a'raf

• (Tekili: Arf) Sırt, tepe. Özel manası Cennetle Cehennem arası bir yer. (Arf, herhangi bir yüksek yer demektir ki, bu münâsebetle atın yelesine, horozun ibiğine arf denilmiştir.)

ahra

• Daha lâyık, daha münasib, en elverişli.

ahseb

• Çok iyi hesab edilmiş, münâsib.
• Çok fazla cimri, hasis.
• Miskin.
• Saçının rengi kırmızıya yakın.
• Tüyünün rengi boz renk olan kızıl deve.

ahsen-ül halıkin / ahsen-ül hâlıkîn

• Hâlıkıyyet mertebelerinin en güzel ve en münteha mertebesinde olan bir Hâlık-ı Zülcelal. Her şeyi herşeyle münasebetine lâyık bir tarzda güzel yaratan Hâlık. (C.C.)

ala-tarik-il münavebe / alâ-tarik-il münavebe

• Nöbetleşe, münâvebe yoluyla.

alaik

• (Alayık) Münâsebetler. Alâkalar. Mânialar.

alaka / alâka

• İlişik, rabıta, merbutiyet.
• Gönül bağlama, sevgi, münasebet, taalluk, irtibat, mâlikiyet. Tasarruf. Müdâhale hakkı. Hisse.
• Edb: Bir kelimenin hakiki mânâsından mecâzi mânâsına nakledilmesinin sebebidir. (Temiz ahlâklı, güzel huylu kimselere melek denildiği gibi.)

alakadar / alâkadar

• Alâkalı, münâsebetdar.

amiz-gar / âmiz-gâr

• Uygun, münâsib, yaraşır. (Farsça)

analoji

• Mant. Benzetme yoluyla sonuç çıkarma. Bilinmeyen bir durum, bir hadise, bir münasebet ve bir varlık hakkında hüküm vermek için bilinen bir benzeri hakkındaki bilgilerden faydalanılarak muhakeme yürütülmesidir. Bu tarz düşünce çok defa düşüneni yanlış sonuca götürür. Muhtemel olanın muhakkak zannedil

astane

• Eşik, atebe. (Farsça)
• Paytaht. (Farsça)
• Mânevi büyüklerin kabri. (Farsça)
• Büyük tekke. (Farsça)
• Merkez. (Osmanlı İmparatorluğunun merkezi olması münasebetiyle İstanbul manasına da gelir.) (Farsça)

bab / bâb

• Lâyık, uygun, münasib, elverişli. (Farsça)
• Hayır, uğur. (Farsça)

babet

• Bent, fırka. (Farsça)
• Münasip bir şey. Taalluk, münasebet, alâka, ilişki. (Farsça)

bahs

• Kazmak.
• Ayırmak.
• Saçmak.
• Birşey hakkında etrafiyle söz söyleyip hakikatı araştırma. Konuşulan şey.
• Teftiş.
• Söz münazarası, muaraza, mübahese.
• Bir mevzû hakkında tafsilât, açıklama.
• İddialaşma.

bari'

• Bir kalıptan döker gibi, düzgün, tertipli ve güzel yaratan. Aza ve cihâzatları birbirine mütenasip ve kâinattaki umumî nizama ve gayelere uygun ve münasebettar olarak halkeden Cenâb-ı Hak (C.C.)

be-ca / be-câ

• Yerinde. Yerine. Uygun. Münâsib. (Farsça)

beca / becâ

• Yerinde, münasip, lâyık, uygun, şâyeste. (Farsça)

bedr

• (Bedir) Dolunay. Ayın en parlak olduğu hâli.
• Mekke-i Mükerreme ile Medine-i Münevvere arasında bir yer ismi.
• Bir şeyin tamam olması.
• Sibâk ve sür'ât etmek.
• Bir işin ansızın zâhir olması.
• Tam ve münasib olan âzâ.
• Dolu şey.
• İyi hizmet ede

ben

• (Bak: Ene) t. Psk: Şuurlu kişiliğimiz. Başlangıçta çocuğun benliği şuurlu değildir. Kendisini başkasından ayıramaz. Fakat canlı olarak ihtiyaç ve istekleri vardır. Benin bu şuursuz haline "alt ben" denir. Kendisi ile başkası arasındaki farkı anlamaya, münasebetler kurmaya, düşünmeğe başlayınca şuurl

benc

• Türkçede "benek" adı verilen bir ot cinsidir ve tohumuna "bezr-ül benec" derler.

ber-ca

• Yerinde, münâsib. (Farsça)

beyan

• İzah. Açıklama. Anlatma. Açık söyleme.
• Öğretme.
• Fesahat ve belâgat.
• Edb: Belâgat ilminin hakikat, mecaz, kinâye, teşbih, istiâre gibi bahislerini öğreten kısmı.
• Söz olsun, iş olsun; vukû' bulan şeyden murad ne olduğunu o şey ile alâkası ve münâsebeti bulunan b

bilmünasebe / bilmünâsebe / بالمناسبه

• Bir münasebetle, sırası geldiğinde. (Arapça)

boykot

• (Boykotaj) Bir şahıs veya devlete karşı alış-verişi, münasebetleri kesmek. Bir ülkeyi, bir topluluğu veya bir şahsı zarara sokmak maksadıyla onunla her türlü ilgiyi kesme. (Fransızca)
• Bir işten geçici olarak çekilme; işe, çalışmaya hep birlikte katılmama. (Fransızca)

bürudet

• Soğukluk. Soğuk olmak. Hararetsizlik.
• Mc: Münasebetteki soğukluk. Münaferet. Muhasama.

cedel

• Münâkaşa, mücâdele, tartışma, kavga. Mantıkda, meşhur veya doğruluğu herkesçe kabûl edilen kadiyye (önerme)lerden meydana gelen kıyas'a verilen ad.

• Tartışma, münakaşa.

cedeli / cedelî / جدلى

• Tartışmaya, münakaşaya ait. Münakaşacı. Tartışmacı.

• Tartışmaya dayalı, münakaşa üstüne oturmuş. (Arapça)

cedir

• Lâyık, münasib, uygun.
• Nihâyet, son.
• Etrafı duvarlı yer.

cemaat

• Topluluk. Bir yere toplanmış insanlar. Takım, bölük.
• Fık: Bir imama uyup namaz kılan müslümanların heyeti. Bir mezhebe tâbi bir heyet teşkil eden ahali.
• Aralarındaki münasebetleri din, örf ve âdetlere göre tanzim eden, akrabalık, komşuluk, hemşehrilik gibi rabıtalarla birbiri

çerb

• Besili, semiz, yağlı. (Farsça)
• Muvafık, münasib, uygun. (Farsça)
• Temayüz, imtiyaz. Diğerlerinden fazla ve üstün olma. (Farsça)

cereyan-ı münafıkane

• Münafıklık cereyanı, akımı.

cesaret-i medeniye

• Her türlü baskılara karşı çekinmeden hakikatı söylemek. Müsbet harekette korkmamak. Haklı olduğu bir mes'elede korku göstermemek. İçtimai münasebetlerde girişkenlik.

çespan

• Lâyık, uygun, münasib, muvafık, yakışır.

çespide

• Lâyık, uygun münasib, muvafık, yakışır. (Farsça)

cevşen-i kebir / cevşen-i kebîr

• Büyük zırh. Peygamberimiz Hz. Muhammed'e (A.S.M.) vahiyle gelen en azîm ve en mühim bir münâcâtın ismidir. Bu harika münâcât, mârifetullahda terakki eden bütün âriflerin münâcâtının fevkindedir. Bin hâsiyeti olan ve bin Esmâ-i Hüsnâ'yı içine alan emsalsiz bir münâcât-ı Peygamberiyedir.

cezalet-i nazmiye

• Kur'an-ı Kerim'deki kelime ve harflerin harika bir ahenk ve münâsebet ile nazm ve tertibindeki cezâlet.

cidal / cidâl

• Kavga, çekişme, münâkaşa.

çıfıtlık

• Yahudilik, Yahudi cinsiyet ve mezhebi.
• Münâfıklık.

cima / جماع / cimâ

• İnsanların cinsî münasebetleri. Cinsel ilişki.

• Cinsî münasebet.

cima'

• Cinsi münâsebet. Çiftleşmek.
• Zamm etmek.

cinas / cinâs

• Benzeyiş, münâsebet.
• Edb: Birçok mânâya gelebilen söz, imalı, telmihli söz. telâffuzu bir, mânası ayrı olan kelimelerin bir sözde bulunması. Bunu yapmaya "tecnis" denir, o kelimelere de "cinas" denir.

• Münasebet, benzeyiş. Birçok mânâlara yorulabilen söz. İmalı, telmihli söz. Telaffuzu aynı anlamı ayrı olan kelimelerin bir söz içinde kullanılması.

dar-ün nedve / dâr-ün nedve

• Müslümanlıktan evvel, Kureyş kabilesinin münakaşalar için toplandığı bir yerin adı olup, Kusey ibn-i Kilâb tarafından kurulmuştur. (Sonradan Hz. Muhammed'e (A.S.M.) karşı bulunanların toplanmalarından dolayı fesat ve münafıkların toplandıkları yer mânâsına kullanılmaya başlanmıştır.)

dehn

• Değnekle vurmak.
• Yağmurun, yeri ıslatması.
• Bir şeyi yağlamak.
• Bir kimseye münâfıkane muâmele etmek.

derhor

• Lâyık, münasib, uygun, yakışır, derhuş, sezâ, şâyeste. (Derhurd da denir.) (Farsça)

derhuş

• Derhor, lâyık, münasip, muvafık, uygun, yakışır, şayeste. (Farsça)

duzah-mekan / duzah-mekân

• Makamı Cehennem olan kâfir, münâfık. (Farsça)

ebdan

• Kavim, aşiret, kabile. (Farsça)
• Şayeste, lâyık, münâsib, muvafık, uygun. (Farsça)

ebluk

• Münafık, iki yüzlü adam. (Farsça)
• Şarlatan. (Farsça)

ecder

• (Cedir. den) Daha büyük. Pek münasib.

efrenci / efrencî

• Frenklere yani Avrupalılara mahsus ve aid.
• Frengi hastalığıyla alâkalı ve münasebetdar.

ehl-i nifak / ehl-i nifâk / اَهْلِ نِفَاقْ

• Münafıklar, iki yüzlüler.

• Münâfıklar, iki yüzlü olanlar.

ekoloji

• yun. Canlı varlıklarla çevreleri arasındaki münasebetleri araştıran biyoloji kolu.

ekrad reçetesi

• "Kürtler reçetesi" anlamında olan Münâzarat isimli eser.

elyak

• Daha münâsib. Daha lâyık.

endami / endamî

• Vücuda uygun, bedene münasib, biçimli. (Farsça)

enseb

• En lâyık, çok münasib, tam yerinde.

erzan

• Ucuz, değeri düşük, pahalı olmayan. (Farsça)
• Lâyık, münâsib, muvafık, elyâk, şâyân, müstehak, uygun, yerinde. (Farsça)

erzani / erzanî

• Ucuzluk. (Farsça)
• Lâyıklık, liyakat, münasiblik, muvafakat, uygunluk. (Farsça)

etvar-ı na-layıka / etvar-ı nâ-lâyıka

• Uygunsuz ve münasebetsiz hareketler.

evali

• Çok iyi ve münâsib olanlar. Evlâlar.

evceh

• En vecihli, çok uygun, en münâsebetli.

evceh-i akval / evceh-i akvâl

• Sözlerin en uygunu, kavillerin en münasebetlisi.

evleviyet

• Daha öncelik. Başta gelir olmak. Daha beğenilir. Daha münâsip olmak.

eyyühe'l-münafık

• 'Ey münafık' mânâsında bir seslenme ifadesi.

eyyühelmünafık / eyyühelmünâfık

• Ey münafık, ey mümin görünen kâfir!

ezder

• Münâsib, muvâfık, yaraşır, lâyık. (Farsça)

fasid-faside / fâsid-fâside

• Kötü, fena, yanlış, bozuk.
• Münafık, fesad çıkaran.

fenn-i münazara

• İleri sürülen delilleri ve fikirleri tetkik ederek fikirlerin münasebet ve adem-i münasebetini göstererek cevap vermek san'atı.

ferahur

• Uygun, lâyık, münasib. (Farsça)

feth-i suver

• Suretlerin meydana çıkışı. Her mahlûkun Allah'ın ilim, irade ve kudretiyle en münasib şekilde suretlerinin açılışı.

fırışka

• Bütün yelkenleri camadana vurmaksızın kullanabilmeğe münasib olan rüzgâr hakkında söylenilen bir tabirdir. Bu rüzgârın, saniyedeki sür'ati 5-12 metredir.

forsa

• Buharlı gemilerin icadından evvel yelkenli gemilerde kürek çekmeğe mahkum harp esirleri. Bunlar, kaçmamaları için birer ayakları güvertelere çakılı bulunurlardı. Ayaklarından bağlı olmaları münasebetiyle bunlara payzen namı da verilirdi. Bununla birlikte payzen tabiri, daha çok cürüm ve cinayet erba

füru' / fürû'

• Dal, asıldan türeyen. Fer'in çokluk şeklidir.
• Fıkıh ilminde (İslâm hukûkunda) çocuklar, torunlar ve onların çocukları.
• Ahkâm-ı şer'iyye yâni İslâm dîninde ibâdet, münâkehât (nikâh, boşanma, nafaka), muâmelât (alış-veriş, ticâret, kirâlama v.b) ve ukûbâtla (cezâlarla) ilgili hükümler.

gammaz

• Birisine iftira ederek zarar veren. Münafık, fitneci.
• Adamın ayıplarını arayıp gizli şikâyet eden.
• Tersane kethüdalarına mahsus altı çifte kayık.

gülhane hatt-ı hümayunu

• Tar: Gülhanede okunan hatt-ı hümayun münasebetiyle meydana gelmiş bir tabirdir. Osmanlı İmparatorluğu'nun bir zamanlar dünyayı titreten kuvvet ve kudreti, çeşitli sebep ve te'sirlerle büyük bir zaafa uğramış ve en nihâyet devlet, bir vilâyet hükmünde olan Mısır'ın idaresini ele geçiren Mehmed Ali Pa

gürizgah / gürizgâh

• (Girizgâh) Kaçacak yer. (Farsça)
• Edb: Bir bahisten diğer bahse, mukaddimeden maksada intikal için bir münasebet te'sis eden söz. Nedim'in:Bu şehr-i stanbul ki, bîmisl ü behadırBir sengine yekpâre Acem mülkü fedadırmatla'lı kasidesindeki:İstanbul'un evsafını mümkün mü beyan hiç Maksad hemen sa (Farsça)

habt

• Yanlış hareket.
• Maktulün kanının heder olması.
• Bozma, ibtâl etme, muteberliğini kaybettirme.
• Bir bahis veya münazarada karşısındakinin hatasını isbat ile onu ilzam edip susturma.

hadis-i müftera / hadîs-i müfterâ

• Müseylemet-ül-Kezzâb'ın ve ondan sonra gelen münâfıkların (kalbiyle inanmayıp, sözleriyle inandık diyenlerin), zındıkların (kâfirlerin), müslüman görünen dinsizlerin uydurma sözleri.

hakik / hakîk

• Haklı, hak sahibi olan.
• Müstehak, lâyık, münasib.

hakk

• (Bâtılın zıddı) Doğru. Gerçek. Vâcib ve lâzım olan. Her sâbit ve doğru olan şey. Adalet. Herkesin meşru olan salahiyeti, iktidarı, bir şey üzerindeki mâlikiyyeti.
• Dâva ve iddia.
• Hakikate uygunluk.
• Geçmiş, harcanmış emek. Pay, hisse.
• Münasib
• Din. İslâmi

haliliye / halîliye

• Dostane münasebet ve samimi kardeşlik.

hallat

• Yersiz ve münâsebetsiz sözler konuşan.
• Ortalığı karıştıran.

halt

• Karıştırmak. Münasebetsiz söz söylemek. Bir şeyi bir şeye karıştırmak. Hatâ etmek.

haltıyyat

• Yersiz ve münasebetsiz sözler.

hane-i avarız

• Avarız ve bedel-i nüzul ve buna benzer vergiler ve tekâlifin toplanmasında tutulan ölçü. Buradaki hanenin, lügat mânası olan evle münasebeti yoktur. Kasabalar, köyler nüfuslarına ve emlâk ve arazilerinin miktar ve hâsılatlarına göre hane itibar edilir ve mahallî masraflarla sair vergiler ona göre ta

haram-zade

• Gayr-ı meşru münasebetten doğmuş çocuk. Piç.

harc-ı alem / harc-ı âlem

• Herkese elverişli, her keseye münasib.

hasret-name

• Edb: Ayrılık münasebetiyle yazılan mektub. Hasreti belirten yazı, hasret mektubu.

hatt-ı muvasala / hatt-ı muvâsala

• Erişme ve vâsıl olma yolu. Birbirine kavuşup buluşma ve birleşme yeri. Birbirine münasebet kurabilme yolu. (Farsça)

haviye / hâviye

• Cehennem'in yedinci tabakası. Burada inanmadıkları hâlde inanmış görünen münâfıklar ile müslüman iken İslâm dînini terk eden mürtedler azâb görecektir.

haysiyetiyle

• Münasebetiyle.

hazırcevap

• Her söze derhal ve düşünmeden münasib cevap veren kimse.

hazm

• Midedeki yenen şeyleri eritmek, sindirmek. Vücuda yarayacak hale getirmek.
• Birisine ansızın hücum etmek.
• Ansızın bir şey üzerine inmek.
• Birisinin hakkını, malını gasb ile alıp zulmeylemek.
• Münasebetsiz bir hale, güce gidecek bir vaziyete düşenin kendi nefsini

hem-aheng

• Uygun, münasib, denk. (Farsça)

hem-saz

• Uyan, uygun, muvafık, münâsib. (Farsça)
• Arkadaş, refik, arkadaşlık. (Farsça)

hica

• Akıllı.
• Münasib, lâyık.

hırpadak

• Birdenbire, hemencecik.
• Uygun bir şekilde, münâsib bir tarzda. Tıpatıp.

hisse-i şayia / hisse-i şâyia

• Fık: Müşterek bir malın her bir cüz'üne sirayet eden hisse, pay.
• Ortaklar arasında taksim edilmemiş olan müşterek mal. Meselâ: Bir kitaba, bir kaç kişi ortak ve taksim de mümkün değil ise; her hissedarın kitabın umumuna sahip olması.

hüsn-ü ibtida

• Mevzuya münasib bir ifade ile söze başlama.

hüzeyfe

• Ensar-ı Kiramdandır. Hüzeyfe-i Yemanî de denir. Hz. Muhammmed (A.S.M.) ona münafıkları bildirdiğinden dolayı, Hz. Ömer (R.A.) onunla istişare eder ve Onun, namazını kılmadığı kimselerin namazında bulunmazdı. Çok takvalı ve istiğna sâhibi bir zat idi. İran'ın fethinde bulundu. (Hi: 35) de Dâr-ı Beka'

ifcas

• Mânâsız ve münasebetsiz şeylerle kibirlenme.

ihale

• Bir işi birisinin üzerine bırakmak. Bir hâlden diğer hâle dönmek.
• Artırma veya eksiltmeye çıkarılan bir işi en münâsib bulunan bir istekliye vermek.
• Zayıf addetmek.
• Muhal söz söylemek.

ihbarname

• Yazılı haber. Yazı ile haber vermek. (Farsça)
• Belirli hadiselere dair bilgi olarak, alâkalı olduğu yere verilen yazı. (Farsça)
• Bir paranın ödenmesi veya başka bir muamelenin yapılması lüzumuna dair resmi bir daireden gönderilen ihtarnâme. (Farsça)

ihticac

• (Çoğulu: İhticacat) Delil, vesika, şahit göstermek. Münâzaa ve mürâfaada hüccet ve delil göstermek. Bir mes'elenin şüphesizliğini delillerle isbat etmek.

ihzariye

• Aleyhine açılan dâva münasebetiyle getirilen şahıslardan, gönderilen mübaşir veya muhzirin masrafı karşılığı olarak tahsil edilen para. İhzariyeye mübaşir ve muhzirin at ve araba masrafından başka yemek, içmek gibi şahsî masrafları da ilâve edilirdi.
• Birinin mahkemeye çağrılması için

iman-ı merdud / îmân-ı merdûd

• Münafık olan kimselerin imanı.

• Münâfıkların (dilleri ile inandıklarını söyleyip kalben inanmayanların) yalnız dil ile söyledikleri îmân.

inbac

• Münasebetsiz ve lüzumsuz konuşma.

innin

• Cinsi münâsebete muktedir olamıyan, cinsi iktidarı olmayan. Kısır.

intıbakat

• (Tekili: İntıbak) Uygun ve münasib gelmeler. Mutabık gelmeler.

irtibat-ı ruhi / irtibat-ı ruhî

• Ruhsal bağlanma, ruhsal münasebet.

irtiza'

• (Rıza. dan) Razı olma, rıza gösterme, uygun ve münasib bulma. Kabul etme.
• Beğenme, seçme.

islamiyet

• İslâmlık.
• İslâm oluş. Teslimiyet, inkıyad, bağlılık, hakka tarafgirlik ve iltizamdır. (İslâmiyet güneş gibidir, üflemekle sönmez; gündüz gibidir, göz yummakla gece olmaz. Gözünü kapayan yalnız kendine gece yapar. Münazarat)

istibdal-i müseccel

• Lüzumuna hükmolunduğundan dolayı nakzı caiz olmayan istibdal.

iştikak

• Türemek. Bir kökten ayrılan kelimelerin asılları ve birbirleri ile olan münâsebetleri, meydana gelişleri.
• Çatallaşmak. Yarılmış bir şeyin bir şıkkını almak.
• Edb: Aynı kökten türemiş olan birkaç kelimeyi bir araya getirme sanatı. Misaller:(Edipler edepli olmalı, hem de edeb-i

izafiyye

• Münasebet. Bağlı oluş. Alâkalılık.

kadir alayı

• Tar: Kadir gecesi padişahların saraydan çıkıp, civardaki camilerden birinde namaz kılmaları münâsebetiyle yapılan merâsim.

kalemi / kalemî

• (Kalemiyye) Kalemle alâkalı. Kalemle münâsebet ve alâkası olan.

kat'-ı münasebet / kat'-ı münâsebet

• Münasebeti ve ahbaplığı kesme.

kaza-i şehvet

• Şehvet ihtiyacını gidermek. Cinsî münasebet (ki, insanlar arasında nikâh olmadıkça haramdır.)

kazan kaldırmak

• Yeniçerilerin isyanı münasebetiyle kullanılan bir tabirdi. Yeniçeriler isyan ettikleri zaman yemek pişirilen kazanlarını da, toplandıkları At Meydanı'na getirdikleri için bu tabir meydana gelmiştir. Sonradan da devlete karşı koymağa kalkanlar hakkında kullanılırdı. (Türkçe)

keffaret-i zıhar / keffâret-i zıhâr

• Bir erkeğin, hanımını veya onun yüz, baş, ferc gibi bir uzvunu, kendisine nikâhı ebedî haram olan bir kadına veya onun bakılması haram olan yerine benzetmesi yâni "Sen anam gibisin" veya "Senin sırtın anamın sırtı gibidir" demesinin affı ve onunla te krâr münâsebet kurabilmesi için olan çâre.

keramend

• Münasib, muvafık, lâyık, uygun, şayeste. (Farsça)

keşakeş

• Münâkaşa, çekişme. (Farsça)
• Keder, hüzün, tasa, gam. (Farsça)
• Sıkıntı, felâket, ıztırab. (Farsça)
• Tereddüt, kararsızlık. (Farsça)
• Pehlivanların birbirleriyle mücâdeleleri. (Farsça)
• İki kişinin, bir şeyi birer uçlarından tutup, her birinin kendine doğru çekmesi. (Farsça)

kırba

• (Çoğulu: Kıreb-Kırebat) Saka tulumu. Deriden su kabı.
• Tıb: Çocuklarda karın şişmesi.
• Süt tulumuna da kırba denir.
• 13 bin dirhemlik veya 32 okıyyelik bir kab.

kübreviyye

• Evliyânın büyüklerinden Necmeddîn-i Kübrâ hazretlerinin tasavvuftaki yolu. Yaptığı bütün münâzaralarda gâlib geldiği için kübrâ (büyük) lakabıyla meşhur olmasından dolayı, bu yola Kübreviyye denmiştir.

layık / lâyık

• (Liyakat. den) Yakışır ve yaraşır. Uygun, münasib ve muvafık.

livata / livâta

• Erkekler arasındaki cinsî münasebet, cinsel sapıklık.

mahra

• Değerli ve itibarlı insan.
• Uygun, münâsib ve elverişli şey.

makmene

• Lâyık ve münâsip olacak yer.

materyalizm

• Allahü teâlâyı inkâr ve maddeyi her şeyin esâsı kabûl eden görüş, düşünce; toplum hayâtını ve fertler arasındaki münâsebetleri ve davranışları belirleyen tek faktörün madde olduğunu savunan felsefe akımı; maddecilik.

mebahis

• Arama, araştırma yerleri, araştırma veya münakaşa konuları.

medar-ı münakaşa / medâr-ı münakaşa

• Münakaşaya sebep, gerekçe.

medeniyet

• Adaletseverlik, insanca iyi ve ferah yaşayış. Şehirlilik. Yaşayışta, içtimaî münâsebetlerde, ilim, fenn ve san'atta tekâmül etmiş cemiyetlerin hâli.
• İslâmiyetin emirlerine göre, usulü dâiresinde yaşayış.

mefasid

• (Tekili: Mefsedet) Fesadlıklar. Bozgunculuklar. Münafıklıklar.

mefsedet

• Bozukluk, fenâlık, fesatçılık. Münâfıklık.

melekut

• Tam bir hâkimiyyetle, Saltanat-ı İlâhiyyenin müessiriyyet ve idâresinin esrarı. Her şeyin kendi mertebesinde, o mertebeye münâsib ruhu, canı, hakikatı. Bir şeyin iç yüzü, iç ciheti.
• Hükümdarlık. Saltanat.
• Ruhlar âlemi.

mescid-i dırar / mescid-i dırâr

• Resûlullah sallallahü aleyhi ve sellem efendimiz zamânında münâfıkların (inanmadıkları hâlde, müslüman görünenlerin) fitne, fesâd yuvası ve silah deposu olarak Kubâ'da yaptırdıkları mescid.

mezmur

• Terennümle okunan kaside, ilâhi ve münâcat.
• Hz. Dâvuda (A.S.) inen "Zebur"un Surelerinden herbiri.

mirye

• Şek, şüphe.
• Münazara. Cedel.

muaşeret

• Birlikte yaşanılanlar.
• Sünnet dâiresinde insanlarla iyi münâsebet.

mücameat

• Karşılıklı iyi ilişkiler kurmak.
• Cinsî münasebette bulunmak.

müdahene

• Dalkavukluk. Menfaat beklediği bir kimseyi yüzüne karşı medhetmek. Koltuklamak. Bir kimsenin yüzüne karşı iyi görünmek. Münâfıklık.

müftera hadis / müfterâ hadîs

• Peygamberlik iddiâsında bulunan Müseylemet-ül-Kezzâb'ın ve ondan sonra gelen münâfıkların (kalbi ile inanmayıp, sözleriyle inandık diyenlerin), zındıkların (kâfirlerin), müslüman görünen dinsizlerin uydurma sözleri.

muhacce

• (Hüccet. den) İddiâ edip münakaşa ederek deliller ve hüccetler gösterme. İsbatlar gösterme.

mükabere / mükâbere

• Münakaşada ağız kalabalığı ile karşısındakini yenmeye çalışma, yanlışta direnme, büyüklenme.

muksit

• Adaletle iş gören. Haklı hareket eden.
• Nefsine lâyık görmediği zararlı şeyi başkasına da münasib görmeyen.

mukteza

• Lâzım getirilmiş. Lüzumuna binaen istenmiş. İcab eden. Lâzım gelen.

mülabese / mülâbese

• Benzer şeylerin ayırt edilemiyerek birbirine karıştırılması.
• Münasebet, yakınlık.

mülabeset / mülâbeset

• (Lebs. den) Karışma. Münâsebet. Ülfet ve ihtilât etmek. Birbirine benzeyen iki şeyin karıştırılarak birbirine benzetilmesi.
• Takribi cihet.

• Karışma, münasebet, iki şeyin karıştırılarak birbirine benzetilmesi.

mülabis

• (Lebs. den) Münasebet kuran. Yakınlık gösteren. Bir kimse ile aşırı ahbaplık eden.
• Karışan.

mültezem

• Lüzumlu görülen, lüzumuna inanılarak yapılmasına çalışılan.

münacat-ı cevşeniye / münâcât-ı cevşeniye

• Cevşen'deki münâcat, dua.

münacat-ı meşhure / münâcât-ı meşhure

• Meşhur münâcât, dua.

münacat-ı peygamberi / münâcât-ı peygamberî

• Peygam-berimizin münâcâtı, duası.

münadimin / münadimîn

• (Tekili: Münadim) Nedimler. Bir büyüğün yakını olan kimseler.

münafaka

• (Nifak. dan) İkiyüzlülük, münafıklık.

münafat

• Birbirinin aksine olan. Birbirine aykırı olmak. Aykırılık, mugayeret, münafi, muhalefet.

münafesat

• (Tekili: Münâfese) (Nefs. den) Münâfeseler.

münafıkane / münâfıkane

• Münafıklıkla. (Farsça)

• Münâfıkça, iki yüzlü bir tavırla.

• Münafıkça.

münafıkin / münafıkîn

• (Tekili: Münafık) Münafıklar. Fitnekârlar. İkiyüzlüler. Araya nifak sokanlar.

münafıkun

• (Bak: Münafıkîn)

münakasa

• (Çoğulu: Münakasât) (Noksan. dan) İhale ve alışveriş gibi şeylerde eksiltme.

münakaşa

• Mücadele. Münazaa. Karşılıklı sözle çekişmek. Bir mes'eleyi sormayı çok ileri götürerek çekişmek.

münakasat

• (Tekili: Münakasa) Eksiltmeler, münakasalar.

münakaşat / münakaşât

• (Tekili: Münakaşa) Çekişmeler.

münakeha

• (Çoğulu: Münâkehât) (Nikâh. dan) Nikâhlanma. Nikâh kıyışma.

münakız / münâkız

• Münâkız olmak: Çelişmek. (Arapça)

münasebat / münâsebât / مناسبات

• (Tekili: Münasebet) Münasebetler, ilgiler. İki kişi veya hey'et arasındaki bağlar, ilişkiler. Alâkalar.

• Münasebetler, ilişkiler.

• Münasebetler. (Arapça)

münasebat-ı dakika-i hafiye / münâsebât-ı dakika-i hafiye

• Gizli ve ince münasebetler, bağlantılar.

münasebat-ı hafiye / münâsebât-ı hafiye

• Gizli münasebetler.

münasebat-ı hafiyye / münâsebât-ı hafiyye

• Gizli münasebetler, bağlantılar.

münasebat-ı hususiye / münasebât-ı hususiye

• Özel münasebetler, bağlar.

münasebat-ı nahviye ve sarfiye / münasebât-ı nahviye ve sarfiye

• Dilbilgisi kurallarına ait münasebetler; fiil çekimi ve cümle yapısı ile ilgili kurallara ait bağlar.

münasebat-ı rızkıye / münasebât-ı rızkıye

• Rızıkla ilgili münasebetler.

münasebat-ı tevafukıyet / münâsebât-ı tevafukıyet

• Uygunluk arz eden münâsebetler, bağlantılar.

münasebat-ı vaz'iye / münasebât-ı vaz'iye

• Eşyaya verilen isimlerin, veriliş münasebetleri, alâkaları.

münasebet-i belağat / münasebet-i belâğat

• Belağattaki münasebet, uygunluk.

münasebet-i hafiye

• Gizli münasebet, ilişki.

münasebet-i hassa

• Özel munasebet.

münasebet-i hayaliye

• Hayalî münasebet, bağlantı.

münasebet-i ruhiye

• Ruhsal münasebet, bağlantı.

münasebet-i siyak-ı kelam / münasebet-i siyâk-ı kelâm

• Sözün gidiş münasebeti, öncesiyle ve sonrasıyla olan ilişkisi.

münasebetdar / münâsebetdâr

• Münasebetli, ilgili.

münasebetdarane / münâsebetdârâne

• Münasebetli bir biçimde.

münatif / منعطف

• Çevrilmiş,yönelik. (Arapça)
• Münatif olmak: Çevrilmek. (Arapça)

münaza-un fih

• Hakkında ihtilaf mevcut olan şey, münakaşa edilen mes'ele. Aradaki husumete sebeb olan.

münazala

• (Bak: Münadala)

münazara

• Karşılıklı konuşmak. İlmî ve kaideye uygun olarak yapılan münakaşa. Mübahese.

münazara-i şeytaniye

• Şeytanla münazara, tartışma.

münazarat

• (Tekili: Münazara) Görüşler, fikirler. Münazaralar.

münazarat-ı ilmiye

• İlmî münazaralar, tartışmalar.

münazır / münâzır

• Münazara eden, münakaşa eden.
• Misil, denk, eş.

• Münâzaracı, tartışmacı.

münazırin / münazırîn

• Münazara edenler.

münzir

• (Nezir. den) Olacak bir şeyi haber vererek korkutan, akibetin kötülüğünü bildiren.
• Kâfir ve münafıkların Cehennem'e gideceğini haber veren.

mürai / müraî

• İki yüzlü kimse, dalkavuk, riyakâr, münafık.

müraiyane / müraiyâne

• İki yüzlülüğe yakışır surette, münafıkçasına. (Farsça)

mürtecel

• Düşünülmeden hemen söylenmiş söz veya şiir.
• Kelimenin lügat mânası ile ıstılah mânası arasında münasebet bulunmayan kısmına mürtecel; münasebet bulunan kısmına da menkul denir.
• Fık: Konuşulandan başkasına bir alâka bulunmaksızın sarih bir ihtimal ile kullanılan lâfızdır. Mese

müşagabe

• Birbirine şer ve fenalık etmek. Aldatmak.
• Fls: Mübahase ve münakaşayı bir gaye sayanların yolu, usulü. (Didimcilik, eristik)

müşağabe / müşâğabe

• Didimcilik; münakaşacılık, münakaşayı gaye sayanların yolu.

müşahhat / müşâhhat

• Münakaşa, çekişme.

müsalemet / müsâlemet

• Uyuşmak; fikirler ayrıldığı, sözler çoğaldığı zaman münâkaşa etmemek; sertliği, bölücülüğü, ayrıcılığı istemeyip, barışmak istemek.

müsellemat

• (Tekili: Müsellem) Doğruluğunda şüphe edilmeyen umumi bilgi ve kaideler. İslâmiyete ait, sağlamlığında şüphe olmayan esâslar.
• Man: Dinleyenin hemen münakaşasız kabul ettiği kaziyeler.

müştakk

• (Müştak) (Şakk. dan) Gr: Başka kelimeden ayrılmış, başka kelimeden çıkmış, türemiş.
• İştikak etmiş, aralarında mâna ve terkib ciheti ile münâsebet; siga ciheti ile mugayeret olmak üzere diğer kelimeden ihraç olunmuş kelime.

müstevcib

• (Vücub. dan) Lâyık, şâyan, münasib.
• Gereken, icab eden.

mutabık-ı makam

• Sözün konumuna uygun.

mutatabık

• Münâsib gelen. Birbirine uyan. Uygun.

mütehallif

• (Mütehallife) Uymayan, uygun ve münasib gelmeyen.
• Değişebilir, değişken.

mütenafis

• Çekişen. Birbiriyle münâkaşa eden.

mütenasib

• Münasib, birbirine uygun, benzer, denk.

mütenasık

• Birbirine uygun olan, münâsib ve nizam üzerine dizilmiş olan.

mütenazi'

• (Nez'. den) Münazaa ve kavga eden. Çekişen.

mütevassıl

• Kavuşan, ulaşan, vâsıl olan.
• Yakınlık ve münasebet kuran.

müvecceh

• Yüzü bir tarafa döndürülmüş.
• Uygun. Doğru.
• Herkesin teveccüh ettiği, makbul, münasib.

na'ra

• (Çoğulu: Na'rât) Yüksek sesle uzun uzun bağırma.
• Tar: Eskiden yangına giderken ve dönerken kalabalık caddelerde, geçitlerde, dönemeçlerde, meydanlarda tulumbacıların içlerinden "naracı" adı verilen birinin bağırması yerinde kullanılır bir tâbirdir. Nâra atmakla yangın münasebetiyle s

na-bayeste

• Lüzumsuz, gereksiz. Uygun ve münasib olmıyan. (Farsça)

na-beca

• Yersiz, uygunsuz, münasebetsiz. (Farsça)

na-bemahal

• Yerinde olmadan. Mahallinde olmayan. (Farsça)
• Münasebetsiz. Yersiz. (Farsça)

na-münasib

• Münâsebetsiz, yakışıksız, uygunsuz, uygun olmayan. (Farsça)

na-resa

• Yetişmemiş, ham. (Farsça)
• Uygun ve münasib olmayan. (Farsça)

na-resayi / na-resayî

• Uygunsuzluk, münasebetsizlik. (Farsça)
• Hamlık. (Farsça)

na-reva

• Yakışıksız, reva olmayan. Münâsib ve lâyık olmayan.

na-saz

• Münasebetsiz. uygunsuz, uymaz. (Farsça)

na-sazi / na-sazî

• Uygunsuzluk, münasebetsizlik, uymazlık. (Farsça)

na-sazkar / na-sazkâr

• Uygun görmeyen, muhâlif. (Farsça)
• Beklenmemiş, işitilmemiş. (Farsça)
• Münâsebetsiz işle uğraşan. (Farsça)

na-sazkari / na-sazkârî

• Uygunsuz iş yapma, münâsebetsiz iş görme. (Farsça)
• Zıtlık, uygunsuzluk. (Farsça)

na-seza

• Münasib olmayan, lâyık olmayan. (Farsça)

na-üstüvar

• Dayanıksız, sağlam olmıyan. (Farsça)
• Münasebetsiz. (Farsça)

nafıka

• (Çoğulu: Nevâfık- Nüfeka) Arab tavşanının (diğer adı; tarla fâresi dedikleri hayvanın) iki yuvasından gizli olanın adıdır. Bu hayvan, bunun tavanını yeryüzüne çok yakın yapar. Belirli olan kasia dedikleri yuvasında tehlike hissederse hemen nâfıkanın tavanını delerek kaçar. Münafıklar buna benzediği

neciyya

• (Münâcât. dan) Gizli yalvararak, gizli söyleyerek.

neciyyullah

• Resül-i Ekrem'in (A.S.M.) bir ismi. (Devamlı Cenab-ı Hakk'a karşı teveccühle meşgul ve münacatla, İlâhî feyizlerle inşirah bulan meâlindedir.)

necmeddin-i kübra

• (Mi: 540 - 618) İran Mutasavvıflarının en mühim şahsiyetlerindendir. Kübreviyye veya Zehebiyye ismi ile anılan tarikatın kurucusu sayılır. İsmi: Ahmed bin Ömer Eb-ul Cenab Necmeddin Kübra el-Hivakî el-Harzemî.Münazara ve mübaheseyi çok sevdiği ve her münazarada hasımlarını yendiği için kendisine "Et

nefs-i natıka / nefs-i nâtıka

• Akli ve nakli mes'elelerin münasebetlerini hissetmeğe ve anlamağa istidadı olan zâti ve cevheri hassası. Zâtında maddeden mücerred, fiilinde maddeye mukarin olan cevher. İnsan ruhu.

nemimekar / nemimekâr

• Koğucu, fitneci, dedikoducu, münafık. (Farsça)

nemmal

• Koğucu, dedikoducu, münafık.

nifak / nifâk / نِفَاقْ

• Münafıklık, ikiyüzlülük.

• Münâfıklık; kalbiyle, îmân etmediği hâlde inanmış görünmek; için dışa uymaması, kâfir.
• Dışı içine uymayan, iki yüzlü.

• Münâfıklık.

nisbet

• Münasebet, yakınlık, bağlılık, ölçü.
• Rağmen. İnat olarak. İnat olsun diye.

nokta-i telaki / nokta-i telâki

• Karşılaşma noktası. Uygun ve karşılıklı nokta. Buluşma noktası, yeri.
• Münâsebet. Uygunluk.

piç

• Büklüm, kıvrım, dolaşık. (Farsça)
• Nesebi gayr-ı sahih olan, gayr-ı meşru münâsebetten doğan çocuk. (Farsça)
• Aslına benzemiyen. (Farsça)
• Ağacın kökünden biten sürgün. Aşılanmamış ağaç. (Farsça)
• Sarmaşık. (Farsça)
• Vida. (Farsça)

prensip

• Umde. İlk unsur. Temel kanaat, temel düşünce. Temel bilgi (Fransızca)
• Man: Her çeşit münakaşanın dışında olan. (Fransızca)

rabıta

• Rabteden, bağlayan, bitiştiren.
• Münasebet, alâka, bağlılık, yakınlık. İki şeyi birbirine bağlayan tertip.
• Nefsini dünyadan men edip âhirete, Allah'a (C.C.) bağlanmak.
• Tertip, sıra, düzen, usûl.

• İki şeyi birbirine bağlayan nesne.
• İlgi, münasebet, bağlılık, mensupluk.
• Düzen, tertip.

revabıt

• (Tekili: Rabıta) Râbıtalar, bağlılıklar. Münasebetler.
• Düzenler, sıralar, tertibler.

rezzakiyet

• Her mahluka münasib rızkını verici olmak.

safeviler devleti

• (1499-1737) Safeviler adında bir hanedana mensub olan Şah İsmail'in kurduğu bir devlettir. İran'da kurulmuş olan bu devlet şii idi. Osmanlılarla münasebetleri iyi değildi. Çaldıran'da 1514'de Yavuz Sultan Selim tarafından büyük bir mağlubiyete uğratıldılar. Nihayet 1737'de bir ayaklanma neticesinde

şahsiyyat

• Kişinin şahsına, kendine ait sözler.
• Birinin kendine ait münasebetsiz sözleri.

şayan

• Münasib, lâyık, yaraşır. (Farsça)

şayan-ı istima'

• Dinlenilmesi iyi ve münasib olan, dinlenmeğe lâyık.

şaygan

• Uygun, lâyık, münâsib, sezâ. (Farsça)
• Bol, çok, mebzul. (Farsça)

şaygani / şayganî

• Çokluk, bolluk, mebzuliyet. (Farsça)
• Münasiblik, lâyıklık, uygunluk. (Farsça)

sebeb-i münakaşa

• Münakaşa sebebi.

semi' / semî'

• İşitilecek şeyleri ne kadar gizli olsa da işiten, hamd ve senâda bulunanların, hamdini işitip mükâfat veren, kullarının duâlarını işiten ve icâbet eden, münâfık ve yalancıların kalbden söyledikleri sözleri işiten mânâsında Allahü teâlânın Esma-i hüsn âsından (güzel isimlerinden).

seza

• Lâyık, münasip. (Farsça)

sezavar

• Münâsib, uygun, lâyık, şâyân. (Farsça)

sical

• Münavebe. Arab ata sözlerinde: "Harp sicaldir" denir. Yani: Bazan galibiyet ve bazan mağlubiyet ile devam eder.
• (Tekili: Secl) Büyük ve içleri dolu su kovaları.

sırr-ı münasebet

• Münasebet, ilişki sırrı.

sohbet-i ihvan

• Din kardeşleri ile faydalı hakikatlar üzerine sohbet etmek.Resül-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm buyurmuştur ki: Üç şey müstesna, dünyada rahat yoktur:1- Tilâvet-i Kur'an2- Münacat-ı Rahman3- Sohbet-i İhvan.

süfyan / süfyân

• Âhir zamanda geleceği ve ümmetin karanlık günler yaşamasına vesile olacağı sahih hadislerle bildirilen dehşetli dinsiz ve münâfık bir şahıs.

• Âhirzamanda gelen ve kendisi gibi münafıklara "ulu önder"lik ederek dini yıkmaya çalışan dehşetli bir dinsiz, islâm deccalı.

• Âhirzamanda geleceği ve İslâm dinini yıkmak için çalışacağı sahih hadislerde haber verilen dinsiz ve münâfık bir şahıs.

şühud-i ilahi / şühûd-i ilâhî

• Bu âlem (mahlûklar âlemi) ile hiçbir münâsebeti olmadan Allahü teâlâyı müşâhede, görme.

şütür gürbe

• "Deve ile kedi" : İyilik fenalık; münasebetsiz, karışık; iyi ile kötü. (Farsça)

taalluk

• Bağlılık. Münasebet. Alâkalı oluş. Ait olma.
• Dünya alâkası.
• Sevme.

• İlgili olma, münasebet.

taha

• ("Serdi" manasında fiil.) Yaymak, döşeyip düzgün sermek.
• Arzın hayata münasip şekilde döşenmesi. Düzgün arz.

tahkimat / tahkimât

• Bir yeri düşmanın hücumuna karşı savunmak maksadıyla yapılmış düzenlemeler ve tesisler.

• Ask: Bir yeri düşmanın hücumuna karşı sağlamlaştırmak.

tamam

• Bitme, bitirme, son, nihayet.
• Tam, eksiksiz, noksansız.
• Ne eksik ne fazla.
• Münasib, uygun.

tarz-ı münasebet

• Münasebet ve bağlantı şekli.

tasvib

• Münasib görmek. Uygun ve doğru bulmak.
• Aşağı indirmek.

tasviben

• Doğru bularak, tasvib ederek, münâsib görerek.

tasvibkerde

• Doğru bulunmuş, tasvib edilmiş, münasib görülmüş. (Farsça)

teamül

• Olagelen iş.
• Birbiriyle alıp vermek.
• Yapılagelen muamele ve münasebet.
• Usul.
• Reaksiyon, tepki.

tefevvüh

• (Çoğulu: Tefevvühât) (Fevh. den) Söyleme, ağza alma.
• Dil uzatma. Münâsebetsiz söz söyleme.

temass

• (Mess. den) Yan yana bulunma.
• Birbirine değme.
• Münasebette bulunma.

temazuk

• Münafıklık etmek.

tenavüb

• Nöbetleşme. Nöbet ile çalışma. Münâvebe.

tenezzül etmez

• Kendi düzeyine, konumuna aykırı olan birşeyi kabul etmez.

tensib

• Uygun görmek. Münasib kılmak.

tensib-i fazılane / tensib-i fâzılâne

• Sizin uygun görmeniz, münâsip bulmanız.

tensip

• Uygun görme, münâsip kılma.

tesadüm-ü efkar / tesadüm-ü efkâr

• Fikirlerin çarpışması. Münazara.

teşbih

• (Çoğulu: Teşbihât) Benzetmek, benzetilmek. Benzetiş. Bir vasıfta vehmetmek.
• Edb: Aralarında maddi veya mânevi bir münasebet bulunan iki şeyi birbirine benzetmek san'atı.

teşmi'

• (Şem'. den) Mumlama, bal mumuna batırma.

tevafukat-ı harfiye

• Harflerin sıralanışındaki tevafuklar, münasebetler, uygunluklar.

tevassul

• Ulaşma, kavuşma, bitişme.
• Nikâh yolu ile hısımlık, münasebet peydâ etme.

tıbak

• Uyma, uygunluk.
• Tabakalar. Katlar.
• Birbirine uygun olan şey.
• Bir şeyi diğerine uydurup müsavi ve münasib kılmak.

tuhaf

• (Tekili: Tuhfe) Hediyeler.
• Münâsebetsiz hâl.
• Eğlenceli, gülünç.
• Garip iş veya şey.
• Hoşa giden ve az bulunur şeyler.

ülfet

• Alışma, alışkanlık. Birisiyle münasebette bulunmak. Ünsiyet. Ahbablık, dostluk. Huy etme. Görüşme, konuşma.

umur-u mütenasibe

• Aralarında uygunluk ve münasebet bulunan şeyler.

useyle

• Bal gibi tatlı olan küçük bir şey.
• Çiftleşme, cinsî münasebet.

üss

• Esas, asıl. Kök, temel.
• Askerlikte herhangi bir düşman hücumuna karşı esas dayanak olmak üzere önceden hazırlanmış yer.
• Harb gemilerinin, noksanlıklarını tamamladıkları yer.
• Mat: Bir sayının hangi kuvvete çıkarıldığını gösteren sayı.

vak'a-i hayriye

• Tar: Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılması münasebetiyle kullanılan bir tabirdir. İlk önceleri büyük hizmetleri görülen Yeniçeriler, zamanla nizam ve intizamlarını kaybettikleri gibi, son zamanlarda uygunsuz hareket ve isyanlarla memleketin başına belâ kesildikleri için, ocağın lağvı hayırlı sayılmış ve b

vech / وجه

• (Vecih) Yüz, çehre, surat.
• Tarz, üslub.
• Her şeyin karşısına gelen ve karşısında olan. Satıh. Ön. Alın. Cephe.
• Tarih.
• Suret.
• Sebeb.
• Bir şeyin nefsi ve zatı.
• Semt. Cihet.
• Münasebet.

• Yüz. (Arapça)
• Sebep, ilgi, münasebet, vasıta. (Arapça)
• Yüzey. (Arapça)

veci

• Güzel, hoş, lâtif. Uygun, münasib.
• Bir kavmin büyüğü, reisi.
• Hürmetli insan.
• Sultan huzuruna girenler.
• Makam ve şeref sâhibi.

vika'

• Cinsî münasebet.
• Savaş, harp.

vücuh

• (Tekili: Vech) Çehreler, yüzler, suretler.
• Tarzlar.
• Sebepler.
• İmkânlar.
• Münasebetler.
• Kur'an-ı Kerim okunuşundaki farklar.
• Bir memleketin ileri gelenleri.

yenbagi

• Münasib, uygun, şâyân. Lâzımgelir, icab eder, gerekir.

yevm-i şek

• Şaban ayının otuzuncu günü; ramazan olması zannedilip ancak görülmedikçe oruç tutulması münasip olmayan gün.

yevm-i şevk

• Şaban-ı Şerifin otuzuncu günü. Ramazan olması zannedilip ancak hilâl görülmedikçe oruç tutulması münasib olmayan gün.

zani

• Zina eden. Meşru olmayan nikâhsız cinsî münasebette bulunan.

zemin ü zaman

• Vakit ve yer.
• Münasebet. Mevzuya veya mes'eleye olan uygunluk, hâl, vaziyet.

zenadık

• (Tekili: Zındık) Zındıklar. Allah'a ve âhirete inanmayan dinsizler. İçten inanmayıp zâhiren mümin görünen münafıklar.

zevzek

• Geveze. Münasebetsiz, temkinsiz. Ağzı ve eli durmayan. Hoppa. (Türkçe)

• Geveze, münasebetsiz, hoppa.

zıhar

• İki şey arasında münasebet ve mutabakat meydana getirmek. İki şeyi birbirine mutabık eylemek. Arka arkaya, mukabil kılmak.
• Karşılıklı yardımlaşmak.
• Fık: Bir kocanın, karısını müebbeden mahremi olan birisinin bakması câiz olmayan bir yerine teşbih etmesi.Meselâ, bir adam karıs

zındık

• Hiçbir dinde olmadığı ve Allahü teâlâya inanmadığı hâlde, müslüman görünüp müslümanlığı değiştirmeye, îmânı bozmaya, dinsizliği müslümanlık olarak yaymaya çalışan ve İslâmiyet'i içerden yıkmaya uğraşan sinsi İslâm düşmanı, azılı kâfir, münâfık. Kâdıy ânîler ve Behâîler böyledir.

zırba'

• Maymuna benzer bir hayvan.