a'taf

• (Tekili: Atf) Meyiller.
• Merhametler, şefkatler, lütuflar, ihsanlar.

afv

• Bağışlama. Allahü teâlânın, ihsânı ile, âsî ve günâhkâr kullarının kusur ve günâhlarını bağışlaması.
• Bir kimsenin, düşmanından veya suçludan intikâm almaya, karşılığını yapmaya gücü yettiği halde bir şey yapmaması, intikâm almaması.

agisna

• Bize imdad eyle, yardım ihsan eyle (meâlinde duâ.)

ahilik

• Asırlar önce Anadolu'da gelişen bir halk ocağı. Sosyal bir kuruluş olan ahilik iş alanında adam yetiştirmek, çalışma sevgisini aşılamak, istihsali çoğaltmak gibi gayeleri vardı. Günlük hayatta ise teavün, yoksulları koruma gibi insani duyguları; ayrıca müzik, silah kullanma, binicilik kabiliyetlerin

ahsa

• "İhsa"dan fiildir.

ala

• Bahşişler. Lütuflar. Nimetler. İhsanlar.

alim-i inayetkar / alîm-i inayetkâr

• Sonsuz lütuf, yardım ve ihsan sahibi ve herşeyi hakkıyla bilen, ilmi herşeyi kuşatan Allah.

allah-ı kerim / allah-ı kerîm

• Sınırsız ikram, lütuf, ihsan ve cömertlik sahibi Allah.

amim-ül ihsan / amîm-ül ihsan

• Bağışı, bahşişi, ihsanı bol ve umumi olan.

amme nevalühü

• "Cenâb-ı Hakkın lütuf ve ihsanı herkese veya herşeye şâmildir." meâlinde.

arafet

• (Çoğulu: Avârif) Atâ, ihsan, hediye.

ata / atâ / عطاء

• Verme. Bağışlama. Bahşiş. Lütuf. İhsan.

• İhsân, lütuf, bağış. Buna atiyye de denir.

• Bağış, bahşiş, ihsan.

• İhsan, lütuf, bağışlama.

• Verme, lütuf, ihsan.

• Bağış, ihsan, bahşiş. (Arapça)

atā / عَطَا

• İhsan.

ata ender ata

• Lütuf içinde lütuf, ihsan üzerine ihsan.

ata-yı rahmet / atâ-yı rahmet

• Rahmet ve merhametin ihsanı, vergisi.

ata-yı sübhan / atâ-yı sübhan

• Her türlü eksiklik ve noksanlıktan sonsuz derece uzak olan Allah'ın lütfu, ihsanı.

atabahş / atâbahş / عطا بخش

• Bahşiş veren, ihsanda bulunan. (Arapça - Farsça)

ataya / atâyâ / عطایا

• (Tekili: Atiyye) Bahşişler. İhsanlar. Lütuflar.

• Armağanlar, ihsanlar.

• Bağışlar, ihsanlar, bahşişler. (Arapça)

ataya-yı ilahi / atâyâ-yı ilâhî

• Allah'ın bağış ve ihsanları.

ataya-yı seniyye

• Padişahın hediye ve ihsanları.

atf-ı tefsir

• Bir mânada olup mücerred tasdik ve te'kid için "ve" ile müteradifine (aynı mânadaki kelimeye) atfolunan kelime. Meselâ: "İhsan ve kerem, hüzün ve keder" ifadesindeki "ve" ler gibi. Diğer bir ifade ile: Aynı olan ayrı iki kelimenin birlikte kullanılması. ("deli divâne"de olduğu gibi.)

atiye

• Hediye, bağış, ihsan.

atiyyat / atiyyât / عطيات

• (Tekili: Atiyye) Hediyeler. İhsanlar.
• Büyük bir kimsenin bahşişleri.

• Bağışlar, ihsanlar. (Arapça)

atiyye

• Hediye, ihsan.

• Hediye. Bahşiş. Lütüf ve ihsan.

• İhsan, lütuf, muhtaç olanlara yapılan bağış.

• Hediyye, ihsan, bahşiş.

avatıf

• (Tekili: Atıfet) Atıfetler. Hediyeler. İhsanlar.

ayn-el-yakin / ayn-el-yakîn

• Görerek bilme.
• Hadîs-i şerîfte bildirilen ihsân (Allahü teâlâyı görüyormuş gibi ibâdet etme) mertebesinde bir ışığın kalbde parlaması. Zamanımızda tarîkata girmiş bir çok kimse, kendilerine tasavvufçu süsü vererek vahdet-i vücudu dillerine almış, bundan yüksek mertebe olmaz sanıyor.

ayn-ı inayet

• Lütuf ve ihsanın ta kendisi.

bahş

• Verme, ihsan etme.

• Bağış, ihsan.

• Bağış. Verme. İhsan. (Farsça)

bahş etme

• İhsan etme, verme.

bahş-ı kalenderi / bahş-ı kalenderî

• Cömertçe ihsan yapma, dağıtma.

bahşayiş / bahşâyiş / بخشایش

• Bağışlayış. İhsan. İhsan etmek. Afv. Atiyye. (Farsça)

• Bağışlama. (Farsça)
• Bağış, ihsan. (Farsça)

bahşeden

• İhsan eden, veren.

bahşende

• Bağışlayan, ihsan eden. Afveden. (Farsça)

bahşiş

• Lütfedip verilen para. Fazladan, iyilik olsun diye verilen. İhsan. Hediye, mükâfat. (Farsça)

barr

• (Çoğulu: Berere) İyilik ve ihsan edici, muhsin.

bedbin

• Kötü görüşlü. Ümidsiz. Her şeyin fena cihetini görmek isteyen. Bed ve fena görüp, beğenmez, istihsan etmez olan. (Farsça)

bereket

• Bolluk. Çokluk. Feyiz. Cenab-ı Hakk'ın lütfu, ihsanı. Uğurluluk. Meymenet, saadet.

bereket-i ihsan

• İlâhî ihsanın bereketi.

berr

• (Çoğulu: Ebrâr) Va'dinde sâdık. Sözünde duran. Muhsin. Keremkâr.
• Nimetleri herkese, umuma ihsan eden.
• Gerçeklik, sıdk.
• Susuz, kuru yerler.
• Toprak. Yeryüzü, yer.

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). İhsân eden, iyilik eden, yâni her iyilik kendisinden olan, îmân edip, iyi ameller yapmayı nasîb edip, bunlara karşılık âhirette sevâb ve dünyâda sıhhat, kuvvet, mal, makam, evlâd ve yardımcı lar veren.
• Îtikâdı doğru, amelleri i

beşaret

• (Doğrusu Bişârettir) Müjde. Sevindirici haber. Hayırlı haber.
• Müjdeye verilen ihsan.
• Yeni çıkan acib şey.

birr

• Temizlik.
• Günahtan çekinmek.
• Takvâ.
• İn'âm ve ihsan etme.
• Amel-i sâlih, iyi amel.
• Koyunu sevketmek.
• Gönül, kalb.
• Tilki yavrusu.
• Fâre.

burak-ı tevfik-i ilahiye / burak-ı tevfik-i ilâhîye

• Allah'ın burak gibi hızlı olan başarı ihsanı.

ceda

• Bol yağmur, rahmet.
• Hediye, ihsan. İn'âm.
• Avantaj, kazanç.

cemal / cemâl

• Yüz güzelliği. Fertteki güzellik.
• Cenâb-ı Hakk'ın lütuf ve ihsânı ile tecellisi.
• Hak ile söylenen doğru söz.
• Hüsün.

• Allah'ın lütf ve ihsan sıfatıyla tecellisi.
• Yüz güzelliği.

cemali / cemalî / cemâlî

• Allah'ın sonsuz lütuf, ihsan, rahmet ve merhametine dair isim ve sıfatlarının tecellisiyle ilgili; lütuf ve cemal tecellisi gibi.

• Allah'ın lütuf ve ihsanının tecellîsine ait.

cemalullah / cemâlullah

• Allah'ın cemâlı, Allah'ın güzelliği.
• Allah'ın lütfu ihsaniyle tecellisi.

cenab-ı vahibü'l-ataya / cenâb-ı vâhibü'l-atâyâ

• Sayısız iyilik ve ihsanlar bağışlayan, hibe eden Allah.

cevad / cevâd

• (Cevvad) Çok çok ihsan eden. Çok cömert.

• Sınırsız cömertlik sahibi olan ve çok çok ihsan eden Allah.

cevad-ı kerim / cevâd-ı kerîm

• Çok cömert, ihsanı ve ikramı bol olan Allah.

cevad-ı mutlak

• Şarta bağlı olmaksızın çok ihsanda bulunan, cömertlik eden Cenab-ı Allah.

cilve-i inayet-i rabbaniye / cilve-i inâyet-i rabbâniye / جِلْوَۀِ عِنَايَتِ رَبَّانِيَه

• Allahın ihsânının görünmesi.

cud

• Cömertlik. Sahilik. Eli açık olmak. Muhtaçların vaziyetlerini, durumlarını bildirmeğe meydan vermeksizin lütuf ve ihsanda bulunma hâleti. Mücahede-i diniye ve neşr-i hakaik-ı Kur'aniye ve imaniye hizmetinde mutemed zâtlara lüzumunda maddeten de iştirak etmek fedakârlığı.

dab / dâb

• Adalet, doğruluk,
• İhsan, vergi.

dad / dâd / داد

• Adâlet. Hak, doğruluk. (Farsça)
• İnsaf. (Farsça)
• Vergi, ihsan, atiyye. (Farsça)
• Ömür. (Farsça)
• Sızlanma. (Farsça)

• Vergi, ihsan.

• Adalet. (Farsça)
• İyilik, ihsan. (Farsça)

dad-ı ezel / dâd-ı ezel

• Ezelî bağış, lütuf ve ihsan.

dad-ı hak / dâd-ı hak

• Hak vergisi, Cenab-ı Hakk'ın lütf u ihsanı.

dad-ı hak ra kabiliyyet şart nist / dâd-ı hak râ kabiliyyet şart nist

• Cenab-ı Hakk'ın lütf u ihsanında kabiliyyet şart değildir.

delil-i fer'i / delîl-i fer'î

• Aslî delîllere bağlı ve onlardan elde edilen ikinci derecede delîller. İstihsân, İstishâb, İstislâh, Örf ve âdet, Sahâbî (Peygamber efendimizin arkadaşlarının) kavli (sözü), fer'î delîllerden bâzısıdır.

dest-i inayet / dest-i inâyet

• Yardım, ihsan, lütuf eli.

dihiş

• Verme, veriş, bağışlama, ihsan, atiyye. (Farsça)

ebr-i ihsan

• İhsan, lütuf bulutu.

ebter

• Kuyruğu kesik hayvan.
• Sonunda oğlu ve kızı kalmayan insan.
• Ölümünden sonra adı hatırlanıp anılacak hayrı ve ihsanı kalmayan kişi.
• Eksik, tamamlanmamış.

• Nesli kesilen, adı, hayrı ve ihsanı kalmayan kişi.

efdal

• (Tekili: Fazl) Ziyadeler, fazlalar, çoklar.
• İhsanlar, ikramlar, iyilikler, meziyetler, hünerler.

efk

• Çok fazla atâ ve ihsan etmek.
• Gitmek, zehab.

ehl-i hakikat ve keşif

• Gayb âlemine ait bilinmeyen hakikatleri Cenâb-ı Allah'ın lütfu ve ihsanıyla bilen kimseler.

ehl-i keşf

• Perdeli olan ve zâhir hislerle bilinmeyen hakikatları, Cenab-ı Hak'kın lütf u ihsanı ile bilen veliler. (Farsça)

ehl-i keşif ve hakikat

• Gayb âlemine ait bilinmeyen hakikatleri Cenâb-ı Allah'ın lütfu ve ihsanıyla bilen kimseler.

ehl-i keşif ve şuhud

• Gayb âlemine ait bilinmeyen hakikatleri Allah'ın lütuf ve ihsanıyla bilen ve gören kimseler.

ehl-i keşif ve tahkik

• Gayb âlemine ait bilinmeyen hakikatleri Cenâb-ı Allah'ın lütfu ve ihsanıyla bilen kimseler.

ehl-i keşif ve zevk ve şuhud ve müşahede

• Maneviyat âlemlerinde iman hakikatlerini Allah'ın lütuf ve ihsanıyla gözleme yeteneğine sahip olan veli zâtlar (k-ş-f;.

ehl-i şuhud

• Gayb âlemine ait bilinmeyen hakikatleri Allah'ın lütuf ve ihsanıyla gören kimseler.

ehl-i velayet ve şuhud / ehl-i velâyet ve şuhud

• Mâneviyat âlemlerinde iman hakikatlerini Allah'ın lütuf ve ihsanıyla gözleme yeteneğine sahip insanlar, velîler.

el-ala / el-âlâ

• Cenâb-ı Hakkın lütuf ve ihsanları. Ni'metler.

el-ihsan ale-l ihsan

• İhsan üzerine ihsan, lütuf üzerine lütuf.

eltaf-ı ilahiyye / eltaf-ı ilâhiyye

• İlâhî lütuflar; Allah'ın ihsanları, şefkatle muamelesi.

en'üm

• (Tekili: Ni'met) Nimetler, iyilikler, lütuflar, ihsanlar.
• Medine-i Münevverede bir mevki ismi.

enva-ı ihsanat-ı ilahiye / envâ-ı ihsânât-ı ilâhiye

• İlâhî ihsan çeşitleri.

envar-ı ilahi / envâr-ı ilâhî

• Cenâb-ı Hakkın ihsan ettiği nurlar.

errezzak

• Bütün rızıkları ve faydalanacak şeyleri yaratan ve ihsan eden Allah (C.C.)

eser-i hikmet ve rahmet

• İlâhî merhamet ve hikmet eseri, ihsanı.

eser-i ikram / eser-i ikrâm / اَثَرِ اِكْرَامْ

• İkrâm, ihsan eseri.

esfad

• (Tekili: Safd) Atiyye ve ihsanlar.

fadl

• İhsân.
• Üstünlük, fazîlet.

faiz

• Ödünç verilen para için alınan ve şer'an haram olan kâr. Faizin iş hayatındaki mânası, "sen çalış, ben yiyeyim"dir. Küçük tasarruf sahiplerinin paraları bankalarda toplanıp, büyük yekûnlere ulaşır. Banka bu parayı aldığından daha büyük faizle iş sahiplerine kredi olarak verir. İstihsâl edile

fazl

• Âlimlere yakışır olgunluk.
• İmân, cömertlik, ihsan, kerem, ilim, ma'rifet, üstünlük, hüner, tefâvüt, inayet.
• Artmak.
• Artık, (bunun zıddı naks'tır). Bir şeyden bakiye kalmak.

• Lütuf, ihsan, bağış.

fazl-ı ihsan

• İlâhi ihsan ve lütuf.

fazl-ı ilahi / fazl-ı ilâhî / فَضْلِ اِلٰه۪ي

• Allah'ın lütfu, ihsânı.

• Allahın ihsânı.

fazl-ı kerem

• İhsan ve iyilik, lütuf ve nimet.

fazl-ı rabbani / fazl-ı rabbâni

• Her bir varlığa muhtaç olduğu şeyleri veren, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulunduran Allah'ın sunduğu manevî ihsan ve nimetler.

fazl-ı rahmani / fazl-ı rahmânî

• Sonsuz merhamet sahibi Allah'ın ikramı, ihsanı.

fazl-ı tevfik

• İhsan ettiği başarı nimeti.

fen'

• Malın çok olması.
• Misk kokusunun etrafa yayılması.
• Bir kimsenin iyiliğini ve ihsanını söyleyip methetmek.

feyyaz-ı rahmani / feyyaz-ı rahmânî

• Kullarına karşı çok merhametli olan ve rahmet eserleri bütün varlık âlemini kuşatan Allah'ın feyiz, bereket ve ihsanı.

feyz

• (Çoğulu: Füyuz) Bolluk, bereket.
• İlim, irfan. Mübareklik.
• Şan, şöhret.
• İhsan, fazıl, kerem. Yüksek rütbe almak.
• Suyun çoğalıp çay gibi taşması. Çok akar su.
• Bir haberi fâş etmek.
• İçindeki düşüncesini izhar etmek.

• İhsan, bağış, kerem.

feyz-i fazl

• Allah'ın lütuf ve ihsanının bereketi.

feyz-i rahman / feyz-i rahmân

• Kullarına karşı çok merhametli olan ve rahmet eserleri bütün varlık âlemini kuşatan Allah'ın lûtfu, ihsanı.

firaset / firâset

• Allahü teâlânın, mü'minlere ihsân ettiği işlerin iç yüzüne vâkıf olma kuvveti.

fütüvvet

• Dostlara afv ve safh ile muamele.
• Yiğitlik. Cömertlik. Lütuf ve ihsankârlık.
• Kerem ve seha.
• Soy temizliği.

• İyi geçim, ihsan.

füyuz / füyûz

• Feyizler, mânevî ihsanlar.

hadis-i cibril / hadîs-i cibrîl

• Peygamber efendimiz Eshâbı (arkadaşları) ile otururlarken, Cebrâil aleyhisselâmın insan sûretinde gelip; İslâm'ı, îmânı ve ihsânı sorduğunda Resûlullah efendimizin verdiği cevabları bildiren hadîs-i şerîf.

hadise-i inayet / hâdise-i inâyet

• Yardım, ihsan olayı.

halık-ı mennan / hâlık-ı mennân

• Sayısız nimet veren ve ihsanı bol Allah.

hased

• Kıskanmak, çekememek. Allahü teâlânın bir kimseye ihsân ettiği nîmetin, onun elinden çıkmasını istemek. Zararlı bir şeyin ondan ayrılmasını istemek, hased olmaz, gayret olur.

hayr

• Meşru iş. Faydalı, nurlu ve sevablı amel. Halkın rağbet ettiği akıl, ilim. İbadet, adalet, ihsan, mal gibi nimet.

haza min fadli rabbi / hâzâ min fadli rabbî

• "Bu Rabbimin bir ihsânıdır.".

hazer ve ibaha / hazer ve ibâha

• Yasaklar ve mübahlar. Fıkıh kitablarında dînen yasaklanan ve izin verilen şeyleri anlatan bölüm. Bâzı fıkıh kitaplarında bu bölüm kerâhiyye ve istihsân adıyla anılır.

heb-lena / heb-lenâ

• Bize lutfet. Bize ihsan et, bağışla.

hedaya

• (Tekili: Hediye) Hediyeler. Lütuf ve ihsanlar. Bağışlar.

hedaya-yı hidayet / hedâyâ-yı hidâyet

• Doğru yola ulaştırıcı hediyeler, ihsanlar.

hidayet / hidâyet

• Doğru yolu gösterme, doğru, Allahü teâlânın râzı olduğu yolda bulunma.
• Cenâb-ı Hakk'ın insanın kalbinden her sıkıntı ve darlığı çıkarıp, yerine rahatlık, genişlik verip, kendi emir ve yasaklarına uymada tam bir kolaylık ihsân etmesi ve kulun rızâsını kendi kazâ ve kaderine tâbi eylem

i'ta

• Vermek. Bahşetmek. İhsan etmek.

idame-i nimet

• Nimetin, ihsan ve lütfun devamı, sürdürülmesi.

ifdal

• (Fadl. dan) Lütuf ve bağış. İhsan.

ihsan-didegan / ihsan-didegân

• (Tekili: İhsandide) İyilik görmüş olanlar, bahşiş almış kimseler, minnettar bulunanlar.

ihsan-ı halık / ihsan-ı hâlık

• Herşeyin yaratıcısı olan Allah'ın lütuf, ihsan ve ikramı.

ihsan-ı ilahi / ihsan-ı ilâhî

• Allah'ın ihsanı, ikramı, bağışı.

ihsan-ı ilahiye / ihsan-ı ilâhiye

• Allah'ın ihsanı, ikramı, bağışı.

ihsan-ı rabbani / ihsan-ı rabbânî

• Herşeyi terbiye ve idare eden Allah'ın ihsanı, ikramı, bağışı.

ihsan-ı şahane / ihsan-ı şâhâne

• Padişahın ihsanı, bağışı.

ihsanat / ihsanât

• (Tekili: İhsan) İhsanlar, lütuflar.

• İhsanlar.

ihsanat-ı azime / ihsânât-ı azîme

• Çok büyük ihsanlar, ikramlar.

ihsanat-ı mahsusa / ihsânât-ı mahsusa

• Özel ihsanlar, yardımlar, bağışlar.

ihsanat-ı rahimane / ihsânât-ı rahîmâne

• Şefkat ve merhametle yapılan ihsanlar, ba-ğışlar.

ihsanat-ı rahmet

• Rahmetin, merhametin ihsanları.

ihsanat-ı uhreviye / ihsânat-ı uhreviye

• Ahiretteki ihsanlar, bağışlar.

ihsandide

• (Çoğulu: İhsandidegân) İhsan görmüş, bağış almış. Birinin lütfunu görmüş, minnettar. (Farsça)

ihsanen

• İhsan suretiyle. Bağışlayarak, lütuf ve iyilik ederek.

ihsanperver

• İhsan edici. İyiliği çok sever. (İhsan ihsandır, eğer nev'e olsa veya muhtaca ve fakire olsa. Sehavet o vakit tam sehavettir, eğer millet için olsa, yahut milleti tazammun eden bir ferde olsa güzeldir. Şayet muhtaç olmayan şahsa olsa, şahsı tembel eder. Çingeneliğe alıştırır. Elhasıl, millet bâkidir (Farsça)

• İhsan etmeyi seven.

ihtimal

• (Haml. den) Mümkün olma, belki. Olması mümkün görünmek.
• Kabul eylemek.
• Yükselip götürmek.
• İhsana mukabil şükretmek.
• Kızma ve hiddetlenmekten dolayı yüzünün rengi değişmek.

ikram

• Ağırlamak. Hürmet etmek. Saygı göstermek.
• İltifat olarak bir şeyler vermek.
• Bağış.
• Hesap dışı verilen şey veya yapılan indirme, tenzilât.
• Allah'ın lütfu ve ihsanı. (İkramın izharı, yani Allah'ın lütfu ve ihsanı olan ikramın izharı tahdis-i nimettir. İnsanın ne

ikram buyurma

• İhsan etme, bağışlama.

ikram buyurulan

• Bağışlanan, ihsan edilen.

ikram-ı ilahi / ikrâm-ı ilâhî

• Allah'ın lütfu, ikramı ve ihsanı.

ikram-ı rabbani / ikram-ı rabbânî

• Herbir varlığa muhtaç olduğu şeyleri veren, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulunduran Allah'ın bağış ve ihsanı.

ikram-ı sübhani / ikram-ı sübhânî

• Her türlü kusur ve eksiklikten uzak olan Allah'ın bağış ve ihsanı.

ikramat / ikrâmât

• Bağışlar, ikramlar, ihsanlar.

ikramat-ı ilahiye / ikrâmât-ı ilâhiye

• Allah tarafından gelen ikramlar, ihsan ve lütuflar.

ilm

• (İlim) Okumakla veya görmek ve dinlemekle veya ihsan-ı Hak'la elde edilen malumat. Bilmek. İdrak etmek. (İlim, hakikatı bilmekten ibarettir. İlim, marifetten daha umumidir. Marifet, tefekkürle bilmek mânasına olmakla beraber, Cenab-ı Hakk'a nisbeti câiz olmaz. Gerek huzurî olsun (ilm-i İlâhî

ilm-i ledünn

• Allahü teâlânın ihsânı olup, çalışmadan kavuşulan ilim.

ilm-i vehbi / ilm-i vehbî

• Çalışmadan öğrenilen, Allahü teâlâ tarafından ihsân edilen ilim.

iltifat-ı rabbaniye

• Allah'ın iltifatı ve özel ihsanı.

iltifatat-ı fazılane / iltifâtât-ı fâzılâne

• İyilik ve ihsan sahibinden gelen iltifatlar, hoş sözler.

imtinan

• Minnet. Kendine minnet etmek. Birisine yaptığı ihsan ve iyiliği başına kakmak.
• Memnun olmak.
• Birisinin çok iftiharla sevdiği ve mâlik olduğu şeye nâil olmak.

in'am / in'âm / انعام

• Nimet vermek. İhsan etmek.
• Doğruya sevketmek, hidâyete ulaştırmak.
• İyilik etmek, bahşiş vermek.
• Tar: Osmanlı İmparatorluğu zamanında yeniçerilerin aylıklarına yapılan zam.

• İhsan, nimet verme.

• Bağış, ihsan. (Arapça)
• Bahşiş. (Arapça)

in'am-ı hak / in'âm-ı hak

• Allah'ın nimeti, lütuf ve ihsanı.

in'am-ı ilahi / in'âm-ı ilâhî

• Allah'ın ihsanı, nimet vermesi.

in'amat-ı külliye

• Bütün in'amlar. Cenab-ı Hakk'ın mahlukata, hususan insanlara hadsiz nimetler ihsan etmesi.

inale

• Kavuşturma, vâsıl etme, nâil etme, ulaştırma.
• Yemin, kasem, and.
• İhsanda bulunma, bağışta bulunma.

inayat

• (Tekili: İnayet) İnayetler, iyilikler, lütuflar, ihsanlar.

inayet / inâyet / عنايت

• Dikkat, gayret, özenme.
• Lütuf, ihsan, iyilik.

• Lütuf, ihsân, iyilik, yardım.

• İhsan.

inayet-i bari / inâyet-i bâri

• Varlıklardaki organ ve donanımı gayelere uygun yaratan Allah'ın ihsanı, yardımı.

inayet-i merhamet-i ilahiye / inayet-i merhamet-i ilâhiye

• Allah'ın merhamet ve yardımı, lütuf ve ihsanı.

inayetperverane

• Yardım ve ihsan etmeyi severek.

inne rahmetallahi karibün mine'l-muhsinine / inne rahmetallâhi karîbün mine'l-muhsinîne

• "Şüphesiz ki Allah'ın rahmeti ihsan sahiplerine yakındır.".

insan-ı mükerrem

• Şeref ve değeri çok yüksek olan, kendisine paha biçilmez ikram ve ihsanlarda bulunulan insan.

irade-i cüz'iyye / irâde-i cüz'iyye

• Allahü teâlânın, bir işi yapmak ve yapmamak husûsunda insanlara ihsân ettiği dileme ve seçme kuvveti.

irfan / irfân

• Bilme, anlama. Mârifet. Kalble bilip tanıma. Allahü teâlânın ihsânı olan mânevî, vehbî ilim. Buna ma'rifet de denir.

işfak

• Acıyarak sakınma. Şefkat ve inayet etme.
• Sevme.
• Sakınma ve korkma.
• Azaltma.
• Lütfetme, bağış, ihsan.

isticade

• İhsan ve bahşiş isteme.

istihlak / istihlâk

• Boş yere harcamak.
• Yeyip bitirmek.
• Müstahsilin yaptığı istihsali alıp kullanmak.

istihsalat

• (Tekili: İstihsal) Üretilen şeyler. Bir memleketin veya fabrika gibi faaliyet merkezlerinin çıkardığı, yetiştirdiği şeyler.

istihsanen

• Beğenerek, istihsan ederek.

istimnan

• İhsan isteme.

istinca

• Birisinden maksadını istihsal etmek.
• İlm-i Hâlde: Pislikten temizlenmek. Abdest bozduktan sonra veya abdest almadan evvel; kan, sidik, meni' gibi şeylerin çıktıkları yeri temizlemek.

ita / îtâ

• İhsan etme, verme.

izaz / îzaz

• Aziz kılma, yüceltme, ihsan etme.

kambahş / kâmbahş

• Herkesin isteğini yerine getiren. (Farsça)
• Bağışçı, ihsan edici. (Farsça)

kan-ı kerem / kân-ı kerem

• Kerem, lütuf ve ihsan menbaı.

karun

• (A, uzun okunur) Peygamber Musâ (A.S.) devrinde yaşamış, malı ile mağrur olarak haddini aşmış ve Cenab-ı Hakkın zekât emrini dinlemediğinden Musa'nın (A.S.) duâsından sonra malı ile birlikte yere batmış olan dünya zengini. Cenab-ı Hakkın lütuf ve ihsanını kendine mâlederek nankörlük ve enaniyetinden

kayyım

• İnsanları birbirine kardeşlikte ve sevgide bir araya toplayıp dünya ve âhirette necat ve iyilikler yolunda cem' edici olduğundan; bütün iyilikleri haseneleri toplayıcı ve muhtaçlara çok ihsan edici mânasında Peygamberimiz Resul-i Ekrem'e (A.S.M.) verilen bir isim.

kayyum

• Toplayıp ihsan eden.

kelamullahi'l-azizi'l-mennan / kelâmullahi'l-azîzi'l-mennân

• İzzet, şeref ve bol ihsan sahibi olan Allah'ın kelâmı.

keramet-i ilmiye

• İlmi keramet, lütuf, ihsan.

keramet-i kevniye

• Kudret-i Rabbaniyenin ihsanı ile letâfet kesbedip havada uçmak, uzun yolu kısa zamanda gitmek, bir mü'minin bir sıkıntısı hâlinde Cenab-ı Hakk'a dua edip ind-i İlâhîde makbul bir zâttan yardım istemekle, o zatın, izn-i İlâhi ile o muztar kimsenin imdadına yetişmesi, kale gibi muhkem bir yerde üzerin

kerem

• Nefaset, izzet, şeref. Al-i-cenâbâne ihsan, inâyet.
• Kıymetli şeyleri kemal-i rıza-i nefisle verme.
• Mecd ve şeref.

kerim / kerîm

• Her şeyin iyisi, faydalısı. Kerem ile muttasıf olan, ihsan ve inayet sâhibi. Şerefli ve izzetli. Muhterem, cömert, müsamahakâr. (Kur'an-ı Kerim tâbirindeki kerim; muazzez, mükerrem mânâsınadır. Kur'an-ı Kerim'de bu kelime 27 defa geçer ve ancak iki defa Cenab-ı Hak hakkında kullanılmıştır.)

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Kudreti (gücü) var iken affeden, vâd ettiğini yapan, vermesi ve ihsânı (lütfu) bol olan, ümîd edilenin üstünde olan, ne kadar verdiğini ve kime verdiğini hesâb etmeyen, kendisine sığınanı ko ruyan ve isteyeni zenginleştiren.
• Mu

kerim-i rahim / kerîm-i rahîm

• Sonsuz ikram ve ihsan sahibi, pek merhametli olan Allah.

keşfiyat

• (Tekili: Keşf) Keşifler. Bulup meydana çıkarılan şeyler.
• Cenâb-ı Hakkın ihsan ve ilhamı ile evliyâullahın, hususan evliya-ı izâm hazeratının ve hasseten Kur'ân-ı Hakimin irşadı ile ve feyzi ile Rüesâ-i Evliyâ ve Server-i Kâinat olan Peygamberimiz Resul-i Ekrem (A.S.M.) Efendimizin de

kevser

• Allahü teâlânın Kevser sûresinde Peygamber efendimize verdiğini bildirdiği büyük ihsân. Âhirette Cennet'te Peygamber efendimize âit meşhûr nehir veyâ kıyâmet (hesâb) günü Cehennem üzerindeki Sırat köprüsü geçilmeden önce Peygamber efendimizin ve ümme tinin başına geldikleri meşhûr havuz.

• Cenâb-ı Allah'ın Hz. Peygambere (a.s.m.) ihsan ettiği Cennet nehri; pek çok hayır ve ilim.

kıra

• Konaklık etmek.
• İhsan etmek.

kıskanç

• Allahü teâlânın başkasına ihsân ettiği nîmetin ondan alınmasını, onun elinden çıkmasını ve yalnız kendinde olmasını isteyen kimse.

küfr-i mutlak

• Hiç bir imâni hükmü olmamak, dine âit hiç bir hakikatı, Allah'ın varlığına âit hiç bir delili kabul etmemek. İhsan ve inayet-i İlâhiyyeye karşı şükür etmiyerek fiilen ve kavlen inkâr etmek. ("Neuzü billâh" dine söğmek gibi) Küfr-ü icabettiren bazı çirkin sözlere de "küfür" denilmiştir.

küfran / küfrân

• Nankörlük etmek. Allah'ın ihsan ve inayetine mukabil teşekkür etmeyip fiilen veya kavlen inkâr etmek.

• Nankörlük; Allah'ın ihsan ettiği nimetleri bilmeme ve hürmetsizlik etme.

küfran-ı ni'met

• Cenâb-ı Hakkın ihsan ettiği ni'metleri bilmemek ve hürmetsizlikte bulunmak.

kut'ül amare / kut-ül amare / كوتول امار

• Kut'ül Amare ne demektir?

  Yeni kurulan Osmanlı 6. Ordusu'nun Komutanlığı'na atanarak 5 Aralık'ta Bağdat'a varan Mareşal Colmar Freiherr von der Goltz Paşa'nın emriyle Irak ve Havalisi Komutanı Miralay (Albay) 'Sakallı' Nurettin Bey'in birlikleri 27 Aralık'ta Kut'u kuşattı. İngilizler Kut'u kurtarmak için General Aylmer komutasındaki kolorduyla hücuma geçti ancak, 6 Ocak 1916 tarihli Şeyh Saad Muharebesi'nde 4.000 askerini kaybederek geri çekildi. Bu muharebede 9. Kolordu Komutanı Miralay 'Sakallı' Nurettin Bey görevinden alındı ve yerine Enver Paşa'nın kendisinden bir yaş küçük olan amcası Mirliva Halil Paşa (Kut) getirildi.
  İngiliz Ordusu, 13 Ocak 1916 tarihli Vadi Muharebesi'nde 1.600, 21 Ocak Hannah Muharebesi'nde 2.700 askeri kaybederek geri püskürtüldü. İngilizler mart başında tekrar taarruza geçti. 8 Mart 1916'da Sabis mevkiinde Miralay Ali İhsan Bey komutasındaki 13. Kolordu'ya hücum ettilerse de 3.500 asker kaybederek geri çekildiler. Bu yenilgiden dolayı General Aylmer azledilerek yerine General Gorringe getirildi.

  Kut'ül Amare zaferinin önemi

  Kût (kef ile) veya 1939’dan evvelki ismiyle Kûtülamâre, Irak’ta Dicle kenarında 375 bin nüfuslu bir şehir. Herkes onu, I. Cihan Harbinde İngilizlerle Türkler arasında cereyan eden muharebelerden tanır. Irak cephesindeki bu muharebeler, Çanakkale ile beraber Cihan Harbi’nde Türk tarafının yüz akı sayılır. Her ikisinde de güçlü düşmana karşı emsalsiz bir muvaffakiyet elde edilmiştir.
  28 Nisan 1916’da General Townshend (1861-1924) kumandasındaki 13 bin kişilik İngiliz ve Hind askerlerinden müteşekkil tümenin bakiyesi, 143 günlük bir muhasaradan sonra Türklere teslim oldu. 7 ay evvel parlak bir şekilde başlayan Irak seferi, Basra’nın fethiyle ümit vermişti. Gereken destek verilmeden, tecrübeli asker Townshend’den Bağdad’a hücum etmesi istendi.
  Bağdad Fatihi olmayı umarken, 888 km. yürüdükten sonra 25 Kasım 1915’de Bağdad’a 2 gün mesafede Selmanpak’da miralay Nureddin Bey kumandasındaki Türk ordusuna yenilip müstahkem kalesi bulunan Kût’a geri çekildi. 2-3 hafta sonra takviye geleceğini umuyordu. Büyük bir hata yaparak, şehirdeki 6000 Arabı dışarı çıkarmadı. Hem bunları beslemek zorunda kaldı; hem de bunlar Türklere casusluk yaptı.

  Kût'a tramvayla asker sevkiyatı

  İş uzayınca, 6. ordu kumandanı Mareşal Goltz, Nureddin Bey’in yerine Enver Paşa’nın 2 yaş küçük amcası Halil Paşa’yı tayin etti. Kût’u kurtarmak için Aligarbi’de tahkimat yapan General Aylmer üzerine yürüdü. Aylmer önce nisbî üstünlük kazandıysa da, taarruzu 9 Mart’ta Kût’un 10 km yakınında Ali İhsan Bey tarafından püskürtüldü.
  Zamanla Kût’ta kıtlık baş gösterdi. Hergün vasati 8 İngiliz ve 28 Hindli ölüyordu. Hindliler, at eti yemeği reddediyordu. Hindistan’daki din adamlarından bunun için cevaz alındı. İngilizler şehri kurtarmak için büyük bir taarruza daha geçtiler. 22 Nisan’da bu da püskürtüldü. Kurtarma ümidi kırıldı. Goltz Paşa tifüsten öldü, Halil Paşa yerine geçti. Townshend, serbestçe Hindistan’a gitmesine izin verilmesi mukabilinde 1 milyon sterlin teklif etti. Reddedilince, cephaneliği yok ederek 281 subay ve 13 bin askerle teslim oldu. Kendisine hürmetkâr davranıldı. Adı ‘Lüks Esir’e çıktı. İstanbul’a gönderildi. Sonradan kendisine sahip çıkmayan memleketine küskün olarak ömrünü tamamladı.
  Böylece Kûtülamâre’de 3 muharebe olmuştur. İngilizlerin kaybı, esirlerle beraber 40 bin; Türklerinki 24 bindir. Amerikan istiklâl harbinde bile 7000 esir veren İngiltere, bu hezimete çok içerledi. Az zaman sonra Bağdad’ı, ardından da Musul’u ele geçirip, kayıpları telafi ettiler. Kût zaferi, bunu bir sene geciktirmekten öte işe yaramadı.
  Bu harbin kahramanlarından biri Halil Paşa, Enver Paşa’nın amcası olduğu için; diğer ikisi Nureddin ve Ali İhsan Paşalar ise cumhuriyet devrinde iktidar ile ters düştüğü için yakın tarih hafızasından ustaca silindi. 12 Eylül darbesinden sonra Ankara’da yaptırılan devlet mezarlığına da gömülmeyen yalnız bunlardır.
  Binlerce insanın kaybedildiği savaş iyi bir şey değil. Bir savaşın yıldönümünün kutlanması ne kadar doğru, bu bir yana, Türk-İslâm tarihinde dönüm noktası olan çığır açmış nice hâdise ve zafer varken, önce Çanakkale, ardından da bir Kûtülamâre efsanesi inşa edilmesi dikkate değer. Kahramanları, yeni rejime muhalif olduğu için, Kûtülamâre yıllarca pek hatırlanmadı. Gerçi her ikisi de sonu ağır mağlubiyetle biten bir maçın, başındaki iki güzel gol gibidir; skora tesiri yoktur. Hüküm neticeye göre verilir sözü meşhurdur. Buna şaşılmaz, biz bir lokal harbden onlarca bayram, yüzlerce kurtuluş günü çıkarmış bir milletiz.
  Neden böyle? Çünki bu ikisi, İttihatçıların yegâne zaferidir. Modernizmin tasavvur inşası böyle oluyor. Dini, hatta mezhebi kendi inşa edip, insanlara doğrusu budur dediği gibi; tarihi de kendisi tayin eder. Zihinlerde inşa edilen Yeni Osmanlı da, 1908 sonrasına aittir. İttihatçıların felâket yıllarını, gençlere ‘Osmanlı’ olarak sunar. Bu devrin okumuş yazmış takımı, itikadına bakılmadan, münevver, din âlimi olarak lanse eder. Böylece öncesi kolayca unutulur, unutturulur.
  Müşir İbrahim Edhem Paşa’nın oğlu Sakallı Nureddin Paşa (1873-1932), sert bir askerdi. Irak’ta paşa oldu. Temmuz 1920’de Ankara’ya katıldı. Fakat karakterini bilen M. Kemal Paşa, kendisine aktif vazife vermek istemedi. Merkez kumandanı iken Samsun’daki Rumları iç mıntıkalara sürgün ettiği esnada çocuk, ihtiyar, kadın demeden katliâma uğramasına göz yumdu. Bu, milletlerarası mesele oldu. Yunanlılar, bu sebeple Samsun’u bombaladı. Nureddin Paşa azledildi; M. Kemal sayesinde muhakemeden kurtuldu. Sonradan Kürtlerin de iç kısımlara göçürülmesini müdafaa edecektir. Batı cephesinde, kendisinden kıdemsiz İsmet Bey’in maiyetinde vazife kabul etti. İzmir’e girdi. Bazı kaynaklarda İzmir’i ateşe verdiği yazar. I. ordu kumandanı olarak bulunduğu İzmit’te, Sultan Vahîdeddin’in maarif ve dahiliye vekili gazeteci Ali Kemal Bey’i, sivil giydirdiği askerlere linç ettirdi; padişaha da aynısını yapacağını söyledi. Ayağına ip takılarak yerlerde sürüklenen cesed, Lozan’a giden İsmet Paşa’nın göreceği şekilde yol kenarına kurulan bir darağacına asılarak teşhir edildi. Mustafa Kemal Paşa, İstanbul’da bir fedainin vursa kahraman olacağı bir insanı, vuruşma veya mahkeme kararı olmaksızın öldürmeyi cinayet olarak vasıflandırıp kınadı. M. Kemal’e gazi ve müşirlik unvanı verilmesine içerleyen Nureddin Paşa iyice muhalefet kanadına geçti. 1924’de Bursa’dan müstakil milletvekili seçildi. Asker olduğu gerekçesiyle seçim iptal edildi. İstifa edip, tekrar seçildi. Anayasa ve insan haklarına aykırılık cihetinden şapka kanununa muhalefet etti. Bu sebeple antikemalist kesimler tarafından kahraman olarak alkışlanır. Nutuk’ta da kendisine sayfalarca ağır ithamlarda bulunulur, ‘zaferin şerefine en az iştirake hakkı olanlardan biri’ diye anılır.
  Halil Kut (1882-1957), Enver Paşa’yı İttihatçıların arasına sokan adamdır. Sultan Hamid’i tevkife memur idi. Askerî tecrübesi çete takibinden ibaretken Libya’da bulundu. Yeğeni harbiye nazırı olunca, İran içine harekâta memur edildi. Irak’taki muvaffakiyeti üzerine paşa oldu. Bakü’yü işgal etti. İttihatçı olduğu için tutuklanacakken, kaçıp Ankara hareketine katıldı. Rusya ile Ankara arasında aracılık yaptı. Sonra kendisinden şüphelenilince, Almanya’ya kaçtı. Zaferden sonra memlekete dönüp köşesine çekildi. Politikaya karışmadı.
  Ali İhsan Sâbis (1882-1957), Sultan Hamid’i tahttan indiren Hareket Ordusu zâbitlerindendi. Çanakkale, Kafkasya’da bulundu. Irak’ta paşalığa terfi etti. İttihatçı olduğu için Malta’ya sürüldü. Kaçıp Ankara hareketine katıldı. I. batı cephesi kumandanı oldu. Cephe kumandanı İsmet Bey ile anlaşmadı; azledilip tekaüde sevkolundu. M. Kemal’e muhalif oldu. Nazileri öven yazılar yazdı. 1947’de devlet adamlarına yazdığı imzasız mektuplar sebebiyle 15 seneye mahkûm oldu. 1954’te DP’den milletvekili seçildi. Hatıraları, Nutuk’un antitezi gibidir.

kütüb-ü münzele

• Vahiy ile Cenâb-ı Hak tarafından indirilmiş, ihsan edilmiş mukaddes kitaplar.

latif / latîf

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından. Lütf ve ihsân edici, dâimâ güzel muâmelede bulunan.
• Yumuşak, hoş, güzel, nâzik. Âdem oğlu aç gözünü, yeryüzüne kıl bir nazar, Gör bu latîf çiçekleri, hangi kuvvet yapar, bozar.
• Gözle görülmeyen.

ledünni ilmi / ledünnî ilmi

• Allahü teâlânın vergisi, ihsânı olan mânevî ilim.

ledünniyat

• (Tekili: Ledünn) Allah Teâlâ Hazretleri tarafından hususi vecih üzere bâtınan ihsan olunanlar.

liva-i hamd / livâ-i hamd

• Hamd (şükür) sancağı. Kıyâmet gününde, canlılar dirilip, Arasat meydanında toplanınca, Allahü teâlâ tarafından Peygamber efendimize ihsân edilecek olan ve altında bütün inananların toplanacağı sancak-ı şerîf.

lütf

• İyilik, ihsan.

• İhsân, iyilik.

lütf u fazl-ı ilahi / lütf u fazl-ı ilâhî

• Allah'ın ikramı, ihsanı, yardımı.

lütf u kerem

• Kerem ve iyilik; iyilik ve yumuşaklıkla muamele; cömertlik, merhamet ve ihsan.

lütf u kerem ü ihsan

• Lütuf, kerem ve ihsan.

lutf-i ilahi / lutf-i ilâhî

• Allah'ın ihsanı.

lütf-u azim-i ilahi / lütf-u azîm-i ilâhî

• Allah tarafından gönderilen büyük ihsan, nimet.

lutf-u dest-i manevi / lûtf-u dest-i mânevi

• Mânevî elin bağışı, ihsanı.

lutf-u hak / lûtf-u hak

• Herşeyi hakkıyla yaratan, varlığı hak olan ve her hakkın sahibi olan Allah'ın ihsanı, yardımı.

lütf-u ilahi / lütf-u ilâhî

• Allah'ın lütfu, ihsanı, yardımı.

lutf-u merhamet / lûtf-u merhamet

• Merhametin lütfu, ikram ve ihsanı.

lütf-u rabbani / lütf-u rabbânî

• Herbir varlığa muhtaç olduğu şeyleri veren, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulunduran Allah'ın ihsanı, bağışı.

lutf-u yezdan / lûtf-u yezdân

• Allah'ın lütfû, yardım ve ihsanı.

lütf-u yezdan

• Cenab-ı Allah'ın lütfu, ihsanı.

lütf-ü yezdan

• Cenâb-ı Hakkın lütfu, ihsanı.

lutuf / lûtuf

• İyilik, ihsan, bağış.

lütuf / لطف

• İyilik, ihsan, bağış.

• İhsan.

lütufkarane / lütufkârâne

• Lütfederek, ihsanda bulunarak.

ma'ruf

• Bilinen, tanınmış. Belli, meşhur.
• Şeriatın makbul kıldığı veya emrettiği.
• Adl, ihsan, cud, tatlı dil, iyi muamele.

maarif-i rabbaniye

• Herşeyi yaratıp terbiye eden Allah'ın ihsan edip öğrettiği ilim, irfan.

makam-ı imtinan

• Verilen nimet ve ihsandan söz etme makamı.

malik-i kerim / mâlik-i kerîm

• Bol ihsan ve ikram sahibi olan, herşeyin sahibi olan Allah.

malik-i rahim-i kerim / mâlik-i rahîm-i kerîm

• Bol ihsan ve ikram sahibi; sonsuz şefkat ve merhamet sahibi olan herşeyin sahibi Allah.

maşaallah / mâşâallah

• Beğenilen şeyler görüldüğünde söylenilen; "Bu, Allahü teâlânın dilediği ve ihsân ettiği şeydir" mânâsına mübârek bir söz.

mekr

• Bir kimseye, hiç beklemediği, ummadığı yerden hîle yapmak, tuzak kurmak sûretiyle zarar vermeye çalışmak.
• İstidrâc yâni Allahü teâlânın bir kimseye bir müddete kadar devamlı olarak hakkında hayırlı olmayan nîmetler verip, onun da bunu Allahü teâlânın bir lütfu ve ihsânı, tuttuğu yolu

menh

• Verme, ihsan etme.

mennac

• Çok bahşiş veren. İhsan eden.

mennan / mennân / مَنَّانْ

• İhsanı bol. Çok çok ihsan eden. En çok nimet veren. (Allah)

• İhsan, bağış, nimeti çok olan ve çok veren, Allah.

• "Çok ihsân eden" mânâsına Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden).

• Kullarına bol nimet ve ihsanlarda bulunan Allah.

• İhsânı bol olan (Allah).

merfud

• İhsan edilmiş, armağan olarak verilmiş, bağışlanmış şey.

merhamet-i şahane

• Mükemmel merhamet, bağış, ihsan.

meşkur

• Şükre lâyık olan. Teşekküre ve kendine şükredilmeğe lâyık olan. Kendine şükür arzolunan. Az şükredene çok ihsan eden.

mevahib / mevâhib

• Mevhibeler. İhsanlar, bahşişler.

• Karşılıksız verilenler, ihsanlar.

mevhibe

• İhsan. Sevgi. Hediye.

• Bahşiş, ihsan, bağış.

• Allah vergisi, ihsan, bağış, hediyesi.

• İhsân, bağış, Allahü teâlânın kuluna ihsânı.

mevhibe-i ilahiye / mevhibe-i ilâhiye

• Cenâb-ı Hakkın ihsan ve hediyesi.

• Cenab-ı Hakk'ın ihsan ve hediyesi.

mevhibe-i mutlaka

• Mutlak Allah vergisi; Allah'ın sınırsız ihsan ve ikramı.

mevhub

• (Çoğulu: Mevâhib) (Vehb. den) İhsan edilmiş, verilmiş, hibe olunmuş, bağışlanmış.
• Fık: Karşılıksız olarak birine verilmiş.

mevhubat

• (Tekili: Mevhub) Bağışlar, ihsanlar, bahşişler.

mevhube

• Verilmiş. İhsan edilmiş. Karşılıksız olarak birisine verilmiş mal.

miftah-ı kerem ve ihsan / miftâh-ı kerem ve ihsan

• Allah'ın kerem ve ihsanının anahtarı.

mikram

• Çok ikram ve kerem eden. Bağışlayan, ihsan eden.

min'am

• Çok in'am ve ihsan eden.

minnet

• Yapılan bir iyiliği, verilen bir şeyi başa kakma. Minnetin bu kısmı İslâmiyet'te yasaklanmıştır.
• Görülen iyiliğe karşı teşekkür etme.
• Allahü teâlâya hamd ve senâ etmek, şükretmek.
• Nîmete kendi eliyle, kendi çalışmasiyle kavuşmadığını, Allahü teâlânın lütfu ve ihsânı o

minnet-i rububiyet

• Allah'ın terbiye ediciliğinin ikram ve ihsanı.

mu'cizat / mu'cizât

• Mûcizeler. Allahü teâlânın peygamberlerine, peygamberliklerini isbât etmeleri için ihsân etmiş olduğu hârikulâde yâni âdet dışı (olağan üstü) hâller. Mûcize kelimesinin çokluk şeklidir.

mu'cizat-ı rahmet ve ihsan / mu'cizât-ı rahmet ve ihsan

• Rahmet ve ihsan mu'cizeleri.

mu'ti / mu'tî

• Veren, ihsân eden mânâsına Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (ism-i şerîflerinden).

mücavedet

• Bir kimseye karşı ihsan ve kerem etme.

müczil

• Çok çok veren. Çoğaltan. Bollaştıran. Bereket ihsan eden.

müczil-el ataya / müczil-el atâyâ

• Hediye ve ihsanlarını çok çok veren. İhsanlarını çoğaltan.

muhsar

• (Bak: İhsar)

muhsin

• "İhsan eden, güzel davranan" mânâsında ilâhî isim.

• İhsan eden, iyilik eden. Kerim. Cömert.
• Allah'ı görür gibi O'na ibadet eden.

• İyilik ve ihsân eden.

mün'imane / mün'imâne

• Nimet verene, ihsan edene yakışır bir şekilde.

münevvil

• Nimet veren. İhsan eden.

münezzil

• (Nüzul. den) Tenzil eden, indiren.
• Kur'an-ı Kerim'i vahiy ile insanlara rahmet olarak ihsan eden Allah (C.C.)

müteveccih

• Yönelmiş, dönmüş. Bir yere doğru yola çıkan.
• Birisine karşı iyi düşünce ve sevgisi olmak. İhsan ve iltifat üzere olmak.
• Pir-i fâni olmak.

muvaffık

• Muvaffak eden, başarı ihsan eden.

na'ma

• Rahatlık, nimet. Minnet, ihsan ve atiyye. İyi halde bulunmak.

nafi' / nâfi'

• Bütün yararlı şeyleri ihsan eden, Allah.

neama'

• Nimetler. İhsan, atiyye.
• Rahatlık. Refah-ı hâle sebep olan şey.

nefl

• Sevab için yapılan ibâdet. Emredilmemiş, farz veya vâcib olmadan yapılan ibadet. Nâfile.
• Birisine ganimet malı veya atiyye, ihsan vermek.
• Yemin etmek.

neş'e-i şit-i hüviyet / neş'e-i şît-i hüviyet

• Cenâb-ı Hakkın Hz. Adem'e, ölen oğlu Hâbil'e mukabil "Allah'ın vergisi, ihsanı" anlamına gelen Şit'i (a.s.) vermesi sevinci.

neyyif

• Küsur. Ziyade. Artık. Fazla.
• İhsan.
• Yakın.

ni'met

• (Nimet) İyilik, lütuf, ihsan. Saadet. Hidayet.
• Giyecek şeyler.
• Yiyecek faydalı şey, rızık.

niam-ı esasiye

• Esas nimetler, en lüzumlu maddeler. İman, din gibi en kıymetli İlâhi ihsanlar.

nihle

• Cenab-ı Hakk'ın ihsanı. Atıyye.
• Millet.
• Yol. Tarik.
• Diyânet. Mezheb.

nimet / nîmet

• Hayat için lâzım olan her şey; iyilik, lütuf, ihsan.

• İyilik, ihsan, rızık.

nimet-i rabbaniye / nimet-i rabbâniye

• Herbir varlığa yaratılış gayelerine ulaşmaları için muhtaç olduğu şeyleri veren, onları terbiye edip idaresi ve hâkimiyeti altında bulunduran Allah'ın nimet ve ihsanı.

nüble

• İhsan, atiyye. Fazl.

nur / nûr

• Aydınlık, ışık, feyz, bereket ihsân.
• Kur'ân-ı kerîm.
• Îmân.
• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından. Tam ve kusursuz olarak zâhir olup her şeyi ortaya çıkarıcı, yaratıcı veya göktekileri ve yerdekileri nûru ile hidâyet edici, doğru yolu gösterici, gökleri; güneş, ay ve yıld

nur-ı ilahi / nûr-ı ilâhî

• İlâhî nûr. Allahü teâlânın ihsân ettiği mânevî aydınlık, mânevî ilim.

örf

• İnsanlar arasında güzel görülmüş, red ve inkâr edilmeyip mükerreren yapılagelmiş olan şeydir. Bu kelime; ihsan, ma'ruf, cud, sehâ, bezl ve atâ olunan, atiyye, tanımak, bilmek, biliş, ikrar eylemek, arka arkaya tetebbu ve tevâli etmek, Allah (C.C.) tarafından ulülemre ve Sultana tevdi' olunan

pür-neval / pür-nevâl

• Çok lütuf ve ihsan. Çok çok ihsan etmek, vermek.

rabb-i kerim / rabb-i kerîm

• Sonsuz ikram ve ihsan sahibi, herşeyi idare ve terbiye edip egemenliği altında bulunduran Allah.

ragibe

• Rağbet olunan veya rağbetle istenilen şey.
• İhsan, hediye.

ragibet / ragîbet

• İhsân ve ikrâm. Çoğulu regâibdir.

rahmet

• Merhamet, acımak, şefkat etmek, ihsan etmek, esirgemek.
• Mc: Yağmur.

rahmet kapısı

• Duâların kabûl edildiği, ihsân ve bereket kapısı. Duâların geri çevrilmediği lütuf kapısı.

rauf

• Herbir canlıya hususî şefkat ve ihsanı çok olan ve onlar üzerinde iltifatının incelikleri görünen Zât, Allah.

regaib

• (Tekili: Ragibe) Çok istenilecek şeyler. Hediye, atiyye. Çok rağbet olunan şeyler. Bol bol ihsan etmek.

regaib gecesi / regâib gecesi

• Mübârek gecelerden. Receb ayının ilk Cumâ gecesi. Regâib, ragîbetin çoğuludur. Ragîbet; ihsân, ikrâm demektir.

rızık

• Allah'ın ihsan ettiği nimetler, yiyecekler.

• Allahın ihsanı olan maddî ve mânevî nimetler.

ruh-ul-kuds / rûh-ul-kuds

• Cebrâil aleyhisselâm.
• Allahü teâlânın Îsâ aleyhisselâma ihsân ettiği kudret, kuvvet.
• Hıristiyanlıktaki teslis (üçlü tanrı) inancında, baba-oğul unsurlarından türeyen üçüncü unsur.
• İsm-i âzam.
• İncîl.
• Allahü teâlânın hayat verici, koruyucu mânâsına gelen

sabur / sabûr

• Kullarına sabır gücü ihsan eden Allah.

sadaka

• Allahü teâlânın rızâsına niyet ederek ve karşılık beklemeden muhtâc olanlara, fakirlere, hibe edilen mal, para ve her türlü iyilikte, ihsânda bulunma.
• Zekât.
• Ganîmet.

şafi / şâfî

• Yarattıklarına şifa verip iyileştiren, sağlık ihsan eden Allah.

safiyullah

• Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) bir ismidir. Bütün mahlukatta efdal ve Cenab-ı Hakk'ın ihsanı ile onlardan seçilip çıkarılmış tertemiz mânâsına Safiyullâh denilmiştir. Hz. Adem'in de (A.S.) bir ismidir.

sahavet

• Cömertlik, el açıklığı, muhtaç olanlara çok ihsan etmek.

sahavetkar / sahavetkâr

• Eli açık, cömert olan. Herkese ihsan eden. (Farsça)

sahib-i kevser / sâhib-i kevser

• Cenâb-ı Allah'ın ihsan ettiği Cennet nehrinin sahibi Hz. Peygamber (a.s.m.).

şefaatçı

• Allah'ın lütuf ve ihsanıyla aracı, vesile olan.

şekd

• Atâ ve ihsan etmek. Hediye vermek.

şekur / şekûr

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Kendisi için yapılan az tâate yüksek dereceler ihsân eden, sayılı günlerde yapılan ibâdete, sayısız mükâfât veren.
• Çok şükreden, kendisine ihsân edilen nîmetlerin kıymetini bilip, Allahü teâlânın emir ve yasaklarına riâyetle O'

selva / selvâ

• Mûsâ aleyhisselâma îmân eden İsrâiloğullarına Allahü teâlânın ihsân ettiği bıldırcın eti.

semavi ilham / semâvî ilham

• Allah tarafından kalbe ihsan edilen bilgi, sezgi.

şeref

• Yükseklik, yücelik. Büyüklük.
• İnsanlar arasında geçerli ve makbul olma. Büyük bir makam sâhibi olma.
• Cenab-ı Hakka itâat ve ubudiyyeti ve yüksek hizmeti ile çok ihsanına mazhar olma.
• İftihâr, övünme.

• Yükseklik, büyüklük, yüksek mertebe. İnsanlar arasında geçerli ve makbûl olma. Cenâb-ı Hakk'a itâat ve yüksek hizmeti ile çok ihsâna mazhâr olma, iftihâr.

seyr-i muradi / seyr-i murâdî

• Murâdların, seçilmişlerin Allahü teâlânın lutf ve ihsânı ile çekilerek kavuştukları yol.

ta'ziye

• Yeni ölen birisinin yakınlarının acısını paylaşır söz söylemek, teselli etmek. Baş sağlığı dilemek. "Allah sabr-ı cemil ihsan etsin" diye söylemek.

taattufat / taattufât

• (Tekili: Taattuf) İhsanlar, lütuflar, bağışlar.

takdirname

• Bir işin beğenildiğine ve istihsan edildiğine dâir alâkadarların imzasını taşıyan yazı. Beğenildiğine dair yazılı kâğıt. (Farsça)

taltifat / taltifât

• (Tekili: Taltif) Taltifler, ihsanlar, lütuflar, bağışlar.

tarz-ı ihsanat-ı ilahiye / tarz-ı ihsanat-ı ilâhiye

• Allah'ın ihsanı, iyilik tarzı.

teberru'

• Bağış. Bir malın karşılıksız olarak verilmesi. Mecburiyet olmadığı hâlde birisine bir malı vermek. Hayırlı işlerde yardım ve ihsanda bulunmak.

tefaddul

• Faziletlilik iddiasında bulunmak. Üstünlük taslamak.
• Bir kimseyi inâyet, ihsan ve kerem ile memnun etmek.

tenavül

• Bir şeyi alma.
• Yemek yeme.
• Bahşiş ve ihsanda bulunma.

teşmiyet

• Aksırana karşı hayır ve bereketle duâ etmek. (Yerhamükümullâh: Allah size merhamet ve rahmet ihsan etsin) meâlinde dua etmek.

urf

• (Çoğulu: A'râf) At yelesi.
• Horuz ibiği.
• Âdet.
• Cennet ile Cehennem arasında bir makam.
• İhsan.

vahib / vâhib

• (Vâhibe) Bağışlayan, veren, ihsan eden, hibe eden.

vahib-ül ataya / vâhib-ül atâyâ

• Hediyeler bağışlayan. Bağışlar ihsan eden. (Cenab-ı Hak (C.C.)

vasi' / vâsi'

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Rahmeti, ilmi, kudreti, ihsânı ve nîmetleri her şeyi kuşatan ve her şeye kâfi olan, kudretinin ve ilminin nihâyeti olmayan.

• (Vasia) Geniş, enli. Bol. Engin. Meydanlı.
• Her ihtiyacı olana vergisi kâfi ve bol bol ihsan eden. İlmi cümle eşyayı muhit, rızkı bütün mahlukata şâmil ve rahmeti bütün şeyleri kaplamış olan Allah (C.C.)

vedud / vedûd

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Bütün yarattıklarına ihsân eden, onlara iyilik ve ihsân etmeyi seven, beğenen Allahü teâlâ.

vefr

• Bir kimsenin ihsanını kabul ettikten sonra rızasıyla reddeylemek.
• Bolluk.
• Medh ü sena ile birisinin namusunu muhafaza etmek.

vehhab / vehhâb

• Çok fazla ihsan eden. Çok bağışlayan.

• Çok fazla bağışlayan, ihsan eden, Allah'ın isimlerinden biri.

• Çok ihsan eden, bağışlayan, Allah.

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden), mahlûkâtına (yarattıklarına) ihsân hazînelerinden karşılıksız veren Allahü teâlâ.

• Çokça ve sürekli olarak ihsan eden ve bağışlayan Allah.

vehhabiyet / vehhâbîyet

• Allahın bol bol ihsan etmesi ve bağışlaması.

veli-ni'met

• Nimet veren. Nimeti muhafaza edip ihsan eden.

veliyy-ün niam

• Nimetler ihsan eden, iyilik eden kimse.
• Şeyhülislâm.
• Sülâlesinin ileri gelenleri.

ya kerim / yâ kerîm

• Sınırsız ikram, lütuf, ihsan ve cömertlik sahibi Allah.

yed-i muhsin

• İhsan edici el.

yed-i rahmet

• Rahmet eli, Rahmetle ihsan edilmesi.

zat-ı zülcelal ve'l-ikram / zât-ı zülcelâl ve'l-ikram

• Sonsuz yücelik, haşmet sahibi olan, çok ihsan ve bağışta bulunan Allah.

zel-cud

• Bol bol ihsan eden, cud ve cömertlik sahibi.