a'dad

• (Tekili: Adud ve Adad) Bazular. Kollar.
• Havuzun çevre kenarına konan taş.

afaki / âfâkî / آفاَقِي

• Dışa âit, çevreyle alâkalı.

ahir vakit / âhir vakit

• Dünya hayatının kıyamete yakın son devresi.

ahir zaman / âhir zaman

• Dünya hayatının kıyamete yakın son devresi.

• Dünyânın son zamânı, son devresi. Genel olarak Peygamber efendimizin (sallallahü aleyhi ve sellem) teşriflerinden, özel olarak hicrî bin senesinden sonraki zaman.

ahirzaman / âhirzaman

• Dünya hayatının kıyamete yakın son devresi.

• Dünyanın son zamanı ve son devresi. Dünya hayatının kıyamete yakın son devresi.

ahirzaman peygamberi / âhirzaman peygamberi

• Dünya hayatının kıyamete yakın son devresinde gönderilen Peygamberimiz Hz. Muhammed (a.s.m.).

akat

• Evin ortası. Evin çevresi, etrafı.

akid / âkid

• Kuyunun çevresi, etrafı.

akraba-i taallukat / akraba-i taallûkat

• Hısım akraba; yakın uzak bütün akrabalar, aile çevresi.

aktar-u etraf / aktâr-u etraf

• Çevre ve etraf; çevre ve civar bölgeler.

akvet

• Evin ortası. Evin çevresi.

alem / âlem / عالم

• Dünya, evren.

• Bütün cihan. Kâinat.
• Dünya.
• Her şey.
• Cemaat.
• Halk.
• Cemiyet. Dehr.
• Hususi hal ve keyfiyet.
• Bir güneş ile ona tâbi olan ve etrafında devreden seyyarelerin teşkil ettiği dâire.

• Dünya, cihan, evren.

• Dünya; evren. (Arapça)

alem-i kebir / âlem-i kebîr

• Büyük âlem, evren.

alem-şümul / âlem-şümul / âlem-şümûl

• Evrensel, bütün cihanı kaplayan.

• Dünya çapında, evrensel.

alemşümul / âlemşümûl

• Bütün âlemi kaplayan, evrensel.

algı

• (İdrak) İnsanın kendi varlığından veya çevresinden aldığı uyarımların, zihinde yorumlanması, mânalandırılması. Doğru idrak gibi yanlış idrak da olabilir. Yanlış idrak göz yanılması yâhut olmıyan bir şeyi görmek şeklinde olabilir. Dünyayı, idrak sayesinde tanıyoruz. Bir idrakte hem afâki (objektif, n

artuşi

• Van çevresinde bulunan büyük aşiretlerden birisidir, "Ertoşi" ve "Ertuş" adıyla da anılmaktadır.

asker

• Devredici, seyyar. (Farsça)

asr

• (Asır) Bir devrelik zaman.
• İkindi vakti.
• Zamanın bir cüz'ü.
• Konuşan kimselerin başkaları ile beraber yaşadığı müddet.
• Yüz yıl.
• Eskiden bazılarınca kırk, elli veya altmış yıllık müddet.
• İnsanın ortalama yaşayış zamanı.
• Gece ve gündüzden

asr-ı cahiliyyet

• Cahiliyyet asrı. Cahiliyyet devresi.
• Arabistan'da İslâmiyet'ten önceki putperestlik ve vahşet devri.

asri / asrî

• Devre, modaya ve israflı fantaziyelere uyan. Taklitçi. Zamana uygun. Bir devreye, asra âit ve müteallik.

atmosfer

• Dünyanın çevresini kuşatan 100 km. kalınlığında, çeşitli gazlardan meydana gelen gaz tabakası. Başka gök cisimlerini kuşatan gaz tabakalarına da atmosfer denir.
• Bir yerdeki mânevi hava.
• Basınç birimi. 0 derecede 76 cm. yükseklikteki bir civa sütununun 1 cm. karelik alan üzeri

aydın

• Aydınlık.
• Açık, âşikâr, açıkça görünen.
• Mübârek, mesut. Bilgili, okumuş, görgülü.Bugün bazı çevrelerde batı ilim ve felsefesini tahsil edip benimseyenlere de "aydın" denilmektedir. Aklı gözüne inmiş, yani herşeyi maddi ölçülerle yorumlamaya alışmış, kalbi maddeci felsefe ile

ayıklanma

• (Biyolojide) Çevre şartlarına en iyi uyabilen canlıların hayatta kalıp çoğaldığı, uyamıyanların öldüğü ve nesillerinin yok olduğu, böylece canlılardan tabii bir tekâmül (evrim) meydana geldiğini savunanların ileri sürdüğü bir tâbirdir. (Türkçe)

baha / bâhâ

• Suyun derin yeri.
• Açık meydanlık. Alan.
• Bir evin çevresindeki kapalı avlu veya bahçe.

banliyö

• Bir şehrin yakın çevresinde bulunan mahalle ve yerleşme yerleri. (Fransızca)

bargam

• Levreğe benzer bir cins balık.

bedel-i ferag

• Huk: Arazi-i emiriye ve icareteynli vakıf gayr-i menkullerinin tasarruf haklarının devredilmesi karşılığı alınan bedeldir.

berfuz / berfûz

• Ağzın dış kenarı, dudakların çevresi. (Farsça)

bilanço

• ing. Ticarî bir müessesenin muayyen bir devre sonunda alacak verecek durumunu göstermek üzere meydana getirdiği cetvel.
• Mc: Herhangi bir işte belirli bir müddet sonundaki iyi ve kötü neticelerin karşılıklı durumu.

bilinç

• Psk: İnsanın kendi varlığından ve kendine tesir eden çevresinde meydana gelen hadise ve değişikliklerin, bilgisine sahip olması hali. Şuurun dereceleri vardır. Meselâ: Düşünüyorum ve düşündüğümü biliyorum, yine düşündüğümü bildiğimi de biliyorum ve hakeza. Şuurlu olma ruhun bir vasfıdır. Maddede şuu (Türkçe)

büluğ

• Erginlik. Olgunluk. Çocukluk devresini tamamlayıp ergenliğe geçiş. Ergenliğe ulaşan genç, namaz kılmak ve oruç tutmak gibi farzlarla mükellef (yükümlü) olur.
• Yaklaşıp çatma.

cair

• Mâni, engel.
• Eğri.
• Çok, kesîr.
• Eziyet eden. Cevreden. Zulmeden.

çarh

• Çark, tekerlek.
• Felek, gök, sema.
• Ok yayı.
• Elbisede yaka.
• Tef.
• Devreden, dönen.
• Çakır doğan.
• Talih.

cenab

• (Çoğulu: Ecnibe) Evin etrafı, çevresi.
• Cânib.
• Nâhiye.

cevher-i ruh

• Canlı, şuurlu olan ve çevresini görüp gösteren nurlu varlık.

cihan-şümul / cihan-şümûl

• Dünya çapında, evrensel.

cihanşümul / cihanşümûl

• Dünya çapında, evrensel.

• Dünya çapında, evrensel.

civar / civâr / جوار

• Çevre.

• Çevre, yöre, etraf.
• Yakın yer, yakın komşu.

• Yakın çevre. (Arapça)

civarında

• Çevresinde.

dair / dâir

• Devreden. Dolaşan. Dönen. Bir şeyin etrafını kuşatan.
• Belli bir şey hakkında olan. Alâkalı, müteallik.

• İlgili, devreden.

dairenmadar / dâirenmâdâr / دائرا مادار

• Çepeçevre. (Arapça)

damene

• Dağ eteği, dağın çevresi. (Farsça)

dehriye

• Devre ait. Zamana dair ve müteallik.
• Âlemin ezelî ve ebedîliğini iddia edip âhirete inanmıyan münkir ve imansız bir fırka.

Deist

• Deizm veya Yaradancılık, tüm dinleri reddeden tek Tanrı inancıdır. Deizm genel olarak Dünya'ya veya Evren'in işleyişine müdahale etmeyen tek tanrı olduğuna inanır.

Deizm

• Deizm veya Yaradancılık, tüm dinleri reddeden tek Tanrı inancıdır. Deizm genel olarak Dünya'ya veya Evren'in işleyişine müdahale etmeyen tek tanrı olduğuna inanır.

desatir-i külliye

• Her yerde ve konumda geçerli olan genel kurallar, prensipler, kanunlar; evrensel kanunlar.

deveran

• Dönüş, dolaşmak. Tedavül. Yerinde durmamak. Devretmek.

deveran-ı dünya

• Dünyanın dönüp devretmesi.

devir

• (Devr) (Çoğulu: Edvâr) Nakil. Birisinin uhdesinden diğerinin uhdesine geçirmek.
• Bir şeyi sonuna kadar okuyup bitirmek. Geçmiş dersleri hatırlama.
• Bir şeyin çevresinde dolaşmak. Dönme.
• Seyahat. Bir memleketi dolaşmak.
• Bir şeyin kendi mihveri üzerinde dönmesi.

devr-han

• Kur'an-ı Kerim'i devamlı okuyup devreden kişi. (Farsça)

devr-i kasır

• (Devre-i kasire) Fiz: Kısa devre.

devre

• (Çoğulu: Devrât) Dönüş dönme, dönem.
• Birkaç yıldan meydana gelen zaman süresi.
• Elektrik devresi. Üzerinden elektrik akımı geçmekte olan bir iletken yolun tamamı.

devvar

• Durmayıp dönen, devreden. Devredip gezen.
• Gerdân.
• Kâbe-i Muazzama'nın bir adı.
• Haremden alıp beraber tavaf edilen taş.

dübb-ü asgar

• Küçük ayı denen ve Kutup yıldızı etrafında devreden yedi tanelik yıldız kümesi.

edvar-ı seb'a

• Yedi devreler. Dünyanın yaradılışından beri geçirdiği devreler ki, nazariye olarak söylenir.

ekolali

• yun. Psk: Sesleri taklit etme, yansıtma. Çocuk dünyaya geldiği zaman çevresinde konuşulan dilin seslerini çıkaramaz. Kendine mahsus sesleri çıkarır. Çevrede konuşulan dilleri dinleye dinleye çevredeki sesleri taklid etmeye başlar, bu taklid edebildiği sesleri sık sık tekrar eder. Meselâ: ba, ba, ba

ekoloji

• yun. Canlı varlıklarla çevreleri arasındaki münasebetleri araştıran biyoloji kolu.

emevi devleti

• Dört halife devrinden sonra devlet idaresi Beni Ümeyye hanedanına geçmiştir. Buna nisbetle bu devlete "Emevi Devleti" adı verilmiştir. (Mi: 661-750) seneleri arası Emevi Devletinin saltanat devresidir. Muâviye bin Ebi Süfyan'dan başlamak üzere 14 halife gelip geçmiştir. Son halife Muhammed bin Merva

eş'ar

• (Çoğulu: Eşâir) En iyi şâir.
• Kılı çok olan kimse.
• Davarın tırnağı çevresinde olan kıl.

etraf / etrâf / اطراف

• Yöre, çevre. (Arapça)

etraf-ı arz

• Dünyanın çevresi.

etraf-ı sema

• Semanın çevresi, tarafları, ufukları.

evreng

• Taht, evrend. (Farsça)
• Şan, şeref, nâm. (Farsça)
• Zinet, süs. (Farsça)
• Akıl, irfan. (Farsça)
• Ağaç kurdu. (Farsça)
• Hoş hâllilik, hâlin hoşluğu. (Farsça)
• Hile, desise, hud'a, aldatma, oyun. (Farsça)
• Yakışıklılık. (Farsça)

fabrika-i kainat / fabrika-i kâinat

• Bir fabrikayı andıran kâinat, evren.

farig

• İşini bitirmiş, boş kalmış, alâkasını kesmiş, rahat, vazgeçmiş, çekilmiş.
• Fık: Tasarrufu altında olan mülkün kullanma ve tasarruf hakkını başkasına devreden.

fariğ / fâriğ

• Devreden, geçiren, çekilen.

farisan

• (Tekili: Fâris) Osmanlı İmparatorluğunun kuruluş devrelerinde eyâletlerde hudutlardaki muhafız askerler.

fetret

• Aynı cinsten iki hâdise (olay) arasındaki kesinti devresi.
• İki peygamber veya iki hükümdâr arasında peygambersiz ve hükümdârsız geçen zaman.

fitne-i ahirzaman / fitne-i âhirzaman

• Âhirzaman fitnesi; dünyanın son devresinde görülen fitneler, bozulmalar.

gerdun

• Dünyâ, felek. (Farsça)
• Dönen, dönücü, devreden, çevrilen. (Farsça)

girda-gird

• Fırdolayı, çepeçevre. (Farsça)

girdagird / girdâgird / گرداگرد

• Çepeçevre, fırdolayı. (Farsça)

hadise-i ahirzaman / hâdise-i âhirzaman

• Âhirzaman hâdisesi, dünya hayatının kıyamete yakın son devresindeki meydana gelen olay.

haff

• Bir şeyin etrâfını dolanan. Bir nesnenin çevresini dolanan.

hait

• Bir yeri çevreleyen duvar. Tahta perde. Çit.

hale / hâle

• Ay çevresinde görülen parlak daire, ayla.

halık-ı kainat / hâlık-ı kâinat

• Evreni ve bütün varlıkları yaratan Allah.

halk-ı cedid

• Ba'sü bade-l mevt, yeniden yaratılış. Yeniden yeniye tekrâren yaratılma. Ana karnındaki çocuğun, insan suretine inkılâb ettiği devre.

hane-i devvar

• Dâim dönen, devreden hane.
• Mc: Yıldız.

hararet-i gariziyyenin iltihabı zamanı

• İnsanda şehvanî ve nefsanî hislerin galeyanda olduğu devresi.

hark

• Herhangi bir kanunun delinmesi, yırtılması, kanunu devre dışı bırakarak yaratma.

hark-ı adat / hark-ı âdât

• Adetleri, kanunları delme, onları devre dışı bırakarak var etme.

harzem

• Türkistan'da Aral gölünün güneyindeki delta ve çevresindeki ülke.

hatar

• Bir şeyin etrafını çevreleyen çember nev'inden şeyler.
• Çadırın eteklerine bağlanan parça.

havali / havâli

• Çevre, civar, etraf, yöre.

• Etraf, çevre, civar.

havl / حول

• Sene, yıl.
• Etraf, çevre.
• Kuvvet, kudret.

• Güç. (Arapça)
• Çevre. (Arapça)

havm

• Deve sürüsü.
• Devretmek.

havza

• Coğ: Açık ve düz deniz kıyısı. Kenar.
• Memleket.
• Taraf.
• Sınır için: Bir şeyin çevresi içinde olan.

hayalat-ı muhitiye / hayalât-ı muhîtiye

• İçinde yaşanılan zaman, mekân ve çevreye ait hayaller.

hayat-ı kainat / hayat-ı kâinat

• Evrenin hayatı.

hazine-i amire / hazine-i âmire

• Tar: Para işlerini yönetmek üzere kurulmuş olan müesseselerden birinin adı. Osmanlı Devleti'nin kuruluş devrelerinde para işleri "Beytülmal" denilen ve "Defterdar" adı verilen bir memurun idaresinde iken, sonraları teşkil olunan yeni idarelere göre çeşitli adlar verilmiştir. Hazine-i âmire, devlet k

heşaşet

• Şâdlık, hafiflik, irtiyah.
• Gevreklik.

heşş

• Gevrek, kolayca kırılabilir olan.
• Keyifli, şen.

hıfzıssıhha

• (Hıfz-üs sıhha) Sağlıklı yaşamak için doğrudan doğruya kişi ve içinde bulunan çevrenin sağlıkla alâkalı şartlarını tetkik edip inceleyen, gerekli tedbirleri olan ve bu çeşit çalışmalardan bahseden hekimlik kolu veya sağlık bilgisi.
• Sıhhatini korumak. Sağlığını muhafaza etmek.

hikmet-i aliye-i kainat / hikmet-i âliye-i kâinat

• Evren ile ilgili yüksek bilgi.

hilkat-i kainat / hilkat-i kâinat

• Evrenin yaratılışı.

hımare

• (Çoğulu: Hamâyir) Ayak üstü.
• Havuzun etrafına koydukları taş.
• Avcıların av vurmak için çevrelerine ev gibi dizdikleri taşlar.

hıtar

• Misli, benzer, denk, eş.
• Bir çevreyi ihâta edip çevresini dolaşan nesne.

hiyan

• Zaman, devre.

hızar

• Bahçe çevresine yapılan duvar veya çit.

hüdb

• (Çoğulu: Ehdâb) Kirpik.
• Mendil.
• Testere çevresinde olan saçak.

idadi / îdâdî

• Hazırlıklık devresi.

idare

• Devrettirmek. Çekip çevirmek. Döndürmek. Kullanmak. Becermek.

idare-i kainat / idare-i kâinat

• Evrenin idaresi.

ihata / ihâta / احاطه

• Kavrama. (Arapça)
• Kuşatma, sarma. (Arapça)
• İhâta edilmek: Çevrelenmek, sarılmak, kuşatılmak. (Arapça)
• İhâta etmek: (Arapça)
• Kavramak. (Arapça)
• Kuşatmak, sarmak. (Arapça)

istiğrak / istiğrâk

• Tasavvuf yolunda bulunan kimsenin içinde bulunduğu mânevî hallere dalması sebebiyle kendisini ve çevresinde olanları unutması.

izaha

• Bir şeyin çevresini dolaşma.

kaf

• Kaf Dağı; yeryüzünü çepeçevre kuşattığı kabul edilen efsanevî dağ.

kaf dağı

• Yeryüzünü çepeçevre kuşattığı kabul edilen efsanevî dağ.

kafzea

• (Çoğulu: Kafâzi) Başın çevre yanlarının saçı.

kainat / kâinat / kâinât / كائنات

• Yaratılmış varlıklar, evren.

• Evren.

• Evren. (Arapça)
• Dünya. (Arapça)

kainat halıkı / kâinat hâlıkı

• Evrenin ve herşeyin sahibi olan Allah.

kainat maliki / kâinat mâliki

• Evrenin ve yaratılmış herşeyin gerçek sahibi olan Allah.

kainat sahibi / kâinat sahibi

• Evrenin ve herşeyin yaratıcısı ve sahibi Allah.

kainat sultanı / kâinat sultanı

• Evrenin ve herşeyin yaratıcısı ve Sultanı Allah.

kainat-ı müteceddide / kâinat-ı müteceddide

• Devamlı yenilenen kâinat, evren.

kainat-ı seyyale / kâinat-ı seyyâle

• Akıp giden kâinat, evren.

kainat-ı suğra / kâinat-ı suğrâ

• Küçük kâinat, evren; insan türü.

kainatın sahibi / kâinatın sahibi

• Evrenin ve herşeyin yaratıcısı ve sahibi Allah.

kainatın sanii / kâinatın sânii

• Kâinatı, evreni ve içindeki herşeyi sanatla yaratan Allah.

kampanya

• Sıkı bir iş ve çalışma devresi.
• Maksatlı uğraşma. Bir maksad için faaliyete geçme.

karn

• Zaman, devre.
• Bir insanın ortalama ömrü olan altmış sene.
• Yüz yıllık zaman. Asır.
• Boynuz. Hayvanda başın boynuz yerleri, boynuz yerinden sarkan saç. (Karn, iki mânaya gelir. Birisi, zamandan bir müddete mukterin olan ümmet, bir zaman ahalisi olan hey'et-i içtimaiye ki

• Devre, asır.

kenar

• Çevre, kıyı, Sâhil, deniz kıyısı. (Farsça)
• Köşe, uç. (Farsça)
• Son, nihâyet. (Farsça)
• Çember. (Farsça)
• Etrâfı çevrilen şey. (Farsça)
• Kucaklama. Kucağa alma. (Farsça)

kenef / كنف

• Çevre. (Arapça)
• Sığınacak yer. (Arapça)

kevr

• Devretmek, dönmek.
• Sarık sarmak. Tülbend sarmak.
• Bir yerde toplanmış olan develer.
• Çokluk, bolluk, ziyadelik.
• Mukül dedikleri darı cinsi.

kıble-i kainat / kıble-i kâinat

• Bütün evrenin yöneldiği kıble.

komşu

• Bitişik evlerde veya yakın çevrede oturan kimse veya kimseler.

komünizm

• Komünizm (Latince kökenli communis - ortak, evrensel); üretim araçlarının ortak mülkiyeti üzerine kurulu sınıfsız, parasız ve devletsiz bir toplumsal düzen ve bu düzenin kurulmasını amaçlayan toplumsal, siyasi ve ekonomik bir ideoloji ve harekettir. (Fransızca)

koy

• Küçük körfez. Karanın içine girmiş, rüzgârdan saklı deniz parçası. Deniz koyuna benzer, çevresi mahfuz yer. Köşe, bucak.

kühulet

• Orta yaşlılık. (35-40 yaş arası) Olgunluk çağı. Bazılarına göre: Yirmibir ile altmış yaşa kadar olan insanın hayat devresi. Veya otuz ile elli arası.

külliyat-ı kainat / külliyat-ı kâinat

• Bütün evren.

külliyat-ı umur

• Genel, evrensel işler.

külve

• (Çoğulu: Külu-Külliyât) Dağarcık altına çepeçevre diktikleri deri.
• Tirşe dedikleri kayış.

kur'an-ı ezher / kur'ân-ı ezher

• Parlak Kur'ân (ayrıca burada Kur'ân, insanlığın bütün kabiliyet ve donanımının gelişmesine hitap ettiği için evrensel üniversite anlamında Ezher Üniversitesine benzetilmiş de olabilir.).

kurun / kurûn

• Çağlar, asırlar, devreler.

kurun-u uhra / kurûn-u uhrâ

• Son çağ, dünya hayatının kıyamete yakın son devresi.

letb

• Gitmek.
• Devretmek.
• Bir şeyden ayrılmayıp, ona bağlanmak.

magfele

• Dudak altında biten kılların çevresi.

mahcir

• (Çoğulu: Mehâcir) Göz çukuru.
• Gözün çevre yanı. Yüzde perde varken gözden ve etrafından görünen yerler.
• Bahçe.

mahrek

• Koz: Bir gezegenin bir devrede üzerinden gittiği farzedilen dâirevi hat, hareket yeri. Mermi yolu.

• Hareketli bir noktanın takip ettiği yol.
• Bir gezegenin bir devrede üzerinden gittiği farzolunan dairevî hat, yörünge.

medar

• Sebeb, vesile.
• Bir şeyin etrafında döneceği nokta. Bir şeyin devredeceği, üzerinde hareket edeceği yer.
• Gezegenlerin gezerken hareket noktalarının çizdiği dâire. (Dünya, güneş etrafında seyrederken medar-ı senevîsi bir dâireyi andırır.)

mekteb-i i'dadi / mekteb-i i'dadî

• Osmanlılar devrindeki rüştiyeden, yani eski orta mektebden sonra gelen ve talebeyi yüksek mektebe hazırlayan tahsil devresi. Lise.

melagım

• Ağız çevresi.

menar-ı neyyir

• Nur saçan ve çevresini aydınlatan lâmba.

merhale

• Aşama, evre.

merkez-i devr

• Hareket eden bir cismin, etrafında devrettiği nokta.

mevc

• Dalga. Denizin dalgası.
• Titreşim.
• Mc: Devir, devre.

mevsim-i harif

• Sonbahar, güz devresi.

mevsim-i sayf

• Yaz mevsimi, yaz devresi.

mıntıka

• Alan, civar, çevre.

müdavele

• Elden ele gezdirme. Alıp verme, devretme.
• Fikir verme, konuşma.
• Çevirme, döndürme.

muhit / محيط / muhît / مُح۪يطْ

• Kuşatan, çevre.

• İhata eden, kuşatan.
• Çevre.
• Okyanus.
• Allah'ın isimlerinden.

• İhata eden. Etrafını kuşatan, çeviren.
• Etraf. Çevre.
• Büyük deniz. Okyanus.
• Mc: Büyük âlim.

• Çevre. (Arapça)
• Saran, kuşatan. (Arapça)

• Çevre.

muhit-i acib

• Acayip, tuhaf çevre.

muhit-i arz

• Dünyanın çevresi.

muhit-i daire / muhit-i dâire

• Mat: Daire çevresi. Çember.

muhit-i içtimai / muhit-i içtimaî

• Sosyal çevre.

muhit-i nigah / muhit-i nigâh

• Göz çevresi.

muhit-i zaman ve mekan / muhit-i zaman ve mekân

• Zaman ve yer bakımından yaşanan çevre, ortam.

muhit-i zamani ve mekani / muhît-i zamânî ve mekânî

• Zaman ve mekân itibariyle oluşan şartlar, ortam, çevre.

muhitat

• (Tekili: Muhit) Çevreler, muhitler.

mükennef

• Etrafı sınırlanmış, çevresi çevrelenmiş.

mülagım

• Ağzın çevresi, dil erişen yerleri.

nahiye

• Yan taraf, kenar, civar, çevre.
• Küçük yer, bölge. İdari taksimatta, kazadan küçük, köyden büyük olan yerleşme merkezi.

nebiyy-i ahirüzzaman / nebiyy-i âhirüzzaman

• Dünya hayatının kıyamete yakın son devrenin Nebisi; son Peygamber.

nevres

• (Nevrese) Yeni yetişmiş, yeni yetişen, yeni biten. (Farsça)
• Genç, taze. (Farsça)

nevreste

• (Çoğulu: Nevrestegân) Yeni yetişmiş, yeni bitmiş, yeni meydana gelmiş, yeni hâsıl olmuş. (Farsça)

nizamiye

• İlk askerlik devresi.
• Bu nevi askerlik işleriyle uğraşan daire.
• Tanzimat ordusunun asıl silâh altında bulunan kısmı.

piramen

• Çevre, etraf, yan. (Farsça)

piramun

• Yan, etraf, çevre. (Farsça)

ruh-u kainat / ruh-u kâinat

• Evrenin ruhu.

safahat / safahât

• Safhalar, devreler.

safha

• Devre, dönem.

sahib-i kainat / sahib-i kâinat

• Evrenin ve herşeyin yaratıcısı ve sahibi Allah.

sahife-i hayat

• Hayatın devreleri, hayat sayfası.

şamil / şâmil

• Çevreleyen, içine alan, ihtivâ eden, kaplayan.
• Çok şeye birden örtü ve zarf olan.
• Fazla şeyleri veya kimseleri ilgilendiren.

• Kaplayan, çevreleyen, içine alan, genel.

şamile / şâmile

• Çevreleyen, kuşatan.

seaf

• Devenin ağzında olan bir hastalıktır ve burnunun ve gözlerinin kılları dökülür. O devenin erkeğine esaf, dişisine nâfâ denir.
• Tırnağın çevresinin kopup ayrılması.

sebeb-i hilkat-i kainat / sebeb-i hilkat-i kâinat

• Evrenin yaratılış sebebi.

şegaf

• Yürek kabı. Yüreği çevreleyen nâzik deri.
• Sağ tarafta iyeği kemiği altında olan bir hastalık.
• Bir nesneyi çevirip kaplamak.

şekir

• Ağacın çevresinde kökünden biten fidanlar.
• Fercte olan kıllar.

şevamil

• (Tekili: Şâmile) Şâmil olanlar, içine alanlar, çevreliyenler.

şıkşaka

• (Çoğulu: Şekâşık) Devenin ağzında olan dağarcığı. (Ağzından çıkarıp kükretir.)
• Zayıf, yaşlı kimse.
• Uzun ince çubuk.
• Ağzın çevresi.

silsile-i hilkat-i kainat / silsile-i hilkat-i kâinat

• Kâinatın yaratılış devreleri.

sırr-ı kainat / sırr-ı kâinat

• Evrenin sırrı.

sunbur

• (Çoğulu: Sanâbir) Demirden veya kalaydan olan ibriğin emziği.
• Havuzun çevresine yapılan lüle ve oluk.

sünnet olmak

• Çocuğun sünnet derisinin çepeçevre kesilmesi. Hitân.

şuur-u kainat / şuur-u kâinat

• Evrenin şuuru, bilinci.

taftaf

• Yumuşak taze ot.
• Ağacın çevresi.

tahavvülat / tahavvülât

• Hal, evre vs. değişimler.

tanzimat-ı hayriye

• Osmanlı Devletinde Sultan Abdülmecid zamanında başlayan ve (1839-1876) tarihleri arasındaki devreye Tanzimat-ı Hayriye denir. Sözde ıslahat için çalışılan devirdir. Bu, Gülhane Hatt-ı Hümayunu namında padişah fermanı ile başlatıldı. Bu devirde her şey yeniden tanzim edilecekti, yeni müesseseler kuru

tecvir

• (Cevr. den) Zora, sıkıya koyma, cevretme.

tedvir

• Devrettirmek, döndürmek. Çevirmek.
• İdare etmek, yönetmek.
• Daire şekline sokmak.
• Edb: Bir mısradaki kelimelerin yerini değiştirmekle veznin ve mânanın bozulmamasıdır.
• Kur'an-ı Kerim kıraatında: Tahkik ile hadr ortasında bir okuma usulüdür. Her iki yönde meşru m

• İdare etmek, yönetmek, döndürmek, çevirmek, devrettirmek. Kur'ân kırâetinde orta süratle okuma tarzı.

teşekkülat-ı arziye / teşekkülât-ı arziye

• Dünyanın oluşum devreleri.

tevarib / tevârib

• (Bak: TEVREB)

tuvar

• Evin çevre yanı.

umumi alem / umumî âlem

• Genel dünya, evren.

veşi'

• (Çoğulu: Veşâyi) Bezlerde olan yol yol alaca.
• Sümâme otundan yapılan hasır.
• Ağaçlardan kuruyup düşen nesne.
• Girilmemesi için bahçe ve bostanların çevresine dikilen ağaç veya konan diken.
• Az nesne.

yevm

• Gün. Yirmidört saatlik zaman.
• Sene.
• Asır. Devir.
• Devre.

zaman-ı adem / zamân-ı âdem

• Hz. Âdem zamanı, insanlığın ilk devresi.

zemheri

• Karakış dönümünden (12 Aralıktan) 31 Ocağa kadar olan şiddetli soğuk devresi.

zemherir

• Zemheri, şiddetli soğuk devresi.

zerrat-ı alem / zerrât-ı âlem

• Evrendeki zerreler.