adette bid'at / âdette bid'at

• Peygamber efendimiz sallallahü aleyhi ve sellem ve dört halîfesi zamânında olmayıp, ibâdet etmek ve sevâb kazanmak niyyeti ve kasdı olmaksızın sonradan meydana çıkarılan şeyler.

agraz

• (Tekili: Garaz) Garazlar. Fiil yapılırken gözetilen gayeler. Kasden ve bilerek yapılan kötülükler.

akıncı

• Keşif, yağma ve tahrib kasdıyla ecnebi memleketlere akın yapan kişi. Akıncılık, Osman Bey zamanında başlamıştır.

alem-i ceberut / âlem-i ceberut

• Âlem-i azamet ve kudret. (Bununla âlem-i esmâ ve sıfât kasdolunur. Muhakkıkların ekserisine göre bu, âlem-i evsattır. Yâni üstte olan Lâhut âlemi ile altta bulunan melekut âlemi arasındaki âlem. Amiriyyet-i umumiyyeyi muhit olan berzahtır. Ceberut, ibranice "kudret" mânasındadır).

an-kasdin

• Kasd ve niyet üzere, mahsûsen.

• Kasd ve niyet üzere, mahsusen.

aşv

• Kasdetmek.

azime

• (Çoğulu: Azâim) Büyük iş, fevkalâde ve çok mühim iş.
• Tılsım, efsun, sihir.
• Sebat. Verilmiş olan kararda kat'ilik.
• Kasdetmek, yemin etmek.

azm

• (Azim) Kasd, niyet. Sağlam ve kat'i karar. Sebât.

azm etmek

• Kalbde devamlı kalan ve yapmaya kesin kararlı olunan düşünce, kasd, niyet, karar verme.

bedel

• (Çoğulu: Bedelât) Elde ve ayakta olan zahmet ve ağrı.
• Karşılık. Bir şeyin yerine verilen ve yerini tutan şey. İvaz.
• Başkasının adına hacca giden.
• Gr: Söz esnâsında bir şeyi sıfatı veya vasfı ile beraber söylersek ve fakat kasdımız o şeyin vasfı veya sıfatı değil de zâ

berg

• Yaprak. (Farsça)
• Azık. (Farsça)
• Azm, kasd. (Farsça)
• Hazırlık. Mal, mülk. (Farsça)
• İntizam-ı hal. (Farsça)
• Serencam. (Farsça)

bilkasd

• Kasd ile, düşünerek. Bilerek.

bügye

• İstenen ve kasdedilen şey.

cami-i kur'an

• Kur'an-ı Kerim'i toplayan mânâsında olup, Halife Hz. Osman (R.A.) kasdedilir.

cerh-i amud / cerh-i amûd

• Bir kimseyi her ne ile olursa olsun, haksız olarak kasden yaralamak.

cilve-i irade / cilve-i irâde

• İrâde ve kasdı gösteren tezahür ve tecelli. Cenab-ı Hakkın kendi bizzat isteği ve iradesiyle yaptığını gösteren oluş ve intizam, mükemmeliyet.

delalet-i selase / delalet-i selâse

• Üç çeşit delâlet. Bunlar da: Delâlet-i mutabıkıye, delâlet-i tazammuniye, delâlet-i iltizamiyedir.1- Delalet-i mutabıkıye: Bir kelâmın vaz'olunduğu, yani kasdedilen mânanın tamanına delâletidir. Meselâ: İnsan lâfzı, insanın tam mahiyeti olan, hayvan-ı natık, (yani, konuşan hayat sahibi varlık) mânas

derer

• Kasdetmek.

ehva

• (Tekili: Heva) Nefsin istek ve arzuları. Muhabbetler. Hahişler.
• Kasdetmek.
• Atmak.

emm

• Kasdetmek.

evb

• Dönülmesi lâzım gelen yere dönmek.
• Kasd. İstikamet.

fidye

• Herhangi bir farzından birini yerine getirmeye gücü olmayan bir kimsenin Cenâb-ı Hak'tan özür dilemek kasdı ile, verdiği para veya sadaka.
• Esir veya kölelikten kurtulmak için verilen para.
• Fık: Fakirin sabahlı akşamlı bir günlük yiyeceği.

gaye

• Maksad, kasdedilen, netice, sonuç.

gaza

• (Çoğulu: Gazevât) Din uğrunda kâfirlerle yapılan mücadele, muhârebe, düşmana kasdetmek. Cenketmek.

gazv

• Kasdetmek.
• Küffarla cenk edip savaşmak.

hacc

• Kasdetmek. Muârazada delil ve bürhan ile galip olmak.
• Bir yere çok tereddütle varıp gelme.
• Şâyan-ı tâzim bir şeye teveccüh.
• Bir şeyden feragat etmek.
• Fık: İslâmın şartlarından ve hâli vakti müsait olan her müslümana farz olan, Mekke-i Mükerreme'deki Kâbe-i Şer

hadim-ül haremeyn-iş şerifeyn / hâdim-ül haremeyn-iş şerifeyn

• Hilâfeti haiz olmaları hasebiyle Osmanlı Padişahlarına verilen ünvandır. Haremeyn; Mekke ile Medine'ye denilir. İslâm âleminin bu iki şehre hürmet-i mahsusaları sebebiyle ve daha fazla tâzim kasdiyle şerif sıfatını da ilâve ederek "Haremeyn-iş şerifeyn" denilmiştir. Haremeyn'in Hâdimi mânasına gelen

hedef-i garaz

• Kasdolunan hedef, maksat.

i'tizal

• (İtizal) Bir şeyi işlemeğe tamamen kasd ve teveccüh eylemek.
• Nefsine müracaatla cürüm ve hatasını itiraf etmek.

i'tizam

• Azim ve kasdeylemek. Gitmek üzere olmak. Fütursuz ve kasd üzere olmak.

icma'

• Toplanma. Dağınık şeyleri toplamak.
• Hazırlamak.
• Azm ve kasdeylemek.
• Topluluk. Fikir birliği. Bir mes'eleden âlimlerin ittihad etmesi.
• Fık: Sahabe-i Güzin Hazretlerinin (R.A.) ittifakları üzere akaid hükmüne geçmiş umur-u diniyenin tamamı.

iham / îhâm / ایهام

• İki anlama gelen kelimenin uzak anlamını kasdetme. (Arapça)

intizam-ı kasdi / intizam-ı kasdî

• Özellikle ve kasden yapılmış bir düzen.

istirahat alemi / istirahat âlemi

• Dinlenme âlemi; berzâh âlemi kasdedilmiştir.

kasd-ı ilahi / kasd-ı ilâhî

• Allah'ın kasdı, isteği, hedefi.

kasd-ı tezyin / kasd-ı tezyîn / قَصْدِ تَزْييِنْ

• Süsleme kasdı, amacı.

• Süsleme kasdı.

kasıd

• Kasd eden, niyet eden, isteyen.

kasid

• (Çoğulu: Kasidân) (Kasd. dan) Tasarlıyan, kasdeden.
• Haberci, postacı.

katl-i amd

• Huk: Kasden ve bile bile öldürme.

lafz-ı müşterek

• Huk: Birçok müsemması bulunan lafızdır ki, hangi mânâ kasdolunduğu taayyün etmediği surette mânasız addolunur, onunla amel olunmaz.

ma'nat

• Dilemek, iradet.
• Kasdolunmuş nesne.

maariz / maarîz

• (Tekili: Mi'raz) Kapalı mânâlar.
• Edb: Birden fazla mânası olan bir kelimenin, en uzak mânasını kasdetmeler.

mahcuc

• Kasdolunmuş olan.
• Çok gidilip gelinen.
• Delil ve bürhanla isbat edilmiş olan.
• Mekke-i Mükerreme'nin bir adı.
• Kendi yerine hacca gidilmiş olan.

maksad

• (Çoğulu: Makasıd) (Kasd. den) Kasdolunan ve istenilen şey. Merâm, gâye.

• Niyet, kasd.

maksud / maksûd / مَقْصُودْ

• Kasdedilmiş. Kasdedilen.
• İstenilen şey. İstek. Arzu. Gâye.

• Kasdedilen.

menvi / menvî

• Kasdedilen.
• Niyet. Maksad. Meram.

mu'temir

• Kasdedici, kasdeden.
• Ziyaret eden.
• Umre yapan.

müfessir

• Kur'ân-ı kerîmi tefsîr eden; Allahü teâlânın kelâmında, murâd edilen, kasdedilen mânâyı anlayan âlim.

mukterih

• Bir şeye kasd eden, araştıran.
• Yeniden meydana çıkaran.
• Düşünmeden, aklına geldiği gibi söyleyen, iktirah eden.

murad-ı nebi / murad-ı nebî

• Hz. Peygamberin arzusu, kasdettiği şey.

müretteb

• Tertib edilmiş, dizilmiş, yerli yerine konulmuş, sıralanmış.
• Kasden uydurulmuş.
• Tayin edilmiş. Bir şey, bir yer için ayrılmış.
• Sonradan kurulmuş.

müteammid

• Kasteden, kasden yapan. Tasarlıyarak yapan.

müteammidane / müteammidâne

• (Amd. den) Tasarlıyarak, bilerek, kasden. (Farsça)

mütehallil

• Araya sokulan, araya giren.
• Bozulan.
• Bir kelimeden nice mânâlar kasdedip söyleyen kimse.

mütesammim

• Kasdedici, kasdeden.
• Sağlamlaştıran, muhkem eden.

müteyemmim

• Teyemmüm eden.
• Kasdedici.

nahv

• (Nahiv) Yol, cihet. Etraf, yön.
• Misâl.
• Miktar.
• Kasd ve azmeylemek.
• Gr: Kelimelerin birbirine rabt, izafet ve amel eylemeleriyle ilgili olan kaideleri içine alan ilim. Nahiv ilmi ile Arapça kelimelerin yeri ve usulü bilinir, yani cümle tahlili yapılır.

nehva

• Bir şey kasdetmek. Bir şey söylemeği istemek.
• Bir şey yapmağa evvelden hazırlanmak.

niyet

• Kasd. Kalbin bir şeye yönelmesi.
• Fık: Yapılan bir vazife ile Cenab-ı Hakk'a taatta bulunmayı ve O'na mânen yaklaşmayı kasdetmektir.

niyyet

• Kasd etme, kalbin bir şeye yönelmesi. İbâdetleri, emre itâat ve Allahü teâlânın rızâsına kavuşmak için yaptığını kalbinden geçirmek.

nur-i kasd

• Kasd ve irâdenin nuru. Kasd ve iradeden gelen parlaklık. Bir istek ve kasıtla yapıldığına âit alâmet ışığı.

oruç kazası / oruç kazâsı

• Oruç tutmamayı mubah kılan (dinde bildirilen) bir özür sebebiyle vaktinde tutulamayan veya kasd (bilerek) olmadan orucunu bozan bir kimsenin, Ramazân bayramının birinci, Kurban bayramının ilk üç günü hâricindeki zamanlarda gününe gün oruç tutması.

saci'

• Seci'li ve kafiyeli söz söyleyen, konuşan.
• Kasdedici, kasdeden.

sada'

• Kasd ve teveccüh eyleme.
• Bir şeyi âşikâre söylemek.
• Mevkiine tevcih ve isabet ettirmek.
• Kat'etmek.
• İzhar ve beyan etmek.
• Yarık ve çatlak. Bir şeyi ikiye yarmak.

sadd

• Yüz çevirmek, men eylemek, bir şeyden birini vazgeçirmek.
• Fikir, niyet, kasd.
• Yakınlık, civar.
• Konuşulan husus.

samd

• Kasdetmek.
• Yüksek yer.
• Galiz, yoğun.

sarih / sarîh

• Belli, açık, meydanda olan. Kendisinden kasd edilen mânânın açıkça anlaşıldığı lafız (söz).

şe'n

• İş, yeni olan hal.
• Şan.
• Tavır.
• Hâdise.
• Vâkıa.
• Kasdetmek.
• Emr ü hal.
• Tıb: Baştan göze gelen kan damarı. Baştan kaşa, kaştdan göze kan getiren iki damar ismi.
• Fls: Bir şeyin hususiyetinin fiilî tezâhürü, neticesi ve eseri.

sedad

• İstikamet ve kasd.
• Haklı ve doğru şey.
• Akıl.

sevm

• Satılık bir şeye kıymet takdir etme, paha biçme.
• Su-i kasd. Zulüm ve minnete giriftar etmek. Derde sokmak.
• Dağlamak.
• Başına buyruk olup istediği yere gitmek.
• Kuş havada dolaşmak.
• Satışa arzetmek.
• Satın almak istemek.
• Fâide yetiştirmek.<

siva

• Başka, gayrı, diğer. Kasd.

su-i kasd / sû-i kasd

• Bir kimsenin aleyhinde tertib alma.
• Adam öldürmeğe tertib alma.
• Kötü kasd.

• Kötü kasd, cinayet işlemek, adam öldürmeyi tasarlamak.

ta'riz / ta'rîz

• Üstü kapalı ve dokunaklı söz; kapalı îtirâz etmek; bir tarafı gösterip diğer tarafı kasd etmek.

tahdid

• Hudutlandırmak. Sınırlamak. Sınırı belli etmek.
• Tarif etmek.
• Bir şeyi kasdetmek.
• Keskin etmek. Bilemek.

te'mim

• Kasdetmek.

tebei / tebeî

• Kasdî olmayan.
• Tâbi olarak.
• Başkasının vücuduyla kaim olan.
• Müstakil olmayıp başkasına tâbi olarak.

teemmüm

• Kasdetmek.
• (Ümm. den) Ana edinme. Birini anne kabul etme.

tegafül

• Bilmez görünmek, anlamazlıktan gelmek. Kasden kendisini gafil göstermek.

tevbe-i nasuh

• Sâdık tevbe. Nasuh tevbesi. Rücu' ettiği günaha bir daha dönmemek veya tevbe eylediği günahı bir daha yapmamak için kasd ve niyet etmek ve bunda tam kararlı olmak.

tevriye

• Örtüp gizlemek.
• Sözünü veya bir haberi izah etmeyip gizlemek.
• Edb: Birkaç mânası olan bir kelimenin en uzak mânasını kasdetmek.

teyemmüm

• Kasd.
• Fık: Su bulunmadığı veya su bulunup da kullanılması mümkün olmadığı takdirde temiz olan toprak cinsinden bir şey ile, abdestsizliği veya gusülsüzlüğü -hadesi- gidermek maksadiyle yapılan bir ameliyedir.

vatan-ı asli / vatan-ı aslî

• Bir insanın doğup büyüdüğü veya içinde barınmak kasdedip, başka yere gitmek istemediği yerdir. Yalnız en az 15 gün kalmak istediği yer de kendisi için vatan-ı ikamettir.
• Cennet.

zehl

• Dalgınlıkla unutma, geciktirme. İş çokluğundan sonraya bırakma.
• Kasden unutma.