araz

• İşâret, alâmet.
• Tesâdüf, rast gelme.
• Kaza. Felâket. Zâtî olmayan hâl ve keyfiyet.
• Fls. Herhangi bir cevherin varlığı için zaruri olmayan vasıf. Meselâ: Şekerin beyaz rengi şekerin varlığı için zaruri değildir.

• İşaret, alâmet.
• Tesadüf.
• Kaza, felaket.
• Kendi kendine vücut bulmayıp başka bir cevherle meydana gelen hal ve keyfiyet.

atvak

• (Tekili: Tavk) Tasmalar. Gerdanlıklar, boyuna takılan mücevherler.
• Tâkatler, kuvvetler.
• Boyundaki halka çizgiler.

bedestan

• Değerli, kıymetli kumaşlar, silâhlar ve mücevherler vs. alış-verişine mahsus üstü örtülü ve mahfuz çarşı. (Farsça)

can

• Yaşayış. Diride olan kudret, kuvvet. Hayat cevheri. Madde ilimleri, maddenin; hayat ilimleri (biyolojik ilimler) hayatın ne olduğunu açıklıyamamışlardır. Aslında bunların konusu da madde, hayat ve ruhun kendisi değil, bunların tezahürleri yani olay haline gelen tesirleridir. Deney ilimlerini (Farsça)

çelenk

• Eskiden kadınların süs için başlarına taktıkları mücevher veya madenlerden yapılmış sorguç. Halka şeklinde çiçek veya yapraklı dal demeti. (Cenazelere çelenk göndermek İslâm âdeti değildir, israftır.) (Farsça)

cevahir / cevâhir / جواهر / جَوَاهِرْ

• Cevherler, çok değerli olan şeyler.

• (Tekili: Cevher) Cevherler. Çok kıymet verilen ve az bulunan şeyler, çok kıymetli mâden veya taşlar.
• Mc: Çok kıymetli söz veya faydalı yazılar.

• Cevherler, kıymetli taşlar.

• Mücevherler. (Arapça)
• Mücevher. (Arapça)

• Cevherler.

cevahir-i aliye / cevâhir-i âliye

• Yüksek ve kıymetli cevherler.

cevahir-i ferd / cevâhir-i ferd

• (Tekili: Cevher-i ferd) Cevher-i ferdler. Zerreler, atomlar.

• Tek başına olan cevherler; atomlar, zerreler.

cevahir-i fert / cevâhir-i fert

• Tek başına olan cevherler; atomlar, zerreler.

cevahir-i gàliye / cevâhir-i gàliye

• Kıymetli cevherler.

cevahir-i hidayet / cevâhir-i hidayet

• Hidayet cevherleri.

cevahir-i insaniyet

• İnsanlığın cevherleri, yetenekleri.

cevahir-i nüfus

• Nefisler cevherleri, değerli cevherler olan insanlar.

cevher / جوهر

• Mücevher. (Arapça)
• Öz. (Arapça)
• Elmas. (Arapça)

cevher-i beyani / cevher-i beyanî

• Beyâna dair cevher.

cevher-i cihanbaha / cevher-i cihanbahâ

• Dünyalar kadar kıymetli cevher.

cevher-i ferid

• Benzeri bulunmayan, tek olan cevher.

cevher-i hakikat

• Hakikatin cevheri, özü.

cevher-i hayat

• Hayat cevheri; hayatın özü.

cevher-i iman

• İman cevherî, iman hakikati.

cevher-i imani / cevher-i imanî

• İmana ait öz, cevher, iman hakikati.

cevher-i insaniyet

• İnsanlığın cevheri, özü.

cevher-i kur'an / cevher-i kur'ân

• Kur'ân'ın cevheri, özü.

cevher-i nurani / cevher-i nuranî

• Nurlu cevher, öz.

cevher-i şeriat

• Cevher gibi kıymetli olan şeriat, İslâmiyet.

cevher-i tevhid

• Tevhidin cevheri.

cevher-i ulvi / cevher-i ulvî

• Ateş, nâr.
• En yüksek cevher.
• Ruh.

cevher-i yegane / cevher-i yegâne

• Tek, eşsiz cevher.

cevher-i ziyalı

• Parlayan, ışıldayan cevher.

cevherbaha / cevherbahâ

• Mücevher gibi değerli.

cevhere

• Bir, tek cevher.

• Tek cevher.

cevherfüruş / cevherfürûş / جوهرفروش

• Mücevherci. (Arapça - Farsça)

cevheri / cevherî / جوهری

• Cevherle ilgili.

• Mücevherle ilgili. (Arapça)
• Mücevherli. (Arapça)
• Öz ile ilgili. (Arapça)

din-i hakkın cevheri

• Hak din olan İslâmın en değerli cevheri ve özü; iman.

dürc / درج

• Kutu, kutucuk, küçük kutu.
• Mücevherat kutusu.
• Hokka gibi olan ağız, biçimli ağız.

• Kutu. (Arapça)
• Mücevher kutusu. (Arapça)
• Sevgilinin küçük ağzı. (Arapça)

elmas

• Çok kıymetli, beyaz, şeffaf mâden. Cevher. Kıymetli taş. (En saf karbondur.)

enfas

• (Tekili: Nefes) Nefesler. Soluklar.
• Ruhlar. Canlar.
• Cevherler.
• Duâlar.

enva-ı cevahir / envâ-ı cevâhir

• Cevherlerin çeşitleri; çeşit çeşit cevherler.

eşna

• Yüzücü, yüzgeç. (Farsça)
• Kıymeti büyük olan mücevher. (Farsça)

gevher / گوهر

• Akıl, edep, asıl, cevher.

• Akıl ve edeb. (Farsça)
• Asıl ve neseb. (Farsça)
• Elmas, cevher, mücevher. İnci. (Farsça)
• Bir şeyin künhü ve esası. Hakikat. (Farsça)
• Noktalı olan harf. (Farsça)

• Elmas. (Farsça)
• Mücevher. (Farsça)
• Öz. (Farsça)

gevher-bar

• Cevher yağdıran. (Farsça)

gevher-efşan

• Cevher saçan. (Farsça)

gevher-füruş

• Cevherci, kuyumcu, sarraf. (Farsça)

gevher-nisar

• Cevher serpen. (Farsça)
• Mc: Düzgün konuşan, güzel söz söyleyen. (Farsça)

gevher-nişin

• Cevherlerle süslenmiş. (Farsça)

gevher-paş

• Mücevher saçan. (Farsça)
• Mc: Çok güzel ve düzgün konuşan. (Farsça)

gevher-şinas

• Cevherden anlıyan, cevherci, kuyumcu. (Farsça)

gevher-tab

• Altun ve mücevherlerle işlenmiş kadın eşarbı. (Farsça)

gevheri / gevherî / گوهری

• Kuyumcu, cevherci. (Farsça)

• Mücevherci. (Farsça)

gevherin / gevherîn

• Mücevher gibi. (Farsça)
• Mücevherli. (Farsça)

güher / گهر

• Elmas. (Farsça)
• Mücevher. (Farsça)

güher-füruş

• Mücevher satan. (Farsça)

güher-pare

• Mücevher parçası. (Farsça)

güher-riz / güher-rîz

• Cevher döken, cevher saçan. (Farsça)

güherfuruş / güherfurûş / گهرفروش

• Mücevheratçı. (Farsça)

guş-var

• Küpe, kadınların kulaklarına taktıkları mücevher. (Farsça)

hazine / hazîne

• Altın, para ve mücevher gibi kıymetli şeylerin saklandığı yer.

hazine-i cevahir

• Cevherlerden, değerli taşlardan oluşan hazine.

hemcevherlik

• Aynı cevherden olma, aynı asıldan gelme. (Farsça - Türkçe)

hilye

• Güzel sıfatlar. Süs. Zinet. Cevher. Güzel yüz.
• Kılıcın sapındaki veya kınındaki zinet.
• Suret. Hey'et. Görünüş.

hizane

• (Hizânet) Hazine, kıymetli mücevheratın saklandığı yer.
• Hazinedarlık.
• Mc: Kalb, gönül, hatır.

huliyy

• (Çoğulu: Huliyyât) Altun, gümüş, elmas, zümrüt, vs. gibi süs eşyası. Mücevher.

ıkd

• İnci. Gerdanlık. Mücevher, boyuna takılan dizilmiş kıymetli şey.
• İnci dizecek iplik.
• Hurma salkımı.

katre-i gevher

• Cevher damlası. İnci tanesi.
• Pek kıymetli şey.

kehribar

• Cevher saçan.
• Güzel sözler söyleyen.

künh

• Bir şeyin aslı, cevheri, mikdarı. Dip. Kök. Özü, nihâyeti, vechi.
• Vakit, zaman.

kurut

• Küpeler. Kadınların kulaklarına taktıkları mücevherler.

madde

• Zahir duygularla hissedilen, ruhâni olmayıp, ağırlığı olan, cismâni bulunan.
• Asıl, esas, cevher, mâye.
• Bend, fıkra, kısım.
• İlm-i Kelâmda: His âzâmız üzerine bir takım muayyen ihtisâsât husule getiren veya getirebilen, her şey.
• Tıb: Çıbanın içinde hasıl olan ya

• Cevher, öz, asıl.

• Madde.
• Maya, cevher.
• Cisim.

madde-i ula / madde-i ûlâ

• İlk cevher.

madde-i ulya / madde-i ulyâ

• Kıymetli cevher maddesi, yüksek madde. Çok kıymetli şey.

mağz

• Öz, cevher.

mübayenet-i cevheriyye

• Her nev'in cevherinin ve fıtrat-ı asliyesinin birbirinden farklı ve ayrı oluşu. Cevherdeki farklılık.

mücevher

• Cevher ile süslenmiş. Elmaslı. Çok kıymetli.
• Mc: Kıymetli fikir veya söz.
• Edb: Yalnız noktalı olan harfleri, ebced hesabına göre sayıldığı zaman, tarih çıkan beyt veya mısra.

mücevherat / mücevherât

• (Tekili: Mücevher) Kıymetli taşlar. Mücevherler. Süs ve zinet için kullanılan kıymetli şeyler.

• Mücevherler, kıymetli taşlar.

mücevherat-ı maneviye / mücevherat-ı mâneviye

• Mânevî mücevherler.

mücevherat-ı mütenevvia ve müteaddide

• Çeşit çeşit ve ve pek çok sayıda mücevherler.

muhh

• (Çoğulu: Mihâh) İlik.
• Beyin.
• Cevher, madde.

murassa / murassâ

• Değerli mücevherlerle süslenmiş şey.

• Süslü, mücevherli.

murassaat / murassâât

• (Tekili: Murassa') Murassâlar. Cevher ve inciler gibi şeylerle. Süslenmiş olanlar. Takdir edilip yerleştirilmiş süslü ve kıymetli şeyler.

• Süsler, mücevherler.

nakime

• Asıl, cevher. Kendi, nefis.
• Nefsi mübarek olan.

nefs

• Can.
• İnsanın kendisi, kişi, beden.
• Hakîkat, cevher, asıl, öz. İnsanda ve cinde şer, kötülük kuvveti. Şerîate yâni dîne uymayan isteklerin kaynağı. Buna nefs-i emmâre de denir.

nefs-i natıka / nefs-i nâtıka

• Akli ve nakli mes'elelerin münasebetlerini hissetmeğe ve anlamağa istidadı olan zâti ve cevheri hassası. Zâtında maddeden mücerred, fiilinde maddeye mukarin olan cevher. İnsan ruhu.

raht-ı hümayun

• Padişahın mücevherli eyer takımı.

rübd

• Kılıcın cevheri ve rengi.

ruh / rûh

• Hayat kaynağı, can, cevher.

• Can; bedene hayâtiyet (canlılık) veren kuvvet.
• Bir şeyin özü, cevheri, hakîkati.
• Emr âleminin beş latîfesinden biri.

sandukça-i cevahir

• Mücevherler kutusu.

sandukça-i cevher

• Mücevher kutusu.

sarraf

• Sarfeden. Para işleri ile uğraşan.
• Cevherci, kuyumcu. Cevherin kıymetini san'atı ile azaltan veya çoğaltan.

silsile-i cevahir

• Cevherler zinciri.

tac

• Hükümdarların başlarına giydikleri mücevherli ve kıymetli taşlarla süslü başlık.
• Müslümanların, Peygamberimizin sünnetine uygun olarak veya onu temsilen başlarına sardıkları örtü; sarık, imame.
• Gelinlerin başlarına koydukları cevahirli süslü başlık.
• Kuşların başındaki

teattul

• Kadının elinde ve ayağında kınası, saçında boyası, kolunda ve boynunda mücevherleri olmaması.

tersi' / tersî' / ترصيع

• Oymacılık.
• Mücevherler takarak süslemek.
• Edb: Bir beyti teşkil eden mısralar ile bir fıkrayı terkib eden cümlelerdeki lâfızları vezin ve kafiye itibari ile birbirine uygun olarak tertib etmektir. Külfetli ve gayr-ı tabii bir usuldür. Meselâ: Merhum Namık Kemâlin:Ecza-i beşer

• Mücevher işleme, mücevher kakma. (Arapça)

tevşih

• (Vişah. dan) (Çoğulu: Tevşihât) Süslü elbise giydirme. Süsleme veya süslendirme.
• Kur'ân-ı Kerimi usul ve kaidelerine göre okuma.
• Bir kimseye mücevher gerdanlık takmak.
• Ist: Bir eseri, büyük bir adamın adıyla süsleme. Eski ilim adamları, bazı kimselerin adına kitap yaz

üskutuss

• (Rumcadan) Cevher, asıl, unsur, madde.

üstükus

• (Çoğulu: Üstükusât) Cevher, madde, asıl.
• Geometri.

üsür

• Yara izi.
• Kılıcın rengi ve cevheri.

vişah

• (Vüşâh) Eskiden kadınların mücevherlerle süsleyip boynundan ve koltukları altından bağladıkları enlice bez veya meşin parçası.

zat

• Kendi, asıl, öz, cevher, saygıdeğer kişi.