a'lem-i ulema-i asr / a'lem-i ulemâ-i asr

• Asrın bilinen âlimlerinden.

abi / abî

• Çekinen.
• Tiksinen.
• Sakınan.
• Nazlanan.

ahd-i atik

• Eski ahd. Hıristiyanlarca Mûsâ aleyhisselâma inen kitab. Bu ismi ilk olarak hıristiyanlar kullanmışlardır. Hıristiyanların Kitab-ı mukaddes denilen kitabları Ahd-i Atîk ile Ahd-i Cedîd'den meydana geldiğinden onlar da Ahd-i Atîk'i kutsal kabul etmekt edirler. Yahûdîler, Ahd-i Atîk yerine Tanah demek

ahd-i harici / ahd-i haricî

• Daha önceden ismi bilinen kişilere veya şeylere işaret eden Lâm-ı tarif.

ahid

• Belirlilik, bilinen bir şey olma.

akli / aklî

• Akıl ile bilinen veya bulunan şey. Akla mensub. Akla dâir ve müteallik.

aksam-ı malume / aksâm-ı malûme

• Bilinen kısımlar.

aktab-ı erbaa

• Ehl-i sünnet âlimleri ve mütebahhir ve maneviyatta çok ileri zatlar tarafından şimdiye kadar dört büyük kutup olarak bilinen veliler. (Seyyid Abdulkadir-i Geylâni, Seyyid Ahmed-i Bedevi, Seyyid Ahmed-i Rufâi, Seyyid İbrahim Desuki.)

alat-ı lehv / âlât-ı lehv

• Dinen yasak olan eğlencelerde kullanılan aletler, yasak eğlencelere mahsus çalgılar.

alem-i ma'na / âlem-i ma'na

• Mâna âlemi, bazı ehline münkeşif olan âlem, mânen anlaşılan ve bilinen âlem.

alem-i şuhud / âlem-i şuhud

• Bilip keşfedilen, görür gibi bilinen âlem. Görünen âlem. Dünya. Kâinat.

alettahmin

• Aşağı yukarı, tahminen.

analoji

• Mant. Benzetme yoluyla sonuç çıkarma. Bilinmeyen bir durum, bir hadise, bir münasebet ve bir varlık hakkında hüküm vermek için bilinen bir benzeri hakkındaki bilgilerden faydalanılarak muhakeme yürütülmesidir. Bu tarz düşünce çok defa düşüneni yanlış sonuca götürür. Muhtemel olanın muhakkak zannedil

apriori

• fels. Tecrübeden önce insan aklında varlığı kabul edilen bilgi ve düşünceyi anlatmak için kullanılan bir sıfat. Meselâ: "Her sayı kendine eşittir" hakikatı hiçbir deneye baş vurmadan bilinen bir apriori bilgidir.

aric / âric

• (Uruc. dan) Yukarı çıkıp yükselen. Çıkıp inen. Uruc eden.
• Topal, aksak, noksan.

asalak

• Başka hayvan veya bitkilerin üstünde yaşayan ve onlara zarar veren hayvan veya bitki. Parazit.
• Mc: Başkalarının sırtından geçinen kimse.

ashab-ı meymene / ashâb-ı meymene

• Dinen ihtiram mevkiinde bulunan yüksek haysiyet sahibleri. Hayırlı kimseler.

avret

• Eksik. Gedik. Gizlenmesi lâzım gelen şey. Dinen örtülmesi vâcib olan âzâ, ud yeri. Utanılacak ve hayâ edilecek şey. Erkeklerde göbek ile diz kapağı arasındaki kısım.
• Kadın. Zevce. Nikâhlı.
• Gece uykuya yatacağı vakit ve seherden evvel uykudan kalkılacak saate de şeriat örfünde

• Gizlenmesi gereken, dinen görünmesi haram sayılan organlar.

ayet-el kürsi / âyet-el kürsî

• Kur'ân-ı kerîmde Bekara sûresinin, fazîletiyle bilinen 255. âyet-i kerîmesi.

bab-üs-selam / bâb-üs-selâm

• Mekke-i mükerremede bulunan Mescid-i Haram'ın doğu tarafına açılan kapı. Bâb-ı Şeybe de denir.
• Peygamber efendimizin sallallahü aleyhi ve sellem Medîne-i münevverede yaptırdığı Mescid-i Nebî'nin batı duvarında kıbleye yakın olan kapısı. Bâb-ı Mervân diye de bilinen bu kapı, Mescid-i

bagiz

• (Bugz. dan) Herkese nefret eden, buğzeden. Hiç kimseyi sevmeyen. Tiksinen.

batıl satış / bâtıl satış

• Sahîh olmayan, yâni dînen bulunması lâzım gelen şartların hepsi veya bir kısmı bulunmayan satış, alış-veriş. Satılacak malın mütekavvim olması (kullanılmasına dînen izin verilmesi, kıymetli ve kullanılabilir olması) bu şartlardandır. Buna göre; domuz, içki ve denizdeki balık mütekavvim değildir.

bedih-ül butlan

• Bâtıl olduğu âşikar surette belli. Bâtıl, haksız bir hüküm veya görüş olduğu herkesçe bilinen.

bedihi / bedîhî

• Delilsiz bilinen şey, apaçık.

bedihiyat-ı hissiye

• Duyularla bilinen apaçık gerçekler; görme, işitme, tatma gibi duyularla idrak edilen şeyler.

bey'-i batıl / bey'-i bâtıl

• Sahih olmayan, yâni dînen bulunması lâzım gelen şartların hepsi veyâ bir kısmı bulunmayan alış veriş.

biyoğrafi

• Şahısların hayatlarını mevzu edinen yazı çeşitlerine verilen isim.

caiz olmayan

• Dinen izin verilmeyen.

çark

• (Çarh-Çerh) Dönen pervaneli tekerlek. (Farsça)
• Vapur, değirmen ve dolap çarkı. (Farsça)
• Bir makinenin dönen tekerleği, çok zaman bu tekerlek makineyi çalıştırır. Her çeşit tekerlekli makine. (Farsça)
• Dönerek işleyen âlet. (Farsça)
• Koz: Birbiri içinde dönen feleklerden mürekkeb kâinat, felek, efl (Farsça)

çarmıh

• (Çar: Dört; Mıh: Çivi) Salib. Suçluyu haça germek için kurulmuş, haç şeklinde darağacı. (Farsça)
• Geminin direkleri başından aşağıya inen kalın ipler. (Farsça)

cemaat-i mükellefin / cemaat-i mükellefîn

• Dinen sorumlu olanlar topluluğu.

cemmaz-süvar

• Hızlı giden bineğe binen kimse. (Farsça)

cemum

• Yorga at.
• Yürürken eşinen at.

cisim

• (Cism) Varlığı bilinen, hayyiz olan, mekânı, ciheti, uzunluğu, genişliği ve derinliği olan şey.

cümmet

• Suyun biriktiği yer.
• Başta toplanan saç.
• Omuzlara inen saç.

cündi / cündî

• Süvâri, sipâhi, ata iyi binen, binici.

dabbe-süvar / dâbbe-süvâr

• Hayvana binen, binici. (Farsça)

dacuc

• Çağıran.
• İnleyen.
• Sağarken incinen ve inleyen dişi deve.

delail-i kalbiye

• Kalbe âid deliller. Kalb ile bilinen deliller.

delil / delîl

• Kendisi bilinince başkası bilinen şey.
• Din bilgilerinin elde edildiği kaynak, vesîka.

der tarik-ı acz-mendi / der tarîk-ı acz-mendi

• Âcizliği kendine meslek edinenin gittiği yol.

dereke

• Aşağı inen basamak. Aşağı mertebe.
• Sıfırın altındaki derece. Düşüklük.

derk

• En aşağı kat, her şeyin dibi. Aşağı inen basamak.
• Anlamak.

düstur-u mütearife / düstur-u müteârife

• Bilinen bir kural.

ebiye

• İmtinâ edici, çekinen kadın.

ebyan

• Cömert, eli açık, muhtaçlara ve yoksullara yardım eden kimse.
• Yemekten tiksinen kişi.

ebzün

• Küvet, banyo.
• İçinde yıkanılabilinen küçük havuz.

ecel-i müsemma / ecel-i müsemmâ

• Belli vakit, bilinen ecel, Allahü teâlânın bir kimse için ezelde takdir ve tâyin buyurduğu (belirlediği) hiç bir şekilde değişmeyen ecel, hayâtın sonu.

ehl-i fen ve felsefe

• Fen ve felsefe ilimlerini meslek edinenler.

ehl-i hidayet ve huzur / ehl-i hidâyet ve huzur / اَهْلِ هِدَايَتْ و حُضُورْ

• Hak üzere olup, her an Allah'ın huzurunda olduğunu yakinen bilenler.

ehl-i kanaat

• Allah'ın verdiği rızka razı olup onunla yetinenler.

ehl-i kıble

• Kâbeyi kıble edinenler, müslümanım diyenler. İş ve sözünde açıkça küfür görülmeyen dalâlet (sapık) fırkalarında olanlar.

ehl-i maaş

• Maaşla geçinenler.

ehliyet-i eda / ehliyet-i edâ

• Şahsın dînen geçerli olacak şekilde iş yapabilmeye elverişli olması.

eksa

• Üstüste pek çok giyinen (adam.)

el-esirre

• Taht. Bilinen bir makam sandalyesi. Kürsü.

entimem

• yun. Man: Mantıkta kısaltılmış kıyas şekli. Öncül veya had denilen ve bilinen kaziyelerden biri söylenmeden sonuca varmak. Örnek: (Orucu bozdu, o halde 61 gün keffareten oruç tutması gerekir.) Burada hadlerden biri (Orucu bozan, 61 gün keffareten oruç tutar), kaziyesi biliniyor kabul edilerek söylen

es'ar

• (Tekili: Sı'r) Narhlar. Satılan şeylerin bilinen ve değişmeyen fiatları.

eş-şehir / eş-şehîr

• Meşhur, bilinen.

eshab-ı kiram / eshâb-ı kirâm

• Mü'min olarak Resûlullah sallallahü aleyhi ve sellemi gören ve mü'min olarak öldüğü bilinen mübârek insanlar ve cinler.

eşhas-ı ma'rufe

• Tanınmış kişiler, bilinen şahıslar.

esma-i sitte-i meşhure / esmâ-i sitte-i meşhure

• İsm-i Âzam olarak bilinen Cenab-ı Hakkın meşhur altı ismi; Ferd, Hayy, Kayyûm, Adl, Hakem ve Kuddûs isimleri.

etka

• (Taki. den) Allah korkusu ile günahtan çok fazla çekinen. Haram veya helâl olduğunu iyice bilmediği şüpheli şeyleri yapmayan. Günah işlemeyen. Her şeyde Cenab-ı Hakk'ın rızasını gaye ve maksad edinen.

• Günah işlemekten çok çekinen.

eyyam en ma'lumat / eyyâm en ma'lûmat

• Bilinen günler.

ezvac-ı tahirat / ezvac-ı tâhirat

• Hz. Peygamber Efendimizin (A.S.M.) ismetli ve iffetli, pâk zevce-i muhteremeleri (R.A.) "Mü'minlerin anneleri" diye bilinen ve Peygamberimize (A.S.M.) âilelik etmek şerefine ermiş mübârek hanımlar.

fakir

• Aslî (temel) ihtiyâçlarından başka nisâb miktârı (dînen zengin sayılacak kadar) malı olmayan.
• Tasavvufta fakir: Derviş. Her zaman her işte yalnız Allahü teâlâya muhtaç olduğunu bilen, bütün ihtiyaçlarını hep Allahü teâlâya arz eden.

farz-ı kifaye / farz-ı kifâye

• Dinen mutlaka yerine getirilmesi gereken ancak bir kısım Müslümanın yapması ile diğerlerinin üzerinden düşen vazife, cenaze namazı kılmak gibi.

favori

• Sakalın kulak hizasından yanağa doğru inen kısmı. (Fransızca)
• Bir müsabakayı kazanacağı tahmin edilen şahıs, takım veya hayvan. (Fransızca)

feraiz-i diniye / ferâiz-i diniye

• Dinen yapılması kesin olarak emredilen şeyler.

feraiz-i şer'iye

• Dinen yapılması kesin olarak emredilen şeyler.

fevkalade / fevkalâde

• Âdetin fevkinde. Ayrıca, hususi surette. Bilinenlerin üstünde. Müstesna ve yüksek bir surette.

fuhşiyat / fuhşiyât

• Çok çirkin, aşağılık, helâl olmayan işler; Dinen yasaklanan ve haram sayılan davranışlar.

fürusi / fürusî

• İyi binici, ata iyi binen. (Farsça)

galiba

• Tahminen. Çok zaman. Her halde. Galiben, ekseriyetle.

gayb

• Hazır olmama, gizli kalma. Hazır olmayan gizli kalan, görünmeyen.
• Âyet-i kerîme ve hadîs-i şerîflerde bildirilmeyen, his organları, tecrübe ve hesâb ile anlaşılmayan gizli şeyler.
• Akıl ve his (duyu) organları ile bilinemeyip, ancak peygamberlerin haber vermesi ile bilinen, Allahü teâ

gayb alemi / gayb âlemi

• Görünmeyen, fakat varlığı kesin olan ve mahiyeti Allah tarafından bilinen başka dünyalar.

geylani / geylanî

• Seyyid Abdulkadir-i Geylanî, Gavs-ül A'zam, Gavs, Kutub gibi mecâzi nâm ile bilinen bu zât (Hi: 470-561) yılları arasında yaşamış ve Kadirî Tarikatının müessisidir. Müteaddid müridlerinden bir çoğu sonradan veli olarak meşhurdurlar. Derslerinin te'siriyle birçok Hristiyan ve Museviler Müslüman olmuş

habıt

• (Hübut. dan) Yukarıdan aşağıya inen. İnici. Düşen. Hübut eden.

hacat-ı zaruriye-i diniye / hâcât-ı zaruriye-i diniye

• Dinen yapılması ve karşılanması zorunlu olan ihtiyaçlar.

hadd-i ma'ruf

• Şeriatça bilinen, makbul olan had. Emredilen, müsaade edilen hudud.

hadis-i sahih / hadîs-i sahih / hadîs-i sahîh

• Sahih hadîs; Peygamber Efendimize (a.s.m.) ait olduğu kesin bilinen ve doğru senetlerle aktarılan hadis.

• Hakkında şüphe edilemiyen ve doğru senetlere ve râvilere isnad edilerek müsbet olarak kat'i bilinen hadis-i nebevidir.

hadsi / hadsî

• Zihnin sür'atli fakat doğru bir şekilde netîceye ulaşması ile bilinen şey.

hakim ebu abdullah

• Muhammed bin Abdullah ibn-i Beyyi' (Hi: 321-405) Sâmâniye Devleti Nişabur Kadılığında bulunmuş büyük muhaddislerden, Şafiî fakihlerinden, asrının en büyük din âlimi diye bilinen bir zattır. Bir çok eser te'lif etmiştir. Başlıcaları: El Müstedrek Ale-s Sahihayn, Kitab-ül İlel, El-İklil, El-Emali, Ter

halik / hâlik

• Helâk olan, yıkılan, bozulan, silinen.

hall

• Giren, dâhil olan. İnen.

hanis

• Sinen, dönen.

haram lokma / harâm lokma

• Helâl olmayan ve dînen yenmesi yasaklanan yiyecek.

harekat-ı meşrua / harekât-ı meşrua

• Dinen helâl olan, yapılmasında bir mahsur olmayan hareketler.

harekat-ı nameşrua / harekât-ı nâmeşrua

• Dinen helal olmayan hareketler.

harf-i tarif / harf-i târif

• Gr. Arapça'da isimlerin başına gelen ve o ismi belirli, bilinen bir isim yapan "el" takısı.

hasis / hasîs

• Parasını ve malını harcamamak için her türlü sıkıntıya, eziyete katlanan, paraya, mala aşırı düşkün olan; dînen verilmesi îcâb edeni, zekâtı ve sadakayı vermeyen, pinti, eli sıkı olan, bahîl, malda ve ilimde cimrilik eden.

hasm-ı mütevari / hasm-ı mütevarî

• Huk: Mahkemeye gelmekten ve vekil göndermekten çekinen kimse.

hasr-ı örfi / hasr-ı örfî

• Herkesçe bilinen belli bir şey. Böyle meşhur bir şeye mahsus olmak.

hayt-i esved

• Siyah iplik, fecir zamanı yavaş yavaş silinen gecenin karanlığı.

hayt-ı semavi / hayt-ı semâvî

• Gökten inen bağ.

hazer ve ibaha / hazer ve ibâha

• Yasaklar ve mübahlar. Fıkıh kitablarında dînen yasaklanan ve izin verilen şeyleri anlatan bölüm. Bâzı fıkıh kitaplarında bu bölüm kerâhiyye ve istihsân adıyla anılır.

hazinedar / خزینه دار

• Haznedar, hazinenin birinci derecede sorumlusu. (Arapça - Farsça)

hazır

• Hazer eden. Korkup çekinen.

helal / helâl

• Dinen yapılmasına izin verilmiş şey.

helal-zade

• Helâl doğmuş, meşru ve nikâhlı ana-babadan dünyaya gelmiş çocuk.
• İyi adam, fenalık yapmaktan çekinen. Sâlih, afif, nâmuskâr.

hicaz

• Mekke ve Medinenin bulunduğu yer.

hilal-i savm / hilâl-i savm

• Oruç hilâli. Ramazanın geldiği kendisi görünmekle bilinen hilâl.

hirasan

• Korkak, ürkek, korkan, çekinen. (Farsça)

hukukçu

• Hukuk mütehassısı. Hukuku meslek edinen kimse. Avukat, müdde-i umumi "savcı" ve hâkim.

huzur-u daimi / huzur-u dâimî / حُضُورُ دَائِمِي

• Her an Allah'ın huzurunda olduğunu yakinen hissetme.

i'tibari / i'tibarî

• (İtibarî) Hakiki kıymeti olmayıp kıymeti var kabul edilme. Farazî ve izafî olan. Varlığı, başka şeylere nisbet edilmesi halinde bilinen.

içtihad

• Dinen kesin olarak belirtilmeyen bir konuda Kur'ân ve hadisten hüküm çıkarma.

içtihadat / içtihadât

• İçtihatlar; dinen kesin olarak belirtilmeyen konularda Kur'ân ve hadîse dayanarak hüküm çıkarma işlemleri.

içtihadi / içtihadî

• İçtihatla ilgili; dinen kesin olarak belirtilmeyen bir konuda Kur'ân ve hadise dayanarak hüküm çıkarmayla ilgili olan.

ikan

• İyi ve yakînen bilmek.
• Sağlam bir iş.
• Yakin hasıl etmek ve edilmek suretiyle bilmek.

ilam-ı malum / ilâm-ı malûm

• Bilineni bildirme.

ilm-i huruf

• Harflerin sırlarını ve hikmetlerini konu edinen ilim dalı.

imkan-ı akli / imkân-ı aklî

• Man: Aklen mümkün bilinen.
• Aklen mümkün olma.

intikad

• İyi bilineni kötülemek.
• Seçip ayırdetmek.
• Kalp parayı gerçeğinden ayırmak.
• Tenkid.
• Fenni veya edebi eserlerin tarafsız bir nazarla incelenmesi sonunda fikir ileri sürülmesi.

işaret-i gaybiye-i örfiye

• Herkes tarafından bilinen gayba dair bir işaret.

ism

• (İsim) Ad, nâm.
• Ist: Bilinen veya bilinmeyen, hissedilen veya hissedilmeyen herhangi bir şeyi birbirinden ayırmak, tanımak veyahut zihne getirmek için kullanılan söz veya lâfız.
• Man: Tam mânalı ve hem mevzu, hem mahmul olabilen lâfızdır.

ismetmeab / ismetmeâb

• İsmetlü. Günahsız. Haramdan ve nâmusa dokunur hâllerden çekinen.

iştihar eden

• Meşhur olan; bilinen.

ittihaz eden / ittihâz eden

• Edinen, kabullenen.

kaide-i meşhur

• Bilinen kural.

kaide-i meşhure / kâide-i meşhûre

• Meşhur kaide, herkes tarafından bilinen kural.

kalem-i kaza ve kader / kalem-i kazâ ve kader

• Allah'ın olacak hadiseleri olmadan önce bilip takdir etmesi ve bu bilinen ve takdir olunan hadiseleri zamanı gelince meydana getirmesi.

kani / kâni / قانع

• Yetinen, kanaat eden. (Arapça)
• Kâni etmek: İkna etmek. (Arapça)
• Kâni olmak: İkna olmak. (Arapça)

kaside-i meşhure

• Meşhur, bilinen kaside.

kaza ve kader / kazâ ve kader

• Olacağı Allah tarafından bilinen ve takdir olunan şeylerin zamanı gelince yaratılması ve Allah'ın meydana gelecek hadiseleri olmadan önce bilmesi, takdir etmesi, planlaması.

kaza-i ilahi / kazâ-i ilâhi

• Olacağı Allah tarafından bilinen ve takdir olunan şeylerin zamanı gelince yaratılması.

kehanet

• Gaibden haber vermek. Falcılık. Kâhinlik etmek. (İlâhi ihbârât-ı gaybiyyeye istinad etmeden, gaybdan haber vermek ve falcılık ve kâhinlik etmek dinen kat'iyyetle haramdır.)

kelbiyyun / kelbiyyûn

• Dünyadan el çekmeyi ilke edinen felsefeciler.

kemal-i içtihad / kemâl-i içtihad

• Tam ve mükemmel bir içtihad; dinen kesin olarak belirtilmeyen bir konuda Kur'ân ve hadisten hüküm çıkarma.

kıble

• Namazda yönelinen taraf, Kâbe'nin bulunduğu taraf.

• Namaza başlarken yönelinen taraf; Kâbe'nin bulunduğu Mekke şehri.

kınne

• (Çoğulu: Kinen) Hurma lifinden yapılan urganın sağlam ve dayanıklı olması.
• Dâne çadırı dedikleri ot.
• Bir nevi devâ.

küfr

• Örtmek; hakkı örtmek, kapamak, Hakk'ı inkâr etmek. Dinde bilinmesi ve inanılması zarûrî olan şeyleri ve ahkâm-ı şer'iyyeden (dînî hükümlerden) tevâtüren (kesin olarak) bildirilenleri inkâr etmek ve dinden olduğu herkesçe bilinen bir şeyi kabûl etmemek.

kümmel

• (Tekili: Kâmil) Kâmiller. Olgunlar. İlmen, dinen ve mânen kâmil olan büyük zatlar. Büyük mâneviyat ve fazilet sahibi insanlar.

kurban

• Allahü teâlâya yakınlık. Mükîm (yolcu olmayan), âkıl (akıllı), bâliğ (ergen, evlenecek çağa gelmiş), hür ve dînen zengin sayılan, müslüman erkek ve kadın tarafından, Allah rızâsı için kurban niyetiyle kurban bayramının ilk üç gününde (Zilhicce ayının on, on bir ve on ikinci günlerinin her hangi biri

labis / lâbis

• Giyen, giyinen.

lafz-ı zahir / lafz-ı zâhir

• İbaresi işitilmekle ancak bilinen, yâni söyleyenin maksadı düşünülmeye muhtaç olmadan derhal mânâsı anlaşılan sözdür. Bunun zıddına hafi denir.

lakit / lakît

• Yerden kaldırıp alınmış ve sahipsiz kalmış bir şey. Sokakta bulunan mal, para.
• Sokağa atılmış yeni doğmuş çocuk.
• Üzerine ansızın gelinen kuyu.

lehviyat / lehviyât

• Dinen yasak olan oyun ve eğlenceler.

lezzet-i gayr-ı meşrua

• Dinen helâl olmayan, yasaklanmış lezzet.

ma'hud

• Vaad edilen. Söz verilen. Belli olan.
• Mezkur, sözü geçen.
• Mc: Fena bilinen kadın.

• Ahdolunmuş, bilinen, sözleşilen.
• Sözü geçen.

ma'lum / ma'lûm / مَعْلُومْ

• Resul-i Ekrem'in (A.S.M.) bir nâmıdır. Onun geleceği, melekler, resuller ve nebiler tarafından mâlum olduğundan ve dünyaya teşriflerinden evvel kendilerinin ta'zim edilmesi ve ona intisab dileklerinden dolayı bu isim verilmiştir.
• Bilinen, belli olan.

• Bilinen, belli.

• Bilinen şey.

• Bilinen.

ma'lumat

• Bilinen şeyler, biliş, bilgi.

• Bilinen şeyler, bilinenler. Bir iş veya mevzu hakkındaki bilgiler.

ma'lumiyet

• Ma'lumluk. Bilinme, belli olma.
• Bilinen ve belli olan şeyin hâl ve sıfâtı.

ma'ruf

• Bilinen, tanınmış. Belli, meşhur.
• Şeriatın makbul kıldığı veya emrettiği.
• Adl, ihsan, cud, tatlı dil, iyi muamele.

ma'rufat

• Bilinen şeyler. Şeriatın emrettiği hususlar.

madde-i meşhure

• Herkesçe eşyanın yapı taşı olarak bilinen unsur, madde, cisim.

mahcuc

• Kasdolunmuş olan.
• Çok gidilip gelinen.
• Delil ve bürhanla isbat edilmiş olan.
• Mekke-i Mükerreme'nin bir adı.
• Kendi yerine hacca gidilmiş olan.

mahrem

• Dînen evlenilmesi ebedî haram (yasak) olan, soy, süt veya evlenme sebebiyle nikâhı haram olan kimse.
• Gizli, herkese söylenmeyen.

mahud / mâhud

• Bilinen, sözü edilen.

mahut / mâhut

• Bilinen, adı geçen; garanti edilen.

makulat / mâkulât

• Aklın uygun bulduğu, akıl ile bilinen şeyler.

malik / mâlik

• Sâhib olan, mülk edinen.
• Cehennem meleklerinin en büyüğü, âmiri, bekçisi.

malum / malûm / mâlum / mâlûm / معلوم

• Bilinen, belli.

• Bilinen, belli.

• Bilinen.

• Bilinen.

• Bilinen.

• Bilinen. (Arapça)
• Malûm olmak: Anlaşılmak, bilinmek. (Arapça)

malum-u fazılane / mâlûm-u fâzılâne

• "Faziletli şahsiyetlerinizce bilinen" anlamında Üstada yönelik bir ifade.

malum-u fazılaneleri / malûm-u fâzılâneleri

• "Faziletli şahsiyetlerinizce bilinen" anlamında Üstada yönelik bir saygı ifadesi.

malumat / mâlûmât

• Bilinen şeyler.

• Bilinenler.

malumat-ı kalbiye / malûmat-ı kalbiye

• Kalbe ait bilgiler; kalb yoluyla bilinenler.

malumat-ı yakiniye / malûmat-ı yakîniye

• Şüpheye yer bırakmayacak derecede kesin olarak bilinen şeyler.

malumu ilam / malûmu ilâm

• Bilineni bildirmek.

malumun mekayisi / malûmun mekayisi

• Bilinenin ölçüleri.

mana mertebeleri

• Kur'an-ı Kerim'deki âyetlerin anlaşılmasında bilinen muhtelif ma'nâlar. Zâhirî, bâtınî, sarihî, harfî, ismî, işarî, remzî, mecazî, mefhumî, riyazî mânâlar gibi.

mana-yı örfi / mânâ-yı örfî

• Bilinen, alışılan mânâ.

manen

• Mânâca. Mânâ cihetiyle. Ruhca. Esasca. Bâtınen. İç varlık bakımından.

manevra

• Bir makinenin, bir cihazın işleyişini düzenleme veya idare etme işi ve şekli. (Fransızca)
• Ask: Muharebede düşmanın savaş gücünü yok etmek maksadıyla eldeki askerî kuvvetlerin en te'sirli bir biçimde düzenlenmesini te'min eden bütün hareketler. (Fransızca)
• Barış zamanında kıt'alara ve kurmay hey'etle (Fransızca)

marife / mârife

• Belli, bilinen.

maruf / mâruf / mârûf / معروف

• Bilinen, tanınan, meşhur ünlü.
• Şeriatin emrettiği, uygun gördüğü.

• Bilinen.

• Bilinen, güzel.

• Yarattıkları tarafından bilinen Allah.

• Bilinen. (Arapça)
• Ünlü, tanınmış. (Arapça)

marufe / mârufe

• Bilinen, belli; meşhur.

mayıh

• (Çoğulu: Mâha) Kova doldurmak için kuyu içine inen kişi.
• Bahşiş veren, atâ eden.

mazi-i şuhudi / mazi-i şuhudî

• Gözle görünen veya görmüş gibi bilinen bir şeyi anlatan fiil sigası, kipi. "Nuri geldi" gibi.

mebde' ve mead / mebde' ve meâd

• Gelinen ve gidilecek olan yer; insanın dünyaya gelişi ve dönüşü, dünya ve âhiret.

mecaz-ı akli / mecaz-ı aklî

• Akla uygun olan mecaz, akılla bilinen mecaz, bir şeyi asıl sebebinin dışında başka bir sebebe isnad etmek.

medeniye

• Medine'de inen.

medine sureleri / medine sûreleri

• Medine'de inen sûreler.

mekki / mekkî

• Peygamber efendimizin Mekke-i mükerremeden, Medîne-i münevvereye hicretinden (göç etmesinden) önce nâzil olan (inen) âyet-i kerîmeler. Âyet-i kerîmelerin Mekkî olmalarında âlimlerin arasında meşhûr olan görüş budur. Bu hususta başka görüşler de vardır.

• Mekke'de inen.

mekkiye

• Mekke'de inen.

mekkiye ayetler / mekkiye âyetler

• Mekke'de inen âyetler.

mekkiye sureler / mekkiye sûreler

• Mekke'de inen sûreler.

mekkiye sureleri / mekkiye sûreleri

• Mekke'de inen sûreler.

mekyes

• Akıllılık ve ferâsetle bilinen kimse.

melekat-ı akliyye / melekât-ı akliyye

• Tecrübe neticesi aklen bilinen kolaylık, tecrübeden doğan bilgililik.

memnu' / memnû'

• Yasak. Dînen yasak edilmiş.

menahic

• (Tekili: Minhac-Menhec) Açık ve geniş yollar. Bilinen büyük yollar.

menakıb / menâkıb

• Menkıbeler. Velîlerin, Allahü teâlânın sevgili kullarının güzel iş, hareket, söz ve kerâmetlerini konu edinen hikâye ve hâtıralar, bu hususta yazılmış kitapları. Menkabenin çokluk şeklidir.

mendub

• Dinen yapılması emredilmese de, güzel görülen davranış.

menhiyat / menhiyât

• Dinen yasak edilmiş, yasaklanan şeyler.

menkıbe

• Bir zâtın güzel iş, söz ve hallerini, hayâtını konu edinen hikâye ve hâtıralar. Çoğulu menâkıbdır.

merkel

• (Çoğulu: Merâkil) Yol.
• Hayvan üstüne binen kimsenin iki tarafından ayağı dibindeki yer.

mesele-i içtihadiye

• Dinen kesin olarak belirtilmeyen bir konuda Kur'ân ve hadise dayanarak hüküm çıkartmayla ilgili olan mesele.

mesele-i zevkiye

• Zevk ile (tadılıp yaşamakla) bilinen mesele.

meşhur / meşhûr / مشهور

• Ünlü, tanınmış, bilinen. (Arapça)

meşhur-u enam / meşhur-u enâm

• Her tarafta şöhret olan, bilinen.

meşhure

• Meşhur, herkes tarafından bilinen.

mevat arazi / mevât arâzi

• Ölü arâzi. Bir kimsenin mülkünde bulunmayan, mer'a, baltalık ve harman yeri olarak kimseye verilmemiş olan ve gür sesli bir kimsenin köy ve kasaba evlerinin son bulduğu yerden bağırıp sesi duyulmayacak derecede köy ve kasabadan uzak yâni tahmînen yarım saatlik uzaklıkta olan dağlık, taşlık, kıraç, o

mevludün leh

• Çocuk kendisinin olduğu tebeyyün eden, bilinen baba.

meydan-ı galebe

• Galibiyet meydanı; üstün gelinen alan.

mezmur

• Terennümle okunan kaside, ilâhi ve münâcat.
• Hz. Dâvuda (A.S.) inen "Zebur"un Surelerinden herbiri.

miftah-ı kenz

• Hazinenin anahtarı.

moğol

• Turâni milletlerinin en büyüklerinden bir kabile olup Türkler ve Mançurlarla cinsi yakınlıkları vardır. Asyanın ortalarında bugün Çin Devletine tâbi olan ve Moğolistan ismiyle bilinen geniş bir çölde ve Sibirya ve Türkistan'ın da bazı taraflarında bulunurlar.Cengiz Hanla beraber Asyanın batı tarafla

mu'cizat-ı hissiye

• Duygu ile bilinen, duyu ve duygulara hitap eden mu'cizeler; su, ağaç, taş, hayvan gibi varlıklar üzerinde Peygamber'in (a.s.m.) gösterdiği mu'cizeler.

mü'hare

• (Mü'hire) Deve semerinin ağaç kısmıdır ve binen kimse ona dayanır.

mu'tasım

• Günahtan çekinen.
• Eliyle tutan.
• Yapışan.

muarref

• Târif edilmiş, anlatılıp bildirilmiş. Bildik. Belli. Bilinen.
• Gr: Harf-i târifli kelime.
• Mat: Sınırlı. Hududlu.

• Bilinen.

muaşiran / muaşirân

• (Tekili: Muaşir) Muaşirler. Birbirleriyle iyi geçinen kimseler.

muayyen

• Belirli, bilinen.

mübah

• Dinen yapılmasında ve yapılmamasında herhangi bir sakınca olmayan, helal olan davranışlar.

mübtehic

• (Behcet. den) Sevinmiş, sevinen, mesrur, memnun.

mücanib

• Çekinen. Sakınan. Kaçan.

müctenib

• İctinâb eden, uzak duran, çekinen, bir şeye karışmayan, sakınan.

müctenip

• Çekinen, uzak duran.

müddet-i ma'lume

• Malum olan ve bilinen zaman.

müfredat

• Basit şeyler.
• Toptan bilinen şeylerin ayrıntıları.

muharremat / muharremât

• Yapılması dînen yasaklanmış, haram olan işler, haramlar.
• Nikâhlanılması (evlenilmesi) dînen haram kimseler. Nikâh düşmeyenler.

muhteris

• (Muhteriz) Sakınan. Çekinen. Çekingen.

muhteriz

• Sakınan. Çekinen. Çekingen.

muhtezir

• Sakınan, çekinen.

mukassır

• Taksir eden, yapabilir iken yapmayıp çekinen.
• Kusur işleyen.
• Gücü yetmediği için yapmayan.

müktesib

• (Müktesibe) (Kesb. den) Elde eden, edinen, kazanan.

mümaşaatkar / mümaşaatkâr

• Hoş geçinen, anlaşma yolunu seçen.

mümteni'

• İmkânsız, muhal, mümkün olmayan.
• Çekinen, imtina eden.

mümtezic

• İmtizac eden. Birleşmiş olan, birleşik.
• Birbirine tamamen uygun olarak karışmış olan.
• Aralık bırakmayan, birbirine karışık, tamamen kapanan.
• Birbiriyle iyi geçinen.

münacat-ı meşhure / münacât-ı meşhûre

• Allah'a yalvarıp yakarılan ve herkes tarafından bilinen dua.

münhadir

• İnişli, eğik.
• Yokuşaşağı inen.

münhatt

• Aşağı inen, inhitât eden. Alçak. Çukur.

münhazim

• (Hazm. dan) Sinen, hazmolunan.

münhebit

• (Hübut. dan) Yukarıdan aşağı inen. İnmiş, düşmüş.

münsakib

• Delinen. İnsikab eden.

murdar

• Dinen yenmesi yasak olan ölü hayvan; leş.

mürtedif

• Arkasından giden, ardına düşen.
• Hayvana binen kimsenin ardına binen.

mürtefid

• Kazanan, faydalanan, edinen.

müşmeiz

• (İşmi'zaz. dan) Nefret eden, tiksinen, tiksinerek sıkılan.

müşrik

• Allahü teâlâya şirk (ortak) koşan. Allahü teâlâyı mâbûd bildiği hâlde put veya benzeri şeyleri de ilâh, tanrı edinen.

müsta'bid

• (Abd. dan) Kul veya köle edinen.
• Kendine ibadet ettiren.

müstağni-i muhteriz / müstağnî-i muhteriz

• Gözütok davranıp istemekten çekinen; başkalarından yardım istemekten sakınıp çekinen.

müstakbih

• (Kubh. dan) Tiksinen, beğenmiyen.

müstebşir

• Müjdeleyen. Müjde ile sevinen.

müstehab

• Sevilmiş şey. Yapılması sevaplı olan.
• Fık: Peygamber efendimizin (A.S.M.) bazen yapıp bazen terkeylediği şeydir. Farz ve vacibin dışındaki sevaplı iş, sevap olduğu bilinen iş. Nafile, mendub, fazilet, tatavvu, edeb namları da verilir.

müstekrih

• (Kerâhet. den) İğrenen, tiksinen, istikrah eden, kerih gören, nefret eden.

müsteykın

• (Yakin. den) Yakinen ve kat'i olarak bilen.

mutasavvıfe

• Tasavvuf ehli geçinen sûfîler, şeyhler.

mutatahhir

• Pâk. Günah işlemekten teberri ve imtina eden, çekinen. Temiz kılınmış.

mutatarrib

• (Çoğulu: Mutatarribin) Coşan, şevke gelen, sevinen.

mutatarribin / mutatarribîn

• (Tekili: Mutatarrib) Şevke gelip sevinenler. Coşup sıçrayanlar.

mutatavvıs

• Tavus kuşu gibi rengârenk giyinen. Tatavvus eden.

mütealim

• Herkesçe bilinen, ma'lum, taâlüm eden.

müteallim

• (İlm. den) Taallüm eden, ilim ve bilgi edinen, öğrenen. Talebe.

müteallimin / müteallimîn

• (Tekili: Müteallim) İlm. den) Bilgi edinenler, ilim öğrenenler, talebeler.

mütearif

• (Örf. den) Bilinen, bilinir, meşhur.
• Birbirine tanıyan, tanışan.

mütearife

• Açıkça bilinen.

müteaşir

• Birbiriyle iyi geçinen, muâşeret eden.

müteavvid

• Alışılmış, âdet edinen.

mütebenni

• Bir kimseyi oğul edinen.

mütecanib

• (Cenb. den) İçtinab eden, çekinen, sakınan, uzaklaşan, karışmıyan.

müteezzi / müteezzî

• Ezâ duyan. Üzgün, incinen. Cefa gören.

• İncinen.

• İncinen.

müteferric

• (Çoğulu: Müteferricîn) (Ferc. den) Gezinen, dolaşan. Gezip eğlenmeğe giden.

müteferricin / müteferricîn

• (Tekili: Müteferric) Gezinenler, dolaşanlar, hava almağa eğlenmeğe gidenler.

mütehallik

• Bir huy edinen, huylanan. Huyu olmayan bir şey ile tekellüf edip o ahlâka alışan.

• Huy edinen.

mütehaşşi

• Korkan, irkilen. Hürmet ile korkup çekinen.

mütehazzir

• (Hazer. den) Sakınan, çekinen, dikkatli davranan.

mütekebbir / متكبر

• Kendini beğenmiş, şişinen, büyüklenen. (Arapça)

mütekerrih

• (İkrah. dan) Kerih gören, tekerrüh eden, ikrah eden. Tiksinen.
• Surat asan.

mütemellik

• (Mülk. den) Mülk edinen, temellük eden. Malın sâhibi olan.

müteneffir

• Nefret eden, tiksinen, sevmeyen. Aslâ hazmetmeyip çekinip kaçınan.

mütenezzil

• (Nüzul. den) Tenezzül eden, aşağı inen. Alçak gönüllülük eden.

mütenneffir

• Nefret eden, tiksinen.

müterakkıs

• Aynı şekilde yukarı çıkıp aşağı inen, aynı tarzda sallanıp hareket eden.

müteşair / müteşâir / متشاعر

• Şair geçinen, şair müsveddesi. (Arapça)

mütesakkıb

• (Sakb. dan) Ortası delik olan. Delinen, delinmiş bulunan.

müteserri

• Odalık edinen, câriye edinen.

mütevakki

• Tevakki eden. Kendini gözeten, tehlikeli şeylerden sakınan ve çekinen.

mutevattinin / mutevattinîn

• Vatandaşlar; bir yeri vatan edinenler ve orada yerleşik olanlar.

müttaki

• Ehl-i takva. İttika eden. Haramdan ve günahtan çekinen, kendisini Allah'ın (C.C.) sevmediği fena şeylerdan koruyan.

• Günahtan sakınan, çekinen, takva sahibi.

• Günahtan çekinen, takva sahibi.

nabigat-üz zübyani / nabigat-üz zübyanî

• Câhiliyet devrinde meşhur ve Suk-ı Ukaz'da hakemlik yapmış Arab şâirlerindendir. Tahminen Mi: 535-604'de yaşamıştır.

nakd

• (C?: Nukûd) Madeni para, akçe.
• Bir şeyin bedelini peşinen ödemek.
• Para olarak bulunan servet.
• Vezin ve ayarı tamam olan para.
• Bir şeye hırsızlamasına bakma.
• Seçmek.
• Saymak.

nakil

• Vazgeçen, cayan, dönen.
• Çekinen, kaçınan.

namahrem / nâmahrem

• Aralarında dinen evlenmeye engel bulunmayan erkek ve kadınlar.

nameşru / nâmeşrû

• Dînen uygun ve helâl olmayan.

nazil / nâzil / نازل / نَازِلْ

• (Nüzul. dan) Nüzul eden, inen, yukardan aşağıya inen, bir yere konan. Bir yerde konaklayan.

• Yukarıdan aşağıya inen.
• Bir yere konan, konaklayan.

• Nüzul eden, inen.

• İnen. (Arapça)
• Nâzil olmak: İnmek. (Arapça)

• İnen.

nazil olan / nâzil olan

• İnen, indirilen.

necaset / necâset

• Dinen pis sayılan maddî pislik.

necs

• Dînen temiz olmayan, pis, murdar.

nezil

• Misafir. İnen, konan.

nijm

• Bazı kış sabahları inen koyu sis. (Farsça)

nisvan-ı zelil

• Ahlâken ve dinen düşmüş, zelil olmuş kadınlar.

osmanlılık

• Din, dil ve ırk gözetmeksizin bütün Osmanlı vatandaşlarını vatan birliği ortak paydası etrafında toplamayı gaye edinen fikir akımı.

perhiz

• Sakınmak, çekinmek. (Farsça)
• Vücuda zararlı ve tıbben muzır; ve dinen, zevk veren şeylerden sakınmak. (Farsça)
• Hastalıkta bazı yiyecek ve içeceklerden sakınmak. (Farsça)

radif

• Binicinin ardına binen kişi.

rakib / râkib / راكب

• Binen. Binici.
• Herhangi bir nakil vasıtasına binmiş olan.

• Binen. (Arapça)
• Binici. (Arapça)
• Râkib olmak: Binmek. (Arapça)

rakip / râkip

• Binmiş, binen.

refig

• Bolluk ve rahat içinde geçinen adam.

refih

• Rahatlık ve huzur içinde geçinen. Refah ve rahat ile yaşıyan.

remi

• (Çoğulu: Ermiye) Yağmuru iri olan ve yere şiddetle inen bulut.

rikabi / rikâbî

• Binici, binen.

rivayat-ı sahiha / rivâyât-ı sahiha

• Peygamber Efendimize (a.s.m.) ait olduğu kesin olarak bilinen hadisler.

rivayet-i sahiha-yı meşhure / rivâyet-i sahiha-yı meşhûre

• Doğru ve güvenilir meşhur rivayetler; bilinen hadisler.

rıza-cu

• Allah'ın rızasını arayan. Razı etmeyi gaye edinen. (Farsça)

rufai / rufaî

• Rufailik diye bilinen bir tarikatı kuran, bu tarikattan olan.

rükban

• (Tekili: Râkib) Biniciler, binenler, binmişler.

rükkab

• (Tekili: Râkib) Biniciler, ata binenler.

rüstem

• Şark edebiyatında kuvvet ve cesaretin timsali olarak bilinen ve Zaloğlu Rüstem diye veya "Rüstem-i Sistanî" nâmiyle meşhur İran'lı bir kahramandır. (Farsça)

şa'rani / şa'ranî

• (Hi: 899-973) Dört hak mezhebin birleşen ve ayrılan tarafları hakkında mu'teber eserleri olan meşhur bir fakihtir. Mizan-ı Şaranî ismiyle bilinen eseri meşhurdur.

sahih ehadis / sahih ehâdîs

• Sahih hadisler; Peygamber Efendimize (a.s.m.) ait olduğu kesin olarak bilinen ve doğru sened ve güçlü râvîlerle aktarılan hadisler.

şahsüvar

• (Çoğulu: şâhsüvârân) Ata iyi binen. (Farsça)

şakk-ı kamer

• Ayın iki parça olması mu'cizesi. (Kur'ân-ı Kerimin nass-ı kat'isi ile de sâbit olan ve mütevâtir olarak da bilinen Peygamberimiz Hazret-i Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâmın parmağının işâreti ile ayın iki parçaya ayrıldığı hadisesi ki, büyük mu'cizelerindendir.)

sebel

• Tıb: Bulanık görme hastalığı.
• Göze inen perde.
• Buluttan çıkıp da henüz yere ulaşmamış yağmur.
• Buğday başı.

şedid-üş şekime

• Şedid-ün nefs; yani başkasına boyun eğmekten çekinen ve kibirlenen.

sefahet-i hayat

• Hayattaki dinen yasaklanmış olan zevk ve eğlencelere düşkünlük.

sefihane / sefîhâne

• Dinen yasaklanmış zevk ve eğlencelere düşkün olarak.

şehname / şehnâme

• Hükümdarların hayat ve zaferlerini konu edinen manzum eser.

selem

• İleride teslim edilecek bir malın peşin para ile satılması. Yâni belli miktârda peşin para ile belli zaman sonra bilinen yerde bilinen bir malı satın almak için yapılan sözleşme. Peşin parayı verene sâhib-üs-selem veya rabb-üs-selem; veresiye mal ver me borcu altına giren satıcıya müslemün ileyh, bu

selika

• Üstüne binen kişinin, ayaklarını sallamasından dolalyı, devenin yanlarında meydana gelen ayak izleri.
• Tabiat.

şer'an

• Dinen, İslâmî açıdan.

şerce

• Dağdan aşağı sahraya inen akıcı su.

şeriat-i meşhure

• Herkesçe bilinen şeriat; Allah tarafından bildirilen İlâhî emir ve yasaklara dayanan hükümlerin hepsi.

sinn-i teklif / sinn-i teklîf / سِنِّ تَكْلِيفْ

• Dinen yükümlü kılma yaşı.

sinne

• (Çoğulu: Sinen) Kalem başı.
• Sapan demiri.

şöhretşiar / şöhretşiâr

• Şöhret sahibi, şöhreti herkesçe bilinen.

sure-i mekkiye / sûre-i mekkiye

• Mekke döneminde nâzil olan, inen sûre.

süvar / سوار

• Binmiş. (Farsça)
• Binen. (Farsça)

süvari / süvâri

• Ata binen, atlı asker.

tabaka-i sevabit / tabaka-i sevâbit

• Sabit bilinen yıldızlar tabakası.

tabakat-ı meşhure / tabakât-ı meşhure

• Meşhur, bilinen sınıflar.

tabut / tâbut

• (Çoğulu: Tevâbit) Sandık.
• Ölü nakline mahsus sandık.
• Dönüp dolaşıp gelinecek merci-i küll.
• Hz. Musa Aleyhisselâm'a inen evâmir-i aşerenin konulduğu sandık.
• Su kovası.

• Sandık. Ölü taşımaya mahsus sandık. Hz. Musa'ya inen on emrin konduğu sandık.

takdiri / takdirî

• Kaderden olan. Takdir-i İlâhîye ait ve müteallik olan.
• İtibarî.
• Farazî.
• Gr: Yazılı olmayıp var bilinen mâna veya kelime.

taki

• Kendini koruyan, saklayan.
• Takvalı kimse. Günahtan çekinen.

takriben

• Tahminen. Yaklaşık olarak. Aşağı yukarı.

tallase

• Kendisiyle levha silinen paçavra.

tasavvuf

• Dinin ruhsal hayatla ilgili yönünü konu edinen bilim veya meslek.

tasia / tâsia

• Sâminenin altmışta biri.

te'vil

• Bilinen anlamından başka bir anlamda yorumlama. Başka anlam verme.

telmih

• Ana fikri ispata veya güçlendirmeye yönelik herkes tarafından bilinen bir şeyle, bir hakikatle işarette bulunma.

temime / temîme

• Bir sebeb, vesîle olarak görülmeyip, doğrudan te'sir edeceğine ve bir zararı def edeceğine inanılarak yapıldığı için, dînen şirk (Allahü teâlâya ortak koşmak) sayılan, mânâsı bilinmeyen ve küfre (îmânın gitmesine) sebeb olan şeyleri okumak.

tenezzül eden

• Aşağıya inen.

terceme

• (Tercüme) Bir sözü bir dilden başka dile çevirmek. Bir lügatı, diğer bilinen lügata çevirerek anlatmak.

tevrat

• Musa aleyhisselâma inen ilâhî kitap.

tezkir-i müsellemat / tezkir-i müsellemât

• Müsellematı, hakikat olduğu aşikâr bilinen şeyleri, hususları hatırlatmak, tekrar etmek.

tılsım

• Herkesin bilip çözemediği gizli şey.
• Gizli sır. Fevkalâde kuvvet ve te'siri hâiz olan şey.
• Definenin bulunmasına mâni olan mevhum şey.

tufeyli / tufeylî

• (Davetsiz ziyafete giden Tufeyl adında birisinin ismindendir) Sahte.
• Dalkavuk. Çanak yalayıcı.
• Başkasının sırtından geçinen. Asalak. Parazit. Fazladan.

• Başkalarının sırtından geçinen, asalak.

tur-u musa-i şeriat / tûr-u mûsâ-i şeriat

• Tûr dağında Hz. Mûsâ'ya (a.s.) inen şeriat.

ulema-i rüsum

• Resmî, merasim âlimleri. Kendileri resmen âlim bilinen fakat hakiki âlim olmayan kimseler. (Zâhirî ulema da denir.)

ulum-u adiye / ulûm-u âdiye

• Dış duyular vasıtasıyla herkes tarafından bilinen şeyler.

ulum-u bedihiyyat / ulum-u bedihiyyât

• Delil ve isbatına lüzum görülmeyip kolaylıkla bilinen ilimler.

ulum-u hafiye / ulûm-u hafiye

• Gizli ilimler. Ancak veraset-i Nübüvvet muhakkiklerince veya bir kısım hakikatların esrarına vakıf âlimlerce bilinen ilimler.

• Gizli ilimler, ancak peygambere ve bir kısım hakikatlerin sırlarını bilen alimlerce bilinen ilimler.

ulum-u mütearife / ulûm-u müteârife

• Herkesçe bilinen bilgiler.

vahy

• Vahiy, ilâhî makamdan peygambere inen yüce mânâlar.

vakıa-i meşhure

• Meşhur, bilinen olay.

vakıa-i meşhure ve meşhude

• Meşhur ve bilinen olay.

vird

• Sık sık ve devamlı okunan dua.
• Kur'an-ı Kerim'den her gün okunması vazife bilinen kısım, bir cüz.

vücud-u hissi / vücud-u hissî

• His ile bilinen vücud. Hisse aid vücud, varlık. Duygulu cesed.

yakiniyyat / yakîniyyât

• Yakînî bir surette bilinenler.

yebrem

• "Gelberi" ismiyle bilinen bir cins demir kürek.

yedinci şua

• Şualar'da yer alan ve Ayet'ül-Kübra olarak da bilinen bölüm.

yeksüvare

• (Çoğulu: Yeksüvârân) Yalnız başına ata binen.
• Mc: Arkadaşı olmayan kimse.

zafere

• Göze inen perde.

zahid / zâhid

• Dünyâya düşkün olmayan kimse.
• Şüpheli olur korkusu ile mübâhların (dînen izin verilenlerin) çoğunu terk eden.

zai'

• Yayılmış olan. Dağılmış olan. Herkesçe bilinen şey.

zaruret / zarûret

• Haram olan, yasaklanan bir işin yapılmasını mübâh (dînen serbest) kılan sebeb, özür.

zebur / zebûr

• Davud aleyhisselâma inen ilahi kitap.

zekat / zekât

• İslâm'ın beş şartından biri. Dînen zengin sayılan müslümanın nisab miktârındaki zekat malının belli zamanda belli miktârını zekat niyeti ile ayırıp emr edilen müslümanlara vermesi.

zevi-l ukul

• Akıl sahipleri. Aklı olanlar.
• Tas: Halkı zâhiren, Hakkı bâtınen görenler.

zevraksüvar / zevraksüvâr

• Kayığa binen. Sandala binmiş olan. (Farsça)