arıza / ârıza

• Sonradan olan, noksanlık.
• İsabet eden belâ ve keder.
• Bozulma.
• Gelip geçici.
• Hariçten gelen te'sirle olan.
• Bir şeyin olmasına veya görülmesine mâni olan birşey.

asveb

• (Sâib. den) En doğru ve iyisi. Çok isabetli.

ayn-ı isabet

• Tam isabet, tam yerinde.

bayiiyye / bâyiiyye

• Eskiden pazar kurulan yerlere gönderilen mevad ve eşyadan gümrük ihtisab vergisinin haricinde alınan ikinci vergi.

cevab-ı savab

• İsabetli ve doğru cevap.

dehy

• Kişinin fikir ve ferâsetinin isabetli ve doğru olması.

efkar-ı saibe / efkâr-ı saibe

• İsabetli görüşler, doğru düşünceler.

fakir

• Aslî (temel) ihtiyâçlarından başka nisâb miktârı (dînen zengin sayılacak kadar) malı olmayan.
• Tasavvufta fakir: Derviş. Her zaman her işte yalnız Allahü teâlâya muhtaç olduğunu bilen, bütün ihtiyaçlarını hep Allahü teâlâya arz eden.

falic

• Felce uğramış.
• Vücudun bir kısmını veya her tarafını tutmaz hale koyan hastalık.
• İsabeti çok olan ok.

fasid daire / fâsid daire

• Man: A yı B ile, B yi A ile ispat etmek. Bir düşünceyi isbat etmek için isbat edilmemiş başka bir düşünceyi delil olarak kullanmak ve bunu da isbat için isbatı istenen ilk düşünceyi doğru sayıp buna delil diye kullanmak. Yani isbat edilen ile isbat edeni birbirine delil saymak olup isabetsizdir.

firuze

• Nişabur'da çıkan açık mavi renkli ve kıymetli bir taş.

fıtra

• Fitre; ihtiyâcı olan eşyâdan ve borçlarından fazla olarak nisab (dinde zenginlik ölçüsü) miktârı malı, parası olan her hür müslümanın Ramazan bayramının birinci günü sabahı fakirlere vermekle yükümlü oldukları belli miktardaki buğday veya arpa yahut hurma veya kuru üzüm veya kıymetleri kadar altın v

hakim ebu abdullah

• Muhammed bin Abdullah ibn-i Beyyi' (Hi: 321-405) Sâmâniye Devleti Nişabur Kadılığında bulunmuş büyük muhaddislerden, Şafiî fakihlerinden, asrının en büyük din âlimi diye bilinen bir zattır. Bir çok eser te'lif etmiştir. Başlıcaları: El Müstedrek Ale-s Sahihayn, Kitab-ül İlel, El-İklil, El-Emali, Ter

hesab / hesâb

• (Bak. HİSÂB)

hilafetname

• Tarikata intisab ile usulü dairesinde belirli mevkilere çıkarak irşad mertebesine yükselenlerden isteklilerin irşad ve terbiyesine ruhsat ve izni mutazammın şeyhi tarafından verilen mühürlü vesika.

hisab

• (Çoğulu: Hisâbât) Hesap, aritmetik.

hisbet

• İyiliği emr edip kötülükten alıkoymak husûsunda, hükûmet adamlarının bizzat işe karışıp gerekeni yapmaları. İhtisâb da denir.

hisse-i müfreze

• Fık: Bir toprağın taksiminde vârislerden her birisinin hissesine isabet eden yer.

huceste-re'y

• Reyi, fikri ve düşüncesi isabetli ve uğurlu.

igtisabat

• (Tekili: İgtisab) Gasbetmeler, başkasının malını elinden zorla almalar.

ihtisab

• Hesab sorma, mes'uliyet.
• İhtisab dâiresinin aldığı vergi.
• Emr-i bilma'ruf nehy-i an-ilmünker vazifesi,
• Ceza.
• Eskiden belediye işlerine bakan memurun işi ve dâiresi.

ihtisabiyye

• İhtisaba (belediyeye) ait vergi.

iktisab / iktisâb / اكتساب

• Kazanma, çalışarak kazanma. (Arapça)
• İktisâb etmek: Kazanmak. (Arapça)
• İktisâb eylemek: Kazanmak. (Arapça)

iktisabat

• (Tekili: İktisab): İktisablar, kazanmalar, elde etmeler ve edinmeler.

ilbas-ı hırka

• Bir tarikata intisab ile mutad olan menzilleri geçerek irşad mertebesine yükselenlere, şeyhlerinden gördükleri yolda başkalarını irşad ile izin verme salâhiyetini ihtiva eden "İcazetname: hilâfetname" verme.

inabe / inâbe

• Bir büyüğe, evliyâ bir zâta intisab etmek, bağlanmak sûretiyle yapılan tövbe.

intikaz

• Bozulma.
• Çözülme, battal edilme.İNTİMA'Â : Birine mensub olma, intisâb etme. Bir kimseye bağlanma.
• (Kuş) bir yerden uçup, başka bir yere konma.

isabet-i fikr

• Fikrin isâbeti, doğruluğu.

isabet-i kanuniye

• Kanunî isabet, doğruluk.

isabet-i re'y

• Fikir doğruluğu. İsabetli ve yerinde bir düşünce.

isabetkar / isabetkâr

• Doğru rastlayan. İsabetli. (Farsça)

kadir-endaz

• İyi ok atan ve attığı her oku hedefe isâbet ettiren kimse. (Farsça)

kavim

• Doğru, dik, ayakta.
• Dürüst.
• İsabetli.
• Boyu düzgün ve güzel.

keramet-i ilmiye

• İktisab suretiyle olmayıp, vehbi yani Cenab-ı Hakk'ın atiyyesi olarak geniş bir ilme mazhariyyetten hâsıl olan ilmi keramet.
• İlim tahsili ile çok büyük ilim sâhibi olan bir allâmeden çok daha yüksek vâsi' ve hârikulâde bir ilme mazhar bulunan, hem ilmî dehâsı ve fart-ı zekâsı tecrübe

kıst-el yevm

• Bir aylık maaşın bir güne isâbet eden miktârı.
• Çalışılmayan günler için kesilen para.

kumar

• Para veya başka bir menfaat karşılığı oynanan oyun; birkaç kimsenin aralarında para veya mal toplayarak piyango çekip, isâbet etmeyenlerin isâbet edenlere mal veya para vermek için sözleşme veya para ile kazanmak için tahminde bulunma, toto. Karşılık lı para veya mal koyarak bahse tutuşma.

kussabe

• (Çoğulu: Kısâb) Kamış boğumu.
• Düdük.

lüvse

• Zayıflık.
• Eğlenmek.
• İsabet etmek.

ma'lum

• Resul-i Ekrem'in (A.S.M.) bir nâmıdır. Onun geleceği, melekler, resuller ve nebiler tarafından mâlum olduğundan ve dünyaya teşriflerinden evvel kendilerinin ta'zim edilmesi ve ona intisab dileklerinden dolayı bu isim verilmiştir.
• Bilinen, belli olan.

masube

• İsâbet etmiş (felâket, musibet, belâ, âfet).

miskin

• Uyuşuk, tenbel, hareketsiz. Zavallı.
• Cüzzam hastası.
• Fık: Kendi kendini idâre edemiyen, iktisabtan âciz, mal ve mülkü hiç olmayan kimse.

muhaddes

• Haber verilmiş. Tahdis olunmuş, şükranla bildirlimiş. Sadık-ül hads olan kimse.
• Her zan, tahmine feraseti isabetli olan.
• Nakil ve rivayet edilmiş olan.

muhtesib

• (Hisab. dan) Belediye işlerine bakan memur.
• Kanundan ziyâde idâri ve örfi işler için karar veren. İhtisâb ağası.

mükteseb

• İktisab edilmiş. Kazanılmış. Elde edilmiş.

müntesib / منتسب

• İntisab etmiş, intisab eden, giren, alâkası olan.

• Mensup, intisab etmiş. (Arapça)

müntesibin / müntesibîn

• İntisab edenler, alâkası olanlar, girenler,

• İntisab edenler, bağlananlar.

musab / musâb

• Kendine bir şey isabet eden. Hasta. Musibetzede. Musibete uğrayan.

• Kendine bir şey isabet eden.

musab olan / musâb olan

• İsâbet alan; vurulan.

musib / musîb

• İsabetli, doğru.

• İsâbetli, yanılmayan, doğru.
• Resul-i Ekremin (A.S.M.) isimlerinden birisi.

• İsabetli, doğru.

nakır

• Nişana isabet eden ok.

nevb

• Yakınlık.
• İsabet.

nisab

• Zekât ölçüsü, ölçü miktarı.
• Üzerine zekât verilmesi farz olan mal miktarı.
• Asıl, esas. Sermaye mal. Derece, had.
• Fık: Altının nisabı: 20 miskal; gümüşünki 200 dirhem (yani 600 gram); koyun ile keçinin 40 adet; sığır, manda 30; ve devenin nisabı da 5'dir.
• Bir m

rahne

• Gedik, yarık. Gemilerin bordalarında veya su kesimlerinin altında mermi isabetiyle veya herhangi bir te'sirle açılan delikler, yarıklar. (Farsça)
• Yara. (Farsça)
• Bozukluk. Zarar. (Farsça)

rüşd

• Doğru yol bulup bağlanmak. Hak yolunda salabet, metanet ve kemal-i isabetle dosdoğru gitmek.
• Hayra isabet etmek.
• Büluğa ermek.
• İstikamette olmak. Dinine ve malına zarar gelecek şeyi bilmek, doğru düşünmek.
• Kişinin akıl ve idraki kavi ve tedbiri metin olmak.

sada'

• Kasd ve teveccüh eyleme.
• Bir şeyi âşikâre söylemek.
• Mevkiine tevcih ve isabet ettirmek.
• Kat'etmek.
• İzhar ve beyan etmek.
• Yarık ve çatlak. Bir şeyi ikiye yarmak.

sadaka-i fıtır

• İhtiyâcı olan eşyâdan ve borçlarından fazla olarak, nisâb yâni dinde zenginlik ölçüsü miktarında malı, parası bulunan her hür müslümanın, Ramazân bayramının birinci günü sabâhı, fakirlere vermekle yükümlü oldukları belli miktarlardaki buğday, arpa, hurma veya kuru üzüm yahut kıymetleri kadar altın v

sadaka-i fıtr

• Ramazan bayramından evvel fıtra olarak verilen sadaka. Zengin (nisaba mâlik) her müslümanın (ihtiyar, genç, çocuk ve hattâ bunak da olsa) fakirlere vermeye mükellef olduğu sadakadır, vâcibdir. Nisaba mâlik olan bir müslüman, hem kendi nefsi için, hem de çocukları, hizmetçisi için sadaka-i fıtır veri

saib / sâib / صائب

• İsabetli. (Arapça)

sevab

• Doğru, isabetli.

teferrüs

• Ferasetle bir şeyi kestirmek. Bir şeyi dikkat ve teemmül ederek isabetli olarak idrak etmek, anlamak.
• Zannetmek.

tetkikat-ı saibe / tetkikat-ı sâibe

• İsabetli tetkikler, araştırmalar.

vezanet

• Fikir ve görüş isabeti.
• Ölçülü olma.

vezanet-i efkar / vezanet-i efkâr

• Düşüncelerin isabeti.

yevm-i fasl

• İnsanların kısım kısım ayrıldığı ve davalarının halledildiği kıyamet günü. Bundan başka kıyamet gününe aşağıdaki isimler de verilir: Yevm-ül cem', yevm-ül cevab, yevm-ül cezâ, yevm-üd din, yevm-ül ahd, yevm-ül feza-ul ekber, yevm-ül haşr, yevm-ül hisâb, yevm-ül ivaz, yevm-ül karar, yevm-ül karia, ye

zekat / zekât

• Nisab miktarı mala, paraya sahib olan Müslümanın kırkta birini fakirlere sadaka vermesi ve bu verilen sadaka. Ziyadeleşme, artma.
• Temizlik. Taharet.

• İslâm'ın beş şartından biri. Dînen zengin sayılan müslümanın nisab miktârındaki zekat malının belli zamanda belli miktârını zekat niyeti ile ayırıp emr edilen müslümanlara vermesi.

zengin

• İhtiyaç eşyâsının ve borçlarının dışında nisâb miktârı malı, parası olan kimse.