adem-i itaat / adem-i itâat

• İtâatsizlik, emri dinlememek.

adem-i muhakeme

• Bir konu üzerinde derinlemesine düşünmeme ve araştırma yapmama.

agende-guş

• Söz dinlemeyen, aldırmayan, alçak ve hayırsız kimse. (Farsça)

ah / âh

• İnleme.

ah u enin / ah u enîn / âh u enîn / آهُ و اَن۪ينْ

• Ah deyip inlemek, ağlamak. Ah u fizâr da aynı mânayı ifâde eder.

• Ah çekerek inleme.

• Ah edip inleme.

ah ü zar / âh ü zâr / آه و زار

• Âh edip inleme.

ahüzar / âhüzâr / آه و زار

• Âh çekip inleme. (Farsça)

amika / amîka

• İnceden inceye, derinlemesine yapılan araştırmalar.

dacce

• Bir kere çağırmak ve inlemek.

darbeha

• Başını aşağı eğmek.
• Muti olmak, itaat etmek, söz dinlemek.

dücac

• Galebe ile çağrışmak.
• İnlemek.
• Aldatmak, kandırmak.

efgan

• Izdırap ile haykırma, feryat ile inleme.

• Figanlar, inlemeler.

elil

• İnlemek, enin.

ell

• Hastanın inlemesi.
• Harbe ile vurmak.
• Sürmek. Sâfi.
• Sür'at etmek, hız yapmak.

elyasa

• Benî İsrail Peygamberlerindendir. Benî İsrail ise; günden güne Kitabullah'ı dinlemez olmuştu. Cenab-ı Hak Asuriye Devleti'ni onlara musallat eyledi. Sonra Yunus (A.S.) Asuriye içinde Ninova şehrinde Peygamber oldu.

enin / enîn / انين / اَن۪ينْ

• İnleme.

• İnleme, inilti. (Arapça)

• İnleme.

ergan

• Söz dinlemek.

ezin

• Söz dinlemek.
• İşitmek.

figan / figân / فغان

• Feryat etme, ah çekme. (Farsça)
• Figân eylemek: Bağırmak, feryat etmek, inlemek. (Farsça)

fikr-i hodserane / fikr-i hodserâne

• Kimseyi dinlemeden kendi başına hareket etme düşüncesi.

fizar / fîzâr

• Ağlayıp inlemek. Sesli ağlamak. (Farsça)

• Ağlayıp inleme.

• İnilti, inleme.

fizar-ı istimdatkarane / fîzar-ı istimdatkârâne

• İmdat ve yardım isteyen bir edâ ile inleme.

gavvas-ı hakikat / gavvâs-ı hakikat

• Hakikat dalgıcı, gerçekleri derinlemesine araştıran.

guş-i kabul-i can

• Candan kabul ile dinlemek.

guş-i kabul-i cane / gûş-i kabul-i câne

• Canın kabul kulağı; birşeyi can kulağıyla dinleme.

guşetmek

• İşitmek. Dinlemek, kulak vermek, mesmu' olmak.

hanin / hanîn

• Ayrılık acısıyla inleme.

• Arzudan gelen inleme, sızlanma.

hanin-ül ciz'

• Kuru direğin inleyip ağlayışı. Hurma kütüğünün inlemesi.

hann

• Yalvarmak.
• İnlemek.
• Esirgemek.

haric

• Günahkâr, günah işlemiş. Allahın emrini dinlememiş olan.

hodserane / hodserâne

• Dik başlılıkla, serkeşcesine. Kimseyi dinlemeden. (Farsça)

ibtirad

• Duş yapma, soğuk su ile banyo yapma.
• Serinlemek için soğuk su içme.

ihbak

• Boyun eğme, inkıyâd, yumuşaklıkla söz dinleme.

ihtital

• Gizli söylenen sözü dinleme. Kulak kabartma.

ilm

• (İlim) Okumakla veya görmek ve dinlemekle veya ihsan-ı Hak'la elde edilen malumat. Bilmek. İdrak etmek. (İlim, hakikatı bilmekten ibarettir. İlim, marifetten daha umumidir. Marifet, tefekkürle bilmek mânasına olmakla beraber, Cenab-ı Hakk'a nisbeti câiz olmaz. Gerek huzurî olsun (ilm-i İlâhî

insat

• (İnsiyat) Susup dinleme, susma.
• Gizlenerek gitme.
• İnfial vezninde, nidâ eden kimseye icabet etme.
• Beli bükülenin beli doğrulması.
• Meşhur olma.

intisah

• Verilen öğütü dinleme, edilen nasihatı tutma.

intıya'

• İtaat etme, muti olma, söz dinleme.

ısaha

• Kulak verip dinleme.

ısga'

• Söylenilen bir sözü dinleyip kabul etme ve yapma.
• Söylenilen bir sözü kulak verip dinleme.
• Meyl etmek.
• Eksiltmek.

istima / istimâ

• Dinleme.

• Dinleme.

istima' / istimâ' / استماع

• (Sem'. den) Dinlemek. Kulak vermek. Dinleyip kabul etmek. İşitmek.

• Dinleme, kulak verme. (Arapça)
• İstimâ' etmek: Kulak vermek, dinlemek. (Arapça)

istima-ı nas / istimâ-ı nas

• İnsanların dinlemesi, kulak vermesi.

ita'at / itâ'at

• Söz dinleme, boyun eğme, emre göre hareket etme. Sözünden çıkmama.

itaat / itâat

• Alınan emre uymak. Söz dinlemek. İnkıyad etmek. Boyun eğmek. Âmirin meşru emirlerini dinleyip ona göre hareket etmek.

• Söz dinleme.

ittiaz

• (Va'z. dan) Nasihat ve öğüt dinleme.

kam'

• Kahretmek. Zelil etmek.
• Zabtetmek. Ezmek. Kırmak.
• Hasta etmek.
• Başına vurmak.
• Bir sese kulak verip dinlemek.
• Ağzı dar olan bir şeyin içine huni ile akıcı maddeyi koymak.
• Huni.

karun

• (A, uzun okunur) Peygamber Musâ (A.S.) devrinde yaşamış, malı ile mağrur olarak haddini aşmış ve Cenab-ı Hakkın zekât emrini dinlemediğinden Musa'nın (A.S.) duâsından sonra malı ile birlikte yere batmış olan dünya zengini. Cenab-ı Hakkın lütuf ve ihsanını kendine mâlederek nankörlük ve enaniyetinden

lut

• Hz. İbrahim'in kardeşi Harran oğlu Lut (A.S.) onunla beraber Bâbil diyarında Şam yakasına geçmişti. Sodom nahiyesine peygamber oldu. Bu nâhiyenin ahalisi ehl-i küfr ve fücur idi. Yolsuz giderlerdi ve hiçbir kavmin yapmadığı fuhşiyatı yapalardı. Hz. Lut, onları doğru yola dâvet etti, dinlemediler ve

makam-ı istima / makam-ı istimâ

• Dinleme makamı, yeri.

misma'

• (Çoğulu: Mesâmi') (Sem'den) Kulak.
• Hastanın iç organlarını dinlemeğe yarıyan âlet.

müçtehidin-i muhakkikin / müçtehidîn-i muhakkikîn

• Muhakkik müçtehidler; bir meseleyi derinlemesine bilen Kur'ân ve Sünnet ışığında hüküm ortaya koyan büyük İslâm âlimleri.

muhakkıkin-i eimme / muhakkıkîn-i eimme

• Gerçekleri derinlemesine araştıran ve delilleriyle bilen imamlar.

mütebahhirane / متبحرانه

• Derinlemesine. (Arapça - Farsça)

mütevaggıl

• Bir işle fazla uğraşan, bir konu hakkında derinlemesine ilgilenen ve takip eden.

mütevağğıl

• Bir şeyle aşırı meşgul olan, derinlemesine dalan.

nalan / nâlân / نالان

• İnleme, sızlama.

• İnleyen. (Farsça)
• Nâlân etmek: İnletmek. (Farsça)
• Nâlân olmak: İnlemek. (Farsça)

naliş

• İnleme, inilti, inleyiş. (Farsça)

nasihat-napezir / nasihat-nâpezir

• Nasihat dinlemez, öğüt tutmaz. (Farsça)

nast

• Sükut. Konuşurken dinlemek için susmak.

nefsi tefekkür / nefsî tefekkür

• Kişinin kendisi ve kendi varlığı üzerinde etraflıca derinlemesine düşünmesi.

nehib

• İnlemekle ve ses ile olan ağıt.

nehit

• İnlemek.
• Şiddetle teneffüs etmek, nefes alıp vermek.

neyt

• İnlemek.
• Şiddetle teneffüs etmek.

nive

• İnleme, ağlama, sızlanma. (Farsça)

pajeh

• İnleme, inilti. (Farsça)

rasihane / râsihane

• Derinlemesine, sağlamca.

renanet

• İnleme.

renin

• Bağırma, haykırma.
• İnleme, inilti.

sagat

• Aslı "sagavet" olup, bir cihete meyil demek olan "sagav" masdarından fiil-i mâzi müfred müennesdir. Muzarisi : "tasgi" gelir. " Velitasgi ileyh"; söz dinlemek veya dikkat edip kulak vermek, imâle-i guş etmek demek olan ısga da, bundan müştaktır.

sem'

• İşitmek. Kulak ile dinlemek.
• Kurdun sırtlandan olan eniği.

sem'-i hikmet

• Hikmetli sözleri dinlemek. Hikmetten ibret ve ders almak. En hayırlısına tabi olmak.

• Hikmetli sözleri dinleme.

sema' / semâ'

• İşitmek, kulakla dinlemek.
• Mevlevilerin zikir esnasındaki dönüşleri.

• Bir veya birkaç kişinin çalgısız, âletsiz okudukları, dîni, îmânı kuvvetlendiren ve ahlâkı güzelleştiren ilâhî, mevlid, kasîde ve şiirleri dinlemek.

semaan

• (Semaen) İşiterek, dinleyerek, dinlemek suretiyle.

semaat

• Dinlemek, kulak vermek.

ser-füru

• Baş eğme, söz dinleme, itaat etme.

serfüru / serfürû

• Baş eğme. Söz dinleme. İtaat, inkıyad. (Farsça)
• Mütezellil olan. (Farsça)

• Baş eğme, söz dinleme, itaat.

serseri

• Başıboş, işsiz güçsüz, söz dinlemez, düzene uymaz.

sima' / simâ'

• Dinlemek, kulak vermek. İşitmek.
• Çalgı dinlemek.
• Herkesin işitmesi istenilen güzel zikir ve sözler.
• Mevlevilerin ve sair dervişlerin "ney" veya "def" ile berâber ilâhi okuyarak raksları ve nağme terennüm etmeleri, dönmeleri.

• Bir kişinin veya birkaç kişinin çalgısız, âletsiz ve müzik perdelerine uydurmadan okudukları dîni, îmânı kuvvetlendiren ve ahlâkı güzelleştiren şiirleri, kasîdeleri, ilâhileri ve mevlidleri dinlemek.

şiven

• İnleme, sızlanma. (Farsça)
• Mâtem, yas. (Farsça)

şuayb

• Ashab-ı Eyke ile Medyen ahâlisine gönderilen bir peygamberdir. Çok hakikatlı ve güzel sözlerle bu iki kavmi Hakka davet ettiği halde kendisini dinlemediler. Cenab-ı Hak Eykeliler üzerine şiddetli sıcaklık ve Medyen ahalisine de şiddetli sayha ile azab verdi ve onları mahveyledi. Şuayb Aleyhisselâm k

sünnet

• Kanun, yol, âdet.
• Siret-i hasene.
• Ist: Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâm'ın sözü, emri, hal ve takriri. Müslümanların ittibâında ve dinlemesinde maddî ve manevî pek çok fazilet bulunan, tatbikinde mühim sevablar, terkinde mühim zararlar bulunan İslâmî emirler. Sünnet'e Farz-ı

surah

• Bir tavus kuşu ismi.
• Kapının gıcırdaması.
• Ses.
• İnlemek.

ta'mik / ta'mîk / تعميق

• Derinleştirme. (Arapça)
• Derinlemesine inceleme. (Arapça)

taat

• Söz dinleme, ibadet.

tadarru'

• İnlemek.

tadavvür

• Çağırmak, bağırmak, feryad etmek.
• İnlemek.
• Açlık.

tahannün

• İnleme.

tarsis

• (Rasas. dan) Kurşunla perçinleme, kurşunlaştırma, sağlamlaştırma.
• Kadının sadece gözleri görünecek şekilde örtünmesi.

teberrüd

• Soğuma, serinleme, soğuk hâle gelme.
• Soğuk suya girme.

teevvüh

• (Çoğulu: Teevvühât) İnleme, figân etme.

tefahhus / تفحص

• Derinlemesine araştırma. (Arapça)

tefekküri / tefekkürî

• Etraflıca ve derinlemesine düşünerek.

terbiye

• Allah'ın emirlerine itaat ederek ruhen ve cismen yükselmeye ve yükseltmeye çalışmak. Kemale ermeğe, nizam ve emirleri dinlemeğe çalışmak. Allah rızası yolunda gitmeyi öğrenmek.

terk-i iltizam-ı nefs

• Nefsin isteklerini yerine getirmeyi terk etme, nefsi dinlememe.

tetebbu' / تتبع

• Derinlemesine araştırma, inceleme. (Arapça)
• Tetebbu' etmek: İncelemek. (Arapça)

tetkik etme

• Derinlemesine inceleme.

ünan

• İnleme.

vakıfane / vâkıfane

• Derinlemesine bilerek.

velval

• Üzüntü ile ağlama. Ağlayıp inleme.

zar / zâr / زار

• Ağlama, inleme.

• Perişan, ağlayan, inleyen. (Farsça)
• İnilti. (Farsça)
• Zâr etmek: Ağlayıp inlemek. (Farsça)
• Zâr olmak: Ağlayıp inlemek. (Farsça)

zari / zârî / زاری

• İnleme, zar zar ağlama. (Farsça)

zefir

• Çok şiddetli ses.
• Hıçkırıkla nefes vermek. Göğüs geçirmek.
• Ağlatmak.
• İnlemek.
• Ateş gürültüsü.
• Eşek anırtısının evveli.
• Belâ.