a'cam

• Acemler; Arap milletinden olmayanlar.

a'la-yı illiyyin / a'lâ-yı illiyyîn

• Cennette en yüksek derece. Cenâb-ı Hakkın indinde en iyilerin ve kâmillerin derecesi.

abide

• Uzun müddet dillerde destan olup kalan beliye ve dâhiye.
• Bir milletin târihinde büyük bir değeri hâiz olan vak'a.
• Fesahat ve belâgatı dolayısıyle benzeri söylenemeyen şiir.
• Tarihte yüksek ve hâkim bir mevkide olan vak'aları veya büyükleri yaşatmak için yapılan bina.

acem

• Arap milletinden olmayan başka milletler.

adab-ı milliye / âdâb-ı milliye

• Millete ait edep ve terbiyeler.

adat-ı milliye / âdât-ı milliye

• Millî adetler.

afgan

• Afganistan. Afgan krallığı, Afganistan milleti.

ahamire

• Acem milletinden bir tâife.

akref

• Anası Arabdan babası başka milletten olan kimse.

akvam / akvâm

• (Tekili: Kavim) Kavimler. Milletler. Toplumlar.

• Kavimler, milletler.

akvam-ı islamiye / akvam-ı islâmiye

• Müslüman kavimler, milletler.

akvam-ı saire / akvâm-ı sâire

• Diğer milletler.

akvam-ı şarkiye

• Doğu milletleri, kavimleri.

akvam-ı şarkiye-i şimali / akvam-ı şarkiye-i şimalî

• Kuzeydoğu kavimleri, milletleri, ulusları.

alem-i islam / âlem-i islâm

• İslâm dünyası. İslâm milletleri.

amele

• (Tekili: Âmil) Âmiller. Amel edenler.
• Irgat, işçi.

an'anat-ı milliye-i islamiye / an'anât-ı milliye-i islâmiye

• İslâmî ve millî gelenekler.

anarşi

• yun. Başıboşluk. Din ve nizam tanımamak. Din ve nizam düşmanlığı. Birden başıboş kalmak. Başta hükümet olmamak. Hükümetinin otoritesi kalmamış olan bir milletin durumu.

anasır-ı islamiye / anâsır-ı islâmiye / عَنَاصِرِ اِسْلاَمِيَه

• Müslüman unsurlar, milletler.

• İslâm milletleri.

ankara maarif dairesi

• Ankara Eğitim Dairesi; Millî Eğitim Bakanlığı.

arabistan

• Arap milletinin yoğun olarak bulunduğu Ortadoğu bölgesi.

asabiyet-i kavmiye

• Kavminin ve milletinin örf, âdet ve değerlerine körükörüne bağlılık, ırkçılık.

• Vatanperverlik. Menfi milliyetçilik, Asabiyet-i câhiliye, asabiyet-i milliye, asabiyet-i nev'iyye gibi tabirler de aynı mânayı ifâde eder..

asabiyet-i nev'iye ve milliye

• Kavim ve tür milliyetçiliği.

asabiyeten

• Milliyet ve soy açısından.

asabiyyet

• Sinirlilik. Fart-ı gayret. İmân ve İslâmiyeti, kendi akrabasını, vatanını, din veya milliyetini müdâfaa etmek gayreti. Hamiyyet.

asabiyyet-i cahiliyye

• İslâmiyetten evvelki câhiliyyet asabiyyeti. Menfi milliyet. Irkçılık, yani, aşırı derecede kendi kavim ve kabilesini koruma ve iltizam gayreti.

asabiyyeten

• Asabi olarak. Sâde kendi milliyetini, soyunu sevmekle.

asl-ı millet

• Milletin aslı, kökü.

avamil / avâmil

• Âmiller, sebepler.
• Arap nahvine ait ve bu isimdeki kitap.

ba-i cerre / bâ-i cerre

• Arabçada kendinden sonraki kelimeyi "esre" okutan bâ. (Bismillâhi'deki gibi).

bab-ı seraskeri / bâb-ı seraskerî

• Serasker kapısı. Eski Milli Müdafaa Vekâleti. Milli Savunma Bakanlığı. Şimdiki İstanbul Üniversitesi'nin kapısı.

bakara suresi / bakara sûresi

• Kur'an-ı Kerim'in 2. Sûresi olup Medine-i Münevvere'de nâzil olmuştur. (Bu sûre, Mûsâ Aleyhisselâm'ın risâleti ile o milletin seciyelerine girmiş olan bakarperestlik mefküresini kesip öldürdüğünü, bir bakarın zebhi ile anlatır ve şu cüz'i hadise ile beşerin dünyevî menfaatlarına en çok vesile olan ş

beraat satışı / berâât satışı

• Zekât toplayan âmillerin (memurların), köylüden alacakları zekât ve uşrun cins ve miktârını gösteren ve berâât adı verilen senedlerin satışı.

besmele / بَسْمَلَه

• Bismillahirrahmanirrahim'in kısaltılmış ismi. Müslüman her işine Bismillah ile başlar. Yani her işi Allah adına ve Allah için yapar. Atomlardan yıldızlara kadar her varlık da Allah adına ve Allah için hareket eder. İnsan da Bismillah diyemiyeceği, yani Allah'ın emri ve izni olmayan bir işi ve hareke

• Bismillâhirrahmânirrahîm'in kısaltılmış ismi.

• Bismillâhirrahmânirrahîm sözü.

• Bismillahirrahmanirrahim.

• Bismillahirrahmanirrahim cümlesinin adı.

besmele-i şerife

• Bismillâhirrahmânirrahîm cümlesi.

beyn-el milel

• Milletler arası. (International)

beynelmilel / بَيْنَ الْمِلَلْ

• Milletler arası, uluslararası.

• (Beyn-el milel) Milletler arası. Milletler arasında. International.

• Milletlerarası.

• Milletler arası.

beyza / beyzâ

• Çok beyaz.
• Demirden savaşçı başlığı.
• Yumurta.
• Millet-i beyzâ: Beyaz millet, müslümanlar.

beyzat-ül islam

• İslâm milleti.
• İslâm'ın yayıldığı saha, İslâm ülkesi.
• İslâm'ın hakiki merkezi.

bolşeviklik

• (Bolşevizm) Rusya'da kanlı komünizm ihtilalini yapan ve bütün hür dünya milletlerinin de aynı ihtilal metotlarıyla komünizmin hâkimiyeti altına gireceğini savunan Marksist Leninist siyasî görüş. Bu görüşün temsilcileri önce Rus halkını aldattılar, onlara en çok özledikleri şeyleri va'dederek onları

cem'iyyet-i akvam / cem'iyyet-i akvâm / جمعيت اقوام

• (Milletler Cemiyeti) Birinci Dünya Savaşından sonra kurulan ilk Birleşmiş Milletler Cemiyetinin bizdeki adıdır.

• Birleşmiş Milletler.

cemiyat-ı akvamiye

• Milletler topluluğu.

cemiyet-i milli / cemiyet-i millî

• Millî cemiyet, topluluk (İttihad Terakki).

cemiyet-i milliye

• Millî topluluk.

cesaret-i milliye

• Millî cesaret.

cil

• Cemaat, insan güruhu. Millet. Boy, aşiret, kuşak.

cinsiyet

• Belli bir tür ve milletten olma.

coğrafya

• Yeryüzünün şimdiki hâlini çeşitli cihetlerden inceleyen ilim. Bölümlerinden olan Fizikî Coğrafyada: Karalarla denizlerin durumları ve iklimleri;İktisadî Coğrafyada: Toprak mahsulleri, sanayi ve ticaret işleri;Siyasî Coğrafyada: Irk, dil, millet hususiyetleri ve devlet sınırları anlatılır.Bunlardan b

cumhuriyet

• Devlet reisi, millet veya Millet Meclisleri tarafından seçilen hükümet şekli. Demokraside temsili hükûmet şekli. Halkın hür olarak seçtiği temsilciler (Millet vekilleri ve senatörler) aracılığı ile egemenliğini, (hâkimiyetini) kullanmasına dayanan hükûmet şekli. Cumhuriyetin birbirinden farklı üç ta

diplomat

• yun. Memleket hakkında siyasi söz sâhibi. Dış meseleler hakkında milletlerarası işlerle uğraşan siyaset adamı.
• Becerikli, söz söyliyebilen.

• Memleket ve millet meseleleri hakkında siyasî söz sahibi.

eazım-ı millet / eâzım-ı millet

• Millet büyükleri.

ebu firas el-hamedani / ebû firâs el-hamedânî

• Meşhur Arap şâirlerindendir. 932 yılında Musul'da doğdu. Hamedan devleti hükümdarı Seyfü'd-Devle'nin himâyesinde yetişti. Arap milletinin asâleti ve Seyfü'd-Devle'yi öven çok sayıda kaside ve mersiye yazdı. 968 tarihinde öldü.

ecnebi

• Yabancı. Garip. Alışmamış. Başka milletten olan.

efkar-ı amme-i millet / efkâr-ı âmme-i millet

• Kamuoyu, milletin fikir ve düşünceleri.

efrad-ı millet / efrâd-ı millet / اَفْرَادِ مِلَّتْ

• Milletin fertleri, vatandaşlar.

• Milletin fertleri.

ehl-i gayret ve hamiyet

• Din, aile, millet, vatan gibi değerleri koruma duygusu ve gayretinde olanlar.

ehl-i hall ü akit

• Bir ülkeyi yönetme, bir devlet başkanını seçme veya azletme yetkisine sahip kişiler, millet vekilleri.

ehl-i hükümet

• Hükümete mensup kimseler, milleti idare edenler.

ehl-i salib / ehl-i salîb

• Haç sâhipleri. Târihte papalığın teşvikiyle müslümanlara karşı birleşerek seferler tertipleyen, milyonlarca insanın canına kıyan, devletlerin yıkılmasına sebeb olan hıristiyan milletler topluluğu, haçlılar, hıristiyanlar.

ekalliyet

• (Akalliyet) Bir hükümetin tebaiyyeti altında yaşayan, yabancı din ve milliyete mensub olup, ekseriyeti teşkil etmeyen halk. Azlık. Azınlık.

el-kürdi / el-kürdî

• Kürt milletinden olan.

elibba'

• (Tekili: Lebib) Akıllılar, kâmiller, kemalât sahipleri, olgun kimseler.

emyal

• (Tekili: Mil) Miller.

emyal-i bahriyye

• Deniz milleri. 6080 kadem, yani 1852 metreden ibaret olan deniz mesafesi.

ermeni

• Eskiden batı Asya'nın kuzey kısmında ve Avrupa'nın Asya'ya komşu olan bazı yerlerinde dağınık şekilde yaşayan bir milletti ki, İranlılar ve Romalılar tarafından birçok defa mağlub edilmeleri üzerine çeşitli yerlere dağılmışlardır. Ve bu dağılma sonucunda büyük şehirlere de yerleşerek san'at, kuyumcu

esaret

• Esirlik. Kölelik. Kullara kendini teslim etmiş olmak. Başka milletten olanlara boyun eğmek.

eşaviz

• Halk. Millet. Nâs.

esirre

• Tahtlar, oturulacak yerler.
• Milletin belli başlı ileri gelenleri.

etnografya

• (Etnografi) yun. Kavmiyyat. Kavimlerin, milletlerin gelişmesini, terakkisini ve has vasıflarını inceleyen, onların kültürlerinden bahseden ilim kolu.

felek

• Gök, gök katı, devir.
• Tâli', baht.
• Büyük ve dâirevi olan şey.
• Her gök seyyaresinin gezdiği âlem.
• Dünyâ, âlem,
• Bir zilli âlet.
• Yuvarlak kütük, kızak. (Felek her türlü esbab-ı cefasın toplasın gelsin Dönersem kahpeyim millet yolunda bir azimetten

fikr-i milliyet

• Milliyetçilik düşüncesi.

fürs

• Farslılar, Fars milleti.
• Eski İran.

gaza / gazâ

• Din vatan ve millet gibi mukaddes değerler uğruna yapılan cihat ve mücadele.

grev

• İşçilerin isteklerini işverene kabul ettirmek için, işlerini hep birlikte bırakmaları.İslâmiyette işçi hakları çok ciddi korunmakla beraber, grev ve benzeri hareketlere başvurulması istenmez. Çünki grev, millî gelire zarar verdiği gibi, sosyal grupları doğurmakla boğuşmalarına ve dolayısıyla da mill (Fransızca)

gurur-u milli / gurur-u millî

• Millî gurur.

gurur-u milliye

• Millî gurur.

hablü'l-metin-i milliyet / hablü'l-metîn-i milliyet

• Kopmaz bir bağ ile insanları birbirine bağlayan milliyet, millî özellikler.

hace-i evvel / hâce-i evvel

• Milletin ilmen ve fikren terakki etmesi için, çeşitli bilgileri, halkın rahatlıkla anlayabileceği bir lisan ile yayan kimse.

hadim / hâdim

• (Hidmet. den) (Çoğulu: Huddâm) Hademe, hizmetçi, hizmet eden, işe yarayan.
• İmân ve İslâmiye'te ve millete faydalı olmağa çalışan.
• Erkekliği yok edilmiş olanlar. Bunlardan saraylarla büyük kişilerin konaklarında çalışanlara Hadim ağası denilirdi. Osmanlı İmparatorluğunda bunla

hadisat-ı ümem-i salife / hâdisât-ı ümem-i sâlife

• Geçmişteki milletlerin başına gelen hâdiseler.

hain-i millet

• Millete ihanet eden.

hakikat-i milliyet

• Millî yapıları.

hakimiyet-i millet / hâkimiyet-i millet

• Millî egemenlik.

hakimiyet-i milliye / hâkimiyet-i milliye

• Millî egemenlik (İslâm dini, şeriatı ve inancının egemenliği).

hamiyet

• Gayret.
• Nâmustan gelen gayretle utanma veya kızma.
• İstinkâf etmek.
• Mukaddesatı ve milletin haklarını, mâmus ve haysiyeti korumak hususlarında gösterilen gayret ve ihtimam hasleti. İman ve İslâmiyeti ve Hz. Peygamber'in (A.S.M.) Sünnet-i Seniyyesini ve din ve mücahede

• Din ve millet gibi önemli değerleri koruma ve bunlara hizmet etme duygusu.

hamiyet-füruş

• Kendini beğenerek vatanı ve milleti koruma noktasında çok gayretli olduğunu iddia eden.

hamiyet-i aliye / hamiyet-i âliye

• Din, millet gibi mukaddes değerleri en üst düzeyde koruma duygusu ve gayreti; millî onur ve haysiyet.

hamiyet-i diniye-i milli / hamiyet-i diniye-i millî

• Dinî ve millî esasların harekete geçirdiği hamiyet ve gayret duygusu.

hamiyet-i milliye

• Millî fedakârlık.

hamiyet-i milliye ve vataniye

• Millet ve vatan için gösterilen fedakârlık, gayret.

hamiyetperver / حَمِيَتْپَرْوَرْ

• Din, millet gibi üstün değerleri koruma gayretinde olan.

• Vatan ve milleti için gayret gösteren.

hamiyyet

• Dîni, milleti himâye etmekte, korumakta, şerefini savunmakta tenbellik etmeyip, bütün kuvveti ile gayret etmektir.

harbiye nazırı

• Askerlik işleriyle alâkalı dairenin başında bulunan memura verilen ünvandır. Kuva-yı Milliyenin Anadolu'da kurduğu hükümette "Milli Müdafaa Vekili" adını taşıyan bu ünvan, Osmanlı Hükümetine 1908 Temmuz inkılâbı arifesinde kurulan Said Paşa kabinesiyle girmiştir. Ondan evvel "Serasker" adını taşıyor

harbiye nezareti

• Osmanlı Devletinde Harb Bakanlığı, bugünkü Millî Savunma Bakanlığına verilen ad.

harekat-ı milliye / harekât-ı milliye

• Millî mücedele hareketleri.

hars-ı ırki / hars-ı ırkî

• Milli maarif, ırkî hars.

hasb

• (Haseb) Birisinin sülâlesi cihetinden iftihar yolu ile saydığı iyilik. Mal, din, millet. Kerem, fiil ve amelde yüksek şeref, iyi iş, sâlih amel. Şeref, asalet, şan, kadr ve haysiyet.
• Dolayı, cihetiyle, gereğince.

haysiyet-i milliye

• Millî haysiyet, şeref.

hazine-i millet

• Millet hazinesi.
• Maliye idaresi.

hidemat-ı amme / hidemat-ı âmme

• Umuma ait vazifeler. Kamu görevleri. Millete fayda veren hizmetler.

hiss-i milli ve dini / hiss-i millî ve dinî

• Dinî ve millî his.

hizb-üş şeytan

• Şeytana ve nefislerine tâbi olanların grubu. Allah'ın kanun ve nizamına tâbi olmadan kafalarına güvenerek ve nefsanî arzularına uyarak gitmek isteyenler. Milleti, memleketi ve mukaddesatı yıkmağa çalışan ve ahlâksızlığa alıştıranların ve dinsizlerin topluluğu ve cereyanı.

hizmet-i milliye

• Millî hizmet.

hizmet-i milliye ve vataniye

• Millete ve vatana hizmet.

hizmet-i vataniye ve milliye

• Millet ve vatan için yapılan hizmet.

hukuk-u milel

• Beynelmilel hukuk. Milletlerarası hukuk.

hükumet-i milliye / hükûmet-i milliye

• Millî hükümet, idare.

ianat-ı milliye / iânât-ı milliye

• Millî yardımlar.

ianat-ı milliye-i islamiye / ianât-ı milliye-i islâmiye

• Millî ve İslâmî yardımlar.

icma-ı millet

• Milletin görüş birliğine varması.

idare-i millet

• Milleti idare etme, yönetme.

iftihar madalyası

• Padişaha sadakat gösterenlere, tarım ve san'atın ilerlemesine çalışanlara, yangın ve sâri hastalık anında devlet ve millete büyük hizmetleri dokunanlara verilmek üzere II. Abdülhamid'in irade-i seniyesiyle altın ve gümüşten olmak üzere çıkarılan madalya. (1886 ve 1887) Madalyanın ön yüzünde yukarı k

ihsanperver

• İhsan edici. İyiliği çok sever. (İhsan ihsandır, eğer nev'e olsa veya muhtaca ve fakire olsa. Sehavet o vakit tam sehavettir, eğer millet için olsa, yahut milleti tazammun eden bir ferde olsa güzeldir. Şayet muhtaç olmayan şahsa olsa, şahsı tembel eder. Çingeneliğe alıştırır. Elhasıl, millet bâkidir (Farsça)

ihtilaf-ı din

• Biri müslim, diğeri gayr-ı müslim olmak gibi ayrı dinde bulunmak. Din ayrılığı miras almağa mânidir. Binaenaleyh gayr-i müslim, müslimin; müslim de gayr-i müslimin mirasına nâil olamaz. Fakat müslim olmayan milletler arasında din ayrılığı miras almağa mani değildir.

ihya-yı millet / ihyâ-yı millet

• Milletin diriltilmesi, canlandırılması.

imtilal

• Bir millete karışma.

intibah-ı milli / intibah-ı millî

• Millî uyanış.

intikam-ı milliyet

• Milletçe duyulan hırs ve öfke.

ırk

• Ayrı soyda olan, ayrı dilde konuşan değişik kültüre sâhip, şeklî özellikleri bulunan insan topluluğu, millet.

islav

• Rus, Ukran, Beyaz Rus, Çek, Slovak, Leh, Sloven, Sırp, Hırvat ve Bulgar gibi milletlere, lisanlarındaki yakınlık dolayısıyla verilen ortak isim. (Fransızca)

ittihad-ı islam / ittihad-ı islâm

• İslâm birliği. İttihad-ı İslâmın varlığı ve devamı için: 1-İslâm milliyetini esas alıp, menfi unsuriyet fikrini bırakmak. 2-İslâm dünyasındaki dini cemaatler, gayede ve dinî esaslarda ittifak edip teferruat meseleleri medar-ı niza etmemek. 3-İslâm devletleri arasında meşveret-i şer'iyeyi yapmak.Bunl

ittihad-ı millet / ittihâd-ı millet

• Milletin birliği; aynı topraklar üzerinde yaşayan ve aralarında din, dil, duygu, ortak tarih, ülkü, gelenek ve görenek birliği olan insan topluluğunun birlik ve beraberliği.

ittihad-ı milli / ittihad-ı millî

• Millî birlik.

izzet-i milliye

• Millî izzet ve şeref.

kahraman-ı milli / kahraman-ı millî

• Millî kahraman.

kalb-i millet

• Milletin kalbi.

kalb-i umumi-i müşterek-i millet / kalb-i umumî-i müşterek-i millet

• Milletin genel olarak kalbi.

kamara

• Vapurlarda mevki sayılan odalar ve salonlar.
• Gemide kaptan gibi erkâna mahsus odalar.
• Buğday ve arpa gibi mahsul demetlerinden harman yerinde yapılan küme.
• Avrupa devletlerinde millet meclisi.

kamet-i merdane-i istidad-ı milliye / kâmet-i merdane-i istidad-ı milliye

• Millî yeteneğin mert görünüşlü endamı, boyu.

kamilin / kâmilîn

• Kâmiller.

kavm

• (Kavim) Bir peygambere tâbi ve bağlı insan topluluğu. Aralarında dil, âdet, örf, kültür birliği olan cemâat, topluluk. Millet. Bir işe başlamak.
• Pazar kurmak.
• Müşteri ile anlaşmak.

• Kavim, millet, halk.

kavm-i arab

• Arab kavmi, milleti.

kavm-i arap

• Arap kavmi, milleti.

kavmi / kavmî

• Kavme ait; olumsuz mânâda milliyetçilikle ilgili.

kavmiyet

• Kavimcilik. Milliyetçilik. Bir kavmin hususiyetleri.

kavmiyetçilik

• Irkçılık, olumsuz milliyetçilik.

kelime-i menhute

• Aslı iki kelime olan bir tâbirin bir kelime ile söylenişi: "El Hamdüllilâh" yerine "Hamdele" söylenmesi gibi. "Bismillâh" yerine "Besmele" denmesi gibi.

kemal

• Kâmillik, olgunluk. Olgunlaşma. Erginlik. Bütün güzel sıfatlarla muttasıf olmak. Fazilet.
• Değer, baha.
• Fazlalık.
• Sıdk ile yapılan güzel iş.

kırgız

• Türk Milletlerinden büyük bedevi bir kavim olup Asyanın kuzeybatısında ve Türkistanla Sibirya arasında, başka bir deyimle Türkistanın kuzey taraflarında ve Doğu Türkistanın kuzeyinde olarak Rusya ile Çin hududunda bulunuyorlar. Batı tarafındakilere Kırgız ve Kazak; Çin hududundakilere ise Kara Kırgı

köle

• Bütün tarihî devirlerde başka milletlerden, yabancılardan zorla kaçırılıp hürriyetten mahrum hale getirilerek hizmette kullanılan erkek. (Türkçe)

kozmopolit

• Her yabancı şeye karşı alâka gösteren, milliyet duygularından mahrum kimse. (Fransızca)
• Çeşitli milletlerden insanları içine alan. (Fransızca)

kudsi milliyet / kudsî milliyet

• Kutsal İslâm milliyeti.

kültür

• Bir milletin maddî ve mânevî varlıkları, yaşayış ve davranış şekli, kazanılan genel bilgi.

kümmel

• (Tekili: Kâmil) Kâmiller. Olgunlar. İlmen, dinen ve mânen kâmil olan büyük zatlar. Büyük mâneviyat ve fazilet sahibi insanlar.

kümmelin / kümmelîn

• (Tekili: Kâmil ve kümmel) Kâmiller.

• Kâmiller; büyük mâneviyat ve fazilet sahibi olgun kimseler.

kut'ül amare / kut-ül amare / كوتول امار

• Kut'ül Amare ne demektir?

  Yeni kurulan Osmanlı 6. Ordusu'nun Komutanlığı'na atanarak 5 Aralık'ta Bağdat'a varan Mareşal Colmar Freiherr von der Goltz Paşa'nın emriyle Irak ve Havalisi Komutanı Miralay (Albay) 'Sakallı' Nurettin Bey'in birlikleri 27 Aralık'ta Kut'u kuşattı. İngilizler Kut'u kurtarmak için General Aylmer komutasındaki kolorduyla hücuma geçti ancak, 6 Ocak 1916 tarihli Şeyh Saad Muharebesi'nde 4.000 askerini kaybederek geri çekildi. Bu muharebede 9. Kolordu Komutanı Miralay 'Sakallı' Nurettin Bey görevinden alındı ve yerine Enver Paşa'nın kendisinden bir yaş küçük olan amcası Mirliva Halil Paşa (Kut) getirildi.
  İngiliz Ordusu, 13 Ocak 1916 tarihli Vadi Muharebesi'nde 1.600, 21 Ocak Hannah Muharebesi'nde 2.700 askeri kaybederek geri püskürtüldü. İngilizler mart başında tekrar taarruza geçti. 8 Mart 1916'da Sabis mevkiinde Miralay Ali İhsan Bey komutasındaki 13. Kolordu'ya hücum ettilerse de 3.500 asker kaybederek geri çekildiler. Bu yenilgiden dolayı General Aylmer azledilerek yerine General Gorringe getirildi.

  Kut'ül Amare zaferinin önemi

  Kût (kef ile) veya 1939’dan evvelki ismiyle Kûtülamâre, Irak’ta Dicle kenarında 375 bin nüfuslu bir şehir. Herkes onu, I. Cihan Harbinde İngilizlerle Türkler arasında cereyan eden muharebelerden tanır. Irak cephesindeki bu muharebeler, Çanakkale ile beraber Cihan Harbi’nde Türk tarafının yüz akı sayılır. Her ikisinde de güçlü düşmana karşı emsalsiz bir muvaffakiyet elde edilmiştir.
  28 Nisan 1916’da General Townshend (1861-1924) kumandasındaki 13 bin kişilik İngiliz ve Hind askerlerinden müteşekkil tümenin bakiyesi, 143 günlük bir muhasaradan sonra Türklere teslim oldu. 7 ay evvel parlak bir şekilde başlayan Irak seferi, Basra’nın fethiyle ümit vermişti. Gereken destek verilmeden, tecrübeli asker Townshend’den Bağdad’a hücum etmesi istendi.
  Bağdad Fatihi olmayı umarken, 888 km. yürüdükten sonra 25 Kasım 1915’de Bağdad’a 2 gün mesafede Selmanpak’da miralay Nureddin Bey kumandasındaki Türk ordusuna yenilip müstahkem kalesi bulunan Kût’a geri çekildi. 2-3 hafta sonra takviye geleceğini umuyordu. Büyük bir hata yaparak, şehirdeki 6000 Arabı dışarı çıkarmadı. Hem bunları beslemek zorunda kaldı; hem de bunlar Türklere casusluk yaptı.

  Kût'a tramvayla asker sevkiyatı

  İş uzayınca, 6. ordu kumandanı Mareşal Goltz, Nureddin Bey’in yerine Enver Paşa’nın 2 yaş küçük amcası Halil Paşa’yı tayin etti. Kût’u kurtarmak için Aligarbi’de tahkimat yapan General Aylmer üzerine yürüdü. Aylmer önce nisbî üstünlük kazandıysa da, taarruzu 9 Mart’ta Kût’un 10 km yakınında Ali İhsan Bey tarafından püskürtüldü.
  Zamanla Kût’ta kıtlık baş gösterdi. Hergün vasati 8 İngiliz ve 28 Hindli ölüyordu. Hindliler, at eti yemeği reddediyordu. Hindistan’daki din adamlarından bunun için cevaz alındı. İngilizler şehri kurtarmak için büyük bir taarruza daha geçtiler. 22 Nisan’da bu da püskürtüldü. Kurtarma ümidi kırıldı. Goltz Paşa tifüsten öldü, Halil Paşa yerine geçti. Townshend, serbestçe Hindistan’a gitmesine izin verilmesi mukabilinde 1 milyon sterlin teklif etti. Reddedilince, cephaneliği yok ederek 281 subay ve 13 bin askerle teslim oldu. Kendisine hürmetkâr davranıldı. Adı ‘Lüks Esir’e çıktı. İstanbul’a gönderildi. Sonradan kendisine sahip çıkmayan memleketine küskün olarak ömrünü tamamladı.
  Böylece Kûtülamâre’de 3 muharebe olmuştur. İngilizlerin kaybı, esirlerle beraber 40 bin; Türklerinki 24 bindir. Amerikan istiklâl harbinde bile 7000 esir veren İngiltere, bu hezimete çok içerledi. Az zaman sonra Bağdad’ı, ardından da Musul’u ele geçirip, kayıpları telafi ettiler. Kût zaferi, bunu bir sene geciktirmekten öte işe yaramadı.
  Bu harbin kahramanlarından biri Halil Paşa, Enver Paşa’nın amcası olduğu için; diğer ikisi Nureddin ve Ali İhsan Paşalar ise cumhuriyet devrinde iktidar ile ters düştüğü için yakın tarih hafızasından ustaca silindi. 12 Eylül darbesinden sonra Ankara’da yaptırılan devlet mezarlığına da gömülmeyen yalnız bunlardır.
  Binlerce insanın kaybedildiği savaş iyi bir şey değil. Bir savaşın yıldönümünün kutlanması ne kadar doğru, bu bir yana, Türk-İslâm tarihinde dönüm noktası olan çığır açmış nice hâdise ve zafer varken, önce Çanakkale, ardından da bir Kûtülamâre efsanesi inşa edilmesi dikkate değer. Kahramanları, yeni rejime muhalif olduğu için, Kûtülamâre yıllarca pek hatırlanmadı. Gerçi her ikisi de sonu ağır mağlubiyetle biten bir maçın, başındaki iki güzel gol gibidir; skora tesiri yoktur. Hüküm neticeye göre verilir sözü meşhurdur. Buna şaşılmaz, biz bir lokal harbden onlarca bayram, yüzlerce kurtuluş günü çıkarmış bir milletiz.
  Neden böyle? Çünki bu ikisi, İttihatçıların yegâne zaferidir. Modernizmin tasavvur inşası böyle oluyor. Dini, hatta mezhebi kendi inşa edip, insanlara doğrusu budur dediği gibi; tarihi de kendisi tayin eder. Zihinlerde inşa edilen Yeni Osmanlı da, 1908 sonrasına aittir. İttihatçıların felâket yıllarını, gençlere ‘Osmanlı’ olarak sunar. Bu devrin okumuş yazmış takımı, itikadına bakılmadan, münevver, din âlimi olarak lanse eder. Böylece öncesi kolayca unutulur, unutturulur.
  Müşir İbrahim Edhem Paşa’nın oğlu Sakallı Nureddin Paşa (1873-1932), sert bir askerdi. Irak’ta paşa oldu. Temmuz 1920’de Ankara’ya katıldı. Fakat karakterini bilen M. Kemal Paşa, kendisine aktif vazife vermek istemedi. Merkez kumandanı iken Samsun’daki Rumları iç mıntıkalara sürgün ettiği esnada çocuk, ihtiyar, kadın demeden katliâma uğramasına göz yumdu. Bu, milletlerarası mesele oldu. Yunanlılar, bu sebeple Samsun’u bombaladı. Nureddin Paşa azledildi; M. Kemal sayesinde muhakemeden kurtuldu. Sonradan Kürtlerin de iç kısımlara göçürülmesini müdafaa edecektir. Batı cephesinde, kendisinden kıdemsiz İsmet Bey’in maiyetinde vazife kabul etti. İzmir’e girdi. Bazı kaynaklarda İzmir’i ateşe verdiği yazar. I. ordu kumandanı olarak bulunduğu İzmit’te, Sultan Vahîdeddin’in maarif ve dahiliye vekili gazeteci Ali Kemal Bey’i, sivil giydirdiği askerlere linç ettirdi; padişaha da aynısını yapacağını söyledi. Ayağına ip takılarak yerlerde sürüklenen cesed, Lozan’a giden İsmet Paşa’nın göreceği şekilde yol kenarına kurulan bir darağacına asılarak teşhir edildi. Mustafa Kemal Paşa, İstanbul’da bir fedainin vursa kahraman olacağı bir insanı, vuruşma veya mahkeme kararı olmaksızın öldürmeyi cinayet olarak vasıflandırıp kınadı. M. Kemal’e gazi ve müşirlik unvanı verilmesine içerleyen Nureddin Paşa iyice muhalefet kanadına geçti. 1924’de Bursa’dan müstakil milletvekili seçildi. Asker olduğu gerekçesiyle seçim iptal edildi. İstifa edip, tekrar seçildi. Anayasa ve insan haklarına aykırılık cihetinden şapka kanununa muhalefet etti. Bu sebeple antikemalist kesimler tarafından kahraman olarak alkışlanır. Nutuk’ta da kendisine sayfalarca ağır ithamlarda bulunulur, ‘zaferin şerefine en az iştirake hakkı olanlardan biri’ diye anılır.
  Halil Kut (1882-1957), Enver Paşa’yı İttihatçıların arasına sokan adamdır. Sultan Hamid’i tevkife memur idi. Askerî tecrübesi çete takibinden ibaretken Libya’da bulundu. Yeğeni harbiye nazırı olunca, İran içine harekâta memur edildi. Irak’taki muvaffakiyeti üzerine paşa oldu. Bakü’yü işgal etti. İttihatçı olduğu için tutuklanacakken, kaçıp Ankara hareketine katıldı. Rusya ile Ankara arasında aracılık yaptı. Sonra kendisinden şüphelenilince, Almanya’ya kaçtı. Zaferden sonra memlekete dönüp köşesine çekildi. Politikaya karışmadı.
  Ali İhsan Sâbis (1882-1957), Sultan Hamid’i tahttan indiren Hareket Ordusu zâbitlerindendi. Çanakkale, Kafkasya’da bulundu. Irak’ta paşalığa terfi etti. İttihatçı olduğu için Malta’ya sürüldü. Kaçıp Ankara hareketine katıldı. I. batı cephesi kumandanı oldu. Cephe kumandanı İsmet Bey ile anlaşmadı; azledilip tekaüde sevkolundu. M. Kemal’e muhalif oldu. Nazileri öven yazılar yazdı. 1947’de devlet adamlarına yazdığı imzasız mektuplar sebebiyle 15 seneye mahkûm oldu. 1954’te DP’den milletvekili seçildi. Hatıraları, Nutuk’un antitezi gibidir.

kuva-yı milliye / kuvâ-yı milliye

• Milli kuvvetler. Bir milletin sahib olduğu kuvvetleri.
• İstiklâl harbinde Anadoluda kurulan hükümet ve bu hükümetin askeri kuvvetleri.

kuvve-i teşriiye

• Kanun vaz'etme kuvveti. şeriata uyan düsturlar yapma kuvveti.
• Büyük Millet Meclisi.

lisan-ı milli / lisan-ı millî

• Millî dil (ulusal dil).

lugat

• Kelime. Söz.
• Her milletin dili.
• Lügat kitabı, sözlük.

maarif / maârif / معارف

• Maarif nezareti: Millî eğitim bakanlığı.

• Bilimler. (Arapça)
• Kültür. (Arapça)
• Millî Eğitim Bakanlığı. (Arapça)

maarif dairesi

• Eğitim dairesi, Millî Eğitim Bakanlığı.

maarif nazır vekili

• Millî Eğitim Bakan Yardımcısı.

maarif nazırı

• Milli Eğitim Bakanı.

maarif vekaleti / maarif vekâleti

• Millî Eğitim Bakanlığı.

maarif vekili

• Milli Eğitim Bakanı.

maarif yangını

• Millî Eğitim Bakanlığında çıkan yangın.

maarif-i umumiye nezareti

• Maarif vekâleti. Milli Eğitim Bakanlığı.

maçin

• Çin'e tâbi, Doğu Türkistan tarafındaki çöllerde ve Târim nehrinin güneybatısındaki dağlarda oturan Türk milletinden bir kavimdir ve simaca Moğol ile Aryâ cinslerinden mürekkeb oldukları anlaşılıyor. İçlerinde sarı saçlı ve mavi gözlü adamlar dahi bulunuyorsa da lisan bakımından Doğu Türkistan'ın aha

mahamil

• Deve üzerine konan oturulacak sepetler. Mahmiller.
• Kılınç bağ askıları.
• İhtimâller.

maslahat-ı millet nazarında

• Milletin faydası açısından.

me'cuc / me'cûc

• Çok eski zamanlarda, bir duvar arkasında bırakılmış, kıyâmete yakın, yeryüzüne yayılacak olan Nûh aleyhisselâmın oğlu Yâfes'in soyundan gelecek olan kötü bir millet. Yüzleri yassı, gözleri küçük, kulakları çok büyük, boyları kısadır.

meb'us / meb'ûs / مَبْعُوثْ

• Milletvekili.

• Gönderilmiş,
• Peygamber olarak gönderilmiş kimse.
• Öldükten sonra diriltilmiş kimse.
• Halk tarafından seçilerek parlementoda yer alan kimse, millet vekili.

• Gönderilen. Ba's edilen.
• Halk arasından seçilerek Millet Meclisine âzâ edilen.
• Allah tarafından gönderilmiş olan.
• Öldükten sonra diriltilen.

• Milletvekili.

meb'usan / meb'usân

• Mebuslar, milletvekilleri.

• Meb'uslar. Milletvekilleri. (Farsça)

meb'usiyet

• Mebusluk. Milletvekilliği vazifesi.

meb'uslar heyeti

• Millet Meclisi.

meb'usluk

• Milletvekilliği.

mebus / mebûs / مبعوث

• Milletvekili.

• Gönderilen, milletvekili.

• Gönderilmiş. (Arapça)
• Milletvekili. (Arapça)
• Ölümden sonra dirilen. (Arapça)

mebusan / mebusân / mebûsân

• Milletvekilleri.

• Mebuslar, milletvekilleri.

meclis

• Oturulacak, toplanılacak yer.
• Görüşülecek bir mes'ele için bir araya gelmiş insan topluluğu.
• Devlet işlerini görüşmek üzere Millet Vekillerinin toplandıkları büyük bina.

meclis-i meb'usan

• Millet Meclisi.

meclis-i mebusan / meclis-i mebusân

• Halk tarafından seçilen meb'usların meclisi. Millet Meclisi.

• Millet Meclisi.

mecmu-u millet

• Milletin tamamı.

mefahir-i hakikiye-i milliye / mefâhir-i hakikiye-i milliye

• Gerçek övünülecek millî değerler, şerefler.

mefahir-i milliye / mefâhir-i milliye

• Millî iftihar araçları, övünç vesileleri.

mehamil

• Mahmiller.
• İhtimaller.

mehmed akif

• (1873-1936) Şiir ve manzumeyi sırf İslâmiyete hizmet için yazdı. İlk Türkiye Büyük Millet Meclisinde İstiklâl Marşı manzumesi kabul edilerek milletin mâneviyatına büyük faydalar sağladı. Çanakkale Şehidlerine hitaben yazdığı manzumesi de aynı mahiyettedir. Bu İslâm mücahidinin şiirleri Safahât isiml

mekahil

• (Tekili: Mikhal, mikhel ve mükhüle) Göze sürme çekecek âletler, miller.

menfaat-i cinsiye

• Kendi şahsî çıkarı ve millî menfaati.

menfaat-i kavmiye

• Milletin çıkarı.

menfaat-i millet

• Kişinin mensup olduğu milletin menfaati, yarar ve çıkarı.

menfi milliyet / menfî milliyet

• Zararlı bir hale gelen milliyetçilik, ırkçılık.

menfi milliyetçilik / menfî milliyetçilik

• Zararlı bir hale gelen milliyetçilik, ırkçılık.

menut

• Asılı, muallâk.
• Bağlı. Mütevakkıf. Merbut. Vâbeste.
• Bir milletten olmayıp sonradan o millete dahil olmuş olan.

meşruti / meşrutî

• Bir şahıs veya millet meclisi ile idare edilen devlet sistemi.

meşrutiyet / meşrûtiyet

• Devletin bir hükümdarın başkanlığı altındaki millet meclisi tarafından idare edildiği yönetim biçimi.

meşrutiyyet

• Bir hükümdarın başkanlığı altında millet meclisi ile idare edilen devlet sistemi.

mevcudiyet-i millet

• Milletin varlığı.

meydan-ı hamiyet

• Din, vatan, millet gibi değerleri savunma alanı, sahası.

milel / ملل / مِلَلْ

• (Tekili: Millet) Milletler. Bir millet sayılan topluluklar.
• Bir din veya mezhebde olan topluluklar.

• Milletler, uluslar.
• Bir dinde veya mezhebde olan topluluklar.

• Milletler.

• Milletler. (Arapça)
• Dinler. (Arapça)

• Milletler.

milel-i insaniye

• İnsan milletleri.

milel-i mazlume

• Mazlum milletler.

milel-i mütemeddine

• Medenileşmiş milletler.

• Medenileşmiş milletler.

milel-i saire / milel-i sâire

• Diğer milletler.

• Başka, diğer milletler.

millet-i günahkar / millet-i günahkâr

• Günahkâr millet.

millet-i hakime / millet-i hâkime

• Hâkim millet, egemen millet.

• Hâkim millet.

millet-i ibrahim

• İbrahim milleti, tevhid inancını benimseyenler.

millet-i ibrahimiye

• İbrahim milleti, tevhid inancını benimseyenler.

millet-i insaniye

• İnsanlık milleti, bütün insanoğlu.

millet-i islam / millet-i islâm

• İslâm milleti; Müslümanlar.

millet-i islamiye / millet-i islâmiye

• İslâm milleti.

millet-i kudsiye

• Kutsal millet olan İslâmiyet.

millet-i küfriye

• Küfür milleti, kâfirler.

millet-i mazlume

• Zulme uğramış millet.

millet-i merhume

• Müslümanlar, İslâm Milleti. (Allah'a ve onları ebedi saadete sevkeden emirlerine itaat ettiklerinden, kendileri rahmete mazhar olmuşlardır.)

millet-i osmaniye

• Osmanlı milleti.

millet-i yehud

• Yahudi milleti.

milletdaş

• Aynı milletten olan.

milletperver

• Milletini seven.

• Milletini seven.

milletperverlik

• Milletini sevme.

millettaş

• Aynı milletten olan.

milli / millî

• (Milliye) Din ve millete âit, milletle alâkalı, millete mensub.

• Milletle ilgili.

milli müdafaa vekaleti / millî müdafaa vekâleti

• Millî Savunma Bakanlığı.

milliyet

• (Bak. MİLLİYETÇİLİK)

• Ümmet. Aralarında din, dil ve tarih birliği olan topluluktaki hâl. Millet olma. Aralarında maddi mânevi birlik ve beraberlik râbıtaları bulunan topluluktaki vasıf.

• Aynı milletten olma hâli.

milliyet-i hakikiye

• Gerçek, hakiki milliyet.

milliyet-i hakikiye-i islamiye / milliyet-i hakikiye-i islâmiye

• Gerçek İslâmî milliyet.

milliyet-i kudsiye

• Kutsal İslâm milliyetçiliği.

milliyet-i menfiye

• Zararlı milliyetçilik, ırkçılık.

milliyet-i mukaddese

• Mukaddes islâmiyet milliyeti.

milliyeten

• Milliyet itibariyle, millî olarak.

milliyetle istihza

• Millilik ülküsüyle, idealiyle alay etme.

milliyetperver / مایت پرور / مِلِّيَتْپَرْوَرْ

• Kendi milletine düşkün olma.

• Milliyetini seven. (Farsça)

• Milliyetçi, milletini seven.

• Milliyetçi, nasyonalist. (Arapça - Farsça)

• Milliyetini seven.

milliyetperverlik

• Milliyetçilik, nasyonalizm. (Arapça - Farsça - Türkçe)

• Kendi milletine düşkün olma.

moğol

• Turâni milletlerinin en büyüklerinden bir kabile olup Türkler ve Mançurlarla cinsi yakınlıkları vardır. Asyanın ortalarında bugün Çin Devletine tâbi olan ve Moğolistan ismiyle bilinen geniş bir çölde ve Sibirya ve Türkistan'ın da bazı taraflarında bulunurlar.Cengiz Hanla beraber Asyanın batı tarafla

mübareze-i hamiyet

• Din, millet, vatan gibi değerleri korumak için gayretle verilen mücadele.

mücadele-i milliye

• Milli mücadele.
• Kurtuluş Savaşı. İstiklal Harbi. (1919 - 1922)

mücahede-i milliye

• Millî mücadele.

müdafaa-i milliye

• Millî savunma.

• Milli müdafaa, milli savunma.

müddei-yi umumi / müddei-yi umumî

• Milletin umum haklarını korumak üzere muhakemede hazır bulunan vazifeli, hukuk tahsilini bitirmiş hükümet memuru. Adliye bakanlığına bağlı, icra kuvvetini birlik halinde temsil eylemek üzere teşekkül eden, adlî idare makamında bulunan şahıs. Savcı.

muhabbet-i milli / muhabbet-i millî

• Millî sevgi.

muhabbet-i milliye

• Millî muhabbet; İslâm dinine, şeriatına ve inancına ait sevgi.

muhammed-i arabi / muhammed-i arabî

• Arap milletinden olan peygamberimiz Hz. Muhammed.

mukaddesatçılık

• Din, vatan, millet gibi mânevî değerlere sahip çıkmak.

müsbet milliyet

• Olumlu, pozitif milliyet; başkasına düşmanlık beslemeyen milliyetçilik.

müsteşrik

• Oryantalist; Avrupalı olduğu halde, Doğu milletlerinin tarih, dil, din ve edebiyatıyla ilgili araştırma yapan kimse.

mutaassıb

• Bir şeyi müdafaada ifrat ve inat gösteren. Körü körüne inad ve israr eden. Aşırı derecede kendi tarafını tutan.
• Din, millet ve vatanı hakkında çok sevgi, bağlılık ve gayret gösteren.

müteassıb

• (Asab. dan) Taassub eden, taraftarlık eden.
• Son derecede dinine ve milletine taraftarlık besleyen.

mütemellil

• (Millet. den) Aynı milletten olan.

müyülat-ı aliye-i milliye / müyülât-ı âliye-i milliye

• Millî yüce meyiller, eğilimler.

namus-u islamiye-i milliye / namus-u islâmiye-i milliye

• İslâmî, millî namus ve onlara ait şeref, haysiyet.

namus-u millet-i islamiye / nâmus-u millet-i islâmiye

• İslâm milletinin nâmusu (Millet kelimesi burada "din, şeriat, inanç" anlamına geliyor.).

namus-u milli / namus-u millî

• Millî namus.

namus-u milliye

• Millî namus, şeref.

nazar-ı millet

• Milletin bakışı, düşüncesi.

nıhle

• (Çoğulu: Nihal) Millet.
• Yol.
• Diyânet.
• Bahşiş, atâ.
• Dâva.

nihle

• Cenab-ı Hakk'ın ihsanı. Atıyye.
• Millet.
• Yol. Tarik.
• Diyânet. Mezheb.

parlamento

• İng. Millet meclisi. Milletvekillerinden meydana gelen meclis ve senatonun tamamı.

pars

• Dine bağlı kimse. (Farsça)
• Nâmuslu, iffetli, temiz ve doğru insan. (Farsça)
• Fars milleti, İran kavmi. (Farsça)

rabıta-i milliye

• Milliyet bağı.

rehber-i millet

• Milletin rehberi, öncüsü.

rum

• Rum milletinden olan.

rüsum / rüsûm

• Resmler, âdetler. Bir cemâatin veya bir milletin müşterek düşüncesinden doğan âdetler, alışılagelen, yapılagelen şeyler.

saadet-i millet

• Milletin mutluluğu.

şecaat-i milliye-i islamiye / şecaat-i milliye-i islâmiye

• İslâm milletine ait kahramanlık, yiğitlik, cesaret.

seciye-i milliye

• Millî karakter ve ahlâk.

sehavet-i milliye / sehâvet-i milliye

• Millî cömertlik.

şehid / şehîd

• Allah yolunda harb ederken, Allahü teâlânın ism-i şerîfini yüceltmeye (İslâmı yaymaya) çalışırken veya düşman saldırdığında vatan, din ve milletini, ırz ve nâmûsunu müdâfâ ederken ölen müslüman.
• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Bütün mahlûkâtın (yaratılmışları

selamet-i millet / selâmet-i millet

• Milletin selâmeti, esenliği, güven içinde oluşu.

selamet-i millet fedaileri / selâmet-i millet fedâileri

• Milletin kurtuluşu ve esenliği için fedakârlıkta bulunan ve kendini feda eden kişiler.

şemlal-şemlil / şemlâl-şemlil

• (Bak: ŞEMİLLE)

sene-i şemsiye

• 22 Mart'tan ertesi senenin 21 Martına kadar süren İranlıların milli takvimine göre olan nesne.

serasker

• Ordu kumandanı. Komutan. (Farsça)
• Harbiye nâzırı, milli savunma bakanı. (Farsça)

şeref-i millet-i islamiye / şeref-i millet-i islâmiye

• İslâm milletinin şerefi, onuru.

şeref-i milliye

• Millete ait şeref.

silah-ı milli / silah-ı millî

• Milli silâh.

sinimmar

• Ay, kamer.
• Gece uyumayan erkek.
• Harami.
• Tar: Rum milletinden bir üstâdın adıdır. Numan bin Münzir için Hira'da bir köşk yapmıştı. Bunun bir eşini daha kimseye yapmasın diye Numan bin Münzir o köşkün üstünden attırıp öldürdü. (Ahter-i Kebir'den)

şüheda / şühedâ

• Şehîdler, vatan, din ve milletine hizmette ölenler.

şura-yı ümmet / şûrâ-yı ümmet

• Milletin şûrâsı, Müslüman kanaat önderlerinin görüşü.

şuub / şuûb

• Halklar, milletler.

taassub-u kavmi / taassub-u kavmî

• Aşırı milliyetçilik, ırkçılık.

taassubat-ı kavmiye / taassubât-ı kavmiye

• Kendi kavminin ve milletinin kurallarına sıkıca bağlılık.

tabiat-ı arap

• Arap milletinin kendine özel yapısı, mizacı, karakteri.

takvim / takvîm

• Zamânı; sene, ay, hafta, gün ve saat gibi sâbit bölümlere ayıran, dînî-millî gün ve bayramları gösteren cetveller.

tatar

• (Tetar) (Arapçada: Teter) Bu isim, asıl itibariyle Moğol milletlerinden bir kavmin adıdır. Bu kavmin efrâdı, Cengiz Han askerlerinin pişdarları hükmünde olduğundan eski zamanlarda Moğollar mânasında kullanılmıştır.Arap ve Fars tarihlerinde de yukardaki mânada kullanılmıştır. Sonra bu isim bü

tavaif

• (Tekili: Taife) Gruplar. Milletler, kavimler. Bölükler.

tebelbül-ü akvam / tebelbül-ü akvâm

• Kavimlerin, ayrı ayrı milletlerin farklı dilleri konuşması.

temellül

• (Millet. den) Bir milletin ferdi olma, milletlenme.
• Bir dine bağlı olma.
• (Melel ve Melâl. den) Hastalığın etkisiyle yatakta rahat yatamayıp, kımıldanıp durma.

tenasüh / tenâsüh

• Ölen kimsenin rûhunun başka bir bedene geçtiğine dâir, bâtıl, asılsız bir inanış. Bilhassa, Hindûlar ve geçmiş milletler arasında yaygın idi.

terbiye-i milliye

• Milli eğitim.

teşaub-u akvam / teşâub-u akvam

• İnsanlığın çeşitli milletlere ayrılması, etnik çeşitlilik.

teşrii masuniyyet / teşriî masuniyyet

• (Masuniyyet-i teşriiye) Milletvekillerinin Meclis'te izhar ettikleri fikir ve verdikleri reylerden, mes'uliyete tâbi olmamaları.

türk

• Türkler, Asya'nın en büyük ve en meşhur milleti olup, Turan milletlerindendir. Türkler en evvel Sibirya ile Çin arasında olan Altın Dağı taraflarında yaşamışlar ve oradan defalarca güney ve batıya doğru yayılarak Çin'de ve Türkistan memleketlerinde fetihler yapmışlardır.Türkler eskiden beri iki şube

ucm

• Araptan gayrisi. Arap milletinden olmayanlar.
• (Tekili: Acmâ) Dilinde tutukluk olanlar.

uhuvvet-i milliye

• Millet kardeşliği.

ümem

• (Tekili: Ümmet) Ümmetler. Milletler.

• Milletler.

• Ümmetler, milletler.

ümem-i salife / ümem-i sâlife

• Geçmişteki milletler.

ümmet

• Cemaat, kavim, taife.
• Bir hâkim milletin ashabından olan hey'et-i içtimaiye.
• Bir peygambere inanıp onun yolundan giden insanların hepsi. Bir peygamberin Hakka davet ettiği cemaat.
• Bir dille konuşan millet.
• Arkasına düşülecek bir cemaat veya tarikat.

ümmet-i azime / ümmet-i azîme

• Büyük millet, topluluk.

unsurculuk

• Milliyetçilik, ırkçılık.

• Irkçılık; olumsuz ve zararlı biçimde kullanılan ırkçılık, milliyetçilik.

unsuri hayat / unsurî hayat

• Irka, soya ait hayat; ırkçılık ve menfi milliyetçiliğin egemen olduğu hayat tarzı.

unsuriyet

• Irkçılık. Bir kavmi veya kendi soyunu daha şerefli sayarak diğer insanları hakir görmek. Menfî milliyetçilik.

unsuriyetperver / unsûriyetperver / عُنْصُرِيَتْپَرْوَرْ

• Milliyetçi, ırkçı.

• Milliyetini aşırı seven, ırkçı.

unsuriyetperverlik

• Irkçılık, milliyetçilik.

vazife-i milliye ve vataniye

• Millî ve vatanî görev.

zaaf-ı milliyet

• Milliyetin zayıflığı, güçsüzlüğü.

zahir hamiyetperverlik / zâhir hamiyetperverlik

• Sözde hamiyetperverlik; sadece sözde kalan vatan ve milleti koruma sevigisi.