akis

• (Aks) Bir şeyin zıddı, simetriği, tersi.
• Hareketli bir cismin hareketinin tersine dönmesi.
• Bir şeyin evvelinin âhirine, âhirinin evveline dönmesi.
• Çarpışma, çarpıp geri dönme.
• Mantıkta: Bir düşünme ve akıl yürütme şekli; bir iddianın konusunu yüklem, yüklemini

arusane

• Geline yakışır şekilde. (Farsça)

bermurad

• Emeline kavuşan, arzusu yerine gelen, dileğine eren. (Farsça)

cahşe

• Eşek sıpasının dişisi.
• Çobanın eline dolayıp eğerdiği ip.

ciar

• Ucunu bir kazığa bağlayıp bir ucunu da beline bağlayıp kuyuya inilen ip.

dalkavuk

• Eline maddî menfaatler, para vesaire geçirmek için yaltakçılık ve soytarılık edip kendi vakar ve haysiyetini muhafaza etmeyen adam. (Türkçe)

dımar

• Cehalet devrinde Arabistanda bir sanem (put) ismi.
• Bir daha sâhibinin eline geçmesi ümid edilmeyen zâil olmuş mal.
• Sonraya bırakılan vâde. Müddeti hudutsuz borç.
• Gizli.

esir / esîr

• Köle. Savaşan iki taraftan birinin eline geçen karşı tarafa âit kimse.

fatik

• (Çoğulu: Futtâk-Fevatik) Eline fırsat geçtikçe adam öldüren kimse.

fena fiş-şeyh / fenâ fiş-şeyh

• Tasavvuf ilminde talebenin velî olan hocasının arzû ve isteklerine tâbi olması, irâdesini isteğini onun eline bırakması. Ölü yıkayıcının elindeki meyyit (ölü) gibi olması. Ona hiç bir işinde muhâlefet etmemesi.

fursat-yab / fursat-yâb

• Eline fırsat geçen, fırsat bulan. (Farsça)

harca'

• Ayakları beline varana kadar beyaz olan koyun.

ibka

• Bırakma, yaşamını eline verme.

ilmühaber

• (İlm-i haber) Resmi bir daireye verilmek üzere hazırlanan ve bir adamın ahvâli hakkında bilgileri ihtiva eden kâğıt. Resmi vesika.
• Para, evrak vs. teslim olunduğunu gösteren ve bunları getiren adamın eline verilen pusula.

inhisar-ı hizmet

• Hizmeti tekeline alma.

kabin

• Güveğinin geline verdiği ağırlık, eşya, para. (Farsça)

kanaat / kanâat

• Yeme, içme ve barınacak yer husûsunda bileğin emeği, alın teri ile kazanılana râzı olmak, başkasının kazancına göz dikmemek. Kanâat, çalışmayıp, sâdece eline geçeni kullanmak, tembel oturup, başka bir şey aramamak değildir. Aksine hırslı hareketlerden kaçınıp, gönül huzûru ile yaşamaktır.

kanunda inhisar-ı kuvvet

• Gücü sadece kanunlara münhasır kılmak, güç ve kuvvetin sadece kanunların eline verilmesi.

kıble

• Namazda yönelinen taraf, Kâbe'nin bulunduğu taraf.

• Namaza başlarken yönelinen taraf; Kâbe'nin bulunduğu Mekke şehri.

lakit / lakît

• Yerden kaldırıp alınmış ve sahipsiz kalmış bir şey. Sokakta bulunan mal, para.
• Sokağa atılmış yeni doğmuş çocuk.
• Üzerine ansızın gelinen kuyu.

layu'la / lâyu'la

• Üstüne çıkılmaz, çok yüksek.
• Galip ve üstün gelinemez.

mahcuc

• Kasdolunmuş olan.
• Çok gidilip gelinen.
• Delil ve bürhanla isbat edilmiş olan.
• Mekke-i Mükerreme'nin bir adı.
• Kendi yerine hacca gidilmiş olan.

mal-i zımar

• Bir kimsenin mâlik olduğu halde, onlardan faydalanması kabil olmayan; başka tabir ile, elinden çıkıp galib-i hale nazaran bir daha eline girmeleri umulmayan mallar.

mebde' ve mead / mebde' ve meâd

• Gelinen ve gidilecek olan yer; insanın dünyaya gelişi ve dönüşü, dünya ve âhiret.

meydan-ı galebe

• Galibiyet meydanı; üstün gelinen alan.

mükerrem

• Hürmet ve tâzim edilen. İkram olunmuş. Muhterem. Kerim olan. (İnsan fıtraten mükerrem olduğundan, hakkı arıyor. Bazan batıl eline gelir, Hak zannederek koynunda saklar. Hakikatı kazarken, ihtiyarsız, dalâlet başına düşer; hakikat zannederek kafasına giydiriyor. Mek.)

münsakib

• Delinen. İnsikab eden.

musab

• Sevab kazanmış olan. Ameline karşılık ecir kazanmış olan.

mütesakkıb

• (Sakb. dan) Ortası delik olan. Delinen, delinmiş bulunan.

safed

• (Çoğulu: Esfâd) Esirlerin eline ve ayağına bağlanan bağ.
• Atâ, bahşiş, hediye.

samiri / samirî

• Hz. Musa Peygamber zamanında Yahudileri şirke sevk eden. Hz. Musa'nın (A.S.) bulunmadığı yerde kavmini yaptığı buzağı heykeline taptırmağa çalışan bir yahudi.

sefif

• Deve beline çekilen kolan.

semsam

• Eline ne alırsa kıran.

siyak ve sibaka mülayemet / siyak ve sibaka mülâyemet

• Sözün evveline güzel bir netice, sonrasına iyi bir başlangıç olması.

suhuf

• Dört büyük ilâhî kitab dışında gönderilen kitapçıklar, formalar. Peygamberlere (aleyhimüsselâm) Allahü teâlâ tarafından gelen yüz dört kitaptan ilk yüz tânesi.
• Amel defteri. İnsanların dünyâda iken yaptıkları iyilik ve kötülüklerinin yazıldığı ve kıyâmet günü herkesin eline verilecek ola

sukut etme

• Düşme, düşmanın eline geçme.

tabut

• (Çoğulu: Tevâbit) Sandık.
• Ölü nakline mahsus sandık.
• Dönüp dolaşıp gelinecek merci-i küll.
• Hz. Musa Aleyhisselâm'a inen evâmir-i aşerenin konulduğu sandık.
• Su kovası.

tahasür

• Birbirinin beline elini sokup yürümek.
• Eli böğürüne koymak.

tantik

• Bir kimsenin beline kuşak bağlamak.

te'vil

• (Tef'il veznindendir) Bir nesneye redd ve irca' etmek. Döndürmek. Te'vil kelimesi, bazı müfessirlere göre, rücu' mânasına olan "Evl: " den alınmıştır. Müfessirlerce: Bir âyet-i kerimenin mânasını bir nesneye irca' ile beyan etmektir. Bazılarınca da (Evvel: ) lâfzından alınmış olup kelâmı evveline sa

tiz-dest

• Çabuk iş gören, eline çabuk. (Farsça)

ucb / عجب

• (Ucub) Kibir, gurur. Kendini beğenmişlik. Ameline, yaptıkları işe güvenmek.
• Varlığı nâdir olan şeyi görünce istiğrab etmek hâli.
• Yabancı kadın taifesiyle beraber oturmak ve konuşmaktan pek hoşlanan.

• Ameline güvenme.

vav-ı kasem

• Gr: Herhangi bir kelimenin, çok defa Allah isminin evveline gelerek, yemin için kullanılan vav harfi. Vallahi, Veşşemsi, Velfecri kelimelerinde olduğu gibi.

vazı-ul yed / vâzı-ul yed

• El koyan. Eline alan. Bir malı eline geçirmiş olan.

yed-i beyza-i mu'cizü'l-beyanıyla

• Hz. Mûsâ'nın (a.s.) beyaz eline benzeyen mu'cizeli açıklamasıyla.