ani

• (Çoğulu: Anat-Unât) Mütevazi, alçak gönüllü.
• Köle
• Meşgul.
• Iztırab çeken. Muztarib.
• İşçi.
• Müfettiş.
• Tahsildar. (Müennesi: Aniye)

aşık / âşık

• Çok fazla seven. Mübtelâ. Birisine tutkun.
• Saz şairi.
• (Cümledeki yerine göre) : Ahbab, hazret, ma'hut, seninki gibi mânâlara gelir. (Müennesi: Aşıka)

bedri / bedrî

• Bedr'e ait ve onunla alâkalı.
• Erkek ismidir. (Müennesi: Bedriye)

cem-i müennes

• Gr: Müfredinin şeklini bozmadan sonundaki müennes alâmeti olan (e "t") kaldırılıp yerine (ât) getirilir. Müslime(t) : Müslimât gibi.

cem-i sahih

• Gr: Bu cemi yapıldığı zaman müfredinin şekli bozulmaz. İki türlüdür. Cem-i müzekker, Cem-i müennes.
• Mat: Toplama.

deri

• Farsçanın sahihi, fasih olanı. (Kapı demek olan "der" ismi Farsça olduğu halde Arapça sayılarak müennesi "deriyye" yapılmıştır.) (Farsça)
• Havası hoş ve lâtif. Yeşilliği bol olan dağ eteği. (Farsça)

e

• Gr: İstifham, sorgu edatı. (Ezehebe Nuri: Nuri gitti mi? derken Ezehebe'nin başındaki "E" harfi gibi)
• Arapça kelimelerin sonuna "e" gelerek onları müennes yapmaya yarar. Âdil, Âdile... Emin, Emine... Kâmil, Kâmile... Nuri, Nuriye... gibi.

egarr

• Çok parlak ve kıymetli. Beyaz şey.
• İşi güzel ve hatırlı olan kimse, aziz ve şerefli. (Müennesi daha çok müsta'meldir: Şeriat-ı Garrâ gibi.)

elha

• Malâyâni ve boş konuşan.
• Dizlerinden biri diğerinden büyük olan deve.
• Karnı sarkık olan. (Müennesi: Lahva)

emled

• En genç, çok körpe ve nazik vücut veya dal (Müennesi: Meldâ)

hadra

• (Müennestir) Yeşillik.
• Sebze. En yeşil. Pek yeşil.

hali'

• Boşanmış erkek, zevcesini şer'an terketmiş adam. (Müennesi: Hâlia'dır.)
• İtaatsız, isyan eden, utanmaz, kayıtsız, hayasız.
• Kovulmuş.
• Soyulmuş.

halib

• (Çoğulu: Halebe) Aldatıcı, hilekâr, sahtekâr. (Müennesi: Hâlibe'dir.)

halide

• Hâlid'in müennesidir.

halis / hâlis

• Hilesiz. Katıksız. Saf. Duru. Saffetli.
• Pek beyaz.
• Evvelce karışık iken kusuru zâil olan.
• Her ameli, yalnız Allah rızası için işleyen. (Müennesi: Hâlise'dir)

hamra

• (Müennes) Çok kırmızı, kızıl renk.
• Şiddet ve meşakkatli geçen yıl.
• Şiddetle olan ölüm.
• Arap olmayan cinsten.
• Yüzü kızarmış kadın.

havra

• (Ahver'in müennesidir.) Çok beyaz veya çok beyaz gözlü. Ahu gözlü kadın.

hüsna

• (Ahsen'in müennesidir) İyi zan. En güzel. Amel-i sâlih. Pek güzel.
• Cennet.
• İyi amel ve haslet. Cenab-ı Hakk'ı görmek ve Ona iman ve ubudiyetle şereflenmek.
• Düşman üzerine fevz ve zafer bulmak, şehidlik.

ihda

• (Müennes) Bir. Ehad.

ıhve-i müteferrikin / ıhve-i müteferrikîn

• Ana baba bir veya yalnız ana bir yahut da yalnız baba bir erkek kardeşler. (Müennesi: "Ahavat-ı müteferrikat'tır)

keffaret

• (Masdar gibi kullanılıyorsa da "keffâr" mübalâğa isminin müennesi olup, asıl mânası: örtücü ve imhâ edici demektir.) Bir mecburiyet altında veya yanlışlıkla işlenmiş günahı affettirmek ümidiyle şeriata uygun olarak verilen sadaka veya tutulan oruç.
• Günahtan arınma.

kelamın kuyudat ve keyfiyatı / kelâmın kuyudat ve keyfiyatı

• Kelâmın küllünü meydana getiren harf, kelime gibi parçalarıyla, bunların sarf ve nahiv yönünden hususiyetleri. Meselâ: Müzekkerlik - müenneslik, mârifelik - nekrelik, mübtedâ - haber, sıfat - mevsuf gibi.

kübra

• (Ekber'in müennesi) Büyük, daha büyük, en büyük.
• Man: İkinci kaziye (İkinci önerme). Yâni, hadd-i ekberin bulunduğu cümle.

leha

• (Lehu. nun müennesidir) Hakkında. O kadın için.

minha

• (Çoğulu: Minhünn) Bundan, ondan. (Müennes hâli)

müennes

• Dişi. Müzekkerin mukabili.
• Gr: Hakiki, itibarî veya söylenişi cihetiyle "dişi" olan kelime.Müennes-i hakikî : Müzekker kelimenin sonuna bir "e-a" ilâve ederek yapılan kelime. Meselâ: (Kâtib: ): Erkek yazıcı. (Kâtibe: ): Kadın yazıcı.Sonu "e" ile biten kelimeler ekseriyetle müennestir

müennes-i semai / müennes-i semaî

• Gr: Kelimenin kendisinde müenneslik edatı olmadığı halde, müennes sayılan ve öyle kullanılagelen kelime. Yed, şems... gibi.

müsteva

• Gr: Müzekker ile müennesi şâmil olan, içine alan.

müstevi

• Düz. Her tarafı bir, doğru. Tesviye görmüş.
• Düzlem.
• Gr: Müennes ve müzekkeri bir olan isim. Sıfat.

müzekker

• Erkek, er.
• Gr: Müennesin zıddı. Kelimeyi erkek gösteren. (İsim, zamir, sıfat, fiil).

rebsa'

• Müenneslik özelliğindendir.
• Katı nesne.

sagat

• Aslı "sagavet" olup, bir cihete meyil demek olan "sagav" masdarından fiil-i mâzi müfred müennesdir. Muzarisi : "tasgi" gelir. " Velitasgi ileyh"; söz dinlemek veya dikkat edip kulak vermek, imâle-i guş etmek demek olan ısga da, bundan müştaktır.

semai müennes / semaî müennes

• Bir kaideye bağlı olarak müennes işareti olmayıp kelimenin aslında müenneslik var gibi kabul edilen ve işitilmekle öğrenilen müennes kelime.

te'nis

• Bir kelimenin sonuna te'nis alâmeti olan ( ) ilâve ederek müennes yapmak.

teennüs

• (Üns. den) Müennes olma.
• Kadınlaşma. Kadın gibi hareketlerde bulunma.

ünuset

• Dişilik. Müennes oluş.

ya

• "Hey, ey!" mânasında nida olarak kullanılır. Arapçada başına geldiği kelimenin i'rabını ötre okutur. "Yâ-Halimu, Yâ-Rahimu" da olduğu gibi. Yâ, terkibli kelimelerin başına gelirse; baştaki kelimeyi "üstün" meftuh okutur. "Yâ Rabbe-l Âlemîn" de olduğu gibi."Yâ" üç şekilde kullanılır:1- Müennes zamiri

yüsra

• Sol taraf. Sol el. (Eyser'in müennes)

za

• Sâhib, malik, erbab, ehil mânalarında olup, "Zî" ve "Zû" şeklinde de kullanılır. (Müennesi "Zât" dır)

zat / zât

• Hürmete lâyık kimse.
• Kendi. Öz, asıl.
• Ehil. Sâhib. (Zu'nun müennesi)