acente

• (Acenta) ing. Bir vapur şirketinin her iskeledeki memuru.
• Bir şirket veya idarenin diğer memleketteki vekili.
• Memur veya vekilin memuriyeti ve idarehanesi.

amil / âmil / عامل

• Yapan, işleyen. (Arapça)
• Faktör, etken. (Arapça)
• Vergi memuru. (Arapça)
• Vali. (Arapça)

aşir

• Onuncu.
• Eskiden öşür toplayan vergi memuru.

bac-gir / bâc-gir

• Vergi toplayan kimse. Vergi toplama memuru. (Farsça)

bacgir / bâcgîr / باجگير

• Vergi memuru. (Farsça)

candar

• Diri, canlı, zihayat, ziruh. (Farsça)
• Silâhlı kimse. (Farsça)
• Muhafız, koruyucu, emniyet memuru. (Farsça)
• Yol yiyeceği, azık. (Farsça)

hazine-i amire / hazine-i âmire

• Tar: Para işlerini yönetmek üzere kurulmuş olan müesseselerden birinin adı. Osmanlı Devleti'nin kuruluş devrelerinde para işleri "Beytülmal" denilen ve "Defterdar" adı verilen bir memurun idaresinde iken, sonraları teşkil olunan yeni idarelere göre çeşitli adlar verilmiştir. Hazine-i âmire, devlet k

i'lamat-ı şer'iye mümeyyizi

• Şeyh-ül İslâm kapısındaki fetvahanenin üç kaleminden biri olan "İlâmat Odası"nın başındaki memurun ünvanı idi. Kadılar tarafından verilen ilâmları tetkik vazifesiyle mükellef olduğu için, bu memuriyete, ulemadan tanınmış olanlar tâyin edilirdi.

ibkaen ta'yin

• İşinden ayrılan bir memuru tekrar eski işine getirme.

icra memuru

• Mahkeme kararını tatbik ile borçludan borcunu alıp alacaklıya vermekle vazifeli olan adliye memuru.

ihtisab

• Hesab sorma, mes'uliyet.
• İhtisab dâiresinin aldığı vergi.
• Emr-i bilma'ruf nehy-i an-ilmünker vazifesi,
• Ceza.
• Eskiden belediye işlerine bakan memurun işi ve dâiresi.

inha

• Bir hususu resmen bildirme, tebliğ.
• Bir memurun daha üst makamdaki bir memura bir maddeyi hâvi olmak üzere yazdığı kağıt.
• Ulaştırma, yetiştirme.

ispir

• Arabacı. Arabacının yanında bulunan at uşağı.
• Zabıta memuru.
• Beyaz doğan kuşu.

kassam

• Huk: Vârisler arasında miras malını taksim eden ve küçüklerin hakkını koruyan şeriat memuru.
• Taksim eden.

konsolos

• İtl. Yabancı ülkelerde yurttaşlarının haklarını korumak ve bağlı bulunduğu hükümete siyasî ve ticarî bilgileri vermekle vazifeli hariciye memuru.

maiyyet

• Beraberlik, arkadaşlık, bir büyük memurun emrinde bulunma.

mal müdürü

• Kazâ mâliye memuru.

mansıbdar / منصبدار

• Makam sahibi devlet memuru. (Arapça - Farsça)

memur / مأمور

• Görevli. (Arapça)
• Devlet memuru. (Arapça)

memur-u ilahi / memur-u ilâhî

• Allah'ın memuru.

memur-u rabbani / memur-u rabbanî

• Allah'ın memuru.

merci'-i resmi / merci'-i resmî

• Bir idare veya memurun bağlı bulunduğu üst makam.

mir-ahur

• Sarayda at işlerine bakan memurun ünvanıdır. (Farsça)

muaşşir

• (Aşr. dan) Ondalıkçı. Öşürcü. Aşar memuru.

muavin

• Yardımcı. Yardım eden. Vekil.
• Mekteblerde ve resmi dairelerde müdürden sonra gelen idare memuru.

mubassır

• Gözetici, bekleyici, bakıcı.
• Eskiden gümrüklerde muhafaza memuru ve mektebte talebenin inzibatına bakan memur.

muceb

• İcâb etmiş, lâzım gelmiş. Bir söz veya emrin icâb ettiği şey, netice.
• Büyük bir memurun, kendisine sunulan evrakı tasdik için ettiği işaret.

müddei-yi umumi / müddei-yi umumî

• Milletin umum haklarını korumak üzere muhakemede hazır bulunan vazifeli, hukuk tahsilini bitirmiş hükümet memuru. Adliye bakanlığına bağlı, icra kuvvetini birlik halinde temsil eylemek üzere teşekkül eden, adlî idare makamında bulunan şahıs. Savcı.

müdir / müdîr

• (Müdür) İdâre eden. Çeviren bakan.
• İdareden anlayan.
• İdare memuru. Bir dairede memurların başı.
• Nâhiye merkezinin idare memuru.

münhall

• Boş, meşguliyetsiz, işsiz.
• Çözülmüş, çözülen.
• Memuru bulunmayan.
• Kim: Erimiş.

muvasat

• Yardım, dostluk, muavenet, iyilik.
• Ölen bir memurun ailesine maaş bağlama.

şahine

• Öşür memuru.

şahne

• İnzibat memuru, emniyet memuru.

seccan

• (Sicn. den) Gardiyan, zindancı, hapishane memuru.

şehbender

• Ticaret nezaretinin teşekkülünden evvel ticaret işlerine bakmak ve tüccarlar arasındaki ihtilâfları halletmekle vazifelendirilen memurun ünvanı idi.

şıhne

• Emniyet memuru. İnzibat memuru.

subaşı

• Şimdiki zabıta ve daha ziyade belediye memurlarının gördükleri işleri gören ve kasabaların idaresi başında bulunan memurun ünvanı idi.

tahsildar / تحصيلدار

• Vergi memuru. (Arapça - Farsça)

veznedar / veznedâr

• Vezne memuru. Bir teşkilâta âit parayı alıp veren memur. (Farsça)

• Vezne memuru.