abak

• İcab etmek. Lâzım olmak.
• Yapışmak.

abakiye

• Lâzım olmak.
• Yapışmak.
• Zahmet.

acür

• Yoğunluk, semizlik, besililik.
• Yoğun.
• Her nesnenin hacmi ve cüssesi olmak.

adl

• Mâni olmak. Men etmek.

adn

• Vatan tutmak ve mukim olmak.
• Cennette bir makam adı.

aff

• İffet, namus. İffetli olmak. Nefsini haramdan men'etmek.

afiyet

• Sağlık, selâmet, sıhhatli olmak.

afk

• Rücu etmek, dönmek.
• Kaybolmak.

• Akılsız olmak. Sözünü tam söylememek.

agah / âgâh / آگاه

• Haberdar. (Farsça)
• Âgâh etmek: Haberdar etmek. (Farsça)
• Âgâh olmak: Haberdar olmak. (Farsça)

ahder

• (Çoğulu: Ehadir) Kavi ve galiz olmak. Kaba olmak.
• Şaşı adam.

akak

• Sıcak çok olmak.

akar

• Köşk, yüksek bina.
• Bâbil vilayetinde bir yer adı.
• Dehşetli olmak. Yaralamak. Boğazlamak.
• Korku ve dehşetten kişinin ayakları titreyip dövüşememesi.

aks

• Boynuzu eğri ve kayık olmak.
• Bağlamak.
• Dövmek.
• Saçlarının ucunu başının etrafına kadınlar gibi lif etmek.
• Saçını kıvırcık göstermek.
• Bahillik etmek.

alak

• Kan. Kızıl veya koyu ve uyuşuk kan.
• Yapışkan veya ilişken nesne.
• Hayvanat.
• Bir işe mülâzemet eylemek.
• Husumet-i lâzime veya muhabbet-i lâzime. Aşk ve muhabbet eylemek. Bir işe başlayıp o işe devamlı olmak.
• Bir şeye ilişip tutulmak.
• Yapışkan, ba

alh

• Akıl gitmek.
• Tembel olmak.

amer

• (Amr, ömr, imâret) Muammer eylemek. Çok zaman yaşayıp kalmak. Muammer olmak.

amiriyyet / âmiriyyet

• Kumandanlık hâli.
• Amir, emredici olmak.

ams

• Eskiyip mahvolmak.
• Bilirken bilmezlikten gelme.

anen

• Arız olmak.

anet

• Cimâdan âciz olmak.
• Ağaçtan yaptıkları deve ağılı.

ank

• Kapı, bâb.
• Güzel, hoş, gökçek olmak.

anvet

• Kahretmek.
• Galip olmak.

arare

• (Çoğulu: Arâr) İyi kokulu bir ot.
• Şiddet
• Kötü ahlâk.
• Evin avlusu, ev içi.
• Soğuk şiddetli olmak.

aren

• Davar ayağında olan kuru kemre.
• Yarık.
• Bir nesne yumuşak olmak.

arınmak

• Temizlenmek, pâk olmak. (Türkçe)

arize

• Sâbit olmak.
• Kuvvetli ve muhkem olmak. Bahil olmak.

as'ase

• Oturak yerin yumuşağı.
• Helâk olmak.
• Fesâd etmek.

asal

• (Çoğulu: Asâl) Davarın kuyruğu devrik olmak.
• Bağırsak.

asdag

• Perâkende olmak.

aşikar / âşikâr / آشكار

• Açık, belli, aşikâr. (Farsça)
• Âşikâr etmek: Ortaya çıkarmak, belli etmek. (Farsça)
• Âşikâr olmak: Ortaya çıkmak, belli olmak. (Farsça)

ask

• Lâzım olmak, lüzumlu olmak.

askale

• Serap fazla olmak.

asr

• Muttali olmak. Gözcülük etmek.

ass

• Katı ve sağlam olmak, berk olmak.

aşu

• Kör olmak. Görmemek.
• Mc: Görmemezlikten gelmek.

ayme

• Süt içmeğe iştihası olmak.
• Malın iyisi.

azaze / azâze

• Kuvvet.
• Azamet, büyüklük.
• Şiddet.
• Azlık.
• Gâlip olmak.

azz

• Galib olmak.
• Çok yağmur yağmak.

baad

• Helâk olmak.

baharet

• Galip olmak.

bais / bâis / باعث

• Yol açan, sebep olan. (Arapça)
• Bâis olmak: Yol açmak, sebep olmak. (Arapça)

bak'

• Geniş olmak, büyük olmak.

baliğ / bâliğ / بالغ

• Erişkin. (Arapça)
• Tutan, varan. (Arapça)
• Bâliğ olmak: (Arapça)
• Erişkin olmak. (Arapça)
• Tutmak, ulaşmak, varmak (Arapça)

bast-ı zaman

• Az zamanda çok uzun bir zaman yaşamış olmak.

• Az bir zaman dilimi içine uzun bir zamanı sığdırmak ve onu yaşamış gibi olmak.

bedad / bedâd

• Gözükme, zahir olmak.
• Sayış, sayma.
• Fırka.
• Savaşacak akran.
• Nasib, hisse, pay.

bedh

• Ansızdan olmak.

bedihiyyet

• Açıklık. Kolayca anlaşılır ve görülür olmak.

beha

• Gökçek olmak, şirin ve lâtif olmak.

behem-ber-ameden / behem-ber-âmeden

• Toplanmak, cem olmak, birikme. (Farsça)
• Mc: Kızmak, sinirlenmek, asabileşmek, müteessir olmak. ("Behemâmeden" de denir.) (Farsça)

behr

• Nasip.
• Galip olmak.
• Nefesi tutulmak.
• Ümidin boşa çıkması.
• Felâket, musibet.
• Uzaklık, mesafe.

beka

• Devamlılık. Evvelki hâl üzere kalma. Dâim ve sâbit olma.
• İlm-i Kelâm'da : Varlığının asla sonu olmayan Cenab-ı Hakk'ın bir sıfatıdır.
• Bâki olmak. Ebedîlik.

bekke

• Mekke-i Mükerreme'nin eski ismi.
• Bir yerde toplanmak. Bir yere cem'olmak.
• İzdihamlık, kalabalık.

belec

• Zâhir ve rûşen olmak. Gözükmek.

bely

• Mahvolmak.
• Belirsiz olmak.

beraat / berâat

• Haşmet, metanet. İlim ve şecaatta, güzel vasıflarda emsâlinden üstünlük. Hüsn ve cemâlde tam olmak,emsâlinden üstün olmak.

berah

• Açık işlenmiş yer.
• Zâil olmak.
• Ağaçsız arazi.

berd

• Soğuk. Soğukluk. Soğutmak. Noksan hararet.
• Ölmek.
• Soğuk su ile gusletmek.
• Uyumak.
• Sabit olmak.
• Zayıf olmak.
• Bir şeyi eğelemek.
• Sürme çekmek.
• Söğmek.
• Tutya, çinko.

berhayat / berhayât / برحيات

• Hayatta olan, sağ. (Farsça - Arapça)
• Berhayât bulunmak: Yaşamak, hayatta olmak. (Farsça - Arapça)

berk

• Şimşek çakması. Parlama.
• Yıldırım.
• Zinetlenme, süslenme.
• Tas: Tecelli-i İlâhiye ile kurbiyyete mazhariyyet.
• Ahmak olmak.

beşişe

• Açık yüzlü olmak.

beşk

• Yalan söylemek.
• İşleri yaramaz olmak.
• Deve, sür'atle gitmek.
• Elbise dikmek.

besl

• Helâk etmek.
• Men'etmek.
• Çirkin yüzlü olmak.
• Helâl ve haram.

beşş

• Açık yüzlü olmak.

besta

• Uzunluk, bolluk, genişlik. Yaygın olmak.

bet'

• Boynu uzun olmak.
• Aşikâre ve zâhir olmak. Açık ve görünür olmak.

betane

• Büyük karınlı olmak.

bev

• Geri çekmek.
• Lâyık olmak.
• İkrar etmek.

beve'

• Geri çekmek.
• İkrar etmek.
• Lâyık olmak.

beyd

• Helâk olmak.
• Gayr, diğer.

beyr

• Helâk olmak.
• Bâtıl olmak.

bezv

• Et çok olmak.
• Ağaçlar sık bitmek.

bezz

• Galip olmak.

bezze

• Hor ve hakir olmak.

bilal

• Siyah ve beyaz, yâni kara ile ak olmak.

bitane

• (Çoğulu: Betâyin) Çarşaf.
• Kaftan astarı.
• Dostluk.
• Hâlis olmak.
• Kuvvetli olmak.

bizr

• Heder olmak.

büdn

• Yoğun gövdeli ve şişman olmak.

buğzetmek

• Kin gütmek, düşman olmak.

bühr

• Galip olmak.
• Yürümekten nefesini tez tez verip solumak.

büluc

• Zâhir olmak, gözükmek. Parlamak, ruşen olmak.

bürudet

• Soğukluk. Soğuk olmak. Hararetsizlik.
• Mc: Münasebetteki soğukluk. Münaferet. Muhasama.

büruz / bürûz

• Zâhir olmak. Görünmek, ortaya çıkmak. Olgun bir velînin sevenlerinde bâzı sıfatlarının zâhir olması, görünmesi.

butlan

• Haksızlık. Bâtıl olma. Boş ve abes olmak. Hak olmamak.

bütul

• Bâtıl olmak.

butule

• Çok kahraman ve bahadır olmak.

büzürgi / büzürgî

• Azîm olmak. Büyüklük. Ululuk. (Farsça)

ca'l

• Yaratmak, halk.
• Almak.
• İş işlemek. Yapmak.
• Bu kelime Kur'ân-ı Kerim'de onüç vecihle kullanılmıştır:1- Tafak ve ahz (inşâ ve ikbal) mânasına; bir işi işlemeğe müteveccih olup başlamak ve işler olmak.2- Halketmek, yaratmak.3- Kavl ve irsal.4- Tehiyye ve tesviye (tanzim

ca'liyyet

• Yapmacık (olmak.)

cahb

• (Çoğulu: Echibe) Ebücehil karpuzu.
• Korkudan dolayı kederli olmak.

cahif

• Uykusunda dişini öttürmek.
• Çok fazla hafiflik üzerine olmak.
• Nefis, ruh.
• İnsanın karnından çıkan ses.
• Kısa.
• Çok asker.

camiiyyet

• Câmi'lik, toplayıcılık.
• Çok şeylerle alâkalılık.
• Pek ziyâde mânâları ve şeyleri hâvi olmak.

cari olmak / câri olmak

• Geçerli olmak.

cedd

• Babanın babası veya ananın babası.
• Büyüklük, azimlik.
• Kat'edip geçmek.
• Tâli'li olmak.
• Kesmek.

cedde

• (Çoğulu: Ceddât) Büyük vâlide. Annâne, nine.
• Yeni olmak.

cef'

• Kenara çerçöp atmak.
• Zâyi ve bâtıl olmak.
• Koparmak.
• Bir kabı eğip içindekini dökmek.

cehad

• Nimet az olmak.
• Ot uzamayıp kalmak.
• Su az olmak.

cehamet

• Yüz pörtümek, donuk yüzlü olmak.

cehr

• Görünmek, zâhir olmak.
• Açıktan ve yüksek sesle olan söylemek veya okumak.
• Tecvid'de: Harf hareke ile okunduğu zaman, mahreçte aralık kalmıyarak nefesin akmayıp, küllisi veya ekserisi hapsolmuş bir şekilde sesin çıkmasına denir.

cehret

• Görünmek, zahir olmak.

cela' / celâ'

• Gurbete düşmek, memleketinden ayrı olmak. Şehrinden ve meskeninden çıkmak.
• Başkalarını çıkarmak.
• Açık haber.
• Ruşen olmak, parlamak.

celh

• Doldurmak, dolu olmak.

cell

• (Çoğulu: Cülûl) Yerden birşey toplamak.
• Gemi yelkeni.
• Yaşlı olmak.
• Kadr ve mertebesi büyük olmak.
• Celil, büyük, ulu.

cem-ül cem

• Gr: Bir defa cemi'olan kelimenin tekrar bir defa daha cemi olması. (Evliya; Evliyalar gibi.)
• Tas: Vahdet-i vücuda dalmak. Bekabillah, Cenab-ı Hak'ta fâni olmak.

cemad

• Cansız ve kurumuş olmak.
• Yağmur yağmayan yer.
• Sütü olmayan deve.
• Donmuş, katı cisim.

cemam

• Rahat olmak. Dinlenip yorgunluğu gidermek. İstirahat etmek.

cenb

• Yan taraf. Koltuk altının aşağısı.
• Def'etmek, kovmak.
• Müştak olmak.
• Bir yere gitmek için bir yere inmek.
• Birisinin sevdiğinden dolayı kararsız ve muztarib bulunmak.
• Büyük ve çok olan.
• Engin taraf.
• Şetmetmek, söğmek.

cenn

• (Cünün) Bir şeyi setretmek, gizlemek.
• Ana karnındaki cenin, gizli olmak.

çep şüden

• Solak olmak. (Farsça)
• Mc: Doğruluktan yüz çevirmek. (Farsça)

cerame

• Gövdeli olmak. Vücudu iri olmak.
• Cesâmet.

cereyan etmek

• Akmak, hareket hâlinde olmak.

ceşa'

• Çok hırslı olmak.

ceyd

• (Çoğulu: Ecyed) Uzun boylu olmak.

cezbe-eda

• Cezbeli olmak. Çekici olmak (Farsça)

cezeb

• Adamın ağzında tükrüğü kesilmek.
• Hayvanın sütü az olmak.

cezel

• (Çoğulu: Cezlan) şâd olmak.

cilvegah / cilvegâh / جلوه گاه

• Görünme yeri. (Arapça - Farsça)
• Cilvegâh olmak: Yatak teşkil etmek, yurt olmak. (Arapça - Farsça)

cilvezet

• Mâni olmak. Men'etmek.

cins

• Nevi'. Boy, soy, kavim, kabile. Aynı çeşitten olmak.

cinun

• Gece karanlık olmak.

cismani / cismanî

• (Cismaniye) Bedene mensub, vücutla alâkalı.
• Mânevi ve ruhani karşılığı. Maddi ve cisimli olmak.

cübar

• Ziyan olmak. Heder olmak.
• Üçüncü gün.

cübn

• (Cübün) Ürkeklik. Korkaklık. Korkak olmak.
• Peynir.

cud / cûd

• Cömertlik. Sahilik. Eli açık olmak. Muhtaçların vaziyetlerini, durumlarını bildirmeğe meydan vermeksizin lütuf ve ihsanda bulunma hâleti. Mücahede-i diniye ve neşr-i hakaik-ı Kur'aniye ve imaniye hizmetinde mutemed zâtlara lüzumunda maddeten de iştirak etmek fedakârlığı.

• Cömerdlik, eli açık olmak.

cüfal

• Selin kenara attığı çör çöp.
• Davarın yünü ve kılı çok olmak.
• Kıllı kimse.
• Bol.

cüfur

• Zayıf olmak.

cuhaf

• Zarar ve ziyân edici, zarar verici nesne, muzır.
• Çok yemekten şişip ishal olmak.
• Ölmek, mevt.

cünun

• Delilik, cinnet. Delirmek.
• Çok olmak.
• Otun uzaması.

cürun / cürûn

• Bezin eskimesi.
• Yumuşak olmak.
• Bir nesne aşınmak.
• Alışkanlık, itiyat.

da'cele

• Gitmekte ve gelmekte tereddütlü olmak.

dabrak

• Şişman ve etli olmak.

dabs

• Ahlâkı kötü ve korkak olmak.
• Anlaması, idrâki az olmak.

• Mesrur ve mütekebbir olmak. Sevinçli ve kibirli olma hâli.

dacir

• Gamkin ve gönlü dar kimse.
• Bağırgan dişi deve.
• Kederlenmek, hüzünlenmek muztarib olmak.

daele

• Zayıf ve ince olmak.
• Hor ve zayıf olmak.

dafate

• Ayağa giydikleri bir cins pabuç.
• Kişinin aklı ve reyi zayıf olmak.
• Bir oyun çeşidi.

dafv

• Tamam olmak.
• Malın çok olması.

dags

• (Çoğulu: Adgas) Rüyâ karışıklığı.
• Karışık olmak.

dagve

• (Çoğulu: Degavât-Degayât) Huyu yaramaz olmak, hulku çirkin olmak.

dahil olmak

• İçerisinde olmak.

dahl

• Bir nesne az olmak.

dalalet

• İman ve İslâmiyetten ayrılmak. Azmak. Hak ve hakikatten, İslâmiyet yolundan sapmak. Allah'a isyankâr olmak.
• Şaşkınlık.

dall-i bi-l fehva / dâll-i bi-l fehvâ

• (Dâllibilfehvâ) Fık: Söylenen sözün veya ifâdelerin hülâsasından çıkan mânaya göre delil ve işaret olmak.

dall-i bi-l işare

• (Dâllibilişâre) Sözdeki mânanın işâretine göre delil olmak. Üç nevi delâletten biri ile sevkedildiği mânanın gayrisine yâni; söylenince maksud-u asli olmayan bir mânaya delâlet eden lâfızdır. Meselâ: "Cenab-ı Hak bey'i helâl, ribâyı haram kılmıştır." ibâresi, bey', yani alış-veriş ile ribâ (fâiz) ar

dalliyet

• Delil oluş. İsbata vâsıta olmak.

dam'

• (Çoğulu: Dümu-Edmu) Helâk olmak.
• Göz yaşı.

danu'

• Evlâdı çok olmak.

dar'

• Men'etmek, engel olmak.
• Ansızın haberli olmak.
• Eğrilik.

daraa

• Tevazu etmek, alçak gönüllü olmak.
• Emre uymak, muti olmak.
• Zayıf ve zelil olmak.

dart

• Yellenmek.
• Tez olmak.

debar

• Mahvolmak. Helâk olmak.

def'

• Ortadan kaldırmak, Öteye itmek.
• Mâni' olmak. Savmak. Savunmak.
• Himaye etmek.
• Fık: Bir dâvayı müdafaa için başka bir dâva açmak.

def-i fesat

• Bozgunculuğu def etmek, ona engel olmak.

deha

• Çok akıllılık. Zekiliğin ve anlayışlılığın son derecesi. İleri görüşlülük, geniş ve çok güzel fikir sâhibi olmak.

deha-i fenni / deha-i fennî

• Fen ve dünyevi ilimlerde çok ileri görüşlülük ve harika zekâlı olmak.

dehş

• Tenbel olmak.

dehşet

• Korkup kaçılacak şey. Ürkmek, şaşmak. Korku ve telâş içinde olmak.

dekke

• Ufalanmak. Pâre pâre olmak.
• Vurmak, döğmek.
• Seki, sofa.

dekken

• Hurdahaş olmak, yerle bir olma, ufalanmak, parça, parça olmak.

delalet

• Delil olmak. Yol göstermek. Kılavuzluk. Doğru yolu bulmakta insanlara yardım etmek.
• İşaret.

denen

• Bir kişinin belinin bükülüp eğri olması.
• Kolları çok kısa olmak.
• Hayvanların ayakları kısa ve göğüsleri yere yakın olması.

derh

• Men etmek, engel olmak.

dest-gir

• Muavenet. Arka olmak. Tutucu, yardımcı, muin. Zahir. (Farsça)

devh

• Hor, hakir olmak. Hor, hakir etmek.
• Kahretmek.

devş

• Fâsid olmak.

deyh

• (Çoğulu: Diyeha) Hor ve rezil olmak.

dibg

• Dibâgat etmek. Arınıp pâk olmak.

dilşad / dilşâd / دلشاد

• Gönlü şen. (Farsça)
• Dilşâd etmek: Gönlünü şenlendirmek, mutlu etmek. (Farsça)
• Dilşâd olmak: Gönlü şenlenmek, mutlu olmak. (Farsça)

dirayet

• Zekâ, bilgi. Kuvvetli tecrübe sahibi olmak.
• Fetanet. Temkin ve tecrübeye dayanan akıl.

dıya

• Helak olmak, telef olmak.

duçar / dûçâr / دچار

• Uğramış, yakalanmış, maruz kalmış. (Farsça)
• Dûçâr etmek: Uğratmak, müptela etmek. (Farsça)
• Dûçâr olmak: Uğramak, müptela olmak. (Farsça)

duhus

• Bâtıl olmak.

dum

• Sâbit ve sâkin olmak.

dümus

• Geceleyin çok karanlık olmak.

dünüvv

• Ulaşmak, yakın olmak.

durr

• Zayıflık. Hâli yaramaz olmak.

dürus

• (Tekili: Ders) Dersler.
• Müfret olarak: Bir şeyin eseri mahv ve müzmahil olmak.

duş azmak / dûş azmak

• Rüyâda iken kirlenmek, ihtilâm olmak.

duud

• Nezle olmak.

düvam

• Sabit ve sakin olmak.

ebab

• Bir yere gitmek için hazır olmak.

ebrah

• Zor olmak, güç olmak.

ecce

• (Çoğulu: İcâc) Sıcak fazla olmak.
• Karışmak.

ecen

• Suyun tadı ve rengi değişik olmak.

edvek

• Devenin, misvak ağacını yemesi.
• Bir yerde sâkin olmak.
• Yaranın veremi sakin olmak.

efaim

• Vâsi olmak, geniş olmak, bol olmak.

efdaliyet

• Faziletçe üstünlük. Fazileti, iyiliği ziyâde olmak.

efn

• Noksan etmek. İçmek.
• Sağmak.
• Davarın sütü az olmak.

eles

• Hâinlik yapmak. Hıyanet etmek.
• Mecnun olmak.

elibab

• Durdurmak. Lâzım olmak.

emanet / emânet

• Emîn, güvenilir olmak. Peygamberlerde bulunması lâzım olan yedi sıfattan biri.
• Fıkıh ilminde, güvenilen kimseye bırakılan mal.

emr-i ademi / emr-i ademî

• Olması mümkün olan birşeyin sebeblerinden bir veya birkaçını yapmamakla o şeyin olmamasına sebep olmak.

enaet

• Acele etmeyip teenni üzere olmak. Yavaş hareket.

enid

• Ham.
• Henüz olmamış çığ nesne.
• Değişik olmak.

enma

• (Nümuv. den) En çok, en ziyade bereketli ve büyümüş olmak.

erbaiyyet / erbâiyyet

• Dört olmak.

• Dört olmak.

esale

• Uzun yüzlü olmak. Sarkık olmak.

esaret

• Esirlik. Kölelik. Kullara kendini teslim etmiş olmak. Başka milletten olanlara boyun eğmek.

esmat

• (Çoğulu: Sümut) Saçının ve sakalının karası beyazıyla karışıp ikisi beraber olmak.

etelan

• Adım birbirine yakın olmak.

etenan

• Adım birbirine yakın olmak.

ett

• Galip olmak.

evleviyet

• Daha öncelik. Başta gelir olmak. Daha beğenilir. Daha münâsip olmak.

evn

• Yab yab yürümek.
• Vakarlı, sessiz ve ciddi olmak.
• Heybenin bir gözü.
• Denk.

evsat

• Ortada olmak.
• Vasatta olan. Orta. Orta hâlli.

eys

• Varlık. Vücud. Mevcud.
• Kahir. Zulüm.
• Zarar, ziyan.
• Ümidsiz olmak. Ye'se düşmek.

ezvah

• Münkabız olmak.
• Yakınlık.

faikiyet / fâikiyet

• Üstünlük, başkalarından farklı ve üstün olmak.

failiyyet / fâiliyyet

• İşleyicilik. Müessir olmak. Fâile mensub ve müteallik oluş.

fakahet

• Şeriat bilgisinde âlimlik. Fıkıh bilgisinde mütehassıslık. Anlayışlı olmak.

fakam

• Bir kimsenin ağzını yumduğunda alt dişlerinin öne çıkıp, üst dişleriyle üstüste gelmesi.
• Dolmak, imtilâ olmak.

fakd

• Bulunmamak, bir şeyi kaybetmek. Belirsiz olmak.
• Talebetmek, istemek.

fani olmak

• Yok olmak.

fart

• İfrat, çok aşırı olmak. Aşırılık.
• Acele etmek ve ansızın gelmek.
• Yollara alamet olarak konulan işâret.

fart-ı zeka / fart-ı zekâ

• Âdetin üstünde, çok ileri zeki olmak. Emsâli bulunmayan zekâvette oluş.

fasaha

• Ruşen olmak, parlamak.
• Hâlis olmak.

fath

• Yassı ve enli olmak.

fazah

• Boz renkli olmak.

feame

• Dolu olmak.

fegam

• Haris olmak.

fehca'

• Râzı olmak.

fehd

• (Çoğulu: Fühud) Pars denilen canavar.
• Semer ortasındaki mıh.
• Gafil olmak.

fehek

• Dolu olmak.

fekk

• Açmak. Ayırmak.
• Kırmak.
• Kaldırmak.
• Kesmek.
• El ve bilek, yerinden burkulup çıkmak.
• Rehin verilen şeyi kurtarıp çıkarmak.
• Köle azadetmek.
• Pir-i fâni olmak.

felah / felâh

• Selâmet. Saadet. Kurtuluş. Hayır ve ni'metlerde refah, rahatta dâim olmak. Fevz ve zafer. Necat ve beka.
• Sahur yemeği.
• Şakketmek.

• Kurtuluş, selâmet, mutluluk, hayır ve nîmetlerde, râhatta dâim olmak.

fena

• (Beka'nın zıddı) Yokluk. Yok olma.
• Geçici dünya.
• Geçip gitme.
• Tas: Kendi varlığından geçmek.
• Kötü.
• Devamlı olmayan.
• Çok kocamış olmak.

fenafirresul / fenâfirresûl

• Kendi isteklerini terkedip peygamberde fani olmak.

fenafişşeyh / fenâfişşeyh

• Şeyhinde fani olmak.

feragat

• Tok gözlülük. Hakkından vaz geçmek, bir şey istememek. Şahsî dâvasından vaz geçmek.
• Boşalmak, hâlî olmak.

fesale

• (Füsule) Alçak ve asılsız olmak.

feşel

• (Çoğulu: Efşâl) Korkak olmak.

fesh

• Bozmak. Hükümsüz bırakmak. Kaldırmak.
• Zayıf olmak.
• Bilmemek. Cehil.
• Re'y ve tedbiri ifsad eylemek.
• Zaif-ül akıl. Zaif-ül beden.
• Tembellik yüzünden gayesine erişemeyen.
• Unutmak.
• Tıb: Beden âzalarının mafsallarını yerinden çıkarıp ayırmak

feta

• (Fetâne) (Çoğulu: Eftâ) Yassı ve çökük burunlu olmak.

fetase

• Yassı çökük burunlu olmak.
• Büyük boncuk.

fevg

• Şişman olmak.

feyk

• Tavuğun gıdaklaması.
• Uzun boylu erkek.
• İyi olmak.

feza

• Yıldızlar arasındaki geniş boşluk. Gökyüzü.
• Yer geniş olmak.
• Açık sahra.
• Saha.
• Yerde akan su.

fezaze

• Ahlâkı kaba ve kerih olmak.

fıtne

• Akıllılık. İdrak ve anlayışı kuvvetli olmak.

fitnet-üd dehma

• (Fitnetüddehmâ) Küfürde olmak, kara fitne. Rezil olmak.

fuku'

• (Çoğulu: Faki) Çok sarı olmak.
• Safi olmak.

füşv

• Aşikâre ve zâhir olmak. Görünmek.

gabr

• Bâki olmak, ebedi olmak.
• Memede kalan süt bakiyyesi.

gadn

• Sarkık ve sülpük olmak.

gaful

• Aldanmak.
• Terk etmek.
• Belirsiz ve idraksiz olmak.

galebe

• Üstün gelmek. Yenmek. Bozmak. Çokluk.
• Bastırmak.
• Yeğin olmak.

gals

• Karıştırmak.
• Lâzım olmak.
• Cür'et etmek.

gamt

• Minnetsiz ve şükürsüz olmak.
• Horlamak, hakir görmek.

• Çok yemekten dolayı midenin şişmesi.
• Ağırlık olmak.

garabet

• Yabancılık. Gariblik.
• Tuhaflık.
• Âcizlik, beceriksizlik.
• Gizli olmak. Hilaf-ı âdet olmak.
• Iraklık.
• Edb: Ne demek olduğu herkesçe anlaşılmayacak kelime ve tabirlerin söz arasında kullanılması.

garare

• (Çoğulu: Garâyir) Büyük kıl çuval, harar.
• Gafil olmak.

gaşan

• (Gaşayân) Gönül dönmek.
• Akıl gidip, bihoş olmak.

gaşeyan

• Kendinden geçmek. Kendini kaybetmek. Bayılmak. Gaşyolmak.

gasuk

• Karanlık olmak.

gatt

• Birbirine tâbi olmak.
• Gizlemek.
• Mükedder etmek, üzmek.
• Suya dalmak.

gavc

• Enli ve yassı olmak.
• Muzdarip olmak, acı çekmek.

gavsiyyet

• Evliyaullahın başı olmak. Velâyet mertebelerinden yüksek bir makam sahibi olmak.

gayed

• Nazik ve yumuşak tenli olmak.

gayk

• (Gayuk) Fikri karışık olmak.

gayub

• (Gayâb-Gaybe) Kaybolmak.

gazf

• Kulağın sarkık olması.
• Kırmak.
• Geceleyin karanlık olmak.

gazr

• (Gazâre) (Çoğulu: Gazâyir) Men etmek, engel olmak.
• Hapsetmek.
• Geçim kolaylığı, maişet genişliği.
• Büyük çanak.

gına

• Zenginlik. Yeterlik.
• Tok gözlülük.
• Mülâki olmak. Bir kimseye dostluğunda devamlı olmak.
• Bıkma, usanç.
• Şarkı söylemek. Teganni etmek.

gırar

• Devenin sütünün azalması.
• Az uyku.
• Miktar.
• Cihet, Misâl.
• Yol.
• Birbiri ardınca olmak.
• Her nesnenin kenarı.
• Büyük kıl çuval.

gışş

• Hıyânet etmek, hâinlik yapmak.
• Yaramaz olmak.
• Saf olmayıp karışık olmak.

gubre

• Toprak renkli olmak.

gudat

• Ayıp, zillet, noksanlık.
• Ter u taze olmak.

gülnefesi / gülnefesî

• Lâtif ve hoş sözlülük. (Farsça)
• Güzel kokulu olmak. (Farsça)

gunyan

• Kimseye ihtiyacı olmayıp müstağni olmak.

gurub

• Batma, batış. Batıda görünmez olma. Gözden kaybolmak.
• Uzaklaşmak. Irak olmak.

gurur

• Kibir. Boş yere güvenmek.
• Kıymetsiz şeylere güvenip mağrur olmak.

guş-asb

• Rüya. (Farsça)
• İhtilam. Uyurken cenabet olmak. (Farsça)

guşetmek

• İşitmek. Dinlemek, kulak vermek, mesmu' olmak.

guzuza

• Taze olmak.

habaz

• Hareket.
• Bâtıl olmak.
• Eksilmek.

habl

• Bir şeyin bozulması. Noksan olmak.
• Delirmek.

haca

• Haris olmak.
• Akıllı.

hacc

• Kasdetmek. Muârazada delil ve bürhan ile galip olmak.
• Bir yere çok tereddütle varıp gelme.
• Şâyan-ı tâzim bir şeye teveccüh.
• Bir şeyden feragat etmek.
• Fık: İslâmın şartlarından ve hâli vakti müsait olan her müslümana farz olan, Mekke-i Mükerreme'deki Kâbe-i Şer

hacc-ı asgar

• Ömre. Hac zamânı olan beş günden (Arefe günü ile dört bayram günlerinden) başka senenin her günü ihrâm (dikişsiz elbise) ile Mekke'ye gelip, Kâbe'yi tavâf (etrâfında yedi kere dolaşmak), sa'y yapmak (Safâ ve Merve tepeleri arasında gidip gelmek) ve traş olmak.

hachace

• Korkudan melul olmak.
• Sırrını demek isteyip yine dememek.

hacz

• Men'etmek. Mâni olmak.
• İki şeyin arasını ayırmak.
• Alacaklı, borçludan alacağını alabilmesi için borçlunun malına el konulmak.

hadaret

• Bir şeyin yanında bulunmak.
• Huzur. Yakında olmak.
• Hazır etmek. Hazır olmak.
• Medeniyet.

hades

• Yeni olmak. Eskiden olmayıp sonradan görülmek.
• Taze. Yiğit. Genç.
• Fık: Abdest almayı icabettiren hal. Bazı ibadetlerin yapılmasına mâni olan ve necaset-i hükmiye sayılan hal.
• Pislik.

hadr

• Evmek, acele etmek.
• Vücutta bir organın şişip yumrulaşması.
• Men etmek, engel olmak.
• Saçak bükmek.

hadre

• Yüz yüze olmak.

hafa

• Gizlilik. Gizli olmak. Saklılık.

haft

• Sâkin olmak.
• Sözü gizli söylemek.

hafv

• Men etmek, mâni olmak, engel olmak.

haiz / hâiz / حائز

• Sahip, bulunduran. (Arapça)
• Hâiz olmak: Bulundurmak, sahip olmak. (Arapça)

hak / hâk / خاک

• Toprak. (Farsça)
• Hâk ile yeksân edilmek: Yerle bir edilmek. (Farsça)
• Hâk ile yeksân etmek: Yerle bir etmek. (Farsça)
• Hâk ile yeksân olmak: Yerle bir olmak. (Farsça)

hakn

• Sütü tuluma koyup toplamak ve sağıldıkça üzerine koymak.
• Men etmek, engel olmak.

hal'

• Debbâğların dibâgat ettikleri derinin kazıntısı.
• Vurmak.
• Men etmek, engel olmak.
• Hediye vermek, atâ etmek.
• Cima etmek.

hal' edilme

• Hükümdarın tahttan indirilmesi.
• Boşanmış olmak.
• Kovulmuş olmak.

halal / halâl

• Dostluk.
• İki nesne arası açık olmak.

halalet

• İki şeyin arası açık olmak.
• Dostluk. Samimi dostluk.

halavet

• Tatlılık. Şirin olmak.

halem

• Helâk olmak.
• Dibâgat yaparken derinin kurtlanması.

halvet der-encümen

• Nakşibendiyye yolunda on bir esastan biri. Halk içinde Hak ile (Allahü teâlâ ile) olmak.

hamralanmak / hamrâlanmak

• Kızarmak, kırmızılaşmak, al al olmak.

hamt

• Şiddetli ve zahmetli olmak.
• Çürümek.
• Mütegayyer olmak, değişmek.

hanasir / hanasîr

• Helâk olmak.

hared

• Hışım etmek.
• Menetmek, engel olmak.

harm

• Muhkem etmek, sağlamlaştırmak.
• Davara yük vurmak.
• İşinde çabuk çabuk olmak.
• Udul etmek.
• Kat'etmek.

has'

• Reddetme.
• Uzak olmak. Uzaklaştırmak.

hasa'

• Suya kanmak ve kandırmak.
• Dolmak.
• Doymak.
• Ufak taş.

hasasa

• (Çoğulu: Hasâs) Fakirlik.
• Hali yaramaz olmak.
• Küçük delik.
• İki kişinin arasındaki açıklık.

hasat / hasât

• Küçük taş parçası. Çakıl.
• Tıb: Sidik yolunda taş peyda olmak.

hasen

• Güzel. Hüsünlü. Güzellik.
• Güzel olmak.

hashas

• Koparılmış olmak.

hasıl / hâsıl / حاصل

• Ortaya çıkan, var olan. (Arapça)
• Hâsılı: Kısacası, sonuç olarak. (Arapça)
• Hasıl etmek: Meydana getirmek, ortaya çıkarmak. (Arapça)
• Hâsıl olmak: Ortaya çıkmak, var olmak. (Arapça)

hasr

• Noksan olmak.
• Sermayesini zayi edip ziyân etmek.

hasr-ı iştigal

• Bir tek şeyle meşgul olmak.

hasr-ı örfi / hasr-ı örfî

• Herkesçe bilinen belli bir şey. Böyle meşhur bir şeye mahsus olmak.

hassasiyet

• Hassaslık. Duygulu olmak. İhtimamlılık. Dikkatlilik.

hasv

• Men etmek, engel olmak.

hatare

• Hürmetli ve izzetli olmak.

hatf

• Kapmak.
• Şimşek gibi göz kamaştırmak.
• Sür'atli olmak.

hatrebe

• (Hatribe) Dar gelirli olmak.
• Maaş sıkıntısı.
• Gevezelik etmek.

hatt

• Yolmak.
• Çekmek.

hattiyye

• (Çoğulu: Hatyât) Canı, kıymeti yüce olmak.
• Küçük ok.

hava'

• Hâli olmak, boş olmak.
• Düşmek, sâkıt olmak.

havas

• (Çoğulu: Ahvâs) Çukur ve kısık gözlü olmak.

havb

• Fakir ve muhtaç olmak.

haver

• Zayıf olmak.
• Yumuşak, çukur yer.
• Denize suyun akıp döküldüğü yer.

haybet

• Mahrumiyyet. İsteğine erememek. Me'yus ve mahrum olmak.

hayf

• Gözün birisi birine muhalif olmak.

haylulet

• Yolu kapamak.
• Araya girme. İki şey arasına girip hicab olmak.

hayn

• Helâk olmak.

hayriyet

• Hayırlılık. Hayırlı olmak.

hays

• Hayvan leşinin kokması.
• Bir kimseyi aldatmak.
• Sözde durmamak, ahid bozmak.
• Fâsid olmak.

hayvaniyyet

• Hayvanlık, canlılık, zihayat olmak. Akıl ve idrakten mahrumiyet.

hazakat

• İhtisas. Meharet peyda etmek. Üstad olmak. Bir san'atta, hususan tıbda gereği gibi öğrenip mâhir ve mütehassısı olmak.

hazar

• Sulh zamanı. Barış zamanı.
• Bir kimsenin huzuru, yakını.
• Mukim olmak. Yolcu olmamak.

hazb

• Hayvanın memesi şişip emziğinin deliklerinin dar olması.
• Ucuz olmak.

hazel

• Gayret.
• Men etmek, engel olmak.

hazr

• Bir şeyi takdir ve tahmin etmek, nazar ile tahmin etmek.
• Çehresini ekşitip çirkin olmak.

hazv

• Sarkık olmak.

heba / hebâ / هبا

• Boş. (Arapça)
• Hebâ etmek: Yitirmek, yazık etmek, elden kaçırmak. (Arapça)
• Hebâ olmak: Yitmek, yazık olmak, yok olmak. (Arapça)
• Hebâya gitmek: Boşa gitmek, yazık olmak. (Arapça)

hebb

• Uykudan uyanmak.
• Gâib olmak.

hebr

• (Çoğulu: Hübur) Çukur yer.
• Kesmek.
• İki dağ arasında olan düz yer.
• Etli, semiz olmak.

heda

• Sakin olmak.

heder / هدر

• Yazık olma, boşa gitme. (Arapça)
• Heder etmek: Yazık etmek, yitirmek, boşa harcamak. (Arapça)
• Heder olmak: Yazık olmak, yitmek, kaybolmak. (Arapça)

hefhefe

• İnce belli olmak.

herem

• Kocamak, yaşlanmak, ihtiyar olmak.
• Mısır'da firavunlar zamanından kalmış piramit şeklindeki mezarların beheri.
• Geo: Mahrutî şekil, piramit.

hermele

• Yolmak.

heşheşe

• Şâdlık etmek, neşeli olmak.

heşim / heşîm

• Ufalanmak. Kırılmış, ufalanmış olmak.
• Kırılmış, ufalanmış kuru ot.

hetk

• Yırtma Yarma. Perdeyi yırtmak. Rezil olmak. Rezil etmek.

hevc

• (Çoğulu: Hüvüc) Uzun boylu ve akılsız olmak.
• Rüzgârın sert esmesi.

heveş

• (Karın) Göçük olmak.

hevn

• Kolaylık, sühulet.
• Vakar. Teenni.
• Sükunet. Sekine. Rıfk.
• Ufak şey. Hor ve zelil olmak.

hey'

• Gönül dönmek.
• Yaramaz gönüllü olmak.
• Korkak olmak.

heyd

• Depretmek.
• Zahmetli olmak.

heyef

• İnce belli olmak.

hezm

• Seğirtmek.
• Taze olmak.
• Kırmak.

hile

• Sed. Hâil.
• Çare.
• Maslahat ve hayırlı işlerde tedbirli ve tecrübeli olmak.
• Aldatacak tarz ve tedbir. Fend. Mekir. Dabara.
• Zeval ve intikal.
• Sahtekârlık, yalancılık, düzenbazlık.

hırkapuş / hırkapûş / خرقه پوش

• Hırka giyen. (Arapça - Farsça)
• Derviş. (Arapça - Farsça)
• Hırkapûş olmak: (Arapça - Farsça)
• Hırka giymek. (Arapça - Farsça)
• Derviş olmak. (Arapça - Farsça)

hıyabe

• Ümitsiz ve mahrum olmak.

hiyac

• Vuruşma, kıtal.
• Müteheyyiç olmak. Muztarib olmak.
• Otun kuruması.

hiza / hizâ / حذا

• Sıra. (Arapça)
• Hizâya gelmek: (Arapça)
• Boyun eğmek, itaat etmek, kabullenmek. (Arapça)
• Sırayı bozmadan durmak. (Arapça)
• Hizâya girmek: Sıra olmak. (Arapça)

hızlan

• Müflis olmak. İflas etmek.

hızy

• Hor ve zelil olmak.
• Rüsvay olmak.

hoşafın yağı kesilmek

• Ist: Bozulmak, bir cevap bulamamak, mahcup olmak.

hubb-ı dünya / hubb-ı dünyâ

• Dünyâ sevgisi. Ölümden sonra işe yaramayacak olan şeylere düşkün olmak. Dünyâ; haramlar, mekruhlar ve Allahü teâlâyı unutturan her şeydir.

hubb-u lafz / hubb-u lâfz

• Lâfız sevgisi; kelimenin söyleyiş şekline meftun olmak.

hubur

• Sevinç, sürur, gönül ferahlığı. Şadüman olmak.
• Âlimler.

hubut

• Bâtıl olmak. Beyhude, işe yaramaz olmak.

hüd'

• Sâkin olmak.

hüdüd

• Çok yaşlı ihtiyar. İhtiyar ve zayıf olmak.
• Bir binayı gürültüyle yıkıp göçürmek.

hufut

• Sâkin olmak. Ateşin sönmesi.
• Sesin kesilmesi.

hufve

• Yalın ayak olmak.

hükm / حكم

• (Hüküm) Karar. Emir. Kuvvet. Hâkimlik. Amirlik.
• İrade. Kumanda. Nüfuz.
• Kadılık etmek.
• Tesir. Cari olmak.
• Makam.
• Bir dâvanın veya bir meselenin tedkik edilmesinden sonra varılan karar.
• Man: Fikirler ve tasavvurlar arasındaki râbıtayı tasdik veya

• Hüküm, emir, kesin karar. (Arapça)
• Hükmünde: Yerinde, gibi. (Arapça)
• Hükmünü almak: Yerine geçmek, gibi olmak. (Arapça)

hüku'

• Sâkin olmak.

hükümran / حكمران

• Hüküm süren, hakim olan. (Arapça - Farsça)
• Hükümran olmak: Hakim olmak. (Arapça - Farsça)

hülk

• Yok olmak. Fâsid olmak.
• Düşmek.

hulm

• Rüya, hülya.
• İhtilâm olmak. Açık saçık rüya.
• Akıl.

hulu

• Hali olmak.

hulud

• Ebedilik. Devam üzere olmak. Bir şey aslî hâleti üzere dâim olmak.

huluka

• (Çoğulu: Ahlâk-Halkân) Eski olmak.

hulul etmek / hulûl etmek

• İçine girmek, dahil olmak.

hulüm

• (Çoğulu: Ahlâm) Düş, rüyâ. (Rüyâ tâbiri iyilerinde; hülm tâbiri kötülerinde kullanılır.)
• İhtilam olmak.
• Akıl.

huluvv

• Boş olmak, hâlî oluş. Boşluk. Boşta olmak.
• Huk: Tarafların anlaşarak evlilik hayatlarına son vermeleri.
• Huk: Bir gayr-i menkulün, muayyen bir bedel ile kiralanmış olmasından doğan kiracılık hakkı ve menfaati.
• Hava parası adıyla verilen meblağ.

humk

• Ahmaklık. Bön olmak. Aklı az olmak.

• Ahmaklık, aklı az olmak.

humsa

• Boş böğürlü ve ince karınlı olmak.

humud

• Düşme. Zayıflama.
• Sâkin olmak. Soğumak. Ateş sönmiyerek alevi azalmak.
• Bayılmak ve kendini kaybetmek.
• Ne helâle, ne de harama iştihası olmamak.

hun

• Hor ve zelil olmak.

hunus

• Rücu etmek, vazgeçmek, geri dönmek.
• Örtülü olmak.
• Tehir etmek, sonraya bırakmak.

hunuz

• Kokup fenâ olmak.

hürriyet

• Hürlük, serbestlik.
• Allahü teâlânın emir ve yasaklarına uyup, herkesin hakkını gözetmek.
• Maddî ve mânevî her türlü şeyin sevgisinden gönlünü kurtararak yalnız Allahü teâlâya kul olmak.

hüsn-i zan

• Kulların Allahü teâlâdan rahmetini ummaları.
• Bir kimse veya bir hâdise hakkında iyi kanâat sâhibi olmak.

huşu' / huşû' / حُشُوعْ

• Alçak gönüllülük. Hayâ etmek ve mütevazi olmak. Korku ile karışık sevgiden gelen edebli bir hâl. Yüksek ve heybetli bir huzurda duyulan alçak gönüllülük. Sükun ve tezellül.

• Allah'ın huzurunda olduğunu bilerek huzur, sükûnet ve edeb duygusu içinde olmak.

husum

• (Tekili: Hasim) Uğursuzluk.
• İdman. Birbiri ardınca devam üzere olmak.
• Bir şeyi kökünden kesip dağlayanlar.
• Fırtına.

husumet

• Düşmanlık. Hasımlık. Kincilik. Zıddiyet. Çekişmek. Dâvacı olmak.

hütke

• Perde yırtılıp rezil olmak.

huva

• Tembel olmak.

huy

• Boş ve hâli olmak.

hüzn

• (Hüzün) Gamlı olmak. Keder Sıkıntı.

huzu'

• Mahviyet ve tevazu hali, alçak gönüllü olmak. Allah'ın azametini, celal ve cemalini, büyüklüğünü tahattur ve tefekkürden hâsıl olan, insandaki huzur ve huşu' hâli.

huzub

• Semiz olmak, besili olmak.

huzur

• Hazır olmak. Mevcud bulunmak.
• Hürmet edilmesi lâzım gelen kimsenin yanında olmak.
• İbadet neticesi hâsıl olan rahatlık, gönül ferahlığı.

i'cazkar / i'cazkâr

• Mu'cizeli olmak. Başkalarını acze düşürecek derecede olmak. (Farsça)

i'dal

• Güç olmak, zor olmak.

ı'sar

• Fakir olmak.
• Güç olmak, zor olmak.

i'tibar

• (İtibâr) Ehemmiyet vermek. Hürmet, riâyet ve hatır saymak. Kulak asmak. İbret alıp uyanık olmak. Birisini veya sözünü makbul farzetmek.
• Taaccüb etmek.
• Şeref, haysiyet.
• Bir şeyin gerçek değil, kararlaştırılan değeri.
• Ticarette söz veya imzaya olan itimad.
• <

i'tidal

• Bir şeyde veya halde ifrat veya tefrite düşmemek. Vasat derece olmak.
• Yumuşaklık. Uygunluk.
• Gündüz ve gecenin birbirine denk, eşit olması.
• Miktar ve keyfiyyet hususunda iki hâlet arasında mutavassıt olmak.

i'tikad

• İnanmak. İnanç. Sıdk ve doğruluğuna kalben kararlı olmak. Gönülden tasdik ederek inanmak. Dinin temelini meydana getiren şeylere inanmak.

i'tikaf / i'tikâf

• Bir yere çekilip tek başına ibadetle meşgul olmak.

• Bir şeye devam etmek.
• Ist: Bir yere çekilip yalnız ibadetle meşguliyet. Hususan Ramazanın son on gününde, mescidlerde ve buna benzer yerlerde kalıp, ibadet, ilm-i iman ve Kur'an, evrad ve ezkâr gibi ibadetlerle meşgul olmak. Böyle bir kimseye "Mu'tekif" denir.

i'tiraz

• (İtiraz) Kabul etmediğini bildirmek. Bir fikir veya işin olmasını kabul etmemek.
• Men' eylemek. Men' olmak.

i'tisam

• Günahlardan sakınmak.
• Pâk olmak.
• Bir şeye yapışarak sıkı tutmak ve korunmak.

i'tiyak

• Alıkoymak, engel olmak, mani olmak.

i'tizal

• Ehl-i Sünnet olan hak mezhebden ayrılıp hakka aykırı başka yola sapmak. Mu'tezile olmak.

i'tizam

• Azim ve kasdeylemek. Gitmek üzere olmak. Fütursuz ve kasd üzere olmak.

i'vicac

• Doğru davranmamak, eğri büğrü olmak. Hamlık.
• Hakkı bâtıl, bâtılı hak göstermek.

ibahe / ibâhe

• Mübah olmak.
• Ateş söndürme.

ibham

• Mübhem, kapalı bırakmak. Belirsiz olmak. Muayyen olmayan.
• Edb: Sözün kolayca anlaşılmayacak şekilde kapalı olması, vâzıh olmayışı.
• Baş parmak.

iblak

• Alaca olmak. Kapı açmak.

iblas

• Mahzun olmak, ümitsiz olmak.

ibtila / ibtilâ

• İmtihan. Allahü teâlânın, kulunu, çeşitli sıkıntılar vermek sûretiyle imtihan etmesi, denemesi.
• Bir şeye düşkünlük. Mübtelâ olmak.

icab

• Lâzım. Gerekli. Lüzum. Sebeb olmak.
• Ist: Akitlerde ilk söylenen söz. Bir mal sahibinin müşteriye karşı, "Bu malımı sana şu kadar paraya sattım" demesidir. Müşterinin de kabul etmesine dair olan sözüne "kabul" denir. Şer'i ıstılahta buna "icâb ve kabul" denir.

icabet

• Kabul olmak. Kabul etmek.
• Râzı olma, rızâ gösterme, muvafakat etme.

icham

• Men'etmek, engel olmak.

iclihmam

• Toplanmak, cem'olmak.

ıcre

• Başına tülbent sarmak.
• Besili ve semiz olmak.

ictinab

• Çekinmek. Sakınmak. Uzak olmak.

icyam

• Men'etmek, engel olmak.

ida'

• Fasid olmak. Bozulmak.
• Helâk olmak.
• Yardım etmek.

ıdae

• Parlamak veya parlatmak. Ruşen etmek veya ruşen olmak.

idam edilmek

• Yok olmak.

idbisas

• Ne kırmızı, ne siyah olmak.
• Ot bitmek.

ıdgan

• Kalbinde bir kimseye kin ve adavet olmak.

idhimam

• Siyah olmak.
• Ekinin susuzluktan dolayı siyah görünmesi.

ıdla'

• Çok yemekten dolayı midenin dolması ve hasta olmak.

idliham

• Galip olmak.
• İhâta edip kaplamak.

idrab

• (Darb. dan) Rüc'u etmek, vaz geçmek. Bir şeyi yapmaktan yüz çevirmek. Mukim olmak.
• Bir kimse üzerine kırağı yağmak.
• Sıcak yel eserek yerdeki suyu kurutmak.
• Ekmeğin pişmesi. (Kamus'tan alınmıştır.)

ıdtımar

• İnce belli, karınsız olmak.

ifal

• Sür'atle gitmek, hızla gitmek.
• Uzaklaşmak, ırak olmak.

iflah

• Mübarek ve muvaffakiyetli olmak. Selâmete çıkmak. Felâha kavuşmak.
• Nimette dâim ve kararlı olmak.

iflak

• şiir okurken fesahat üzerine olmak.
• Mâna ve kelime icad etme.

iftikad

• Arayıp sormak.
• Kaybolmak.

iftikar / iftikâr

• Yoksulluğunu, fakirliğini açığa vurmak.
• Çok ihtiyacı olmak.
• Tevazu'. Alçak gönüllülük.

• Fakîr olmak, muhtâc olmak.

iftinan

• Türlü türlü ve birbirini tutmayan düzensiz söz söyleme.
• Fitneye düşmek.
• Âşık olmak.

iftirak

• Perişan olmak.
• Ayrılmak, dağılmak. Hicran.

ifza'

• Korkutmak.
• Güç olmak.

igbirar

• Kırılmak. Gücenmek.
• Toz ile paslanmak.
• Boz benizli olmak.

ignan

• Ot çok olmak.

igtaş

• Karanlık olmak.

igtimad

• (Gamd. dan) (Kılıç) kılıfına girme.
• Karanlıkta görünmez olmak.

igtimam

• Tasalanmak. Kederli olmak.

igtişaş

• Karışıklık. Kargaşalık. Karmakarışık olmak.
• Birisinin fena telkinini kabul etmek.

igzaf

• Gece çok karanlık olmak.

ihda

• İman ve İslâmiyet yolunu göstermek. Hidayete eriştirmek. Doğru yola götürmek. Allah rızasına uyan yola girmesine vesile olmak.
• Hediye etmek. Armağan yollamak.

ihdaf

• Gelip çatmak. Karşısına dikilip durmak. Hedef olmak.

ıhfas

• Çirkin olmak.

ihkak

• Mazlumun hakkını zâlimden almak. Hakkı yerine getirmek. Hak ile hasmına galib olmak.

ihlas

• Müşteriyi aldatmak. Müflis olmak.

ihras

• Dilsiz olmak. Dilsiz kalmak.

ihraz

• Nail olmak. Erişmek.
• Kazanmak. Kesbetmek.
• Birisini güzel bir surette korumak.

ihsan

• (Hısn. dan) Sağlamlaştırmak. Tahkim etmek.
• Zevcesini nâmahremden korumak. Kadın kendisini haramdan sakınmak.
• Ehl-i azamet olmak.

ıhşişan / ıhşîşan

• Kabalığı, inatçılığı ve katılığı fazla olmak.

ihtida / ihtidâ / اهتدا

• Hidayete ermek, İslâm olmak.

• Hidayete erme, müslüman olma. (Arapça)
• İhtidâ etmek: Hidayete ermek, müslüman olmak. (Arapça)

ihtilaf

• (Hulf. den) Anlaşmazlık, uyuşmazlık, karışıklık, ikilik.
• Birisinin halifesi olmak.

ıhtilak

• Yalan olmak.
• Muhtaç olmak.

ıhtilal

• (İhtilal) Halel vermek, zarar vermek.
• Muhtaç olmak.

ıhtinas

• Kırılmak.
• İkiye bükülmek, iki kat olmak.

ihtira'-kerde

• Eşine rastlanmayan keşif. (Farsça)
• Yaratılmamış olmak. (Farsça)

ihtirak

• Yanmak, tutuşmak, yanıp kül olmak.
• Koz: Bir gezegenin güneşe yaklaşması.

ıhtitan

• Sünnet olmak.

ihtiva

• İçinde bulundurmak, içine almak, hâvi olmak, şâmil olmak. Bir şeyi toplamak ve korumak.

ihtiyar

• Yaşlanmış kimse. Yaşlı.
• Ist: İstek, arzu. Razı olmak. Katlanmak. Seçmek. Tensib etmek. Seçilmek.

ihtizar

• (İhtidar) Huzura çıkmak. Hâzır olmak.
• Can çekişmek. Hastanın ölüme hazır olması.

ihzaz

• Rahatlandırmak. Haz duymak. Nasipli olmak. Bahtlı.

ikame

• Oturtmak. Mukim olmak. Yerleştirmek. İskân eylemek. Bulundurmak. Meydana koymak. Vücuda getirmek. Dâva açmak. Ayağa kaldırmak. Kıyam etmek.

iktida / iktidâ

• Uymak, tâbi olmak. Birinin hareketini örnek alarak ona benzemeye çalışmak. İttiba etmek.

• Uymak, tabi olmak.

iktiran

• Ulaşmak. Mukarin olmak. Yaklaşmak. Yetişmek.
• İki şeyin bir arada gelmesi. İki nimetin aynı anda bulunması gibi...

ıkva'

• Ev boşalmak.
• Azık tamam olmak. Şâirin şiirin kafiyesini çeşitli yapması.

iltima

• Sararıp solmak. Renk değiştirmek.

iltisak

• İki uzvun birbirine yapışık olması.
• Bitişmek. Yapışmak. Kavuşmak. Yapışık olmak.

iltiyam

• Yaranın kapanıp iyi olması.
• Cem' olmak.
• Zemmolunmak.

imamet

• İmamlık. Namazda cemaati idare eden zâtın hal ve sıfatı.
• Halifelik.İmamet iki kısma ayrılır:1- İmamet-i suğra: Namazda cemaate yapılan imamlık.2- İmamet-i kübra : Emir-ül mü'minîn olmak. Yani müslümanlar arasında riyaset-i âmmeyi hâiz bulunmaktır.

imamet-i suğra / imâmet-i suğra

• Namaz kıldırmak için imâm olmak.

imkan / imkân

• Mümkün olmak. Olacak hâlde bulunmak.

imlak

• Mülk sahibi olmak.
• Bey etmek.
• Evlendirmek.

immisar

• (İmtisar ile aynı mânâdadır) Süt sağmak.
• Bir şeyi incelemek.
• Az olmak.
• Dağılmak.
• Hâil, perde.

imrar

• Geçirmek. Mürur ettirmek.
• İpi sağlam bükmek.
• Acıtmak. Acı olmak.

imraz

• İllet sahibi olmak. Hasta etmek. Bir kimseyi hasta bulmak.

imtinan

• Minnet. Kendine minnet etmek. Birisine yaptığı ihsan ve iyiliği başına kakmak.
• Memnun olmak.
• Birisinin çok iftiharla sevdiği ve mâlik olduğu şeye nâil olmak.

• Çok sevilen ve beğenilen bir şeye nail olmak.

imtizac

• Muvafık ve mutabık olmak. Mezcolmak, uyuşmak. İyi geçinmek. Karışmak.

inayet

• Yardım, lütuf meded etmek.
• Mühim bir işle karşılaşıp onunla meşgul olmak.

inbisat / inbisât

• Açılmak, yayılmak, açık yüzlü olmak, mütebessim çehreli, sevinçli olmak. Gönül açıklığı, kalb ferahlığı hâli.

infial

• Gücenme. Darılma.
• Can sıkılma. Teessür.
• Hareketlenme. Harici bir sebeb ve te'sirle hâsıl olan hâl, te'sir ve hareket.
• Harici te'sire kabil olmak.
• Ruhun kabul ettiği tahavvülât. (Bir eser, müessirine nisbetle fiildir. Zuhur ettiği yere nisbetle infialdir.)

inkıbaz

• Büzülme. Çekilip toplanma.
• Sıkıntı. Gamlı olmak.
• Kabızlık. Tutukluk.

insicam

• Suyun dökülüp devamlı akışı. Düzgünlük. Sağlam ve ıttırad ile ârızasız tertib üzere olmak.
• Devamlı yağmur yağmak.
• Edb: Düzgün, tertibli, pürüzsüz söz. Kitabın ifadesi güzelce ve düzgün tertib üzere olmak.

inşirah

• Ferahlanmak, mesrur olmak.

inşitat

• Dağılmak. Dağınık olmak. Perakende olmak.

intibah

• Uyanıklık, göz açıklığı. Hassasiyet. Agâh ve münebbih olmak. Hakikatı ve hakkı anlayıp yanlıştan, fenadan dönmek.
• Sinirlerin uyanması. Uzuvların harekete gelmesi.

intıbak

• (Tıbk. dan) Uygun olmak, muvâfakat. Mutabık, mümâsil ve muvâfık olmak.

intikaş

• Nakışlanmak. Menkuş olmak.

intisab

• (Nisbet. ten) Bir yere, bir kimseye mensub olmak. Mâiyyetine girmek. Bağlanmak.

intisac

• (Nesc. den) Doku peyda eylemek. Doku, nesic hâsıl olmak.
• Mensucat gibi iki taraftan çizgili ve dokumalı olma.

intisap etmek

• Bağlanmak, mensup olmak.

intıva

• Dürülmek ve cem' olmak. Bükülmek ve katlanıp sarılmak.

intizam

• Tertib, düzen, düzgünlak ve nizam üzere olmak.

irsa'

• Sağlamlaştırma, sâbit kılma.
• Geminin demir atması.
• Pâyidar olmak.

irsal

• (Resul. den) Göndermek, gönderilmek, yollamak.
• Havale kılma.
• Salıvermek. Kendi haline koymak.
• Sürü sahibi olmak.
• Elçi gönderme.

irtiad

• (Ra'd ve Ri'd. den) Iztırablı ve sıkıntılı olmak.
• Deprenme. Titreme.

irtibat

• Bağlanmak, raptedilmek. Muhabbet, dostluk ve alâkadarlık.
• Düşmana karşı cenk için hudutta at sahibi olmak.

irtidad

• Din değiştirmekle mürted olmak. İslâmiyetten çıkarak dinsiz olmak.
• Geri dönmek.

irtikas

• Baş aşağı olmak.
• Bir hâdiseye yakalanmak.

irtisam

• Resmedilmek, resmi çıkmak, resimli ve nişanlı olmak.
• Emrolunan şeye imtisâl etmek.
• Cenâb-ı Hakkı tekbir ve O'na ilticâ etmek.

işaa

• Bir haberi yaymak, duyurmak. Bir şeyin şuyuuna, yayılmasına sebeb olmak.

isar

• Zengin, maldâr olmak; gani olmak.

ısfa'

• Arındırılmak. Hâli olmak.

ısfirar

• Sararmak. Sarı olmak.

islam / islâm

• Boyun bükerek teslim olmak. Allahü teâlânın Muhammed aleyhisselâm vâsıtasıyla bildirdiği emirler ve yasakları.

ismet

• Günahsızlık, mâsumluk. Günahlardan kaçınmak melekesine sâhib olmak. Suçsuzluk.
• Peygamberlik vasıflarından birisidir. Peygamberler (A.S.), hiç bir zaman gizli, âşikâr herhangi bir ma'siyete yaklaşmazlar; bütün kusur ve hatâlardan ve şâibelerden müberrâdırlar.

ısmi'lal

• Muhkem olmak, sağlam olmak.
• Otların birbirine dolaşmaları.

ısnakat

• El darlığı.
• Men'etmek, engel olmak.

işrak

• Güneş doğmak. Işıklandırmak. Parlatmak.
• Güneşlik yere dahil olmak.
• Mc: Kalbe mânaların doğması.

ısram

• Derviş olmak.

isti'la

• (Ulüv. den) Yükselmek. Üste çıkmak. Yüce olmak. Terfi' eylemek. Galib olmak.
• Gr: Bir şeyin bir şey üzerine çıkması.
• Tecvidde: Harf okunduğu zaman dilin, üst damağa kalkmasına denir.

isti'sam

• İsmetli olmayı istemek. Temizlik istemek. Günah ve ayıplardan temiz olmak.

iştibak

• (Şebeke. den) Örülmek. Örgülenmek.
• Karşılıklı birbirine geçmek.
• Perişanlık.
• Zâhir olmak.
• Koz: Güneş battıktan sonra gökte kum taneleri gibi görünen karışık yıldızlar.

istibdad

• Başlı başına olmak. Keyfî idare sistemi.
• Zulüm ve tahakküm. İdaresi altındakilerin istemediği şeyleri yalnız kendi keyfine göre zorla ve zulümle yaptırmaya çalışmak. Kanun ve nizamlara bağlı olmayarak, çok defa da kanun namına kanunsuzluk yaparak, keyfi hükmünü icra ettirmek. Kimseyi

istibsar

• Basiretli olmak. Düşünceli, hesaplı ve dikkatli iş yapmak ve hareket etmek.

istibtan

• Gizliliğe, bir kimsenin iç işlerine vakıf olmak.

isticab

• Vâcib olmak. Hak etmek.

istidkak

• İncelemek, dakik olmak.

iştigal / iştigâl / اشتغال

• Bir iş işlemek. Uğraşmak. Çalışmak. Meşgul olmak.

• Uğraşı. (Arapça)
• İştigâl etmek: Uğraşmak, meşgul olmak. (Arapça)

istigna

• Cenab-ı Hak'tan başka kimsenin minneti altına girmemek.
• Gönül tokluğu. Elindekini kâfi bulmak. Zenginlik istememek. Muhtaç olmayıp zengin olmak.
• Nazlanmak.
• Azamet ve tekebbür etmek.

istignam

• Ganimet araştırmak, ganimet isteklisi olmak.

istigrak

• Gark olmak, dalmak.
• Dalgınlık.
• Ist: Seraba kapılmak. Manevî bir hal ile hayret ve taaccübden bayılmak derecesine gelmek.
• Tas: Dalgınlıkla, zihni bütün bütün meşgul olmak. Aşk-ı İlâhî ile dünyayı unutup kendinden geçmek.
• Gr: "El" harf-i ta'rifinin, isimleri umu

istihal

• Müstehak olmak, bir şeye ehil olmak.
• Kolaylık elde etmek.

iştihar / iştihâr / اشتهار

• Meşhur olma. (Arapça)
• İştihâr etmek: Meşhur olmak. (Arapça)

istihbab

• Bir şeyi iyi ve güzel addetmek.
• Dost edinme.
• Müstehab etmek ve olmak.

istihkam / istihkâm

• Sağlamlık. Metin olmak. Kuvvetli ve dayanıklı olmak.
• Askerlikte: Düşmana karşı, hücumlarını savmak için hazırlanmış bulunan siper, askeri yapılar. İstihkâm işi ile uğraşan asker sınıfı.
• Kuvvet ve metanet vermek.

istihla

• Tatlı olmak.
• Tatlılık istemek.

istihva

• Şaşırıp kalmak. Divane olmak. Hevâ ve hevesi hoş görmek.

istikamet

• Hatt-ı hareketi doğru olmak. Doğruluk, nâmuslu hareket. Her işte itidal üzere bulunmak. Adâletten, doğruluktan ayrılmayıp, diyânet ve akıl içinde yürümek.
• Allah'a kulluk etmek.
• Bir şeyin bir tarafa doğru olarak uzanması.
• Yön, cihet.

istikan

• Şüphesiz ve zansız olmak.

istikmal

• Bir şeyin olgunluğa, kemale erdirilmesi. İkmal etmek. Eksiksiz ve tam oluş, tam ve kâmil olmak.

istikra'

• Gezmek, dolaşmak, etraflı bilgi edinmek. Ayrı ayrı hâdiselerdeki müşterek vasıflara dikkat ederek umumi bir netice çıkarmak. Umumi araştırmak. Fertten umuma âit hüküm sâhibi olmak.

istikrar

• Karar ve sebat üzere olmak. Karar kılma. Sâkin olmak. Yerleşmek.

istilzam

• Lüzumlu olmak. Gerektirmek. Lâzım addetmek. İcâbettirmek.

iştimal

• İçine almak, kaplamak. Çevirmek, ihata etmek. Şâmil olmak.

istimale

• Avutmak. Meylettirmek. Cezbettirmek.
• Gönül almak. Çok mal sahibi olmak.

istiman

• Aman dilemek, himaye istemek.
• Teslim olmak.

istimlak

• İcraî karar alma salâhiyetini hâiz bir amme hükmî şahıs (Vilâyet, Belediye v.s.) tarafından bir malın, halkın faydası için karşılığı verilip alınarak umumun istifadesine arzedilmesi.
• Mülk satın almak.
• Mülk sahibi olmak.

istimrar

• Devam. Sürüp gitmek.
• Kavi ve dâim olmak.

istinare

• Parlatmak. Parlak ve aydınlıklı olmak.
• Ateş istemek.

istinas

• Alışmak. Ünsiyetli olmak. Vahşiliğin gitmesi. Ürkekliğin kalkması.

istinba

• Haber sormak. Haber istemek.
• Vâkıf olmak. Bilmek.

iştirak

• Ortak olmak. Ortaklık etmek. Bir işde yer almak. Hissedâr olmak.
• Bir lâfızda çok mânalar müşterek olması. Meselâ: "Ayn" kelimesi. Hem göz, hem de kaynak mânasına gelir.

istirak-ı sem' / istirâk-ı sem'

• İstirâk-ı sem' etmek: Kulak misafiri olmak.

istisar

• Kolaylaşmak, kolay olmak.

istişhad

• Birisinin şâhidliğini istemek. Şâhid göstermek. Delil olarak ileri sürmek.
• Şehid olmak.

istişhar

• Şöhret sahibi olmak. Şöhret kazanmak.

istitaat

• (Tav'. dan) Tâkat getirmek. Kudreti ve gücü yeter olmak.

istiva

• Müsavi oluş. Temasül.
• İ'tidal, istikamet ve karar.
• Kemalin sâbit olması.
• Kaba kuşluk zamanı.
• Yükselmek, yüksek olmak. Üstün olmak.
• İstila eylemek.

itham

• Kabahatli görmek. Suç isnad etmek. Töhmetlendirmek. Kabahatli görünmek. Töhmetli olmak.

ıtk

• Azad edilmek. Hürlük. Esir veya köle olanın serbest edilmesi. Azad olmak.
• Kerem ve hüsn-ü cemâl. Asâlet ve necâbet. Şeref, şan ve kıdem. Kuvvet.

itkan

• Pürüzsüz yapmak veya yapılmak. Sağlamlaştırmak. Hakikata yakından vakıf olmak, delileriyle bilmek, inanmak. Bilerek emin olmak. Muhkem kılmak, muhkem yapmak. Sâbit kılmak.

itminan

• Emniyet içinde olmak. İnanmak. Mutlak olarak bilmek. Kararlılık.

ıtna'

• Sâlim olmak, sağlam ve sıhhatli olmak.

ittihad

• Birleşmek. Birlik üzere âmil olmak. Birlik. Aynı fikirde olmak.

ittiham

• Suç altında bulunmak. Suçlamak. Töhmet altında olmak. Suçlandırmak. (İtham yerine de kullanılır)

ıttıla'

• (Tulu. dan) Haberli olmak. Öğrenmek. Haberi, malumatı bulunma.
• Yukarıdan aşağı bakmak.

ittisaf / ittisâf

• Vasıflanmak. Muttasıf olmak. Sıfat sahibi olmak. Bir hâl takınmak.

• Vasıflanmak, bir sıfat sahibi olmak.

ittisak

• Dizilmek. Bir nizam dahilinde sıralanmak.
• Beraber olmak.
• Tamam olmak. Toplanmak.

ittizah

• Vazıh olmak. Açık olmak. Aşikâr olmak.

ittizan

• Ölçülü olmak. Vezne girmek.

ityan

• Delil getirmek.
• Gelmek.
• Vermek.
• Vüsul, vasıl.
• Vârid olmak.
• Zikir ve isbat ve takrir eylemek.

ızaa

• Bir şeyi zâyi etmek. Zâyi olmak. Kaybetmek. Mahvetmek, mahvedilmek.

ızaet

• Parlatmak. Işıtmak. Işıklı olmak. Aydınlık etmek.

izdivac

• Çift olmak, birbirine eş olmak. Meşru nikâhla evlenmek.

izlam

• Karanlık olmak. Zulme giriftar olmak. Zulme tutulmak.

izmihlal

• Bozulup gitmek. Perişan olmak. Yok olmak. Görünmez hale gelmek.

ıztırar

• Çâresiz olmak. Mecburiyet. İhtiyaç.

izz

• Kıymet. Değer. Güçlü oluş. Alikadir olmak. Kavi. Şerif. Azim.

izzet

• Bir kimse zelil iken kavi ve kudret sahibi olmak. Ziyâdelik ve üstünlük.
• Değer, kıymet. Kuvvet. Muhterem ve mu'teber olmak.
• Bulunmaz derecede az olan şey.

ka'kea

• Men'etmek, engel olmak.
• Hapsetmek.

ka'r

• Karnı yemekten dolmak.
• Arkası yağlı olmak.

kabb

• İnce belli olmak.
• Gönlün eğlendiği gönül eğlencesi.
• Makara ortasındaki ağaç.

kabbe / kâbbe

• Hüzünden ve gamdan dolayı, hali kötü ve kalbi kırık olmak.

kabul / kabûl

• Almak, râzı olmak. Alış-veriş, kirâlama, nikâh gibi sözleşmelerde yapılan teklife rızâ göstermek.

kad'

• Men etmek, engel olmak.

kadh

• Zemmetme, çekiştirme. Bir kimsenin ayıb ve kusurlarını söyleyerek gıybet etme.
• Men'etmek, engel olmak.
• Çakmak taşını çakmak.
• Bir kimsenin işine halel vermek.

kadv

• Yemeğin kokusu iyi olmak.

kady

• Yemeğin kokusu güzel olmak.

kafer

• Zayıf ve etsiz olmak.

kaibe

• Hüzün ve gamdan perişan olmak.

kail / kâil / قائل

• Söyleyen. (Arapça)
• Razı olan. (Arapça)
• Kâil olmak: Razı olmak. (Arapça)

kalet

• (Çoğulu: Kılât) Helâk olmak.
• Dağlarda, içinde su biriken çukur.
• Göz çukuru.
• Baş parmağın dibinde olan çukur.

kalle

• Az olmak.

kamh

• Yemeğe iştihâsı az olmak.
• Suya dalmak.
• Davarın başını sudan kaldırması.

kanaat

• Aç gözlü olmayıp hırs göstermemek. Kısmetinden fazlasına göz dikmemek. Helâl ile yetinip haramı istememek. Az şeyi de olsa kısmetine razı olmak.

kani / kâni / قانع

• Yetinen, kanaat eden. (Arapça)
• Kâni etmek: İkna etmek. (Arapça)
• Kâni olmak: İkna olmak. (Arapça)

karar

• Değişmez hâle gelmek.
• Sabit ve sakin olmak.
• Ne az ne çok olan tam ölçü. Ölçülülük.
• Gitmeyip kalmak.
• Oturaklı yer. Sâkin olacak yer.
• Anlaşılan ve sabit hâle gelen son karar sözü.
• Mahkemece verilen son söz ve neticeye bağlama.
• Dolanmak.

karef

• Hastalara yakın olmak.

kareh

• Kişinin gövdesi kirli olmak. Vücut kirliliği.

karen

• (Çoğulu: Akrân) Ok mahfazası.
• Kılıç.
• Ok.
• İki deveyi biribirine çattıkları ip. Başka deveye çatılmış deve.
• Çatık kaşlı olmak.
• "Yakınlık" mânâsına mastar.
• Necid ahâlisinin mikâtı olan mevzi.

karh

• Yaralama.
• Hasta olmak.
• Bedende çıkan yara.
• Su olmayan yerde kuyu kazmak.
• Yanlış ve yalanla hakkı değiştirmek ve battal etmek.

kasa'nine

• Katı olmak.
• Büyük olmak.

kasd

• Bir işi bile bile yapmak.
• İsteyerek. Niyet ederek.
• Niyet. Tasavvur.
• İstikamet. Yolu doğru olmak.

kaşkaşa

• Bir şeyin kabuğunu soymak.
• Hasta iyi olmak.
• Halâs etmek, kurtarmak.
• Uyandırmak.

kasr

• Kısa olmak. Kısa kesmek.
• Birisini bir hususa, bir işe tahsis etmek.
• Bir işte tembellik etmek.
• Akşamlamak.
• Hapseylemek.
• Yekpâre taş.
• Beyazlatmak.
• Gevşetmek.
• Noksanlaştırmak.

• Men'etmek.
• Zorla bir şeyi yaptırmak.
• Galip olmak.

kaşş

• Yaranın iyileşmesi.
• Hasta iyi olmak.
• Evmek.

kasvere

• Yaşça büyük olmak.
• şecaatli, kuvvetli.
• Aslan.
• Bir nebat ismi.

kat'iyyü'd-delalet olmak / kat'iyyü'd-delâlet olmak

• Sözün hangi mânâyı gösterdiği kat'î ve şüphesiz olmak.

kayyumiyet

• Kendiliğinden eze-lî ve ebedî olarak var olmak.

kazz

• Bükülmüş ibrişim. Ham ipek.
• Sıçramak.
• Irak olmak, uzak olmak.

kebair

• (Tekili: Kebire) Büyük şeyler, büyük günahlar. Kebairin sıralanışı:-Allah'ı inkâr etmek.-Allah'a şirk koşmak.-Kat'iyyen sâbit olan dini bir hükme inanmamak.-Allah'ın rahmetinden ümidini kesmek.-Allah'ın cezasından, mekrinden ve azabından emin olmak.-Günah üzerinde ısrar etmek. Yâni, herhangi bir gün

kebn

• Kova ağzını iki kat edip dikmek.
• Udul etmek, dönmek, vazgeçmek.
• Besili ve semiz olmak.
• Kaybetmek.

kebv

• Davarın, başını vücuduna sürçmesi.
• Çakmak çöngelip ateşi çıkmaz olmak.
• Görmek.
• Kabın içindekini dökmek.
• Ateşi kül bürüyüp örtmek.

kefaet

• Denklik. Denk olmak. Beraberlik. Bir şeye yeterlik. Küfüv oluş.
• Fık: Evlenen erkeğin, alacağı kadına neseb, diyanet, hürriyet ve mal hususlarında müsâvi ve daha üstün olması hususu. (Bunun en mühimmi de diyânet noktasındadır.)

kefalet / kefâlet

• Kefillik. Bir kimse kendine âid bir işi yapamadığı veya borcunu ödeyemediği takdirde, yerine onun işini göreceğini kabul etmek.
• Birine kefil olmak. İşini üzerine almak.

• Kefillik. Kefîl olmak. Bir kimsenin, borcunu ödememesi, taahhüdünü (verdiği sözü) yerine getirmemesi hâlinde onun yerine borcu ödemeği, sözü yerine getirme mes'ûliyetini (sorumluluğunu) alacaklıya karşı üzerine almak.

keff

• Vaz geçme, el çekme, çekinmek, men'etme, imtinâ etmek, sâkit olmak.
• Avuç, el, avuç içi.
• Nimet.

kefkefe

• Men'etmek, engel olmak.

kefl

• Okşamak.
• Kefil olmak.
• Yaramaz gönüllü olan.

kehm

• Men'etmek, engel olmak.
• Kaldırmak.

kehr

• Yüz pörtürmek.
• Men'etmek, engel olmak.

kelal / kelâl

• Yorgunluk. Bitkinlik. Usanç.
• Göz nuru zayıf olmak, yorgun olmak.

kelul

• Kütelip kesmez olmak.
• Göz nuru zayıf olmak.
• Çocuğu ve anası olmayan şahıs.

kemal

• Kâmillik, olgunluk. Olgunlaşma. Erginlik. Bütün güzel sıfatlarla muttasıf olmak. Fazilet.
• Değer, baha.
• Fazlalık.
• Sıdk ile yapılan güzel iş.

kemal-i mahviyet ve tevazu / kemâl-i mahviyet ve tevazu

• Tam anlamıyla tevâzu ve alçakgönüllülük içinde olmak.

ken'

• (Çoğulu: Kün'ân) Tilki eniği.
• Cem'etmek, toplamak.
• Yakın olmak.
• Mülâyemet.
• Alçaklık yapmak.
• Firar, kaçmak.

kera'

• Baldırları ince olmak.
• Yağmur suyu.

kerb

• (Çoğulu: Kurub-Küreb) Yeri sürüp aktarmak.
• Dar etmek.
• Yakın olmak.
• Gam, tasa, keder, endişe.

kerem etmek

• Müsâade etmek, lutfetmek. Razı olmak.

kerh

• İğrenme, hoşlanmayıp tiksinme.
• Zorlama.
• Bir şey sonradan nâ-hoş ve kerih olmak.

kerye

• Tam olmak, tamam olmak.

kes'

• Uzun olmak.
• Çok olmak.

• El veya ayak ile bir nesnenin arkasına vurmak.
• İttibâ etmek, tâbi olmak.
• Yemen'de bir kabile adı.

keş'

• Kalb sıkıntısına uğrayıp huzursuz olmak.

kes'e

• Bitmek.
• Yüksek olmak.

kesb-i muarefe / kesb-i muârefe

• Bir mevzuda çalışarak ihtisas sahibi olmak. Birbinini tanımak ve alışmak.

kesb-i şer

• Şerli bir işi işlemek veya o işe âlet olmak yahut da tarafdar olmak.

keşe'

• Kebap yapmak.
• Yemek.
• Çok dolu olmak.

keses

• Alt dişleri çenesiyle çıkmak.
• Dişleri kısa olmak.

kesf

• (Güneş veya Ay) ışığını kesme.
• Görünmez olma.
• Kesmek.
• Yaramaz olmak.

keu'

• Korkak olmak.

kevd

• Yakın olmak.

kevh

• Gâlip olmak.

kevn

• Hudus. Varlık, var olmak. Vücud, âlem, kâinat. Mevcudiyet.

key'

• Yaramaz gönüllü olmak.

kezm

• Kızgınlığı yenme. Öfke ve hiddeti meydana çıkarmama.
• Men'etmek, engel olmak.
• Hapsetmek.
• Nefesin çıktığı yer.

• Bir şeyi ağzına alıp ön dişiyle kırmak.
• Burnun kısa ve yüksek olması.
• Parmakları kısacık olmak.
• Atın dudaklarının kaba ve kısa olması.

kezv

• Çok olmak.

kıdem

• Öncelik ve eskilik.
• Evveli bulunmamak. Ezeli olmak.
• Başkasından daha önce olmak. Zamanca daha evvelki olmak. Rütbece daha yüksek olmak.
• Cenab-ı Hakkın "Kıdem" sıfatı, yâni; ebedî ve ezelî oluşu.

kifayet

• Lüzumlu kadar olmak. Yetişmek. Bir işe yetecek kadar olmak. İktidar. Liyâkat. Yararlık.

kille

• Kesmez olmak.
• Yorulmak. Müsterâh.

kına

• Burnun ortası yumru olmak.
• Hurma salkımı.

kıyafet

• Bir şeyin dış görünüşü, zâhiri.
• Bir kimsenin giydiklerinin bütünü.
• Heyet, şekil, suret.
• Feraset.
• Bir kimsenin ardınca olmak.

kıymetli olmak

• Değerli olmak.

kuds

• Mübareklik. Kudsilik. Nezafet. Pâk olmak. Noksanlardan uzak olmak.

küfr-i inadi / küfr-i inadî

• İnadî dinsizlik, inadî küfür. Hakikat isbat edildiği halde yine imana gelmemek. Bilip de kabul etmez olmak.

külse

• (Çoğulu: Ekles) Kireç renginde olmak.

kumus

• Suya batıp kaybolmak.

künu'

• Yakın olmak.

kurb

• Yakınlık. Yakında oluş. Yakın olmak. Yakınlık kazanmak. (Zamanda, mekânda, nisbette, hatvede ve kuvvette kullanılır.)
• Tıb: Böğür. Karnın yumuşaklığına kadar olan yer.

• Yakınlık. Tasavvufta, Allahü teâlâya yakın olmak.

kurb-i ilahi / kurb-i ilâhî

• Allahü teâlâya yakın olmak.

kurre

• Parlaklık. Tâzelik. Gözün parlak ve nurlu olması.
• Ağlamaktan sonraki serinlik.
• Dilşâd olmak.
• Bir atımlık şey.
• Kurbağa.

kürur

• Bir şeyin tekrarlanması.
• Geri çekmek.
• Menetmek, engel olmak.

küruz

• Dühul etmek, girmek, dâhil olmak.
• Bir kimseye ilticâ etmek, sığınmak.

kusur

• Noksanlık. Eksiklik. Noksan ve âcizlik. İhmal. Tedbirsizlik.
• Cem' olmalar.
• Pahalanmak.
• Eksilmek.
• Şiddetli olan şeyin yavaşlayıp sâkin olması.
• Bereketlenmek.
• İmtina', âciz olmak.
• Bir hesabın üstü. Artan kısım.
• (Tekili: Kasr) Kası

kutu'

• Zelil olmak. Hakarete uğramak.

laas

• Dudağın rengi açık siyâha yakın olmak.

lah'

• (Gövde) sülpük ve sarkık olmak.

lahc

• Dar olmak.
• Bir nesne, kabında paslanıp çıkmamak.

lakane

• Zeki ve seri anlayışlı olmak.

lakh

• Davar yüklü olmak.

laks

• Lâkab takmak.
• Ayıplamak.
• Yaramaz olmak.

lasb

• Yapışmak.
• Dar olmak.

lask

• Yapışmak. Yapışık olmak. Ulaşmak.

latt

• (Çoğulu: Litât) Gerdanlık.
• Lâzım olmak.
• İnkâr etmek.
• Sarkıtmak.
• Örtmek.

lazım gelen / lâzım gelen

• Gerekli olmak.

lazz

• Devamlı yağan yağmur.
• Men'etmek, engel olmak.

lebb

• Lâzım olmak.
• Akıllı olmak.

lebed

• Yünden yapılan keçe.
• Bir yerde mukim olmak.
• Bir şeye yapışmak.

lebk

• Akıllı olmak.
• Islah etmek, terbiye etmek.
• Karıştırmak.
• Yumuşak etmek, yumuşatmak.

leblebe

• Esirgemek.
• Oğula ve kıza çok fazla düşkün olmak.

ledd

• Düşmana galip olmak.
• Husumet etmek, düşmanlık yapmak.

lef'

• Örtmek, setr etmek.
• şâmil olmak.

legat

• Sesler kelâmla karışık olmak.

lehc

• Haris olmak.

leked

• Yapışmak.
• Lâzım olmak.

lekleke

• Yoğun gövdeli ve şişman olmak, etli olmak.

lemem

• Günaha yakın olmak.
• Küçük günahlar.
• Delilik, cünun.
• Musibete yakın olmak.

lemm

• Parça parça şeyleri toplamak, cem' etmek.
• Islâh etmek.
• Bulduğu şeyi, haram helâl demeyip yemek.
• Şiddet ve meşakkat.
• Az şey.
• Konmak. Nâzil olmak.

leslese

• Men'etmek, engel olmak.

letf

• Sık olmak.
• Bahçede ağaçların sık bitmesi.
• Yaraşıklı olmak.

levh

• Görünen ibretli manzara.
• Üzerinde yazı veya şekil çizilebilir düzlük.
• Seyredilen yerin çizili sureti.
• Ayet, hadis veya büyüklerin ders verici sözleri. Yazılı şey.
• Şimşek çakmak.
• Susamak.
• Zâhir olmak.
• Çalıp almak.

leyg

• İyi huylu olmak.
• Sözü açık ve fasih söyleyememek.

leyk

• Lâyık olmak.

leys

• Adem. Yokluk. Gayr-ı mevcud. (Bunun aslı "lâyese" idi. Yâ'yı tahfif için "leyse" oldu.) Hükemâlar arasında "eys" vücud, "leys" adem mânâsında kullanılmıştır.
• Gaflet.
• Bahâdırlık, kahramanlık.
• Yük çekici olmak.

leyy

• Def'etmek, kovmak.
• Harcamak, sarfetmek.
• İlaç yapmak.
• Aciz olmak.
• Bir nesneyi dürüp boğazına tıkmak.

lezc

• Kaypak olmak.
• Çekilip uzamak.

lin / lîn

• Yumuşaklık ve mülayim olmak.
• Tecvidde: Bu sıfata sahib olan vav, ye harfleridir.

liyakat / liyâkat

• İktidar. Ehliyet. Hüner. Lâyık olmak. Fazilet. Kıymetlilik.

• İktidar, ehliyet, lâyık olmak.

lizam

• (Lezm) Lazım olmak. İcâbetmek. Lüzumluluk.
• Ölüm.
• Kıyamet günü hesabı.

lühm

• Kevsec dedikleri balık.
• Yemen diyârında bir kabile.
• Etli ve kaba olmak.

lüzum

• Lâzım olmak. Bir şey bir şeyden aslâ ayrı olmayıp onunla sâbit ve dâim olmak. Gereklilik.

ma'rifetullah

• Masnuat-ı İlâhiyeyi ve Kur'âni hakikatleri tefekkür ve tahsil ile veya lütf-i İlâhi ile kalbi inkişâf ve basirete sâhib olmak. Esmâ-i İlâhiyyeyi tanımak. İlâhi hakikatlara vukufiyet. Her işte Allah rızâsına en uygun hareket tarzını bilip amel etmek.

mahbubiyyet / mahbûbiyyet

• Sevilen olmak. Mahbub olmaklık. Sevilecek hâlde bulunuş. (Cenab-ı Hakk'ın kullarını her çeşit nimetler ile besleyip yetiştirmesi ve ihtiyaçlarına cevap vermesi; onları sevdiğini ve mahbubiyyetini gösteriyor.)

• Sevgili olmak.

mahluce

• Rey ve fikri doğru olmak.

mahs

• Hâlis olmak, saf ve katışıksız olmak.

mahviyyet

• Alçak gönüllülük. Tevâzu. Kendi kusurunu bilip kendine haddinden fazla kıymet vermemek. Tevâzu içinde olmak.

mahvolmak

• Yok olmak.

makbah

• (Çoğulu: Mekâbih) Çirkin olmak. Çirkin olacak yer.

makes / معكس

• Yansıma yeri. (Arapça)
• Makes bulmak: Yansımak, yansıyacak yer bulmak. (Arapça)
• Makes olmak: Yansıtmak, yansıma yeri olmak. (Arapça)

makr

• Çok acı olmak.

makrun

• (Karn. dan) Ulaşmış. Kavuşmuş. Yakın.
• Müsaadeye mazhar.
• Çatık kaşlı olmak.

malik olmak / mâlik olmak

• Sahip olmak.

mamur / mamûr / معمور

• Bayındır, imar edilmiş. (Arapça)
• Mamûr edilmek: Bayındırlaştırılmak, imar edilmek. (Arapça)
• Mamûr etmek: Bayındırlaştırmak. (Arapça)
• Mamûr olmak: Bayındır olmak. (Arapça)

mani / معنى

• Engel. (Arapça)
• Mani olmak: Engel olmak. (Arapça)

mani olmak / mâni olmak

• Engel olmak.

maruz olmak

• Uğramak, tesirinde olmak.

mash

• Sâbit olma.
• Mahvolup belirsiz olmak.
• Kısa olmak.

masr

• Parmak uçlarıyla süt sağmak.
• Bir şeyi incelemek.
• Az olmak.
• Dağılmak. (İmtisar veya immisar ile aynı manadadır.)

mazhar / مظهر

• Ortaya çıkış yeri. (Arapça)
• Şereflenme, nail olma. (Arapça)
• Mazhar olmak: Karşılaşmak, nail olmak. (Arapça)

mazhar olmak

• Erişmek, nail olmak.

mazhariyet-i münkeşife

• Bir görünüme sahip olmak.

me'rebe

• (Çoğulu: Meârib) İhtiyaç.
• Ümitli bulunma. Ümitvar olmak.

mecved

• Doymaya yakın olmak.
• Yağmur taneleri değmiş cisim.

med

• Uzatma, çekme. Yayma ve döşeme.
• Çoğaltmak.
• Bir şeye dikkatlice bakmak.
• Nihayet, son.
• Sönmek. Bir şeyi söndürmek.
• Yardım etmek, mühlet vermek.
• Yâr ve yâver olmak.
• Tarlaya fışkı ve gübre dökmek.
• Sel suyu.

medar olmak

• Sebep olmak.

mefkud / mefkûd / مفقود

• Kayıp. (Arapça)
• Yok olmuş. (Arapça)
• Mefkûd olmak: (Arapça)
• Kaybolmak. (Arapça)
• Yok olmak. (Arapça)

mehanet

• Küçültme. Küçük görülme.
• Hor ve zelil olmak. Zayıf ve zebun olmak.
• Tedbiri azca olmak.

mehave

• Doğru.
• İnce olmak.

mehk

• Suyun rengi yeşil olmak.

mekarim / mekârim

• (Tekili: Kerem) Keremler. İyilikler.
• Güzel ahlâk sahibi olmak.
• Ahlâk-ı hamide, Cenâb-ı Hakk'ın sevdiği, beğendiği güzel ahlâk.

melas

• Kaypakça olmak.

meld

• Yumuşak olmak.

mell

• Küsmek, darılmak.
• Yorgunluk.
• Kakma, dürtmek.
• Mahzun olmak, kederli olmak.
• Hamuru külün içinde pişirmek.

menab

• Birinin yerini tutmak, nâib olmak. Birisine vekil olmak. Vekillik yeri.

mensubiyet

• Mensup olmak, bağlı ve ait olmak.

mensup olmak

• Bağlı olmak, üye olmak.

mer'

• Ot çok olmak.

merehan

• Sevinç, ferah, sürur.
• Zayıf olma.
• Fâsid olmak.
• Kurumak.

mergame

• Kahretmek.
• Galip olmak.

merk

• Kokmuş deri.
• Derinin yününü yolmak.
• Kazımak.
• Nüfuz etmek, içine işlemek.

merkeziyyet

• İşlek yerde, merkezde bulunmuş olmak.
• Bütün işlerin bir yerden idare edilir olması, merkezleştirilmesi.

mesa

• Akşam. Akşam vakti. Akşam olmak.
• Gamlı olmak.
• Öğleden güneş batıncaya kadarki vakit.

meskeniyet

• Mesken oluş. Sâkin olup durulacak yer olmak.

mesles

• (Çoğulu: Mesâlis) Üçer üçer olmak.
• Üç kıllı tanbur.

mesmese

• Karışık ve mültebis olmak.

mesrat

• Çok olmak. Çok olacak yer.

mest-i harab / mest-i harâb / مست خراب

• Körkütük sarhoş. (Farsça - Arapça)
• Mest-i harâb olmak: Körkütük sarhoş olmak. (Farsça - Arapça)

mesünn

• (Mesünniyyet) Yaşlı olmak.

met'

• Uzun ve yüce olmak.

metruk

• Terk olunmuş. Bırakılmış.
• Boşanmış olmak.
• Ölen bir kimsenin bıraktığı eşya.

mevh

• Kuyunun suyu çok olmak.

mevleviyyet

• Mevlevilik. Mevlevi tarikından olmak.
• Mollalık.
• Müderrislikten sonra gelen ilmiye sınıfından oluş.
• Eyâlet kadılığı; yani, bir eyâletin bütün hukuki ve kazai işlerine bilfiil bakan kadı. "Mevâli" de denir.

mevs

• Yolmak. Traş etmek.

meyl

• Ortadan bir tarafa eğik olmak.
• İstek. Yönelme. Arzu.
• Sevme, tutulma, âşık olma.
• Gönül akışı.

miskal

• Devamlı tenbel olmak.

misliyet

• Benzeri ve misli olmak. Benzerlik.

muarefe

• Karşılıklı görüşme ve tanışma.
• Gr: Nekre olmayan kelime. Muayyen ve harf-i târifli olmak.

muayene

• Zâhir ve âşikâre olmak, görünmek, belli olmak.
• Gözden geçirme, yoklama, kontrol etmek.

müberra olmak

• Temiz ve beri olmak, uzak olmak.

mücadea

• Husumet etmek, düşman olmak.

mucib / mûcib / موجب

• Gereken. (Arapça)
• Sebep. (Arapça)
• Mûcib olmak: Sebep olmak. (Arapça)

müdaree

• Def'edişmek.
• Muhalefet edişmek, birbirine zıt ve karşı olmak.

müfacat

• Ansızın olmak.

müfacee

• Ansızın olmak.

müfafaza

• Şeref hususunda akrânına üstün olmak.

müfakame

• Cima etmek.
• Büyük olmak.

mühacene

• Kabahat, noksanlık, nâkıslık.
• Asılsızlık.
• Ayıplı söz söylemek.
• İlmi zâyi olmak.

muhacere

• Birbirini men'etmek, birbirine engel olmak.

muhafaza

• Zarar ve ziyandan sakınıp korumak.
• Himâye ve hıfzetmek. Gözetlemek.
• Bir şeye devamlı olmak.

muharede

• Men'etmek, engel olmak.

muhazah

• Mukabele olmak, karşılık olmak.

muhazat

• Aynı hizâda bulunmak, karşı durmak, karşı olmak.

muhazere

• Birbirini korkutmak.
• İhtiraz etmek.
• Uyanık olmak.

muhh

• Yumurtanın sarısı.
• Eskiyip köhne olmak.

muhtaciyet

• İhtiyaç sahibi olmak. Muhtaçlık, fakirlik, sefalet, yoksulluk.

mukabele

• Karşılık, karşılamak.
• Mücadele.
• Karşılaştırmak. Karşılıklı yapılan iş, karşılıklı yapılan okuma.
• Camide Kur'ân-ı Kerimi okuyup halka dinletmek.
• Yüz yüze olmak.
• Düşmanın şerrinden kurtulmak ve onun şiddetini kaldırmak için onu yıldıracak tedbirde bulunm

mükadere / mükâdere

• Men'etmek, engel olmak. Reddetmek, kabul etmemek.

mülahaka

• Sonradan yetişmek ve tâbi olmak.

mülakaha

• Hâmile olmak.

mülim / mülîm

• Kendini levm etmek. Melâmette olmak. Kusurunu anlayıp kendisini kötülemek.

mülk

• Mal. Yer. Bina.
• Hüküm ile bir şeyin zabt ve tasarrufu.
• İzzet, azamet, şevket.
• Bir şeyin dış yüzü.
• İnsanın sahip ve malik olduğu şey.
• Akıl sahiplerini tasarruf etmek.
• Mâlik olmak.

mümanaat etmek

• Engel olmak.

mümarese

• (Çoğulu: Mümaresat) Çalışarak meharet kazanmak, üstadlık etmek. Bir işe devam ederek ihtisas sahibi olmak.
• Duruşmak.

mümaselet

• Benzeyiş, müşabih olmak. şekilce, suretçe birbirine benzeyiş.

mümatene

• Irak olmak, uzak olmak.

mün'adim

• Mün'adim olmak: Yok olmak.

münafat

• Birbirinin aksine olan. Birbirine aykırı olmak. Aykırılık, mugayeret, münafi, muhalefet.

münhedim

• Münhedim olmak: Yıkılmak, yok olmak.

münkasım / منقسم

• Bölünmüş. (Arapça)
• Münkasım olmak: Bölünmek, bölünmüş olmak. (Arapça)

muntazır kalmak

• Beklenti içinde olmak.

mürazat

• Rızâlaşmak, râzı olmak.

mürut

• Acele etmek.
• Yolmak.

müsafene

• Mülazemet edişmek, devamlı meşgul olmak.

müsavat

• Denklik, beraberlik. Müsavilik, eşitlik. Aynı hâl ve derecede olmak. Aynı haklara sahip olmak.

müsavi

• Birbirine denk olmak, aynı seviyede olmak. Denk, aynı derecede.

mütabaat etmek / mütâbaat etmek

• Tâbi olmak.

mutabakat

• Uygunluk. Muhalif ve mugayir olmayıp, uygun ve muvafık olmak.
• Man: Lâfzın, mevzuu olduğu mânânın tamamına delâleti.

müteveccih

• Yönelmiş, dönmüş. Bir yere doğru yola çıkan.
• Birisine karşı iyi düşünce ve sevgisi olmak. İhsan ve iltifat üzere olmak.
• Pir-i fâni olmak.

mütezammıh

• Güzel kokulu şeylerle karışmış olmak.

muttali olmak

• Haberdar olmak.

muvacehe

• Karşı, ön.
• Yüzyüze gelme. Yüzleşmek.
• Huzurunda olmak.

muvaffak / موفق

• Başarılı. (Arapça)
• Muvaffak olmak: Başarmak, başarılı olmak. (Arapça)

muvafık

• Muvafık gelmek: Uygun olmak.

muvasala

• Vâsıl olmak. Erişmek. Ulaşmak.

müvazat

• Mukabele olmak, karşılıklı olmak.

müvazea

• Tevzi edişmek. Paylaşmak.
• Danışmak, istişârede bulunmak müşavere etmek.
• Muvafakat etmek, uygun olmak.

muzaeme

• Bir kimse ile bacanak olmak.

müzavece

• (Zevc. den) Çift olmak.
• Evlenme.

müzun

• Nurlu, ruşen olmak.

na'me

• Derinin nazik olması.
• Hoş dirlikli olmak.

nadim / nâdim / نادم

• Pişman. (Arapça)
• Nâdim etmek: Pişman etmek. (Arapça)
• Nâdim olmak: Pişman olmak. (Arapça)

nags

• Kederli, gamlı olmak.

ne'y

• Uzak olmak.

nebalet

• Zekâ, fazilet ve neciblik sâhibi olmak.
• Büyüklük, azamet.
• İyi olmak.
• Cömertlik, elaçıklık.
• Okçu, ok yapıp satan. Okçuluk.

nebg

• Un öğütülürken tozan un.
• Görünmek, zâhir olmak.

nebh

• Bir şeyi tenbih etmek, unuttuğunu hatırlatmak.
• Ansızın bulunan. Yitik.
• Ansızın yitirmek.
• Uykudan uyanmak.
• Şerefli olmak.
• Meşhur olmak, ün salmak.

necah

• Zafer bulmak, murâda ermek, ihtiyaçlarını te'mine muvaffak olmak.

necel

• Büyük gözlülük. İri gözü olmak.

nedamet / nedâmet / ندامت

• Pişmanlık. (Arapça)
• Nedâmet getirmek: Pişman olmak. (Arapça)

nedh

• Men'etmek, engel olmak.

nedm

• Pişman olmak.

nefad

• (Nefed) Bitip tükenmek, yok olmak.

nefaset

• Beğenilir olmak, kıymetlilik, değerlilik, çok güzellik, pek iyilik. Nefis ve mergub olmak.

nefd

• Tükenmek, bitmek.
• Geçici ve fâni olmak.

nefisperestlik

• Nefsin arzu ve isteklerine çok düşkün olmak.

nefiz

• Okun geçmesi gibi içe geçmek, işlemek.
• Sözü geçer olmak.

nefk

• Helâk olmak.

nehave

• (Et) çiğ olmak.

nehel

• Susuz olmak.
• İçmenin evveli.
• Yaşlı, ihtiyar.
• Semiz etli deve.

nehem

• (Nehim - Menhum) Aç gözlü oluş. şikemperver olmak. Doymak bilmemek. Bir şeye çok düşkün, şehvetli, haris.

neht

• Çağırmak.
• Ses, avaz.
• Men'etmek, engel olmak.

nehz

• Durmak, kıyam.
• Def'etmek, kovmak.
• Yakın olmak.
• Berkitmek için devenin memesine eliyle vurmak.
• Dolması için kovayı suya vurmak.

nekd

• (Nekâde) (Çoğulu: Enkâd) Hayırsız olmak.

neks

• Sözünden dönmek.
• Bozmak. Çözmek.
• Üzmek.
• Dağıtmak.
• Münhal ve muhtel olmak.

nekş

• Kuyunun çamurunu temizlemek.
• Bir şeyi bitirmek. Bir işden fâriğ olmak.
• Bir şey üzerine gelip toplanmak.

neş'

• Yiğit olmak.
• Yüksek olmak.
• Rüzgâr esmek.
• İyi ve hoş kokulu şeyler koklamak.

neş'e

• Gönül açıklığı, sevinç.
• Yeniden meydana gelmek. Yeniden olan şey.
• Yiğit olmak.
• Yüksek olmak.

neş'et

• Meydana gelmek, vücuda gelmek. Büyüyüp kat ve kamet sahibi olmak. Yetişmek, ileri gelmek.
• Çıkmak. Kaynak olmak.

neşat

• Sevin. Şen şâd ve hoşdil olmak. Sürur, keyf.
• Bir iş işlemek. Çalışmak.

neşd

• Talep etmek, istemek.
• Yüksek yerde düz yer olmak.
• Kaybolan şeyi aramak.
• Bir şeyi gereği gibi bilmek.

nesi'

• (Çoğulu: Ensâ) Yolcuların ve misafirlerin konakladıkları menzilde düşürdükleri esvap.
• Unutkan.
• Unutulan. Unutulmuş olmak.

nesl

• Soy, sop. Zürriyet, döl, kuşak.
• Halk.
• Çocuk hâsıl etmek.
• Kıl yolmak.
• Mumsuz, süzme bal.

nest

• Sâkin olmak.

neşve

• (Nişve - Nüşve) Sevinç, keyif.
• Büyümek ve yetişmek.
• Koklamak.
• Rayiha.
• Bir şeyi tekrarlamak.
• Mest ve sarhoş olmak.
• İyice duyup vâkıf olmak.

• Sevinç.
• Büyümek ve yetişmek.
• Mest ve sarhoş olmak.

neta

• (Nütü') Yaranın şişmesi.
• Yüksek olmak.

netb

• Büyük olmak, gövdeli olmak.

netk

• Atmak.
• Yüzmek.
• Kendine çekmek, cezbetmek.
• Depretmek, silkmek, harekete geçirmek.
• Oğlu ve kızı çok olmak.

netr

• Cezbetmek, kendine çekmek.
• Taan etmek, çekiştirmek.
• Bozulmak, fâsid ve zâyi olmak.

netş

• Çıkarmak.
• Yolmak.

nevdel

• Sarkık ve sülpük olmak.

nevf

• (Çoğulu: Envâf) Hörgüç.
• Uzun ve yüksek olmak.

nevh

• Yükseltmek, yüceltmek.
• Kuvvetli ve kavi olmak.

neyz

• Çok olmak.

nifak

• Müslüman gibi görünüp kâfir olmak. İki yüzlülük.
• Bozuşukluk, ara açılmak.
• Dinde riyâ etmek.
• İhtiyaca sarf olunacak şeyler.

nihan / nihân / نهان

• Gizli. (Farsça)
• Gizlice. (Farsça)
• Nihan olmak: Gizlenmek, saklanmak, kaybolmak. (Farsça)

nis'

• (Çoğulu: Ensu') Gizlemek.
• Gitmek.
• Sarkık olmak.
• Kuzey rüzgârı.

nüch

• Zafer bulmak. Hâlâs olmak. Kurtulmak. İhtiyaçlarını giderip zafer bulmak.

nüfuk

• Helâk olmak.

nüha

• Yüksek olmak.
• Miktar.
• Bir kimse hakkında olan yasak ve men.

nühul

• Arık, zayıf olmak.
• Arılar. Bal arıları.

nühüve

• (Et) çiğ olmak.

nükr

• Anlayışı, fikri, ferâseti iyi olmak.
• Zorluk.
• İnkâr.

nusret

• (Nusrat) Yardım. Cenab-ı Hakkın yardımı, hususen ruhani muavenet. Zafer, galebe, fetih, üstünlük, başarı, düşmana gâlib olmak.

nusu'

• Çok beyaz olmak.
• Hâlis olmak.

nüşub

• Dühul etmek, girmek, dâhil olmak.
• İlgilendirmek, alâkalandırmak, taalluk etmek.

nüy'e

• Ham ve çiğ olmak.

nüzhet

• İç açıklığı, safa, eğlenme, gönül ferahlığı. (Farsça)
• Temizlik, paklık. (Farsça)
• Karışık, bulaşık ve kalabalık yerlerden uzak olmak. Buud. (Farsça)

paralanmak

• Parça parça olmak.

parelenmek / pârelenmek

• Parça parça olmak.

perestiş etmek

• Bir şeye aşırı düşkün olmak.

perişan / perîşan / پریشان

• Dağınık. (Farsça)
• Kötü durumda, perişan. (Farsça)
• Perişan olmak: Darmadağın olmak. (Farsça)

ra'şet

• Titreme, titreyiş.
• Korkmak, havf ve dehşete giriftar olmak.

raabe

• Genişlik, vüs'at.
• Büyük olmak.

raci

• (Bak: râci') (Arapça)
• Raci olmak: Ait olmak, dönük olmak, yönelik olmak. (Arapça)

raci olmak / râci olmak

• Ait olmak, dönük olmak.

rad'

• Men'etmek, engel olmak.
• Bırakmak, terk etmek.
• Güzellik eseri.
• Kına.

rahat

• Üzüntüsüz, tasasız, kedersiz bir halde olmak. İstediği her şeyi bulup telâşsız olmak. Müsterih.
• Dinlenmek.
• El ayası.

rasad

• Gözetlemek, beklemek, pusuda olmak.

razı olmak / râzı olmak

• Hoşnut olmak.

rebele

• (Buğday) Çok olmak.

recüliyet

• Erkeklik, erkek olmak.
• Cesâretlilik, erişkenlik.

rehl

• Sülpük olmak. Kendini salıvermek.
• Acı çekmek, muztarib olmak.
• Çok uyumaktan yüzü şişip uyuşuk olmak.

rehn

• Sâbit ve dâim olmak.
• Devamlı oluş.
• Hapsetmek.

rekaket

• Kekeleme, dil tutukluğu.
• Sözün kusurlu oluşu. Belagattan mahrum olmak.
• Zayıf ve ince olmak, yufka olmak.
• El ile cismin hacmi ve cüssesini anlamak için yoklamak.
• Gevşeklik, zayıflık, dermansızlık.

rekd

• Kımıldamamak, durgun olmak.

reku'

• Sâkin olmak.
• Kesilme.

rema

• Bir yerde ikamet eylemek.
• Ziyade olmak.
• Riba, faiz.
• Bir haberi zan ile anlayıp idrak etmek.

remd

• Helâk olmak.
• Gözün çapaklanması. Göz hastalığı.

renak

• Mastar.
• Suyun bulanık olması.
• Kederli olmak, mükedder olmak.

reşad

• Hak yolda yürümek. Doğru yolda olmak. Doğru yolu bulup ondan sapmamak.
• Aklın kuvvetli olması.

resh

• Âcizlik, zayıflık.
• Uyluk etleri az olmak.

resy

• Sâbit olmak, devamlı olmak.

retl

• (Diş) seyrek olmak.
• Bir şeyi okurken her kelimenin arasını ayırıp açıklamak.

revs

• Sabit olmak.

rezahat

• Yorulmak.
• Hali yaramaz, vaziyeti kötü olmak.

rezzakiyet

• Her mahluka münasib rızkını verici olmak.

riayet

• İyi karşılamak, ağırlamak, hürmet etmek.
• Uymak, tâbi olmak.
• Otlamak veya otlatmak.
• Hıfzetmek, korumak.

rif'at

• Yükseklik. Yüksek ve büyük rütbe sahibi olmak, âlişan olmak.

riyazat

• (Tekili: Riyazet) Nefsi terbiye maksadıyla az gıda ile geçinmek, nefsini hevesattan men' ile faydalı fikir ve işle meşgul olmak.

riyazet

• Nefsi kırma. Fani şeylerden nefsini çekerek kanaat içinde yaşamak.
• Bir hastalıktan dolayı veya nefsini terbiye maksadıyla çok yemek ve içmeyi terkederek faydalı fikirlerle, ibadet ve ilimle meşgul olmak. Az gıda ile yaşamak.
• İdman.

rıza

• Memnunluk, hoşluk, razı olmak.
• İstek, arzu. Kendi isteği.

rüchan

• Üstünlük, yükseklik, üstün olma. Fazilet, haslet veya her hangi bir şey cihetiyle diğerinden üstün olmak.