a'dad

• (Tekili: Adud ve Adad) Bazular. Kollar.
• Havuzun çevre kenarına konan taş.

ab-dest

• Namaz ve sair dini ibadetler için usulüne uygun olarak, el, ağız, burun, yüz, dirseklere kadar kolları ve topuk kemiği üzerine kadar ayakları üçer defa yıkamak ve kulaklara, başa ve enseye meshetmektir. (Farsça)
• Azarlama, paylama. (Farsça)

abdest

• Namaz ve diğer bâzı ibâdetlerin yerine getirilebilmesi için yapılması lâzım gelen yüzü, dirseklerle berâber kolları yıkamak, başın dörtte birini mesh etmek ve topuklarla berâber ayakları yıkamaktan ibâret temizlik. Namazın dışındaki farzlardan biri.

alim / âlim

• Bilen, ilim sâhibi.
• Her şeyi bilen mânâsına Allahü teâlânın sıfatlarından biri.
• Zamânın fen ve edebiyât bilgilerinde yetişmiş, Kur'ân-ı kerîmin ve yüzbinlerce hadîs-i şerîfin mânâsını ezberden bilen, İslâm'ın yirmi ana ilmi ve bunların kolları olan seksen ilminde mütehassıs (uzman),

allame / allâme

• İslâmiyetin yirmi ana ilmi ve bunların kolları olan seksen ilminde mütehassıs ve evliyâlık derecelerinde yükselmiş, ayrıca lâzım olduğu kadar zamanın fen ve edebiyat ilimlerinde de yetişmiş zât. Âlim kelimesinin mübâlağalı ismi fâilidir.

asdagan

• Tıb: Kollarımızdaki nabız damarları.

bendime

• Elbise yakasına ve kollarına açılan küçük delik. (Farsça)
• Düğme, ilik. (Farsça)

çarmih / çârmîh

• Dört çivi. Birbiri üzerine dikey olarak konulmuş iki tahtadan meydana gelen, suçluları îdâm etmek için kullanılan haç şeklindeki darağacı. Bu cezâya çarptırılan kişi iki yana açılmış kollarından ve bağlanmış ayaklarından çivilenerek öldürülürdü.

dekaik-i mesail-i fer'iye / dekaik-i mesâil-i fer'iye

• Ana meselelerin kollarına ve en alt konularına yönelik incelikler.

denen

• Bir kişinin belinin bükülüp eğri olması.
• Kolları çok kısa olmak.
• Hayvanların ayakları kısa ve göğüsleri yere yakın olması.

dest-vane

• Savaşta giyilen demirden yapılmış eldiven. (Farsça)
• Kadınların kollarına taktıkları süs eşyası, bilezik. (Farsça)
• Meclisin baş kısmı. (Farsça)

ebrencen

• Bilezik. Kadınların kollarına taktıkları altından mâmul zinet eşyası. (Farsça)

eflec

• (Felc. den) Seyrek, sık olmayan diş. Bazıları dökülmüş olan diş.
• Geniş omuzlu, kollarının arası açık olan adam.
• Nüzul hastalığına tutulmuş olan kimse.

ekmam

• (Tekili: Kümm) Elbisenin kolları, yenleri, kol ağızları.

fakülte

• (Faculty) Üniversitelerin, ihtisas mevzuu bakımından ayrılmış kollarından her biri. (Fransızca)
• Hassa, meleke, iktidar. Kabiliyet, kuvvet. (Fransızca)

fer'

• Şube, kol. İkinci derecede olan. Dal budak.
• Bir aslın neticesi.
• Bir cemaatın şerefli ve daha meşhuru.
• Kazancı olan mukayyed mal. Hâzır ve muhâfaza altında olan.
• Yükseğe çıkmak ve iki nizalı olanın arasına girip ıslah etmek.
• Asıl mes'eleden kollara ayrı

fer'i / fer'î

• (Fer'iyye) Esasa âit olmayan. Kollara ve şu'belere âit ve müteallik.

fetel

• Devenin iki kollarının, yanlarından uzak olması.

füru / fürû

• Dallar, kollar.

• Dallar, kollar, çocuklar, torunlar.

fütl

• (Tekili: Eftel) Kolları göğsünden uzak olan kimseler.

hişamiyye / hişâmiyye

• Hazret-i Ali'yi sevdiğini iddiâ ederek diğer Eshâb-ı kirâmı (Peygamberimizin arkadaşlarını) kötüleyen şîanın kollarından olan bozuk bir fırka, topluluk.

hudumme

• Kolları kalın olan.
• Büyük emir.

hurc

• Meşinden veya çadır bezi gibi şeylerden yapılmış büyük heybe ve sandık. Meşinden yapılan bu heybe ve sandıklar arka taraflarındaki meşin kollarla hayvanların semerine bağlanır ve iki hurc bir hayvana yüklenirdi. Eski zamanın uzun yolculuklarında kullanılırdı. Eskiden İstanbulun meşhur yangınlarında

ibadiyye / ibâdiyye

• Bozuk fırkalardan olan Hâriciyyenin kollarından biri.

imamiyye / imâmiyye

• Şiîliğin kollarından biri.

isna aşeriyye / isnâ aşeriyye

• Şiîliğin kollarından biri. Hazret-i Ali'nin halîfe olması açıkça emr olunmuştu, Eshâb (Peygamber efendimizin arkadaşları) bu emri yerine getirmediği için kâfir oldu diyen, Peygamber efendimizin vefâtından sonra hazret-i Ali ve sırasıyla onun iki oğlu ile torunlarını meşrû (geçerli) imâm kabûl eden v

kemerbeste-i ubudiyet

• Cenab-ı Hakkın huzuruna çıkıp, kollarını önden bağlar şekilde, emre hazır vaziyette bekleyip, kulluğunu ifâde ve ilân etmek. (Namazdaki gibi)

kisaniyye / kîsâniyye

• Şiânın kollarından. Muhtâr bin Ebî Ubeyd es-Sekâfî'nin kurduğu bozuk fırka. Muhtâr bin Ebî Ubeyd es-Sekafî'nin bir adı da Keysân olması sebebiyle Keysâniyye denilmiştir. Bu fırkaya Muhtâriyye veya Bedâiyye de denir.

maksim

• (Çoğulu: Makasim) Taksim edilecek, dağıtılacak yer.
• Suyun kollara ayrılma yeri. Masluk, savak.

menacim

• (Tekili: Mencem) Terâzi kolları.

müctenih

• (Cenah. dan) Meyillenen, bir tarafa eğilen.
• Secdede usulüne göre ellerini yere koyup dirseklerini açarak kollarını kanat şeklinde tutan.

muhtariyye / muhtâriyye

• Şia fırkasının kollarından biri. Bu fırkaya Keysâniyye ve Bedâiyye de denir. Kurucusu Muhtâr bin Ebî Ubeyd es-Sakafî'dir.

münşaib

• (Şa'b. dan) Şubelenen, dallanan, çatallanan, kollara ayrılan, ayrılmış. Bölük bölük, kol kol, kısım kısım olan.

• Kollara, şubelere ayrılan.

• Kollara ayrılan.

müteşaib / müteşâib

• Şu'belenen.
• Birbirine karışmamış.
• Dallı, budaklı. Kollara ayrılmış.

• Şubelenen, kollara ayrılan.

muzafat

• (Tekili: Muzâf) (Zayf. dan) Bir şeyin ekleri, ilâveleri. Bir merkezin şubeleri, kolları.

nusayri / nusayrî

• Eshâb-ı kirâma (Peygamber efendimizin arkadaşlarına) iftirâ eden şîanın kollarından. On birinci imâm olan Hasen bin Ali Askerî'nin adamlarından olduğunu söyleyen İbn-i Nusayr adındaki bozuk inanışlı kimseye uyanlar.

rafıziler / râfızîler

• Şîanın kollarından. İmâm-ı Zeynel'âbidîn'in vefâtından sonra oğlu Zeyd'den ayrılarak, Eshâb-ı kirâm (Peygamber efendimizin arkadaşları) düşmanlığında taşkınlık gösteren, hazret-i Ebû Bekr ve hazret-i Ömer'in halîfeliklerini kabûl etmeyen kimselerin mensûb olduğu bozuk fırka. Terk edenler, ayrılanlar

resve

• (Çoğulu: Rasa) Kadınların kollarına boncuktan veya inciden yaptıkları kolbağı.

şu'be

• Bölük, bölüm.
• Dal, budak.
• İkinci derecedeki kollar. Kol.

şuab

• (Tekili: şu'be) şubeler. Kollar, bir cisimden ayrılan çatallar.

sünusi / sünusî

• (Seyyid Muhammed bin Ali) (Hi: 1206 - 1276) Şâzelî (Şazilî) Tarikatının sonradan teşekkül eden kollarından birisinin kurucusudur. Cezayir'in büyük velilerindendir. Memleketinin bir çok yerlerini ve Mekke-i Mükerreme'yi ziyaret etmiş; Mısır'da, Bingazi'de tederrüsle iştigal etmiştir. Bingazi'de zaviy

tafdiliyye / tafdîliyye

• Şîanın kollarından biri. Hazret-i Ali'yi sevdiklerini söyleyip, diğer Eshâb-ı kirâmı kötüleyen bozuk fırka.

teferru'

• Bir çok kollara ayrılmak.
• Bir kimse halkın üzerine havale olmak.
• Bir kavmin en şerefli kadını ile evlenmek.
• Çatallanıp dal dal olmak.

teferruk etmemek

• Dağılmamak, kollara ayrılmamak.

teşaubat / teşaubât

• Birbirinden ayrılmış dallar, kollar.

teşmir-i said / teşmir-i sâid

• Kolları sıvama.
• Mc: Bir işe iyice adamakıllı girişme.

teyemmüm

• Su bulunmadığı veya bulunup da özür sebebiyle kullanmak mümkün olmadığı takdirde; temiz toprak veya taş, kum, kerpiç gibi toprak cinsinden bir şey ile hadesi yâni mânevî kirliliği, abdestsizliği gidermek için, elleri toprağa sürüp yüzü ve kolları mesh etmek.

ulema / ulemâ

• Âlimler, ilim sâhibleri; zamânın fen ve edebiyât bilgilerinde yetişmiş, Kur'ân-ı kerîmin ve binlerce hadîs-i şerîfin mânâsını ezberden bilen, İslâm'ın yirmi ana ilim ve kolları olan seksen ilimde mütehassıs (uzman), tasavvufun (evliyâlığın) en yüksek derecesine ulaşmış, yetişmiş ve yetiştirebilen, i

zeydiyye fırkası

• Hazret-i Ali'yi sevdiğini söyleyip, diğer Eshâb-ı kirâma düşmanlık besleyen, onlar hakkında kötü sözler söyleyen şîanın kollarından. On iki imâmın dördüncüsü olan Zeynelâbidîn'in oğlu Zeyd'e tâbi olan ve hazret-i Ali, Eshâbın en efdalidir (üstünüdür); bununla berâber Ebû Bekr, Ömer, Osman'ın (r.anhü