madde ve cisim olduğunu iddiâ ederek doğru yoldan ayrılan bozuk fırka. Bu fırkaya müşe bbihe de denir.

mudga

• Et parçası; embriyo; döllenmiş hücrenin, bütün organlar oluşuncaya kadar geçirdiği dönem.

mültehif

• Yorgan veya battaniye gibi bir şeye sarılmış olan.

müşebbihe

• Allahü teâlâyı cisim ve varlıklara benzeten, Kur'ân-ı kerîmdeki müteşâbih (mânâsı kapalı) âyetleri görünen lugat mânâsına göre açıklayıp, Allahü teâlânın el ve yüz gibi organlarının olduğunu iddiâ eden bozuk fırka.

mütasarrıfa

• İnsandaki görünmeyen his organlarının beşincisi; his organları vâsıtası ile elde edilen duyuları ve mânâları karşılaştırıp, yeni mânâlar elde etmeye yarayan kuvvet.

müteazzi

• (Uzv. dan) Uzuvlaşmış. Organlaşmış, Uzuv hâline gelmiş.

naşir-i ağraz / nâşir-i ağrâz

• Kötü maksat ve kin taşıyanların yayın organı, nâşiri.

neccad

• Yorgancı. Yatak, yastık, yorgan gibi şeyler yapan.

neccah

• Yorgancı.

nevruz-u sultani / nevrûz-u sultânî

• Sultan nevruzu; Osmanlı Devletinde bizzat sarayın organize edip sultanın da katıldığı ve coşkuyla kutlanan bahar bayramı; 21 Mart.

nezle

• (Çoğulu: Nevâzil) Burnun akmasını mucib olan hastalık.
• Vücudun herhangi bir organından cerahat veya başka bir maddenin akması.

rahim

• (Rehm) Döl yatağı. Çocuğun, içinde yetiştiği ve dişi canlılara mahsus organ.
• Karabet, akrabalık.

rebih

• Organları sülpük ve sarkık olan iri insan.

ribhale

• Azası büyük olan, organları iri olan.

rüya / rüyâ

• Düş. İnsanın kalbinin ve duyu organlarının dünyâ işleriyle olan meşgûliyetinin kısmen kesildiği, uyku, bayılma ve istiğrak (mânevî coşkunlukla kendinden geçme) gibi hallerde gördüğü şeyler.

sedn

• Vücut organlarının anormal biçimde gelişmesi.

şeva

• Kolay.
• Vücut organları. (El, ayak gibi).
• Malın kötüsü.

ta'kir

• Bir uzvu, organı yararak sinirleri kesme.

taazzuv / تعضو

• Şekillenme, biçim alma, organ oluşturma. (Arapça)

tederrün

• Bir organın, bir uzvun şişmesi.

tenemmül

• (Neml. den) Karınca gibi kaynama.
• Vücudun bir tarafı, bir organı uyuşup karıncalanma.

tertipli

• Organizeli, sistemli.

ulum-i akliyye / ulûm-i akliyye

• Tecribî (deneye bağlı) ilimler. His organları ile duyularak, akıl ile incelenerek tecrübe ve hesab edilerek elde edilen ilimler.

uzima

• Vücutta bir organın ateşsiz ve ağrısız olarak şişmesi.

üzn

• Kulak. İşitme organı.

uzuv

• (Uzv) Bir canlının vücud yapısının kısımlarından herbiri. Azâ. Organ.

• Organ.

• Organ.

uzv / عضو

• Uzuv, organ.

• Canlıyı meydana getiren parçaların her biri, organ.

• Organ. (Arapça)
• Üye. (Arapça)

uzv-u insani / uzv-u insanî

• İnsan bedeninin bir organı.

uzv-u nafi / uzv-u nâfi

• Faydalı uzuv, organ.

uzvi / uzvî / عضوی

• (Uzviye) Uzva ait. Canlı. Organik.

• Organik. (Arapça)

uzviyye / عضویه

• Canlı, organik. (Arapça)

vahime kuvveti / vâhime kuvveti

• His organları ile anlaşılamayan, fakat duyulanlardan çıkarılabilen mânâları anlayan iç kuvvet.

visl

• (Çoğulu: Evsâl) Benzer. Misil.
• Uzuv, âzâ, organ.

vitamin

• Vücudda yokluğu bazı hastalıklara yol açan ve taze yiyeceklerde ve bazı meyvalarda bulunan organik madde. A, B, C, D, E gibi remizlerle gösterilen çeşitleri vardır. (Fransızca)

vücud-u hissi / vücud-u hissî

• Duyu organları ile kavranabilen varlık.

zeker / ذكر

• (Çoğulu: Zükrân - Zükur - Zikâr - Zikâre) Erkek.
• Erkeklik organı.

• Erkek, erkeklik organı.

• Erkek. (Arapça)
• Erkeklik üreme organı. (Arapça)