adli / adlî / عدلى

• Adalet ile ilgili. (Arapça)

adudi / adudî

• Pazı kemiği ile ilgili.

ahkam-ı fıkhiyye / ahkâm-ı fıkhiyye

• Fıkıh ile ilgili hükümler. Bedenle yapılması ve sakınılması lazım gelen şeyler, emirler ve yasaklar.

ahkam-ı rububiyet / ahkâm-ı rubûbiyet

• Allah'ın bütün varlık âlemini kuşatan egemenliği, yaratıcılığı, idaresi ve terbiyesi ile ilgili hükümler.

ailevi / ailevî / عائلوی

• Aile ile ilgili.

• Aile ile ilgili.

• Aile ile ilgili. (Arapça)

akl-ı uhrevi / akl-ı uhrevî

• Âhiret ile ilgili akıl.

alemane / âlemane

• Dünya ile ilgili. Dünyevî. (Farsça)

arabiyyet

• Arapça ile ilgili olan (İlim, fikir veya kitap). Arap edebiyatı.

arişi / arişî

• Manevî. Mânâ ile ilgili. (Farsça)

bahari / bahârî / بهاری

• İlkbahar ile ilgili. (Farsça)

bahriye

• Donanma ile ilgili işler. Devletin donanma ve deniz askerleri.

bedi' ilmi / bedî' ilmi

• Lafz (söz) ve mânâ ile ilgili bâzı san'atlar ile sözün süslenmesini öğreten ilim.

berfin

• Kar ile ilgili, kardan. (Farsça)

berri / berrî / بری

• Toprağa ait, kara ile ilgili.

• Kara ile ilgili. (Arapça)

bevli / bevlî / بولى

• İdrar ile ilgili. (Arapça)

biyokimya

• Canlıların kimya ile ilgili yapılarını, tepkilerini, belirtilerini inceleyen bilim dalıdır. 19. Asırda başlatılan bu çalışmalarla proteinler, vitaminler, hormonlar anlaşılır duruma gelindi.

bünyeviyat / بنيویات

• Bünye ile ilgili bilim dalı, morfoloji. (Arapça)

cevheri / cevherî / جوهری

• Mücevherle ilgili. (Arapça)
• Mücevherli. (Arapça)
• Öz ile ilgili. (Arapça)

cevvi / cevvî / جوی

• Hava ile ilgili. (Arapça)

cezai / cezaî

• Cezaya âit, ceza ile ilgili.

cihani / cihânî / جهانى

• Dünya ile ilgili. (Farsça)
• İnsan. (Farsça)

cismani / cismânî / جسمانى

• Cisim ile ilgili. (Arapça)
• Bedensel. (Arapça)

dahili / dâhilî / داخلى

• İç ile ilgili, iç yüze ait. (Arapça)

dahiliye / dâhiliye / داخليه

• İç ile ilgili, iç yüze ait. (Arapça)

dünyevi / dünyevî / دنيوی

• Dünya ile ilgili.

• Dünya ile ilgili, dünyalı.

• Dünya ile ilgili. (Arapça)

dürri / dürrî

• Dürr'e mensub, inci ile ilgili.

enfüsi / enfüsî

• Kişinin kendisi ile ilgili, nefis ve beden dairesine ait.

esrar-ı gaybiye

• Görünmeyen, dünya ile ilgili gizli sırlar.

ezani / ezânî / اذانى

• Ezan ile ilgili. (Arapça)

ezeliyye

• Ezele mensub, ezel ile ilgili, ezelîlik

felsefi / felsefî / فلسفى

• Felsefe ile ilgili, felsefeye ait.

• Felsefe ile ilgili. (Arapça)

felsefiyyat

• Felsefe ile ilgili bilgi ve düşünceler, hikmet bilgileri.

fikri / fikrî / فكری

• Düşünce ile ilgili. (Arapça)

fikriyyat / fikriyyât / فكریات

• Düşünce ile ilgili çalışmalar. (Arapça)

fir'avni / fir'avnî

• Firavunluk. Firavun ile ilgili. (Farsça)

frengi / frengî

• Batı dili, Batı ile ilgili.

garbi / garbî / غربى

• Garbî batı, batı ile ilgili. (Arapça)

hadisat-ı bereket / hâdisât-ı bereket

• Bereket ile ilgili hâdiseler, olaylar.

hadisat-ı muhammediye / hâdisât-ı muhammediye

• Hz. Muhammed (a.s.m.) ile ilgili gelişen olaylar.

hadise-i dünyeviye / hâdise-i dünyeviye

• Dünya ile ilgili olay.

hadise-i misaliye

• Misal âlemi ile ilgili olay.

hakani / hakanî

• Hâkan ile ilgili, hâkana mensub.

haki / hâkî / خاكى

• Hâki, toprak rengi. (Farsça)
• Toprak ile ilgili. (Farsça)

halli

• (Halliye) Sirke ile ilgili.

harici / haricî / hâricî / خارجى

• Dışa ait, dış ile ilgili.

• Dış ile ilgili. (Arapça)

havai / havaî

• Hava ile ilgili.

hecai / hecâî

• Heca ile ilgili.

hendesi / hendesî

• Geometri ile ilgili.

hikmet

• Nübüvvet (peygamberlik).
• Faydalı ilim.
• Edeb, ahlâk ve nasîhat ile ilgili güzel sözler.
• Gizli sebep, fâide.
• Fıkıh ilmi, helâl ve harâmı bildiren din ilmi.
• İlm-i Ledünnî, mânevî ilim.
• Peygamber efendimizin sünneti.

hikmet-i aliye-i kainat / hikmet-i âliye-i kâinat

• Evren ile ilgili yüksek bilgi.

hiss-i zahir / hiss-i zâhir

• Zâhirde ve varlığın dış yüzünde olanları kavrayan hisler, duyular; görme, işitme, tatma duyuları gibi (Varlığın mânâ boyutu ile ilgili sezgi ve ihtisaslara vesile olan aklî, rûhî, kalbî, vicdanî hislere hiss-i bâtın denir.).

hissi / hissî

• His ile, duygu ile ilgili, duygusal.

hitabiyat

• Hitabet (etkileyici konuşma) ile ilgili sözler.

hizmet-i imaniye ve kur'aniye / hizmet-i imanîye ve kur'ânîye

• İman ve Kur'ân ile ilgili hizmet.

hümayun / hümâyûn / همایون

• Kutlu. (Farsça)
• Padişah ile ile ilgili. (Farsça)

idare-i ruhiye ve diniyesine ve şahsiyesine ve beytiyesine ve karyesine / idâre-i ruhiye ve dîniyesine ve şahsiyesine ve beytiyesine ve karyesine

• Kendi ruhu, dini, şahsı, ailesi ve köyü ile ilgili idare ve onları yönetme.

idare-i şahsiye ve beytiye ve diniye

• Kendi şahsı, ailesi ve dini ile ilgili idare ve bunları yönetme.

iddiaiyyat

• (Tekili: İddiaî) İddia ile ilgili. Şahidi olmayan sözler.

ihsai / ihsâî / احصائى

• Sayım ile ilgili, istatistik. (Arapça)

ihtirazi / ihtirâzî

• Çekinme, sakınma ile ilgili.

iknaiyat

• İkna ve inandırma ile ilgili konular.

illiyyet

• Sebep ile ilgili, sebeplilik.

ilm-i bedi' / ilm-i bedî'

• Lafz (söz) ve mânâ ile ilgili bâzı san'atlar yaparak sözün süslenmesini öğreten ilim.

ilm-i feraiz / ilm-i ferâiz

• İslâm hukukunda miras taksimi ile ilgili bilim dalı.

ilm-i hal / ilm-i hâl

• Her müslümanın îmân, ibâdet ve ahlâk ile ilgili bilmesi gereken şeyler veya bu bilgileri anlatan kitap.

ilmihal / ilmihâl

• İman esaslarıyla, namaz, abdest gibi amel ile ilgili meseleleri halkın seviyesinde anlatan kitap.

insani / insânî / انسانى

• İnsanlık. (Arapça)
• İnsan ile ilgili. (Arapça)

insırafi / insırafî

• Çekilip gitme ile ilgili.

intikali / intikalî

• İntikal ile ilgili.

ırki / ırkî / عرقى

• Irk ile ilgili. (Arapça)

isnadiyyat

• İsnad ile ilgili düşünceler.
• Aslı esası olmadığı halde birisine isnad edilen sözler.

kalbi / kalbî / قلبى

• Yürekten. (Arapça)
• Kalp ile ilgili. (Arapça)

kavanin-i rububiyet / kavânîn-i rububiyet

• Allah'ın herbir varlığa, yaratılış gayelerine ulaşmaları için muhtaç olduğu şeyleri vermesi, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulundurması ile ilgili kanunlar.

kavli / kavlî

• Söz ile ilgili, söz olarak, sözde.

kazai / kazâî / قضائى

• Yargı ile ilgili. (Arapça)

lafzi / lafzî / لفظى

• Lafız ile ilgili, söz ile ilgili. (Arapça)

lisani / lisanî / لسانى

• Dil ile ilgili. (Arapça)

lu'bi / lu'bî

• Oyun ile ilgili olan.

maani-i mukaddese-i muhabbet / maânî-i mukaddese-i muhabbet

• Sevgi ile ilgili mukaddes mânâları.

maddi / maddî / مادی

• Madde ile ilgili, maddece.

• Madde ile ilgili. (Arapça)
• Materyalist. (Arapça)

maddiyye / مادیه

• Madde ile ilgili. (Arapça)
• Matetaryalist. (Arapça)

maderi / maderî / مادری

• Anne ile ilgili, ana tarafı. (Farsça)

mai / maî / mâî / مائى

• Su cinsinden, su ile ilgili, mavi.

• Su ile ilgili. (Arapça)
• Mavi. (Arapça)

mali / mâlî / مالى

• Mal ile ilgili. (Arapça)
• Maliye ile ilgili. (Arapça)

maliye / mâliye

• Mal ile ilgili olan.

manevi / manevî / معنوی

• Anlam ile ilgili. (Arapça)
• Ruh ile ilgili. (Arapça)

maneviye / mânevîye

• Mânâ ile ilgili.

maraz-ı harici / maraz-ı haricî

• Dıştan gelen, dış ile ilgili hastalık.

masiva / mâsiva

• Bir şeyden başka olanların hepsi.
• Dünya ile ilgili olan şeyler.
• Allah'tan başka her şey.

masiva-perest / mâsivâ-perest

• Dünya ile ilgili olan şeylere düşkünlük; Allah'tan başka şeylere aşırı düşkünlük.

medarlar

• Yirmi Dokuzuncu Söz'de bulunan bölümler; haşir ile ilgili deliller.

medresevi / medresevî / مدرسوی

• Medrese ile ilgili. (Arapça)

mefkurevi / mefkûrevî / مفكوروی

• Ülkü ile ilgili. (Arapça)

mekani / mekânî

• Yer ve mevki ile ilgili.

mekki / mekkî

• Mekke ile ilgili, Mekkeli, Mekke'de nazil olmuş âyetler veya sûreler.

mesele-i aliye-i zatiye / mesele-i âliye-i zâtiye

• Zâtı ile ilgili yüce mesele.

mesele-i şer'iye

• Şer'î mesele, şeriat ile ilgili mesele; fıkhî mesele.

meşihat-i islamiye / meşihat-i islâmiye

• İslâm ile ilgili devlet dairesi, Şeyhü'l-İslâmlık makamı.

mevlid

• Hz. Muhammed'in (a.s.m.) doğumu, hayatı ile ilgili eser.

midevi / midevî

• Mide ile ilgili, mideye âit.

• Mide ile ilgili.

mu'cizat-ı maiye / mu'cizât-ı mâiye

• Hz. Muhammed'in (a.s.m.) su ile ilgili mu'cizeleri.

mu'cize-i maiye / mu'cize-i mâiye

• Peygamber Efendimizin (a.s.m.) su ile ilgili mu'cizesi.

mucizevi / mûcizevî

• Mûcizeli biçimde, mûcize ile ilgili olarak.

müellif-i islam / müellif-i islâm

• Müslüman yazar; İslâmiyet ile ilgili eserleri olan.

mülk ciheti

• Dış yüz, madde ile ilgili tarafı.

münasebat-ı nahviye ve sarfiye / münasebât-ı nahviye ve sarfiye

• Dilbilgisi kurallarına ait münasebetler; fiil çekimi ve cümle yapısı ile ilgili kurallara ait bağlar.

nakli / naklî

• Nakle dayanan, kitap ve sünnete dayalı olan.
• Taşıma ile ilgili.

• Nakliye ile, taşıma ile ilgili.
• Akla değil de nakle dayanan, yani söylenen hakikat.

nasuti / nasutî / nâsûtî / ناسوتى

• Dünya ile ilgili, insanlığa ait, insanlıkla ilgili.

• İnsanlık ile ilgili. (Arapça)

nebati / nebatî / nebâtî

• Bitki ile ilgili, bitki cinsinden.

• Bitkisel, bitki ile ilgili.

nefsi / nefsî / نفسى

• Nefis ile ilgili. (Arapça)
• Subjektif. (Arapça)

nesebi / nesebî

• Soy ile ilgili.

nesr

• Arş ve sema ile ilgili meleklerden biri.

nevmiye

• Uyku ile ilgili.

nizamname / nizamnâme

• Düzen yazısı, düzenleme ile ilgili belge.

nüasi / nüasî

• Uyuklama ile ilgili.

nuhi / nuhî

• Nuh (A.S) ile ilgili.
• Pek eski.

paskalya

• Hıristiyanların inanışlarına göre, Îsâ aleyhisselâmın haça gerildikten sonra dirilerek göğe yükselmesi ile ilgili olarak her yıl Mart ayının on dördüncü gününden sonra gelen ilk Pazar günü yaptıkları şenlik, âyin.

ruhani / rûhanî

• Ruh ile ilgili, görünmez varlık, ruh, melek, cin.

ruhi / rûhî / روحى

• Ruh ile ilgili. (Arapça)
• Ruhsal. (Arapça)

rüya-yı hayaliye

• Misal âlemi ile ilgili rüya.

şahi / şahî

• şaha, hükümdara ait, şah ile ilgili. (Farsça)
• Hükümdarlık, şahlık. (Farsça)
• Eski topların bir çeşiti. (Farsça)
• Nişastalı, yumurtalı bir helva. (Farsça)
• Tar: Osmanlı Padişahlarından Yavuz Sultan Selim Han'ın bastığı altun para. (Bu ismin verilmesi, üzerinde "şah" kelimesinin yazılı bulunmasından (Farsça)

samedani / samedanî

• Samed olan Allah ile ilgili, ilâhî.

san'at-ı beyaniye

• Beyân ilmi ile ilgili san'at (beyân.

sar'i / sar'î

• Sar'a hastalığı ile ilgili.

şarki / şarkî / شرقى

• Doğu, doğu ile ilgili. (Arapça)

seciyevi / seciyevî / سجيوی

• Karakter ile ilgili. (Arapça)

sedefi / sedefî / صدفى

• Sedefli. (Arapça)
• Sedef ile ilgili. (Arapça)
• Sedef rengi. (Arapça)

seferi / seferî / سفری

• Yolcu. (Arapça)
• Savaş ile ilgili. (Arapça)

şehri / şehrî

• Ay ile ilgili, aylık.

semavi / semâvî / سماوی

• Sema ile ilgili.

• Gök ile ilgili. (Arapça)
• Tanrısal. (Arapça)

şer'i / şer'î / شرعى

• Şeriat ile ilgili, şeriata uyan. (Arapça)

şer'iye / شرعيه

• Şeriat ile ilgili, şeriata uyan. (Arapça)

şeteviyy

• Kışa mensup, kış ile ilgili.
• Kış evi.
• Kış kaftanı, kışlık elbise.
• Kış yağmuru.

şikari / şikârî / شكاری

• Avcı. (Farsça)
• Av ile ilgili. (Farsça)

sına'i / sınâ'î / صناعى

• Sanatla ilgili. (Arapça)
• Sanayi ile ilgili. (Arapça)

sırri / sırrî

• (Sırriyye) Sır ile, gizlilik ile ilgili.

şuhudi / şuhûdî

• Görme ile ilgili, görülebilen.

sükuti / sükûtî

• Susma ile ilgili.

süyuti / süyûtî

• Osmanlı dönemi medreselerinde okutulan tefsir metodu ile ilgili imam Suyûtî'nin "el-itkân fî ulûmi'l-Kur'ân" adlı eseri.

suzi / suzî

• Yanma ile, tutuşma ile ilgili. (Farsça)

tahaffuzi / tahaffuzî

• Korunma ile ilgili.

tahriri / tahrîrî / تَحْر۪ير۪ي

• Yazı ile ilgili.

tariküddünya / târiküddünya

• Dünya ile ilgili her şeyi terk eden.

tasavvufi / tasavvufî / تصوفى

• Tasavvuf ile ilgili. (Arapça)

tedafüi / tedâfüî / تدافعى

• Savunma ve korunma ile ilgili.

• Savunma ile ilgili. (Arapça)

tedbir-i menzil / tedbîr-i menzil

• İnsanın çoluk-çocuğuna karşı hareketlerinin nasıl olacağı ve ev idâresi ile ilgili husûslardan bahseden ilim.

tenasüli / tenâsülî / تناسلى

• Üreyiş ile ilgili. (Arapça)

terakkiyat-ı havaiye

• Hava ile ilgili ilerlemeler, uzayla ilgili gelişmeler.

terbiyevi / terbiyevî

• Terbiye ile ilgili, eğitime dair.

• Terbiye ile ilgili.

teşri'i / teşrî'î

• Şeriat hükümleriyle ilgili.
• Kanun yapma kuvveti ve görevi ile ilgili.

tevhidi / tevhidî

• Tevhitle, her şeyin bir olan Allah'a ait olması ile ilgili.

tıbbi / tıbbî / طبى

• Tıp ile ilgili. (Arapça)

ticaret-i uhreviye

• Âhiret ile ilgili ticaret.

uhrevi / uhrevî / اخروی

• Ahiret ile ilgili. (Arapça)

ulum-u kevniye / ulûm-u kevniye

• Kevnî ilimler, kâinat ve dünya ile ilgili ilimler.

vahdani / vahdânî / وحدانى

• Tanrı'nın birliği ile ilgili. (Arapça)

vakıa-i misaliye

• Misâl âlemi ile ilgili olay.

vatani / vatanî / وطنى

• Yurt ile ilgili. (Arapça)

vazife-i ailevi / vazife-i ailevî

• Aile ile ilgili görev.

vazife-i kur'aniye ve imaniye / vazife-i kur'âniye ve imaniye

• Kur'ân ve iman ile ilgili görev.

vechi / vechî

• (Vechiye) Yüz ile ilgili.

vicdani / vicdanî

• (Vicdaniyye) Vicdanla, kalbî his ile ilgili.
• Kendinden geçip dalmakla ilgili.

vukuat-ı süfyaniye

• İslâm Deccalı olan Süfyan ile ilgili olaylar.

za'fi / za'fî / ضعفى

• Zayıflıkla ilgili, zaaf ile ilgili. (Arapça)

zahiren ve batınen / zahiren ve bâtınen

• Dış ve iç yapı ile ilgili olarak.

zahiri / zâhirî / ظاهری

• Dış görünüş ile ilgili, görünüşteki. (Arapça)

zevk-i rızki / zevk-i rızkî

• Rızık ile ilgili zevk.

zılli / zıllî

• Gölgeli, gölge ile ilgili.