ahbel

• Divane, deli.

atf-ı tefsir

• Bir mânada olup mücerred tasdik ve te'kid için "ve" ile müteradifine (aynı mânadaki kelimeye) atfolunan kelime. Meselâ: "İhsan ve kerem, hüzün ve keder" ifadesindeki "ve" ler gibi. Diğer bir ifade ile: Aynı olan ayrı iki kelimenin birlikte kullanılması. ("deli divâne"de olduğu gibi.)

bad-dar

• Mağrur, kibirli. (Farsça)
• Divane, deli. (Farsça)
• İri vücut, şişman. (Farsça)
• Hiç bir işle alâkası bulunmayan kişi. (Farsça)

bargah / bargâh

• İzinle girilecek yer. Padişah divanhanesi. (Farsça)
• Huzur-u Rabb-il Âlemin. Dua edilen yer. (Farsça)

besare

• Sofa, salon. Divanhâne. (Farsça)

çavuş

• Vaktiyle divanlarda hükümdarların hizmetinde bulunan yaver veya muhzır gibi subaylara denilirdi. Tanzimattan evvelki Osmanlı saray teşkilatında çavuşlar, padişahın yaverleri ve çavuşbaşı mabeyn müşiri idi.
• Onbaşıdan üstte ve assubaydan alttaki derecede olan asker.
• İşçilerin b

cemreviyye

• Divân şairleri tarafından bayramlar, baharlar gibi cemre sebebiyle, muasır olan büyük makamlı ve rütbeli kişiler için yazılan şiirler.

cirsam

• Divanelik, delilik.
• Öldürücü zehir.
• Zatülcenb.

dariyye

• Divan şairlerinin, dünyevi makamca büyük olanların yaptırdıkları köşk ve konaklara dair yazdıkları manzume. (Farsça)

devavin / devâvîn / دواوین

• (Tekili: Divân) Divânlar, eski şairlerin şiirlerini topladıkları kitablar.

• Divanlar. (Arapça)

dil-i divane

• Divâne gönül, deli gönül.

div-bad

• Şiddetli rüzgâr, kasırga, fırtına. (Farsça)
• Divanelik, delilik, cinnet. (Farsça)

divan

• Arap şiiri, Divan-ı Arab, Arab'ın şiir külliyatı.

divan-ı adalet

• Adalet divanı, adalet dairesi.

divan-ı ali / divan-ı âlî

• Yüce divân.

divan-ı eş'ar / divan-ı eş'âr

• Şiirler divanı, şiirler kitabı.

• Şiirler divanı.

divan-ı harp

• Harp divanı. Yüksek rütbeli askerlerin harp mes'eleleri veya harp suçluları hakkında işler için toplandıkları meclis.

divan-ı nübüvvet

• Peygamberlik divanı, makamı.

divane-gi / divane-gî

• Delilik, divânelik. (Farsça)

divanece / divânece

• Divane gibi.

divanhane

• Odalar arasındaki büyük salon. Büyük ev. Divan kurulacak büyük oda. Saraylarda odalar hâricinde olan büyük salon. (Farsça)

ebu tayyib el-mütenebbi

• (Hi: 915 - 965) Kûfe'de doğdu. Bağdat'ta öldü. Büyük şairlerden olup, divanı vardır.

eyvan

• Köşk. Büyük salon. Büyük sofa. Divanhâne. (Farsça)

fuzuli / fuzûlî

• Büyük bir divan şairi.

hammamiyye

• Edb: Divan Edebiyatında giriş kısmı hamam eğlencesi tasvirine tahsis olunan kaside.

hancer

• Ucu sivri, iki tarafı keskin büyük bıçak. Halk dilinde hançer şeklinde kullanılır. Divan edebiyatında şâirler, güzellerin kaşlarını hancere benzetirlerdi.

hatem-i tai / hatem-i taî

• (Ebu Adi bin Abdullah bin Said) Arab kabile reislerinin büyüklerinden ve şairlerinden olup, cömertliği ile meşhurdur. Adı, cömertlik ve keremde darb-ı mesel halini almıştır. Bazı şiirleri toplanarak bir divan yapılmış ve Londra'da bastırılmıştır. Hz. Peygamber'in (A.S.M.) zamanına yetişmiş ise, de,

icnan

• Deli etme, divane eyleme.
• Bir şeyi örtme.

idiyye / îdiyye

• Bayramlık.
• Divan Edebiyatı şairlerinin bayram vesilesiyle büyüklerin medhine dair yazdıkları kasideler.
• Bayram kutlaması.

ikindi divanı

• Tanzimattan evvel sadrazamların kendi konaklarında yaptıkları divanlar. Bu divan ikindi namazından sonra toplandığı için bu adı almıştı. Bâb-ı Âlî teşkilâtının ilk şekli olarak Divan-ı Hümayun, muayyen günlerde toplandığı zaman, vezir-i azamlar da divanda bitirilemeyen veya arza lüzum görülmeyen işl (Türkçe)

illiyyun

• (Tekili: İlliyyîn) (Aliyyu) Cennetin en yüksek tabakası. Ahirete giden tam kâmil mü'minlerin yeri. Hafaza meleklerinin divanları ismidir ki, salihlerin amelleri oraya yükseltilir. Ahirette yüksek dereceye, dergâh-ı rızâya en yakın olan derecedir.

istihva

• Şaşırıp kalmak. Divane olmak. Hevâ ve hevesi hoş görmek.

kirpas

• Padişah veya vezir konaklarındaki divanhâne. (Farsça)

me'luk

• Deli. Divâne.

mecenne

• Kalkan, siper.
• Delilik, mecnunluk, divanelik.

mecnunane

• Delice, divanece. Mecnunlara ve delilere yakışır surette. (Farsça)

meczub

• Başkasının te'siri ile hareket hâlinde olan. Cezbedilmiş. Aklı gitmiş olan. Aşk-ı İlahî ile kendinden geçmiş.
• Deli. Divane. Mecnun.

meslus

• Deli, divane.

miskin / miskîn

• Bir günlük nafakasından (yiyeceğinden, giyeceğinden) fazla bir şeyi olmayan müslüman.
• Dervîş. Miskîn Yûnus var yârına, Koma bugünü yârına, Yârın Hakk'ın dîvânına, Varam Allah deyü deyü!..

müdevven

• (Divan. dan) Tedvin olunmuş. Kitap hâline getirilmiş. Bir arada toplanıp tanzim edilmiş.

münacat / münâcat

• Dua etme, yalvarma.
• Divan edebiyatında Allah'a dua için yazılan manzume çeşidi.

ömer bin farıd

• (M. 1180-1234) Kahire'de doğdu ve orada vefat etti. Mütefekkir ve mutasavvıf olup büyük şâirlerdendir. Divanı vardır.

pişhayme

• Pâdişah veya vezirlerin divan çadırı. (Farsça)

reyhani / reyhanî

• Fesleğen gibi ince nakışlı.
• Divanî hat da denilen bir yazı tarzı.

sa'di / sa'dî

• (M. 1193-1291) Şiraz'da doğmuş büyük bir İran şâiridir. Gülistan ve Divan'ında bol bol temsilî hikâyeler kullanmıştır.
• Saadete, uğura mensub.

serir-i tedris

• Ders kürsüsü, eğitim divanı.

şeyda

• Tutkun. Divane. (Farsça)
• Çok sevgiden hâsıl olan hal. (Farsça)

şeydai / şeydâi

• Çok fazla sevgiden hâsıl olan divanelik, şaşkınlık. (Farsça)

sinan-i ümmi

• (Vefatı: Hi: 1075) Halveti Tarikatı Yiğitbaşı kolu ileri gelenlerinden olup Kutb-ül Meâni adında Türkçe mensur bir eseri ile matbu ve müretteb bir divanı vardır. Muhammed Sinan-ı Ümmi, Konya vilâyeti dahilinde Elmalı'dan olup orada dâr-ı bekaya hicret etmiştir. (R. Aleyh) (Osmanlı Müellifleri sh: 18

şura

• Müzakere, konuşma yeri, meclis, divan.

ülkü

• Bazı öz türkçecilik taraftarlarınca kullanılmış bir kelimedir. Divan-ı Lügat-ıt Türk'te "Peyman" mânasına geldiğine merhum A. Hamdi Elmalılı işaret ediyor: "Ahd ü misak" da denir. Emanî, ideal mânâsına kullananlar varsa da yanlıştır.

zencir-bend

• Zincire vurulmuş, zincirle bağlı mânasına gelir. Eskiden azılı katiller ve deliler, zincirle bağlandıkları için bu tâbir meydana gelmiştir. (Farsça)
• Edb: Her mısranın son kelimesi, bir sonra gelen mısraın ilk kelimesini teşkil etmek şekliyle meydana getirilen manzumelere verilen addır. Divan (Farsça)