ale-l-hesab

• Hesâba sayarak.

divan-ı muhasebat

• İnsanların sorgulanıp hesaba çekileceği yüksek makam; mahşerdeki hesap.

felsefe

• Madde, hayat, yaratılış, kâinât, ruh, ölüm, ölüm sonrası gibi konularda insan gücünün akla dayanarak ortaya koyduğu düşünce ve görüşlerin tamâmı. Beğendiği düşüncelerini hakîkat olarak anlatmak, yaldızlı, heyecan verici laflarla inandırmaya çalışmak. Tecrübeye, hesâba dayanmayan şahsî düşünceler.

hükm-i karakuşi / hükm-i karakuşî

• Karakuş hükmü.
• Mc: Hesaba kitaba gelmiyen, mantığa uymayan hüküm.

layuhsa / lâyuhsa

• Hesaba gelmez. Hesabsız. Pek çok.

mahkeme-i kübra-yı haşir / mahkeme-i kübrâ-yı haşir

• Haşrin büyük mahkemesi, insanların öldükten sonra diriltilerek hesaba çekilmek üzere toplanacağı büyük mahkeme.

mahşer-i azim / mahşer-i azîm

• Bütün varlıkların yeniden diriltilip hesaba çekileceği büyük toplanma yeri; mahşer meydanı.

mahsubat / mahsubât

• (Tekili: Mahsub) Hesab edilmiş olanlar. Hesaba dahil edilmişler.

muahaze-i dünyeviye ve uhreviye

• Dünya ve âhirette hesaba çekme.

muaheze

• Sorgulama, hesaba çekme.

muaheze eden

• Sorgulayan, hesaba çeken.

muhasebe / muhâsebe

• Sorgu, hesaba çekilme.

• Hesâblaşma, insanın nefsini hesâba çekmesi.

muhasebe-i kübra / muhasebe-i kübrâ

• Büyük muhasebe, hesaba çekilme; Allah'ın bütün insanları öldükten sonra dirilttiğinde hayatlarının tamamından hesaba çekmesi.

müşarata / müşârata

• Şartlaşma, sözleşme. Nefs muhâsebesinin (nefsi hesâba çekmenin) ilk basamağı olup, Allahü teâlânın beğendiği işleri yapma, beğenmediklerinden sakınma ve âhirete hazırlanma husûsunda nefsle sözleşme.

nefs muhasebesi / nefs muhâsebesi

• İnsanın, dâimâ kötülük ve günâh işlemek istiyen nefsini hesâba çekip, kontrol etmesi ve gerektiğinde onu cezâlandırması

ruz-i ceza / rûz-i cezâ

• İnsanların diriltilip, hesâba çekilerek amellerinin karşılığının verileceği gün; mahşer günü, kıyâmet günü.