arabi aylar / arabî aylar

• Hicrî senenin on iki ayı. Hicrî takvimde kullanılan Arabî ayların adları sırasıyla şunlardır: Muharrem, Safer, Rebî'ul-evvel, Rebî'ul-âhir, Cemâzil-evvel, Cemâzil-âhir, Receb, Şa'bân, Ramazan, Şevvâl, Zilka'de, Zilhicce.

aşr-ı ahir / aşr-ı âhir

• Son on gün; Mübarek Ramazan ayının son on günü.

aşr-i ahir / aşr-i âhir

• Ist: Ramazan ayının son on günü.

aşr-i ahir-i ramazan / aşr-i âhir-i ramazan

• Ramazanın son on günü.

aşr-ı sani-yi ramazan / aşr-ı sâni-yi ramazan

• Ramazanın ikinci onuna ait günler.

aşr-ı ula-yı ramazan / aşr-ı ûlâ-yı ramazan

• Ramazanın ilk on günü.

bayram

• İslâm dîninin bildirdiği ve müslümanların neşelenip sevindikleri Fıtr (Ramazan) ve Kurban bayramı.
• Cumâ günü.
• Allahü teâlânın emirlerine uyup, yasaklarından sakınarak, günâh işlemeden, haram lokma yemeden geçirilen günler.
• Müslümanın rûhunu teslim (vefât) edeceği zama

bayram namazı

• Fıtr (Ramazan) ve Kurban bayramının birinci günü güneş doğduktan yaklaşık 45 dakika sonra erkeklerin cemâat hâlinde kılmaları vâcib olan iki rek'atlik namaz.

cemaziyel ahir

• Arabi ayların altıncısıdır. (Arabi aylar: Muharrem, Safer, Rabiyy-ül-evvel, Rabiyy-ül-âhir, Cemaziyel-evvel, Cemaziyel-ahir, Receb, şaban, Ramazan, şevval, Zilkade, Zilhicce'dir)

cerre çıkma

• Eski zamanda medrese talebelerinin, mübarek üç aylar olan Receb, Şaban ve Ramazanda köylere dağılıp halka, ahaliye dini nasihatlarda bulunmak, namaz kıldırmak veya müezzinlik etmek suretiyle para ve erzak toplamaları.

evahir-i ramazan

• Ramazan ayının sonları, son günleri.

eyyam-ı ma'dudat / eyyâm-ı ma'dûdât

• Sayılı günler; Ramazan ayının bütün günleri.

eyyamün ma'dudat

• Kurban bayramının son üç günü.
• Sayılan günler.
• Ramazan-ı Mübârekin sayılı günleri.

fıtr bayramı

• Müslümanların iki dînî bayramından birisi olan Ramazan bayramı.

fıtra

• Fitre; ihtiyâcı olan eşyâdan ve borçlarından fazla olarak nisab (dinde zenginlik ölçüsü) miktârı malı, parası olan her hür müslümanın Ramazan bayramının birinci günü sabahı fakirlere vermekle yükümlü oldukları belli miktardaki buğday veya arpa yahut hurma veya kuru üzüm veya kıymetleri kadar altın v

• Fitre: Ramazan'da bölünmeden verilmesi şer'ân vacip olan fıtr, sadaka.

gece-i ramazan

• Ramazan gecesi.

hediye-i ramazaniye

• Ramazan hediyesi.

helesaya çıkmak

• Eskiden ramazanlarda iftardan sonra para toplamak için çocuklar tarafından teşkil edilen çalgılı heyetlere katılanlar tarafından nakarat makamında söylenen bir tabirdir. Dilenciliğin kibarcalarından sayılır.

heyamola

• Eskiden ramazanlarda para toplamak gayesiyle mahalle çocukları tarafından teşkil edilen bir nevi dilenci alaylarında söylenen bir tâbirdir.
• Eskiden gemiciler gemi demirini çekerken veyahut bir amele inşaatta ağır bir şey kaldırırken yahut da şahmerdanı yukarı çekerken kuvvetbirliğini

hilal-i id / hilâl-i îd

• Bayram hilâli; Ramazan'nın son günü akşamı görülen Şevval ayı hilâli.

hilal-i ramazan / hilâl-i ramazan

• Ramazan ayının başladığını gösteren hilâl; yeni ay.

hilal-i savm / hilâl-i savm

• Oruç hilâli. Ramazanın geldiği kendisi görünmekle bilinen hilâl.

hulul-i ramazan

• Ramazan ayının gelmesi.

i'tikaf / i'tikâf

• İbâdet niyetiyle câmide bir müddet bulunmak. Îtikâf, nezr (adak) olursa vâcib, Ramazan ayının son on gününde sünnet, bunların dışında herhangi bir zamanda namaz kılmayı beklemek, göz-kulak günâh işlemesin niyetiyle mescidde bulunmak ise müstehâbdır (sevâbdır). Îtikâfa girene mü'tekif denir.

• Bir şeye devam etmek.
• Ist: Bir yere çekilip yalnız ibadetle meşguliyet. Hususan Ramazanın son on gününde, mescidlerde ve buna benzer yerlerde kalıp, ibadet, ilm-i iman ve Kur'an, evrad ve ezkâr gibi ibadetlerle meşgul olmak. Böyle bir kimseye "Mu'tekif" denir.

id-i fıtr / îd-i fıtr / عيد فطر

• Ramazan Bayramı.

• Fıtr Bayramı, Ramazan Bayramı.

• Ramazan bayramı, şeker bayramı.

id-i said-i fıtr / îd-i saîd-i fıtr

• Mutlu Fıtır Bayramı; Ramazan Bayramı.

id-i said-i fıtri / îd-i saîd-i fıtrî

• Mutlu Fıtır Bayramı; Ramazan Bayramı.

iftar / iftâr / افطار

• Oruç açma. (Arapça)
• Ramazan ayında verilen akşam yemeği. (Arapça)
• İftâr etmek: Oruç açmak. (Arapça)

iki hilal ortası / iki hilâl ortası

• Ramazan ayı; Ramazan ile Şevval aylarının hilâllerinin ortası.

imsakiye

• Ramazanda imsak vakitlerini gösteren cetvel.

intisaf-ı ramazan

• Ramazan ayının ortası.

inzal / inzâl

• İndirmek.
• Kur'ân-ı kerîmin, Ramazân-ı şerîf ayında Kadir gecesinde Levh-i mahfûzdan, dünyâ semâsındaki Beyt-ül-izze denilen makâma bir defâda, topluca indirilmesi.

ıyd

• Bayram. Müslümanların sevinç ve neş'e günleri olan Ramazan ve Kurban bayramları.

ıyd-ı fıtr

• Ramazan bayramı. Kamerî seneye göre Şevvâl ayının birinci günü.

kadr (kadir) gecesi

• Daha çok Ramazân-ı şerîf ayı içerisinde bulunduğu bildirilen ve Kur'ân-ı kerîmin indirilmeye başladığı mübârek gece.

kaza orucu / kazâ orucu

• Oruç tutmamayı mubâh kılan (dînde bildirilen) bir özür sebebiyle vaktinde tutulamayan veya tutarken bir özür sebebiyle yâhut kast (bilerek) olmadan bozulup, Ramazân bayramının birinci, Kurban bayramının birinci, ikinci ve üçüncü günleri dışındaki zam anlarda gününe gün tutması gereken Ramazân-ı şerî

keffaret-i savm / keffâret-i savm

• Ramazan-ı Şerifte özürü bulunmaksızın muayyen şartlar dâhilinde orucunu bozan bir mükellefin, müslim veya gayr-i müslim bir köle veya câriye azâd etmesinden; buna muktedir değilse, iki ay muttasıl oruç tutmasından; buna da muktedir değilse, altmış fakire yemek yedirmesinden ibârettir.

• Ramazân-ı şerîfte bilerek orucu bozmanın cezâsı.

kunut duası / kunût duâsı

• İtâat etme, ibâdet. Hanefî mezhebinde, vitir namazının üçüncü rek'atinde zamm-ı sûre okunduktan sonra; Şafiî mezhebinde, sabah namazının farzının ikinci rek'atinde rükûdan kalktıktan sonra ve Ramazân-ı şerîf ayının yarısından sonra vitir namazının üç üncü rek'atinde rükûdan kalktıktan sonra okunan d

leyali-i ramazan-ı mübareke / leyâli-i ramazan-ı mübareke

• Mübarek Ramazan geceleri.

leyle-i kadr

• Daha çok Ramazân-ı şerîf ayı içinde bulunduğu bildirilen ve Kur'ân-ı kerîmin gelmeye başladığı mübârek gece.

• Ramazân-ı mübârekin ve senenin en kudsi ve kıymetli gecesi. Kur'ân âyetlerinin ilk defa vahiy ile gelmeye başladığı gece.

mah-ı ramazan / mâh-ı ramazan

• Ramazan ayı.

mahya

• Ramazanlarda, kandillerde veya bayramlarda çifte minâreli olan camilerde iki minare arasına gerilen ipe asılmak suretiyle ışıklarla yazılan yazı veya yapılan resim.
• Dam çatısında iki eğik sathın birleştiği çizgi ve buradaki aralığı kapatmak için kullanılan uzunca, oluk biçiminde kire

• Ramazan-ı şerîf ayında, geceleri çift minâre bulunan câmilerde iki minâre arasına gerilen ve halata (kalın ipe) asılarak kandillerle (lambalarla) yazılan yazı ve şekiller.

mukabele / mukâbele

• Ramazân-ı şerîf ayında câmide her gün Kur'ân-ı kerîmden bir cüz (yirmi sayfa) olacak şekilde cemâatin huzûrunda Kur'ân-ı kerîm okumak.

oruç

• (Bak: Savm - Ramazan)

oruç kazası / oruç kazâsı

• Oruç tutmamayı mubah kılan (dinde bildirilen) bir özür sebebiyle vaktinde tutulamayan veya kasd (bilerek) olmadan orucunu bozan bir kimsenin, Ramazân bayramının birinci, Kurban bayramının ilk üç günü hâricindeki zamanlarda gününe gün oruç tutması.

oruç keffareti / oruç keffâreti

• Ramazân-ı şerîfte bilerek orucu bozmanın cezâsı.

pir-i fani / pîr-i fânî

• Ölünceye kadar Ramazân orucunu veya kazâya kalmış oruçlarını tutamıyacak kadar çok yaşlı olan.

ramazan

• Hicrî ayların dokuzuncusu, üç ayların sonuncusu ve farz olan orucun tutulduğu ay. Ramazan yanmak demektir, çünkü bu ayda oruç tutan ve tövbe edenlerin günahları yanar, yok olur.

ramazan-ı mübarek

• Mübarek Ramazan ayı; hicrî ayların dokuzuncusu.

ramazan-ı mübareke

• Mübarek Ramazan ayı.

ramazan-ı şerif / ramazan-ı şerîf

• Mübarek Ramazan ayı.

ramazan-ı sükut / ramazan-ı sükût

• Sessizlik ramazanı, sessizlik orucu.

ramazaniye / رمضانيه

• Ramazan hediyesi olarak gelen Yirmi Dokuzuncu Mektup'ta yer alan Ramazan'a dair olan bölüm.

• Ramazana ait. Ramazan hakkında.
• Ramazan ayına dair medhiye veya kaside.

• Ramazan ayı hakkında

• Ramazan kasidesi. (Arapça)

ruhsat

• (Çoğulu: Ruhas-Ruhsat) İzin, müsaade.
• Genişlik.
• Kolaylık.
• Fık: Kulların özürlerine mebni, kendilerine bir suhulet ve müsaade olmak üzere, ikinci derecede meşru' kılınan şeydir. Sefer halinde Ramazan-ı Şerif orucunun tutulmaması gibi. Vuku' bulan ikraha mebni, birisini

• İzin, müsaade; kulların özürlerine binaen, kendilerine bir kolaylık ve müsaade olmak üzere ikinci derecede meşru olan şeyler, yolculukta Ramazan orucunun tutulmaması gibi.

sadaka-i fıtır

• İhtiyâcı olan eşyâdan ve borçlarından fazla olarak, nisâb yâni dinde zenginlik ölçüsü miktarında malı, parası bulunan her hür müslümanın, Ramazân bayramının birinci günü sabâhı, fakirlere vermekle yükümlü oldukları belli miktarlardaki buğday, arpa, hurma veya kuru üzüm yahut kıymetleri kadar altın v

sadaka-i fıtr

• Ramazan bayramından evvel fıtra olarak verilen sadaka. Zengin (nisaba mâlik) her müslümanın (ihtiyar, genç, çocuk ve hattâ bunak da olsa) fakirlere vermeye mükellef olduğu sadakadır, vâcibdir. Nisaba mâlik olan bir müslüman, hem kendi nefsi için, hem de çocukları, hizmetçisi için sadaka-i fıtır veri

sahur

• Temcid yemeği. Ramazan'da şafaktan önce yenen yemekr.

şehr-i rahmet ve mağfiret

• Rahmet ve bağışlama ayı; Ramazan ayı.

şehr-i ramazan

• Ramazan ayı.

• Ramazan ayı. Oruç ayı.

şehr-i savm

• Oruç ayı olan mübarek Ramazan.

şehr-i sıyam

• Oruç ayı, Ramazan.

şehrü'l-haram

• Kan dökmek ve savaş yapmak haram olan ay: Muharrem, Recep, Şaban, Ramazan ayları.

şevval

• Arabi aylardan onuncusu. Ramazandan sonraya geldiği için ilk üç günü mübarek Ramazan bayramıdır.

• Hicrî ayların onuncusu; Ramazan'dan sonraki ay.

şevval ayı / şevvâl ayı

• Arabî ayların onuncusu, Ramazân-ı şerîften sonraki ay.

şevval-i şerif / şevvâl-i şerif

• Hicrî aylardan onuncusu; Ramazan'dan sonraki ay.

şuhur-u selase / şuhûr-u selâse

• Üç aylar; Recep, Şaban ve Ramazan ayları.

şühur-u selase / şühur-u selâse

• Arabî üç aylar. Receb, Şaban ve Ramazan ayları.

tekbir / tekbîr

• Allahü teâlâyı yüceltmek, noksan sıfatlardan, şirkten (ortağı bulunmaktan), yarattıklarına benzemekten tenzîh etmek, uzak tutmak.
• "Allahü teâlâ büyüktür. Kullarının ibâdetlerine muhtâç değildir. İbâdetlerin O'na faydası yoktur" mânâsına "Allahü ekber" sözü.
• Ramazan ve Kurban

temcid / temcîd

• Allah'ın büyüklüğünü bildirmek. Ta'zim ve senâ etmek. Ramazan'da sahura kalkmak.

teravih

• Ramazan gecelerinde kılınan ve sünnet olan yirmi rek'atlık namaz.

teravih namazı / terâvih namazı

• Ramazân ayında yatsı namazından sonra kılınan yirmi rek'atlik nâfile namaz.

teşrik günleri

• Kurban bayramının ikinci, üçüncü ve dördüncü günleri. Bayramın birinci gününe yevm-i nahr (nahr günü), ikinci ve üçüncü günleri de kurban günü olduğundan hepsine birden "eyyâm-ı nahr" denir. Ondan evvelki güne Arefe günü denir. Ramazân-ı şerîf bayram ında arefe yoktur. Arefe, kurban bayramına mahsus

yevm-i şek

• Şüpheli gün. Havanın bulutlu olup, Ramazan ayı hilâlinin görülmemesi sebebiyle Şâbân ayının otuzuncu günü mü, yoksa Ramazân-ı şerîfin ilk günü mü olduğu bilinmeyen, Şâbân'ın yirmi dokuzundan sonra gelen gün.

• Şaban ayının otuzuncu günü; ramazan olması zannedilip ancak görülmedikçe oruç tutulması münasip olmayan gün.

yevm-i şevk

• Şaban-ı Şerifin otuzuncu günü. Ramazan olması zannedilip ancak hilâl görülmedikçe oruç tutulması münasib olmayan gün.

zevaid tekbirleri / zevâid tekbirleri

• İkişer rek'at olan Ramazân ve Kurban bayramı namazlarının her rek'atinde alınan üçer tekbir.