alay

• (Ask.) 3-4 tabur piyade veya5 bölük süvari askerinden mürekkep kuvvet.
• Debdebe ve gösterişle yapılan tören, geçit resmi.
• Cemaat, topluluk, güruh, kalabalık, fevç.
• Fazla miktar, muhtelif ve müteaddit kişiler veya şeyler.

arşiv

• Eski ve tarihçe kıymetli olan resmi kayıt ve kâğıtların saklandığı yer. (Fransızca)
• Bir mevzu hakkında toplanmış muhtelif vesikaların hepsi. (Fransızca)

devir dairesi

• Denizde geminin çeşitli hızla ve muhtelif dümen açısı ile çizdiği dâire.

dil

• t. Lisan, zeban.
• Ağızdaki tat alma duygusu ve konuşma uzvu.
• İnsanların konuştukları lehçelerin her birisi. Lügat.
• Muhtelif âlât ve edevâtın uzunca ve yassı, ekseriya oynak kısımları.
• Coğ: Denizin içine uzanmış üstü düz mumluk, uzunca kara parçası.
• Mc:

ecsam-ı muhtelife / ecsâm-ı muhtelife

• Muhtelif cisimler.

elvan

• (Tekili: Levn) Renkler. Muhtelif görünüşler.

esnan

• (Tekili: Sinn) Dişler.
• Yaşlar. İnsanın doğduğu andan ölümüne kadar uzvî sîretinde birbirini takibeden muhtelif zamanlar. (Yâni: Tufuliyet, Sabavet, Şebabet, Kühûlet ve Şeyhuhet denilen zamanlar.)

evbaş

• Mahalle çapkını. Şahısların rezilleri.
• Muhtelif yerlerden gelmiş, toplanmış bir cemaat, bir bölük.

fersah

• Üç mil, beş kilometre veya dört saatlik mesafe, muhtelif mesafelere tekabül eden bir uzunluk ölçüsü.

fevza / fevzâ

• Kargaşalık. Anarşi.
• Karışmış, muhtelit.

firaset

• Zihin uyanıklığı. Bir şeyi çabukça anlayış kabiliyeti. Bir kimsenin ahlâk ve istidadını yüzünden anlamak. Firasetin bir nev'i, sebebini anlamadan ve ilham eseri olarak vücuda gelen seziştir. Diğer nev'i ise kesbîdir. Muhtelif huy ve tabiatları bilmek neticesinde hâsıl olur.
• Yiğitlik.

fıskıye

• Suyu muhtelif şekillerde yukarıya doğru fışkırtan ve ekseriya havuzların ortasında yapılan borunun üzerindeki aletin adıdır. Buna, Arapçası olan fevvare denildiği gibi, Türkçe olan fışkırak da denilir.

gıll u gış

• Aklın muhtelif fikirler üzerinde kararsızlığı.
• Gönül darlığı.
• Kin ve hile. Hıyanet ve adavet.

granit

• Jeo: Muhtelif renklerde çok sert bir çeşit taş. (Fransızca)

gudde

• Tıb: Bez. Vücudun muhtelif yerlerinde, hususan boyunda bir nevi vücuda lazım su çıkaran depocuk. Şiş.

halis / halîs

• Karışmış, muhtelif.
• Siyah ile beyazı karışmış saç.
• Tel.

halita

• Karışık halde olan. Karma. İki veya muhtelif maddelerden yapılmış.
• Madenlerin birbirleriyle birleşmelerinden hâsıl olan mürekkep madde.

halita-i dimaği / halita-i dimağî

• Akıldaki muhtelif mes'ele ve fikirler. Dimağdaki karışık, muhtelif bilgiler. (Farsça)

ibaratüna şetta / ibaratüna şettâ

• Bizim ibarelerimiz çeşit çeşittir, muhteliftir, dağınıktır.

kuvve-i muhassala

• Muhtelif kuvvetlerin ağırlık merkezi.

lemeat-ı müteferrika

• Muhtelif, parça parça olan parlayışlar.

li

• Gr: Lâm harfinin esre ile okunuşu. Bir kelimenin başına geldiğinde, "için, dolayı, ötürü, yüzünden, sebebinden" gibi mânâlara gelir. Kendinden sonraki isimleri cerreder. Yerine göre muhtelif isimler alır. Lâm-üt-tahsis ve temellük gibi.

ma / mâ

• Biz mânasınadır. (Farsça)
• Mim ile elif harfinden ibâret "Mâ". Arabçada muhtelif isimleri vardır. Ve çeşitli mânalara gelir. Cansız şeylere işaret eder. "Şu nesne, o şey ki..." mânâlarına gelerek kelimelerle birleşir. Meselâ: (Mâ-ba'd: Sondaki, alttaki.) (Farsça)

mana mertebeleri

• Kur'an-ı Kerim'deki âyetlerin anlaşılmasında bilinen muhtelif ma'nâlar. Zâhirî, bâtınî, sarihî, harfî, ismî, işarî, remzî, mecazî, mefhumî, riyazî mânâlar gibi.

matta

• İncil kitaplarından birisinin adı. Tahrif edilmiş dört yüz muhtelif İncil içinden seçilen biri.

meric / merîc

• Muzdarip, sıkıntılı.
• Çeşitli nesne, muhtelif. Karışık, muhtelit.

mescur

• Sulu süt.
• Dizilmiş salkım olmuş inci.
• Yanmış.
• Kızdırılmış.
• Doldurulmuş. Taşkın su.
• Alevli ateş, kızgın fırın.
• Deniz.
• Boş.
• Muhtelit.
• Mc: Firavun'un battığı deniz.

mezheb

• Yol. Gidilen yol. Tutulan çığır.
• Dinin esaslarında ve esas temel mes'elelerde bir olmakla beraber, teferruatta bazı muhtelif mes'eleler olması sebebiyle birbirinden az farklı müctehidlerin yolları. Müctehidlerden, kendilerine tâbi olunanların seçtikleri meslekleri. Füruatta Hanefi ve

muhtelif-ül cins

• Çeşit çeşit cinste. Muhtelif cinste.

muhtelife

• (Bak: MUHTELİF)

mukattaat-ı huruf

• Edb: Matlâsız şiir parçaları. Muhtelif olarak alınmış şiir parçaları.
• Kısaltmalar. Tamamlanmamış cümleler.

mürekkeb

• (Rükub. dan) Terkib edilmiş, bir kaç maddeden yapılmış.
• Yazı yazmaya mahsus boya terkibi.
• Karışmış, muhtelit.
• Bitecek yer, münbit.
• Asıl, esas.

müsademe-i efkar / müsademe-i efkâr

• Fikirlerin çarpışması, muhtelif fikirlerin birbirine karşı söylenişi.

müteferrika

• Çeşitli işler gören.
• Padişahın, vezirlerin veya sadrazamın emirlerini götüren kimse.
• Muhtelif masraflar ve bunlara karşı verilen para, ücret.

mütelevvis

• Pis, kirli, murdar, paslanan, kirlenen.
• Karışmış, muhtelit.

mütenevvi

• Çeşitlenen, türlü türlü olan, muhtelif olan.

mütenevvi'

• Çeşit çeşit, muhtelif, çeşitli, değişik, türlü türlü.

müzakerat

• (Tekili: Müzâkere) Müzâkereler. Bir fikir hakkında karşılıklı görüşmeler. Bir arada muhtelif fikirleri beyan etmek.

neks

• Sözünden dönmek.
• Bozmak. Çözmek.
• Üzmek.
• Dağıtmak.
• Münhal ve muhtel olmak.

patriklik

• Osmanlı saltanatı zamanında muhtelif gayr-i müslimlerin dinî ve medenî bazı işlerini idare eden makamlar.

şekil

• (Şekl) Biçim, dış görünüş. Çehre. Tarz. Formül.
• Şebih ve misil.
• Hey'et.
• Suret. Surette benzerlik.
• Bir adamın tab' ve hevasına muvafık olan şey.
• Muhtelif, müşkil işlerin her biri.
• Birşeyin gerek hissedilen ve gerek mevhum sureti.
• Geo: Bi

sevit

• Karışmış, muhtelit.

silahşör

• Silahları karıştırıcı, silahlarla oynayıp uğraşıcı.
• Eski zamanda bir sınıf silahlı asker, hususiyle muhtelif silahları kullanmakta fevkalâde meleke ve maharet ile mümtaz olup, maiyyette istihdam olunanlara verilen addı. Yeniçeri Ocağı zâbitlerinin bir takımı hakkında da kullanılır bi

şücur

• Muhtelif ve çeşitli olmak.

taha / tâhâ

• Kur'an-ı Kerim'de mukattaat-ı hurufiyeden olup Cenab-ı Hak ile Peygamberimiz (A.S.M.) arasında bir şifredir.
• Peygamberimizin (A.S.M.) bir ismidir. Mânası hakkında muhtelif rivayetler vardır.

tayy-i mekan / tayy-i mekân

• Mekânı ortadan kaldırmak. Bir şahsın bir anda muhtelif yerlerde görünmesi.

tebelbül

• Lisanların muhtelif ve muhtelit olması. Bazısı Arapça, bazısı Farsça ve Türkçe olmak gibi.
• Karışıklık.

tebelbül-ü akvam

• Muhtelif kavimlerden ibaret bir cemaatin kısım kısım olmaları, muhtelif dil konuşmaları.

tehavil

• Muhtelif renkler, çeşitli renkler.

teşahus

• Deprenmek. Muhtelif etmek, çeşitli yapmak.

tevcih-i kelam / tevcih-i kelâm

• Sözle işarette bulunmak.
• Birbirinin zıddı muhtelif mânaya gelebilen kelimeyi sözde kullanmak.

yasin

• Yâ Seyyid yâ insan gibi muhtelif manalar rivayet edilir. Şifredir Hazret-i Peygamber'in (A.S.M.) fıtraten, hilkaten, edeben ve ahlâken en yüksek olduğu herkesçe bilindiğinden bu isim kendisine verilmiştir.