adak

• Nezr, Allahü teâlânın rızâsının elde edilmesi veya bir isteğin yerine gelmesi veya bir belâ ve musîbetin giderilmesi maksadıyla Allahü teâlâ için oruç tutmak, kurban kesmek gibi başlıbaşına ibâdet olan veyâ benzeyen bir şeyi kendisine vâcib kabûl etm e.

akılsuz

• Aklı yandıran, aklı gideren. (Farsça)

alak

• Zahmet, meşakkat gidermek.

antranik

• Ermeni örgütünün liderlerinden biri.

başbuğ

• t. Osmanlı devrinde başıbozuk veya akıncı kuvvetlerinin kumandanı.
• Lider.

bayrakdar / bayrakdâr

• Bayrak taşıyan, lider.

bedre

• (Çoğulu: Bider) Kuzu veya oğlak derisi.
• İçi altun dolu olan kese.
• Onbin dirhem.

berdaht

• Pürüzünü giderme. Pürüzsüz yapma. (Farsça)
• Cilâlama, parlatma. (Farsça)
• Düzleme, düzeltme. (Farsça)

bergriften

• Ayırmak. Kaldırmak. Gidermek. (Farsça)

bertaraf / برطرف

• Bir yana. (Farsça - Arapça)
• Giderilmiş. (Farsça - Arapça)
• Bertaraf etmek: Gidermek. (Farsça - Arapça)
• Bertaraf olmak: Giderilmek. (Farsça - Arapça)

burak

• Peygamber efendimizin göklere çıkarıldığı, bilinmeyen yerlere götürüldüğü gece (mîrac gecesinde) üzerine bindiği ve kendisini Mekke'den Kudüs-ü şerîfe kadar götüren (taşıyan) Cennet hayvanı. Burak, dünyâ hayvanlarından değildir. Erkekliği ve dişiliği yoktur. Çok hızlı giderdi.

bütçe

• Devletin veya diğer kuruluşların yıllık gelir ve giderlerini (sarfiyat ve varidatlarını) gösteren ve bunlarla ilgili harcamaları tayin eden hesap işleri. (Fransızca)

celef

• Yerden balçık küremek ve gidermek.

celhe

• (Çoğulu: Cülâhet) Gidermek. Yerinden ayırmak.
• Nâhiye.

cemal / cemâl

• Güzellik.
• Allahü teâlânın lütuf ve rızâ sıfatı.
• Zât, yüz.
• Çirkinliği gidermek, vakar sâhibi olmak ve şükr etmek için nîmeti göstermek. Çirkinliğe, başkalarının iğrenmelerine, hakâret etmelerine sebeb olacak şeyleri yapmamak, bunları gidermek.

cemam

• Rahat olmak. Dinlenip yorgunluğu gidermek. İstirahat etmek.

cereyan-ı tecri / cereyan-ı tecrî

• "Döner, akar gider" ifadesi.

cürcani / cürcanî

• (Seyyid Şerif Ali Bin Muhammed) : (Hi: 760-830) Astarabad (Cürcan) civarında Tacu'da doğmuştur. Mısır'a giderek orada çeşitli âlimlerden ders okumuştur. Şiraz'da müderrislik yapmıştır. Sa'duddin-i Taftazanî ile kapanan Mütekaddimîn devrinden sonra açılan Müteahhirîn-i Ulemâ devrinin birincisi bu Sey

def etme

• Giderme, uzaklaştırma.

def etmek

• Gidermek, uzaklaştırmak.

def' / دفع

• Uzaklaştırma. (Arapça)
• Def' edilmek: (Arapça)
• Uzaklaştırılmak. (Arapça)
• Giderilmek. (Arapça)
• Def' etmek: (Arapça)
• Uzaklaştırmak. (Arapça)
• Gidermek. (Arapça)

def-i bela / def-i belâ

• Belânın def edilmesi, giderilmesi.

def-i cu' / def-i cû'

• Açlığı gidermek. Birşey yemek.

• Açlığı giderme.

def-i ihtiyaç

• İhtiyacın giderilmesi, ihtiyacın karşılanması.

def-i mazarrat

• Zararı giderme.

dehri / dehrî

• Allahü teâlâya ve âhirete inanmayıp, dehr (zaman) sonsuzdur ve dünyânın başlangıcı ve sonu yoktur, böyle gelmiş böyle gider diyen dinsiz, ateist.

ekonomi

• yun. İktisad. Tutum. Geliri gideri hesaplıyarak lüzumsuz masrafı bırakıp artırmağa çalışmak. Ölçülü ve idâreli harcamak. İnsanların sınırsız olan ihtiyaçlarıyla bunları sağlamaya yarayacak sınırlı imkân ve vasıtalar arasında mümkün olan azami uygunluğu temin için (sağlamak için) yapılan çalışma ve f

elfaz-ı küfr / elfâz-ı küfr

• Söylendiği zaman, îmânı gideren, müslümanlıktan çıkmaya sebeb olan sözler.

enduh-güsar

• Kederi yok eden. Gamı, sıkıntıyı gideren. (Farsça)

fecr-i sadık / fecr-i sâdık

• Sabaha karşı şark ufkunda yayılmaya başlayan beyaz bir aydınlık. Bunun mukabili birinci fecirdir ki, bir aydınlıktan sonra tekrar aydınlık gider. Bu birinci aydınlığa fecr-i kâzib denir. Sabah namazının vakti, fecr-i sâdıkta başlar.

feşafeş

• Hışıltı. (Farsça)
• Atılan okun, havada giderken çıkardığı ses. (Farsça)

feth

• Açma, başlama.
• Zaptetme. Ele geçirme. Zafer. Nusret.
• Faydalı şeyleri elde etmek için yolları açmak. Muğlak şeyleri açmak. Bu iki suretle olur. Biri, basâr ile idrâk olunur. Gam ve kederi gidermek gibi. İkinci de: İki nevi olup birincisi; dünya işlerinde olur. Sürur vermekle g

firkateyn

• Buharın icadından evvel kullanılan harp gemilerindendir. Bu gemiler, güvertelerinin altında bir batarya topu hâvi olup hızlı giderlerdi. Bu gemilerin üç direkleri vardı ve içlerinde mürettebatının binbeşyüzü bulanları da vardı.

gayr-i kabil-i izale / gayr-i kâbil-i izâle / غير قابل ازاله

• Yok edilemez, giderilemez.

günaşırı

• İki günde bir. Bir gün olup ertesi gün olmayarak ve böylece sürüp giderek. (Türkçe)

hacetreva / hâcetreva

• İhtiyacı gideren, ihtiyaç olan bir şeyi te'min eden.

hacis / hâcis

• Kalbe (gönle) gelen ve hemen gidermek mümkün olan kötü düşünceler.

hades-i ekber

• Fık: Taharet-i kübra ile, yani gusül abdesti ile giderilen taharetsizlik halidir.

hadin

• Bir kuş cinsidir. (Hiç doymak bilmez, yediğini hemen hazmedip yine yemek ister, yüksek yerleri sever, değme yer üstüne konmaz, ağaç başlarına konup bütün yemişini yer, yemişleri kalmazsa başka yerlere gider.)

hahambaşı

• Musevîlerin dînî lideri.

• Musevîlerin dinî lideri.

halas

• Üzüm ağacına benzer bir ağaç (yanındaki ağaca sarılır gider; hoş kokusu vardır; akik gibi taneleri olur.)

harc

• Gider, sarfiyat, bir iş için kullanılan madde.
• Vergi.
• Çıkmak.
• Yeni çıkan bulut.
• Yemâme vilayetinde bir yer.
• Ecir.
• Buğday. (Dinimizde lüzumsuz harcamak, israf haramdır. Zillet ve fakirliğe sebeptir.)

• Gider, vergi.

harisa / harîsa

• Yağmuruyla yer yüzünü süpürüp gideren bulut.
• Kan çıkmayan azıcık baş yarığı.

havaic-i zaruriye / havâic-i zaruriye

• Gerekli ihtiyaçlar, giderilmesi lüzumlu olan ihtiyaçlar; yeme içme, ev ve binek gibi temel ihtiyaçlar.

havaic-i zaruriyye

• Zaruri ihtiyaçlar. Giderilmesi lüzumlu olan ihtiyaçlar.

havrem

• Ayak ovup kir gidermekte kullanılan, kırmızı renkli delikli taş.

haytü'l-ebyaz

• Beyaz iplik, fecir zamanı, ufukta bir çizgi şeklinde beliren ve giderek artan sabah ağartısı.

hazf

• Aradan çıkarma, çıkarılma. Yok etme, silme, ortadan kaldırma, giderme, düşürme.
• Selâm ve tahiyyatı uzatmayıp kısa kesmek.
• Mahvetmek.
• Vurmak.
• Atmak.

• Aradan çıkarma, kaldırma, giderme, silme, gizli tutma.

herçi-bad-abad / herçi-bâd-âbâd

• "Battı balık yan gider", "Her ne olursa olsun" anlamında.

hidemat-ı imaniye

• İmâni hizmetler. (Kur'an-ı Kerim'i ve mânâsını öğrenmeğe vesile olmak; imâni şüphelerin giderilmesine çalışmak; İslâmiyetin, hak din olduğunu isbat etmek veya isbâta vesile olmak gibi.) Görülen hizmetler. Eşyanın ve mahlukatın lisan-ı hâl ile esmâ-i İlâhiyeye ait yaptıkları tesbih ve ibadetleri.

huşare

• Bir yere giderken bırakılan faydasız şeyler.
• Her şeyin kötüsü.

icfal

• Gidermek.
• Devekuşu seğirtmek.

ichaf

• Zulüm etme, gaddarlık.
• Gidermek.
• Noksan etmek, eksiltmek.

icmal-i şehri / icmal-i şehrî

• Aylık gelir ve giderleri, yahut yalnız giderleri toplu ve kısaltılmış olarak gösteren cetveller.

icmal-i senevi / icmal-i senevî

• Senelik gelir ve giderleri yahut yalnız giderleri toplu ve kısaltmış olarak gösteren cetveller.

iflal

• Gidermek.
• Yağmur gelmeyen yere yetişmek.

ifrah

• Belirsiz bir şeyi belirtme.
• şübhe ve tereddütü giderme.
• (Kuş) yavrulama.
• (Tohum) yeşerme.

ifratkarane / ifratkârane

• Aşırı gidercesine.

ifrinka'

• Parmak çıtırdatma.
• Gidermek.
• Ayırmak.

ihbat

• Mahveylemek. Battal ve geçmez hale koymak.
• Kuyunun suyu çoğalmak veya bitmek.
• İşin karşılığını vermek.
• Amelin sevabını giderip, hiçe indirmek.

ihsa'

• Yalnız bir ilim ve san'at dalıyla meşgul olup, o hususda ihtisas yapıp terakki etme. Husyelerini çıkarma, iğdiş etme, eneme, erkekliğini giderme.

ihtifaf

• Kuşatma, etrafını çevirme.
• Yüzdeki kılları giderme, traş etme.

ıktifaen

• İzinden giderek, örnek tutarak, misal kabul ederek.

ılac

• Bir şeyi yerinden alıp gidermek.

imam / imâm / امام

• Namaz kıldıran. (Arapça)
• Önder, lider. (Arapça)
• Hz. Ali'nin soyundan gelen. (Arapça)

imha ve izale etmek

• Yok etmek, gidermek.

insilab

• (Selb. den) Kaldırılma, selb olunma, giderilme. Kalmama. Mahvedilme. Soyulma, soyulmuş olma.

irad ü masraf

• Gelir ve gider.

işba'

• Doyurmak, açlığı gidermek. Doymak.
• Fiz: Bir sıvının içinde, belli bir cisimden eriyebilecek en çok miktarın erimiş bulunması.
• Edb: Arap nazmında, kafiye veya vezin zaruretinden dolayı kelimeye bir harf ilâve etme.

ıskat-ı salat / ıskat-ı salât

• Ölmüş bir kimsenin kılmadığı namazlar yüzünden hâsıl olan günahını giderir ümidi ile verilen sadaka.

islab

• Giderme, selbetme. Kapıp götürme.

ıslah

• İyileştirmek. Düzeltmek. Kusurları gidermek.

ıslahat

• Kusurları ve eksiklikleri gidermek için yapılan işler ve düzeltmeler.

ittibaan

• Tabi olarak, uyarak, yolundan giderek.

ittibaen / ittibâen / اتباعا

• Uyarak, izleyerek, ardından giderek. (Arapça)

izale / izâle / ازاله / اِزَالَه

• Zevale erdirmek. Gidermek. Ortadan kaldırmak. Mahvetmek.

• Giderme, def etme, yok etme.

• Giderme, ortadan kaldırma.

• Giderme.

• Giderme.

• Yok etme. (Arapça)
• Giderme. (Arapça)
• İzâle edilmek: (Arapça)
• Yok edilmek. (Arapça)
• Giderilmek. (Arapça)
• İzâle etmek: (Arapça)
• Yok etmek. (Arapça)
• Gidermek. (Arapça)

• Giderme.

izale eden

• Gideren, ortadan kaldıran.

izale etme / izâle etme

• Giderme, ortadan kaldırma.

izale etmek / izâle etmek

• Ortadan kaldırmak, gidermek.

izale olma

• Yok olma, giderilme.

izale-i şüyu'

• Ortaklığı giderme.

kaid

• Lider, kumandan.

kas'

• Bir şeye el ayası ile vurmak.
• Gidermek.
• Tahkir etmek, küçümsemek.

kaş'

• (Kış') Şaşkın ve ahmak adam. Zayıf adam.
• Açmak.
• Gidermek. Dağıtmak.
• Kuru deri. Deriden olan çadır.
• Hamam pisliği.
• Deriden yapılmış döşek.
• Balgam.

katolik

• Hıristiyanlıktaki mezheblerden biri. Roma kilisesinin kendine verdiği ad. Katolik kilisesine mensup kimse. Merkezi Roma'da (Vatikan'da) olup, rûhânî lideri papadır.

kaza-i hacet / kaza-i hâcet

• İhtiyacını gidermek.
• Büyük abdest bozmak.

• İhtiyaç giderme.

kaza-i şehvet

• Şehvet ihtiyacını gidermek. Cinsî münasebet (ki, insanlar arasında nikâh olmadıkça haramdır.)

kaza-yı hacet

• İhtiyaç giderme.

kaza-yı şehvet / kazâ-yı şehvet

• Şehvet ihtiyacını giderme.

kazayı hacet / قَضَايِ حَاجَتْ

• İhtiyac giderme.

kureyş rüesası

• Kureyş reisleri, liderleri, önde gelenleri.

laglaga

• (Çoğulu: Laglag) Ördekten küçük bir güzel kuştur, başında az miktar beyaz tüyü vardır. Türk diyârında yavrusunu çıkarıp kış günlerinde Mısır'a gider.

lillahi-l hamd / lillâhi-l hamd

• Ne kadar hamd ve şükürler varsa ve olmuşsa, cümlesi Allaha mahsustur, ona gider, ona âittir.

lügeyza

• Kertenkelenin bir yeri kazıp giderken bir tarafını da kazıp eğri çapraşık yollar yapması.

lut

• Hz. İbrahim'in kardeşi Harran oğlu Lut (A.S.) onunla beraber Bâbil diyarında Şam yakasına geçmişti. Sodom nahiyesine peygamber oldu. Bu nâhiyenin ahalisi ehl-i küfr ve fücur idi. Yolsuz giderlerdi ve hiçbir kavmin yapmadığı fuhşiyatı yapalardı. Hz. Lut, onları doğru yola dâvet etti, dinlemediler ve

mahk

• Gidermek.
• İptal etmek, saymamak.
• Eksik, noksan.

mahy

• Gidermek.

maliye / ماليه

• Devletin gelir ve masraflarının idaresi.
• Gelir gider hesablarına bakan resmi dâire.

• Devletin gelir ve gider işlerini takip eden bakanlık ve ona bağlı daireler. (Arapça)

mani' / mâni'

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Din ve dünyâya âit zararları gideren, men' eden.

masarif / masârif

• Masraflar, giderler.

masarifat / masârifât

• (Tekili: Masârif) Masraflar, giderler. Harcanan paralar.

• Giderler.

masraf / مصرف

• Sarfedilen, harcanan. Gider.

• Gider, harcama.

• Harcama, gider. (Arapça)

mekruh / mekrûh

• Hoş görülmeyen, beğenilmeyen şey. Peygamber efendimizin beğenmediği ve ibâdetin sevâbını gideren şeyler. Yasak olduğu haram gibi kesin olmamakla berâber, Kur'ân-ı kerîmde, şüpheli delil ile, yâni açık olmayarak bildirilmiş veya bir sahâbînin (Peygamb er efendimizin arkadaşlarının) bildirmesi ile anl

mels

• Enemek. Hayvanı iğdiş etmek, erkekliğini gidermek.

merhem

• Melhem. Deriye, yaraya sürülen ilâç.
• Mc: Acıyı teskin eden şey.
• Kederi, derdi gideren.

mesih

• Bir şey üzerined eli yürütmek, bir şeyden ondaki eseri gidermek demektir.
• İsa Aleyhisselâm'ın bir ismidir. Elini sürdüğü, meshettiği hastaların iyileşmesinden kinâye olarak "İsa Mesih" denmiştir.

meskenet-fiken

• Miskinliği gideren. (Farsça)

meslub

• Selbedilmiş. Soyulmuş. Alınmış. Giderilmiş.

mudiyyen

• Giderek, geçerek.

müfettih-ül ebvab

• (Hayır) kapıları(nı) açan. Bütün müşkilleri giderip ferahlatan. (Cenab-ı Hak)

müfritane

• Aşırı gidercesine.

muğni / muğnî

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Hikmeti îcâbı, her şeyin ihtiyâcını giderici, tamamlayıcı ve lütfuyla doyurucu.

muhasser vadisi / muhasser vâdisi

• Hicaz'da, Minâ ile Müzdelife'yi birbirinden ayıran ve hacıların Minâ'ya giderken durmamaları gereken yer.

mümhika

• Bereket gidermek.

münafaza

• Tozunu gidermek için silkmek.

mündefi / mündefî

• Defetme, giderme.

münebbih

• Uyandıran, tenbih eden, dalgınlıktan kurtaran. Uyuşukluğu gideren.

münebbihat / münebbihât

• Uyandıranlar. Tenbih edenler. Uyuşukluğu giderici olanlar.

mürevvak

• Süzülmüş, tortusu giderilmiş.

müşkil-küşa

• Zorluğu gideren, açan. Zor işleri halleden. Çetinliği gideren. (Farsça)

müşkil-küşayan / müşkil-küşayân

• Zorluğu gideren ve zor işleri halleden kimseler. (Farsça)

müşkilküşa / müşkilküşâ

• Zorluğu gideren.

müskir

• Sarhoşluk veren, şuuru kaybettiren, aklı gideren ve keyf veren madde.

müsri'

• Tesr'i eden. Sür'at ve hız veren, acele ettiren, çabuk gider olan.

müstagribane

• Garibine ve tuhafına giderek, şaşırarak. (Farsça)

müstervih

• (Rahat. dan) Dinlenen. İstirahat eden. Yorgunluğunu gideren.

mutahhara

• (Müe.) Temizlenmiş. Kirleri giderilmiş.

müterezzik

• Rızıklanan, gıdalanmakla ihtiyacını gideren.

muvazene-i maliye / muvazene-i mâliye

• Devletin gelirleriyle giderlerinin bir olması.

müzil

• İzâle eden, gideren, yok eden.

• İzale eden, gideren.

na'ra

• (Çoğulu: Na'rât) Yüksek sesle uzun uzun bağırma.
• Tar: Eskiden yangına giderken ve dönerken kalabalık caddelerde, geçitlerde, dönemeçlerde, meydanlarda tulumbacıların içlerinden "naracı" adı verilen birinin bağırması yerinde kullanılır bir tâbirdir. Nâra atmakla yangın münasebetiyle s

nafi

• (Nefiy. den) Giderici, yok eden, nefyeden, menfi yapan.

nahil

• Hurma ağaçları, hurmalık.
• Hurma ağacı.
• Balmumundan yapılan ağaç, yapraklı dal ve yemiş taklidi işlere denir ki, sathı altın ve gümüş yapraklarla süslenerek, eskiden gelin giderken önünde alayla götürülür ve gelin odalarına süs olarak konurdu.

nak'

• (Çoğulu: Nuk'-Enku) Su saklayacak yer.
• Kuyu içinde olan su.
• Deve kuşu avazı.
• Feryâd etmek, bağırıp çağırmak.
• Susuzluğu teskin etmek, susuzluğu gidermek.
• Sıcak suda haşlama.
• İlâç olarak çıkarılan su.
• Suda ıslanma.
• Toz.

nefi / nefî

• Giderici, yok eden, olumsuz yapan.

nefsani / nefsânî

• Nefsin hoşuna gider şekilde.

nefsaniyet

• Nefsin hoşuna gider şekilde arzular.

nehz

• Süngü demirini inceltmek.
• Kemik üstündeki eti soyup gidermek.
• Çok et.

nekf

• Göz yaşını yanağından parmağıyla silip gidermek.
• Kuyudan su çekmek.
• Arlanmak.

neuzü billah / neûzü billah

• "Allahü teâlâya sığınırız" mânâsına, tehlikeli hâllerden ve îmânı gideren şeylerden sakınma ve korkma mânâsını ifâde eden bir söz.

nezr

• Adak yâni bir isteğin yerine gelmesi ve bir korkunun giderilmesi için, farz veya vâcib olan bir ibâdete benzeyen ve başlı başına ibâdet olan bir işi yapacağına dâir Allahü teâlâya söz verme. Mutlak ve muayyen olmak üzere iki kısımdır.

niks

• Elbisenin ve örülmüş şeylerin eskilerini bozup gidermek, tekrar yine iplik yapmaya kabil olanı ip eğirip yenilemek.

nüch

• Zafer bulmak. Hâlâs olmak. Kurtulmak. İhtiyaçlarını giderip zafer bulmak.

ortodoks

• Hıristiyanlık mezheblerinden. Ortodoks mezhebinin rûhânî (dînî) lideri patrik olup, merkezi İstanbul Fener'deki patrikhânedir. 1054 (H.446)'da İstanbul patriği olan Mihael Kirolarius, Roma'daki papadan ayrılarak Ortodoks kilisesini (mezhebini) kurdu. Roma'daki papaya tâbi olanlara katolik, İstanbul'

papa

• Katolik mezhebine mensûb hıristiyanların en yüksek rûhânî (dînî) lideri.

patrik

• Ortodoks mezhebine mensûb hıristiyanların, en büyük rûhânî (dînî) lideri.

pir-i muazzam / pîr-i muazzam

• Büyük öncü, mânevî lider.

pişdarlık / pîşdârlık

• Öncülük, liderlik.

piskopos

• Hıristiyanlığın katolik ve doğu kiliselerinde en yüksek rûhânî ünvâna sâhip ve umûmiyetle bir bölgenin dînî lideri olan hıristiyan din adamlarına verilen ad.

pişva / pîşva / پيشوا

• Önder, lider. (Farsça)

ref' / رفع

• Kaldırma. (Arapça)
• Giderme. (Arapça)
• Yüceltme. (Arapça)

reis

• Başkan, lider.

rendelemek

• Pürüzlerini gidermek. Rende ile düzlemek, pürüzlü yerlerini kazımak. Rende ile ufalamak.

rüesa-yı ruhaniye

• Ruhanî reisler, liderler.

ruhani reisler / ruhanî reisler

• Din adamları, mânevî liderler.

ruzname

• Vakit cetveli, takvim.
• Günlük gazete, günlük hâdiselerin yazıldığı kâğıt.
• Bir meclis veya hey'etin müzakerat proğramı.
• Hergünkü gelir ve giderin kaydedilip yazıldığı defter.

şah-ı evliya / şâh-ı evliya

• Allah'ın sevgili kulu olan velîlerin reisi, lideri.

sarf

• (Çoğulu: Süruf) Harcama, masraf, gider.
• Fazl.
• Hile.
• Men etme. Bir kimseyi yolundan ve işinden ayırıp başka tarafa yöneltme.
• Farz.
• Gr: Bir lisanı meydana getiren kelimelerin değişmesinden, birbirinden türemesinden bahseden ilim şubesi. Kelime bilgisi. K

• Harcama, gider.

sarfi / sarfî

• (Sarfiye) Masrafa, sarfa ait, gidere dair.
• Gr: Sarf kaidesine dair, gramere ait, dilbilgisiyle ilgili.

sarfiyat / sarfiyât / صَرْفِيَاتْ

• Harcamalar, kullanımlar, giderler.

• Masraflar, giderler.

• Giderler.

sarfiyyat

• Masraflar, giderler.

şazeli / şazelî

• (Ebu Hasan Şazelî) Nureddin Ebu Hasan-ı Şazelî de denildiği gibi Ali bin Abdullah diye de anılmaktadır. Tunus'lu olup Şazeliye Tarikatı kurucusu olarak bilinir. Tasavvufî, ilmî bir çok eseri vardır. Tarikatının tekke ve zaviyesi yoktur. Hicri 654 yılında Mekke-i Mükerreme'ye giderken sahrada dâr-ı b

seby

• Harpte esir alınma.
• Uzaklaştırma.
• Bir yerden başka bir yere sürüp giderme.

selb

• Zorla alma, kapma, soyma.
• Nefy ve inkâr etme.
• Kaldırma, giderme, izale.
• Man: İki şey arasında nisbet-i vücudiyenin kalkması.

selben

• İnkâr yoluyla,
• Gidererek, kaldırarak, yok ederek.

selib

• Soyulmuş, giderilmiş, alınmış.
• Tıraş olunmuş.
• Aklı başından alınmış.

serkerde / سركرده

• Lider, baş. (Farsça)
• Elebaşı. (Farsça)

server / سرور

• Önder, lider, baş. (Farsça)

serveran / serverân / سروران

• Önderler, liderler, başlar. (Farsça)

sıla-i rahm / صلهء رحم

• Yakınlarını ziyaret edip özlem gidermek.

siper

• Arkasına saklanılacak şey. Koruyan. (Farsça)
• Mânia. Sığınak veya set arkası, duvar altı gibi kuytu yerler. (Farsça)
• Okun, giderken kabzayı zedelememesi için sol elin üzerine konulan âlet. (Farsça)
• Muharebede askerin kurşun ve gülleden korunması için toprak kazılarak açılan ve ön tarafına, çıkan (Farsça)

siyadet

• Efendilik, liderlik.

suht

• Haram mal, her nevi haram.
• Yok eylemek. Gidermek. Bir şeyin kökünü kazımak (mânasına saht'dan alınmıştır. Haramın bereketi olmadığından hânumânlar yıktığı için suht denilmiştir.)

ta'mirat / ta'mirât

• (Tekili: Tamir) Noksanları gidermek. Eksik ve bozukları düzeltmeler ve tamamlamalar. Ta'mirler.

tagşiş

• (Gışş. dan) Karıştırmak saflığını gidermek. Değerli bir şeyi değeri olmayan şeylerle karıştırmak.
• Aklı gidermek.
• Hayran etmek.

taharet-i suğra

• Abdestsizlik denilen hali, abdest alarak gidermek.

tahlim

• (Hilm. den) Kızgınlığını ve öfkesini giderme. Sâkinleştirme, yumuşatma, teskin etme.

tahlit

• (Halt. dan) Karıştırma. Karıştırılma. Bozma. Saflığını giderme. Fâsid etme.

takdiye

• Hâcet bitirmek, ihtiyaç gidermek.

taklih

• Dişin sarılığını gidermek.

takrid

• Devenin gövdesinde olan keneyi yolup gidermek.
• Hor ve zelil etmek.

tasavvuf

• Ahlâk ve kalb ilmi. Kalbi kötü huylardan temizleyip, iyi huylarla doldurmak. Kalbde îmânın vicdânileşmesi, yâni Ehl-i sünnet îtikâdının kalbde sağlamlaşması ve şüphe getirici te'sirlerle sarsılmaması, nefs-i emmâreden doğan tenbelliklerin ve sıkıntıl arın giderilip, ibâdetlerde kolaylık ve lezzet hâ

tashih

• Daha iyi ve daha doğru hale getirmek. Düzeltmek.
• Hastanın ağrı ve acısını ilâçla gidermek.

te'hil

• Misafire "hoş geldiniz" demek olan ehlen ve sehlen cümlesini söylemek.
• Ehliyetli kılmak.
• Ürkekliğini gidermek. Alıştırmak.
• Lâyık ve müstehak görmek.

te'min / te'mîn

• Korkusunu giderme, güvenlik duygusu verme.
• Sağlamlaştırma. Kesin bir hale koyma. Sağlama.

te'nis

• Ürkekliğini gidermek. Alıştırmak.
• Bir hayvanı terbiye ederek işe yarar hale getirmek.

te'vilkarane / te'vilkârâne

• Aşırı yoruma giderek, saptırarak.

tecdid-i iman / tecdîd-i îmân

• Bilerek veya bilmeyerek küfrü gerektiren (îmânı gideren) bir sözü söylemek veya bir işi yapmak yâhut böyle bir şeyi yapmış olma ihtimâli üzerine, Lâ ilâhe illallah Muhammedün Resûlullah sözünü; mânâsını bilerek ve inanarak söyleyip, îmânını yenileme, tâzeleme.

tecemmül

• Çirkinliği gidermek, vakar sâhibi olmak, şükr etmek ve nîmeti göstermek için zînetlenmek, süslenmek.

tecri / tecrî

• "Döner, akıp gider".

tefric

• Gönül açmak. Gam ve tasa gidermek.

tehzib

• Islâh etme.
• Temizleme. Fazlalığını, pisliğini giderme.

tehzib-i ahlak / tehzib-i ahlâk

• Ahlâkı güzelleştirme, kötü huyları giderme.

telafi / telâfi

• Tamamlama, eksiği giderme.

• Eksiği giderme.

telafi etme / telâfi etme

• Bir kaybı tamamlama, eksiği giderme.

teleccün

• Bir nesneyi ovalayıp kirini gidermek.

temlis

• (Melis. den) Pürüzlerini giderme. Düzleme.

tenhıye

• Irak etmek, uzaklaştırmak.
• Gidermek.
• Silkmek.
• Çıkarmak.

teshin

• Isıtmak, soğukluğunu gidermek.

tevdi'

• Emanet vermek, bırakmak.
• Misafirin veda etmesi. Giderken kalanlara: Allah'a ısmarladık gibi veda etmesi, bolluk hoşluk duasıyla bırakıp gitmesi.
• Mutlaka terkedip bırakmak.

teyemmüm

• Kasd.
• Fık: Su bulunmadığı veya su bulunup da kullanılması mümkün olmadığı takdirde temiz olan toprak cinsinden bir şey ile, abdestsizliği veya gusülsüzlüğü -hadesi- gidermek maksadiyle yapılan bir ameliyedir.

• Su bulunmadığı veya bulunup da özür sebebiyle kullanmak mümkün olmadığı takdirde; temiz toprak veya taş, kum, kerpiç gibi toprak cinsinden bir şey ile hadesi yâni mânevî kirliliği, abdestsizliği gidermek için, elleri toprağa sürüp yüzü ve kolları mesh etmek.

• Kast.
• Su bulunmadığı veya bulunup ta kullanılması mümkün olmadığı takdirde temiz toprak cinsinden bir şeyle abdestsizliği veya gusülsüzlüğü giderme işi.

varidat ve masarif / vâridat ve masârif

• Gelirler ve giderler.

vesile / vesîle

• Kişiyi Allahü teâlâya yaklaştıran, Allahü teâlânın nezdinde (katında) yakınlığa ve hâcetlerin yâni ihtiyâçların giderilmesine sebeb olan her şey.

zaim

• (Zeâmet. den) Zeâmet sahibi. Kefil.
• Prens. Şef, lider.

zedergah / zedergâh

• (Bak: Zidergâh)

zeyd

• Men'etmek, reddedip gidermek.