a'la-d derecat

• Derecelerin en alâsı, en yükseği.

a'mak / a'mâk / اعماق

• Derinlikler.

• Derinlikler. (Arapça)

acilen / âcilen / عاجلا

• Derhal, acil olarak. (Arapça)

aladderecat / aladderecât

• Derecelere göre.

ale-d-derecat

• Derecelere göre, sırayla.

alem-i mihnet / âlem-i mihnet

• Dert ve zahmet dünyası.

ali-d-derecat / âli-d-derecat

• Derecelerin âlisi, iyi ve şereflisi.

amak / âmâk

• Derinlikler.

amik / amîk / عميق

• Derin.

• Derin.
• Bahr-i amîk: Derin deniz.
• Fikr-i amîk: Derin düşünce.

• Derin.

• Derin. (Arapça)

an-samim-il kalb

• Derûn ve kalbden, riyâdan âri ve hâli olarak. Kalbin samimiyyeti ile.

arakıyye / عرقيه

• Derviş külahı. (Arapça)

badia

• Derisini ve etini yarıp kanatmış olan, fakat kanı çıkmayıp akmayan baş yarası.

bakıa

• Dert, belâ, musibet.

bedde

• Derman, takat, güç, kuvvet.

benu-l gabra

• Dervişler, uğrular.

beşere / بشره

• Deri, dış deri. (Arapça)

bıdada

• Derinin nazik ve yumuşak olması.

bidde

• Derman, tâkat, güç, kuvvet.

bilhads

• Derhal, süratle kavrama, sezme ve anlama.

birbas

• Derin kuyu.

birnas

• Derin kuyu.

bu'sut

• Derenin ortası.

calif

• Deri soyan, kabuk soyan.

calife

• Deri ile eti birlikte koparan yara.

cemiyet

• Dernek, topluluk.

çerm / چرم

• Deri. (Farsça)

cez'

• Dereyi enine kesmek.

cihnam

• Derin kuyu.

cild

• Deri, ten.

çile

• Dervişlerin, nefislerini terbiye ederek tasavvuf yolunda ilerliyebilmek için kırk gün tenhâ bir yerde riyâzet (nefsin istemediği şeyler) ve ibâdetle meşgul olmaları.

• Dervişlerin bir yere çekilerek ibadetle geçirdikleri kırk gün.

cilt

• Deri.

ciz'

• Derenin dar ve kısık yeri.

cize

• Dere kenarı.

cülhab

• Dere, vâdi.

daire-i ders

• Ders dairesi.

debbağ

• Derileri sepileyip meşin, sahtiyan, kösele vesaire yapan.

delk / دلق

• Derviş hırkası. (Farsça)

der-akap

• Derhal, hemen.

der-an

• Derhâl, o anda, hemen. (Farsça)

derd

• Dert, hastalık, üzüntü, dilek, mesele.

derd-aşina

• Dert görmüş, mihnet görmüş kişi. (Farsça)

derdmend / دردمند

• Derdi olan.

• Dertli. (Farsça)

derdnak

• Dertli, kederli, kaygılı, tasalı. (Farsça)

derecat / derecât / درجات

• Dereceler.

• Dereceler, yukarı katlar.

• Dereceler.

• Dereceler. (Arapça)

derekat / derekât

• Derekeler, aşağı katlar.

derhuş

• Derhor, lâyık, münasip, muvafık, uygun, yakışır, şayeste. (Farsça)

derre / دره

• Dere. (Farsça)

ders-han

• Ders okuyan, talebe, öğrenci. (Farsça)

dershane

• Ders okunan yer.

• Ders verilen yer, ders yeri.

dert-mend

• Dertli.

dertmend

• Dertli.

dervişan / dervîşân / درویشان

• Dervişler. (Farsça)

dervişane / dervişâne

• Dervişe yakışır halde, saflık ve kalenderlikle. Müstağni ve fakir bir surette. (Farsça)

deyyus

• Derare. Karısının kötü hâllerine göz yuman ve ses çıkarmayan adam.

dil-riş

• Dertli, kalbi yaralı, gönlü yaralı. (Farsça)

dürus / dürûs / دروس

• Dersler.

• Dersler. (Arapça)

dürzi / dürzî

• Derezîler adlı bozuk fırkaya mensub olan kimse.

ebdal / ebdâl / ابدال

• Derviş, abdal. (Arapça)

edeme

• Derinin iç yüzü. (Dış yüzüne "beşere" derler.)

edimme

• Derinin ikinci tabakası.

enhar-ı amika / enhar-ı amîka

• Derin olan nehirler.

erfa'-ı derecat / erfa'-ı derecât

• Derecelerin en yükseği.

esna-yı ders / esnâ-yı ders

• Ders esnasında.

etra

• Dere gibi akan su.

fersan

• Derisi kürk yapımında kullanılan bir sansar cinsi. (Farsça)

galaka

• Deri dibâgat ağacı.

gamız

• Derin ve gizli olan.

gavr-ı amik / gavr-ı amîk

• Derin dip.

gıyabe

• Derinlik, dip.

güzir / güzîr

• Derman, çare, deva. (Farsça)

hadişe / hâdişe

• Derisi parçalandığı halde kan çıkmayan yara.

hafız ahmed

• Dereli Hâfız Ahmed Efendi olarak bilinir. Isparta'nın Dereli Mahallesinde ikamet ediyordu.

hakaik-i gàmıza

• Derin hakikatler.

halka-i ders

• Ders halkası.

hem-derd

• Dert yoldaşı, dert arkadaşı. Aynı dert ve kedere düçar olanların beheri. (Farsça)

hem-sabak

• Ders arkadaşı. Aynı dersi okuyanların beheri. (Farsça)

heman / همان

• Derhâl, hemen, acele olarak, çarçabuk, o anda. (Farsça)

• Derhal, hemen. (Farsça)

hemderd / هم درد

• Dert ortağı. (Farsça)

hırpani / hırpanî

• Derbeder, perişan kılıklı, pejmürde. (Farsça)

hisse-i ders

• Ders payı.

i'mak

• Derinleştirme. Bir şeyin derinliğine varma.

i'timak

• Derinine varma, derinliğine inme.

ibret

• Ders çıkarma.

icmali / icmâlî / اجمالى

• Derli toplu, özet halinde. (Arapça)

icra-yı tedris

• Ders verme, eğitme faaliyeti.

ık'ar

• Derinletmek, derinleştirmek.

ik'ar

• Derinletme, derinleştirme.

iktitaf / iktitâf / اقتطاف

• Derme, devşirme, seçme. (Arapça)

indibag

• Deri tabaklama.

ısram

• Derviş olmak.

istidrac / istidrâc

• Derece derece yükselme, hayırsız başarı.

istişfaen

• Derdine derman aramak gayesiyle. Şifa istemek suretiyle.

jerf / ژرف

• Derin. Suyun derin yeri. (Farsça)

• Derin. (Farsça)

jerfa / jerfâ / ژرفا

• Derinlik. (Farsça)

jerfi / jerfî

• Derinlik. (Farsça)

kaaret

• Derinlik.

kademe

• Derece, sıra.

kahır

• Derin üzüntü.

kırba / قربه

• Deri su kabı.

• Deriden yapılmış su kabı. (Arapça)

kürsi-i ders / kürsî-i ders

• Ders kürsüsü.

ledid / ledîd

• Derenin iki tarafı.

maakat

• Derinlik.

maani-i amika / maanî-i amîka

• Derin ve ince mânâlar.

maani-i amika veya müteferrika / maânî-i amîka veya müteferrika

• Derin veya birbirinden farklı mânâlar.

maika

• Derin, amik.

makam

• Derece, yer.

mecelle / مجله

• Dergi.

• Dergi, kanun dergisi.

• Dergi. (Arapça)

medrese / مدرسه

• Dershane, okul.

• Ders yeri.

merhem

• Deriye, yaraya sürülen ilâç.

mertebe

• Derece. Basamak. Rütbe. Pâye.

• Derece, makam.

• Derece, makam.

• Derece, aşama.

mesabe

• Derece.

• Derece, rütbe, kadar.

mesail-i amika / mesail-i amîka

• Derin mevzular. Derin mes'eleler.

mesame / mesâme / مسامه

• Derideki küçük delikler. (Arapça)

mesluh

• Derisi yüzülmüş. Teslih edilmiş.

mihatt

• Deriden kıl ve yün yolacak demir.

mirkat

• Derece, basamak, merdiven; 11. Lem'a.

mübtela / mübtelâ

• Dertli. Hasta. Başı sıkıntılı. Rahatsız. Belâlı. Düşkün. Tutkun. Tutulmuş.

mucez / mûcez / موجز

• Derli toplu, özlü. (Arapça)

müctemi' / مجتمع

• Derli toplu. (Arapça)

müderris / مُدَرِّسْ

• Ders veren. Ders okutan. Muallim. İlim talebelerine ders veren. Ders vermeğe izinli ve salâhiyetli olan kimse. Profesör.

• Ders veren, öğretmen, hoca.

• Ders veren âlim.

• Ders veren.

müderrisin / müderrisîn

• Ders veren alimler.

müdevven

• Derlenip düzenlenmiş.

muhtelifü'd-derecat / muhtelifü'd-derecât

• Dereceleri birbirinden farklı.

mükedder

• Dertli, üzüntü duyan.

münderic

• Derc edilmiş, yerleştirilmiş.

müraka

• Deriden yolunan yün. Yolup davara verilen ot.

musannif

• Derleyip düzenleyen.

mütebahhir / متبحر

• Derya gibi ilmi olan büyük âlim.

• Derin bilgi sahibi. (Arapça)

mütebahhirane / متبحرانه

• Derinlemesine. (Arapça - Farsça)

mütebahhirin

• Deryalar gibi geniş ilim sahibi âlimler.

mütedaris

• Ders ile meşgul olan, okuyup yazan.

mütederric

• Derece derece ilerleyen. Hareket eden.

• Derece derece ilerleyen.

mütederriç

• Derece derece, yavaş yavaş.

mütederric / مُتَدَرِّجْ

• Derece derece ilerleyen.

mütederris

• Ders alan. Okuyan. Tahsile çalışan.

müteemmil

• Derin derin düşünen.

mütefekkirane / mütefekkirâne

• Derin ve dikkatli düşünerek, mütefekkire yakışır surette. (Farsça)

mütegavvir

• Derine dalan, tegavvür eden.

mütelahime

• Deri ile birlikte epeyce de et kesilmiş olan yara.

nafe

• Derisi kürk yapımında kullanılan hayvanların postlarının karnı altındaki deri kısmı. (Farsça)

nafiz / nâfiz

• Derinlere işleyen; etkili.

nafizane / nâfizâne

• Derinlere işler ve hükmü geçer bir şekilde.

nazar-ı sathi ve tebei / nazar-ı sathî ve tebei

• Derine inmeyen yüzeysel ve dolaylı bakış.

nemedpuş / nemedpûş / نمدپوش

• Derviş. (Farsça)

nüfuzlu

• Derinlere işleyen.

paygah / paygâh

• Derece, mertebe, rütbe. (Farsça)

pürsükut / pürsükût / پرسكوت

• Derin sessizlik içinde. (Farsça - Arapça)

radde / râdde

• Derece, sıra.

rafi-üd derecat

• Dereceleri yükselten. Allah. (C.C.)

rasih / râsih / رَاسِخْ

• Derinlik sahibi ve sağlam olan.

rasihane / râsihane

• Derinlemesine, sağlamca.

refi'-üd derecat / refi'-üd derecât

• Derece ve itibarı yüksek olan.

rencuri / rencurî

• Dertlilik, rahatsızlık, hastalık. İncinmiş olma. (Farsça)

rütbe

• Derece, makam.

• Derece, basamak.

rütbeşinas

• Derece bilir. Rütbe tanır. (Farsça)

rütebi / rütebî

• Derecelere göre sıralama.

sathi / sathî

• Derinliksiz, sığ, yüzeyden.

sebak / سبق

• Ders. (Arapça)

sebak-amuz / sebak-âmuz

• Ders arkadaşı. (Farsça)

sebak-daş

• Ders arkadaşı. (Farsça)

sebak-gah / sebak-gâh

• Ders öğrenilen yer. Mekteb, medrese. (Farsça)

sebak-han / sebak-hân

• Ders okuyan, talebe. (Farsça)

sebük-endiş

• Derin düşünmeyen, sathi düşünen. (Farsça)

selh / سلخ

• Deri yüzme. (Arapça)

şenec

• Derinin buruşması.

serir-i tedris

• Ders kürsüsü, eğitim divanı.

• Ders verme makamı.

sücre

• Derenin orta geniş yeri.

sühbe

• Derin.

ta'mik

• Derinleştirmek, inceden inceye araştırmak.

taammuk / تعمق

• Derinleşme. (Arapça)
• Taammuk etmek: Derinleşmek. (Arapça)

tabaka

• Derece.

tabakhane / tabakhâne / طبق خانه

• Derilerin sepilendiği yer, tabakhane. (Arapça - Farsça)

tadavvüc

• Derenin dar ve kısık yerleri çok olmak.

tahşiye

• Derkenar, haşiye yazma veya yazılma.

tamik

• Derinleştirme, iyice inceleme.

tederrüc

• Derece derece ilerleme, derecelenme.

tederrüs / تدرس

• Ders alma.

• Ders alma. (Arapça)

tederrüs etme

• Ders alma, eğitim görme.

tedric / tedrîc

• Derece derece ilerleme, aşamalı olarak hareket etme.

• Derece derece ilerleme.

• Derece derece ilerleme, ilerletme. Azar azar hareket.

tedricen / tedrîcen / تَدْرِيجاً

• Derece derece.

• Derece derece.

tedrici / tedricî / tedrîcî / تَدْر۪يج۪ي

• Derece derece olan.

• Derece derece.

tedris / tedrîs / تدریس / تَدْر۪يسْ

• Ders verme, öğretme.

• Ders verme. (Arapça)
• Tedrîs etmek: Ders vermek. (Arapça)

• Ders verme.

tedris ve tederrüs

• Ders verip ders alma.

tedrisat / tedrîsât / تَدْر۪يسَاتْ

• Ders vermeler.

• Ders vermeler.

tedvin / tedvîn

• Derleyip düzenleme.

tefahhus / تفحص

• Derinlemesine araştırma. (Arapça)

tetebbu' / تتبع

• Derinlemesine araştırma, inceleme. (Arapça)
• Tetebbu' etmek: İncelemek. (Arapça)

tetkik etme

• Derinlemesine inceleme.

tezyid-i derecat / tezyîd-i derecât

• Derecelerin artması.

tuluk

• Deriden yapılmış su kabı.

• Deriden yapılmış su kabı.

ulüvv-ü derece

• Derecenin yüksekliği, üstünlüğü.

ulüvv-ü mertebe

• Derecesinin yüksekliği.

umk / عمق

• Derinlik. (Arapça)

umkan

• Derinliğine.

umman / ummân

• Derya, okyanus.

• Derya, deniz.

vakıfane / vâkıfane

• Derinlemesine bilerek.

vaşak

• Derisinden kürk yapılan bir hayvan ve bunun postu.

vefl

• Derinin dibagatla giden fazlalıkları.

vekeban

• Derece derece yürümek.

za'f

• Derhal, hemen öldürmek.

zerk / زرق

• Deri altına verme, şırınga etme. (Arapça)

zıkki / zıkkî

• Deriden yapılmış su tulumu.