ahvezi

• Cem'edici, toplayıcı.
• Her işi insanlar arasında halleden.

arkes

• Cem'etmek, toplamak.

bas'

• Cem' etmek, toplamak.

behme

• (Çoğulu: Bühüm, bihâm; Cem'ul Cem: Bihâmât) Kuzu. Oğlak. Buzağı.
• Keçi otu.

behv

• (Behve) Misafir odası.
• Yer altında hayvan ağılı. (Bu iki mananın cem'i Ebhâ-Bühüvv şeklindedir)
• Geniş meydan, yer.
• Göğüsün içi, boğazdan mideye kadar olan aralık.
• Rahim ile mahrecinin arası.

bekke

• Mekke-i Mükerreme'nin eski ismi.
• Bir yerde toplanmak. Bir yere cem'olmak.
• İzdihamlık, kalabalık.

cami

• İslâm mâbedi. İbadet yeri olan bina.
• Cem'edici, toplayıcı, içine alan.
• Cem'etmiş, toplamış bulunan, hâvi ve muhit olan.
• Resûl-i Ekrem Aleyhissalâtu Vesselâm bütün evvel ve âhir güzel isim ve ahlâkı kendisinde cem'ettiğinden dolayı ona verilen bir isimdir.
• Ehl-

cem' / جمع

• Toplama. (Arapça)
• Çoğul. (Arapça)
• Cem' edilmek: Toplanılmak. (Arapça)
• Cem' etmek: Toplamak, derlemek, bir araya getirmek. (Arapça)

cem'i / cem'î

• (Cem'. den) Cemiyete mahsus, cemiyetle alâkalı.

cem'iyyet

• (Cemiyet) Topluluk, birlik. Hey'et.
• Bir yere cem' olma.
• Mânevi birlik teşkil eden cemaat.
• Huk: Kazanç paylaşmaktan başka bir maksadla, ikiden ziyade şahsın ilim ve mâlumâtlarını ve faaliyetlerini devamlı bir şekilde birleştirmek suretiyle bir esas nizamnameye müstenid

cena

• Yemiş toplamak.
• Cem'etmek, toplamak.

cibave

• Toplamak. Cem'etmek.

cibve

• Toplamak. Cem'etmek.

cüdd

• Cem'etmek, toplamak.
• Yol üstünde olan kuyu.

cüma'

• Toplamak. Cem'etmek.

dabt

• Hıfzetmek.
• Cem'etmek, toplamak.

debl

• Küçük eşek.
• Toplamak, cem'etmek.
• Islah etmek.

dehver

• Cem'etmek, toplamak.
• Lokmayı büyük yapmak.

elb

• Sürmek. Reddetmek.
• Cem'etmek, toplamak.

eşhür-ül-hacc

• Hac ayları mânâsına gelen bu kelime; İslâmiyetten evvel Kâbenin tavaf edildiği; Şevval ve Zilka'de ile Zilhicce ayından da alınan 10 günle cem'an 70 günlük zamana verilen addır.

eşhuru'l-hac

• Hac ayları. Şevval, Zilkade ve Zilhicce'nin ilk on gününden ibaret olan cem'an 70 gün İslâm'dan önce de Araplar bu günlerde Kâbe'yi ziyaret ederlerdi.

fark

• Tasavvufta cem' denilen mertebeden sonra gelen bir makam. Buna cem'ül-cem' de denir.

hafs

• Toplama, cem'etme. Biriktirme.

haşır

• Toplayan, cem'eden, haşreden.

haşir / hâşir

• Haşreden, toplayan. Cem'eden.
• Hz. Peygamber'in (A.S.M.) bir ismi. Haşir meydanında bütün insanlar mübarek izlerinde haşr olup toplanacaklarından Delâil-i Hayrat'ta bu isimle mezkurdur.

haşr

• (Haşir) Toplanmak, bir yere birikmek.
• Toplama, cem'etmek.
• Kıyametten sonra bütün insanların bir yere toplanmaları. Allahın, ölüleri diriltip mahşere çıkarması. Kıyamet.
• Bir tohumun içinden büyük ağaçlar çıktığı gibi, her bir insanın acb-üz zeneb denilen bir nevi çekir

haşş

• Kat'etmek, kesmek.
• Toplamak, cem'etmek.
• Davara ot vermek.
• Ateş yakmak.

havz

• Cem' etmek. Bir şey ilâve etmek.

hayy

• Diri, canlı, sağ.
• Bir şeyi cem' ve ihraz eylemek.

hazen

• (Çoğulu: Hızân) Etin kokması.
• Toplamak, cem'edip yığmak.
• Gizlemek, saklamak.

hazevan

• Eti birbiri üstüne yığılıp cem'olmuş olan etli nesne.

hazm

• Cem'etmek, toplamak.
• Zaptetmek.
• Kast etmek.
• Bağlamak.
• Yumuşak yüksek yer.
• Sağlam re'y. Doğru ve kat'i karar.
• Basiretle hareket etmek.

hebş

• Cem'etmek, toplamak.
• Kazanmak, kesbetmek.

hesm

• Kaba yemek. Bütün bütün yutmak.
• Kesmek.
• Toplamak, cem'etmek.

hükre

• Cem'olmak, toplanmak, birikmek.
• Yiyecek maddelerini, pahalanacak diye saklamak.
• Azlığından bir yerde toplanan su.

iclab

• Cem'etmek, toplamak.
• Yoldaşlık etmek.
• Ardından çağırmak.
• "Gitsin" diye haykırmak.

iclihmam

• Toplanmak, cem'olmak.

ihşad

• (Halk) Birikme, toplanma, cem' olma.

ıhtiraf

• Cem'etmek, toplamak.

ihtişar

• Büyük kafalı olma, koca başlı olma.
• Toplanma, cem' olma.

ihvan

• ( kelimesinin cem'i) Kardeşler. Eş, dost.
• Sâdık arkadaşlar.
• Aynı mezheb veya tarikata mensub olanlar.

iltiyam

• Yaranın kapanıp iyi olması.
• Cem' olmak.
• Zemmolunmak.

intıva

• Dürülmek ve cem' olmak. Bükülmek ve katlanıp sarılmak.

itilaf

• Anlaşmak. Görüşmek. Uyuşmak. Muvafakat.
• Cem' olmak, birikmek.

izlaf

• Yakın etmek. Toplamak, cem' etmek.

kafş

• Yemekten lezzet alma, fazla yemek yemek.
• Pabuç.
• Cem'etmek, toplamak.

kar'

• (Çoğulu: Ekrâ) Cem'etmek, toplamak.
• Okumak, kıraat.

karmeşe

• Cem'etmek, toplamak.

karş

• Kesbetmek, kazanmak.
• Toplamak, cem'etmek.

kasm

• Kapa kapa yemek, bütün bütün yutmak.
• Kesmek.
• Cem'etmek, toplamak.
• İ'tâ etmek, vermek.

kaşm

• Yemek.
• Açlık.
• Cem'etmek, toplamak.

kass

• Cem'etmek, toplamak, biriktirmek.

kayyım

• İnsanları birbirine kardeşlikte ve sevgide bir araya toplayıp dünya ve âhirette necat ve iyilikler yolunda cem' edici olduğundan; bütün iyilikleri haseneleri toplayıcı ve muhtaçlara çok ihsan edici mânasında Peygamberimiz Resul-i Ekrem'e (A.S.M.) verilen bir isim.

keft

• Cem'etmek, toplamak.
• Sarfetmek, harcamak.
• Evmek.
• Katı katı sürmek.

kelseme

• Cem'olmak, toplanmak.

kelz

• Cem'etmek, toplamak.

kemsere

• Cem'olmak, toplanmak.
• Bazısı bazısına girmek.
• Yab yab yürümek.

ken'

• (Çoğulu: Kün'ân) Tilki eniği.
• Cem'etmek, toplamak.
• Yakın olmak.
• Mülâyemet.
• Alçaklık yapmak.
• Firar, kaçmak.

ketb

• Yazma.
• Toplama, cem'etme.
• Dikme.

kifat

• Cem'olmuş, toplanmış, biriktirilmiş.
• İçinde birşey toplanıp biriktirilen yer.
• Hızlı uçmak, gitmek.
• (Tekili: Küfv) Küfüvler, benzerler, eşler, denkler.

kitbe

• Kitabe yazmak. Zam ve cem'etmek. Artırmak ve biriktirmek.

kusur

• Noksanlık. Eksiklik. Noksan ve âcizlik. İhmal. Tedbirsizlik.
• Cem' olmalar.
• Pahalanmak.
• Eksilmek.
• Şiddetli olan şeyin yavaşlayıp sâkin olması.
• Bereketlenmek.
• İmtina', âciz olmak.
• Bir hesabın üstü. Artan kısım.
• (Tekili: Kasr) Kası

lakt

• Dermek, toplamak, cem'etmek.
• Ansızdan bir nesneye yetişmek.

lemm

• Parça parça şeyleri toplamak, cem' etmek.
• Islâh etmek.
• Bulduğu şeyi, haram helâl demeyip yemek.
• Şiddet ve meşakkat.
• Az şey.
• Konmak. Nâzil olmak.

lesb

• Vurmak.
• Yalamak.
• Yapışmak. Cem'etmek, toplamak.

ma'iyyet

• Berâberlik. Her an Allahü teâlâ ile berâber olma. Huzur, cem'iyyet, vilâyet-i Hâssa-i Muhammedî de denir.

maarız

• (Tekili: Muarraz) Bir sözü söyleyip başka bir şey murad etme ve cem' olmak, toplamak itibariyle ma'razlar, ta'rizler, adem-i tasrihler, sarahatsizlikler.

mecmu'

• Bütün, hepsi. Topluca. Yığılmış. Cem' olunmuş. Bir araya getirilmiş şey.

mel'eme

• Cem'etmek, toplamak.
• Terbiye etmek, düzeltmek, ıslâh etmek.
• Yara yırtığını bağlamak.

merkum

• Cem'olmuş, toplanmış, birikmiş.

meş'

• Kesbetmek, kazanmak.
• Toplamak, cem'etmek. Davar sağmak.

muaz ibn-i cebel

• (Ebu Abdurrahman el Ensarî) Ashâb-ı Kirâm arasında hürmetle yâd olunan büyük fakihlerdendir. Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm'ın sağlığında Kur'an-ı Kerim'i cem'edip ezberleyen bahtiyarlardandır. Peygamberimiz, "Kur'ânı, Muaz İbn-i Cebel'den alınız" buyurmuştur. 157 hadis rivâyet etmiştir. Ürdün

mücma'

• Cem' olma, toplanma.

müdehhar

• Biriktirilip cem' olunmuş, bir araya getirilmiş olan.

müdehhir

• Biriktirip toplayan. Cem'eden. Depo eden.
• Müdehhar mânasına da gelir.

muhassal

• Netice. Husule gelen. Tahsil olunan. Hâsıl olmuş bulunan. Toplanılmış, cem'olunmuş. Hülâsa. Sözün kısası.

mülteim

• (Le'm. den) İyileşen ve kapanan (yara).
• Cem'olucu, toplanan.
• Ulaşan, ulaşıcı.

müstecmi'

• Toplayan, cem'eden. Toplanan.

mütecemmi'

• (Çoğulu: Mütecemmiîn) (Cem'. den) Toplanan, yığılan, biriken, tecemmü' eden.

re'b

• Mantar.
• Toplamak, cem'etmek.
• Islah etmek, düzeltmek.

rekme

• Cem'olmuş, toplanmış.
• Yön, cânip.
• Parça, cüz'.

rezm

• Deve avazı.
• Gök gürlemesi.
• Cem'etmek, toplamak.

sarr

• Kesenin ağzını bağlamak.
• Hıfzetmek.
• Cem'etmek, toplamak.
• Yukarı kaldırmak.
• Zammetmek, artırmak.

şemel

• Perâkendelik, dağınıklık.
• Toplanmak, cem'olmak.
• Az nesne.

semm

• Cem' etmek, toplamak.
• İyi etmek.

şerc

• Kıç, dübür.
• Cem'etmek, toplamak. Birbiri üstüne yığmak.
• Fırka.
• Nev, cins.

sırm

• (Çoğulu: Esrâm-Esârım) Ağaçtan yemiş düşürmek.
• Ekin biçmek.
• Cem'olmuş beytler.

tadamm

• Bir yere cem'olmak, toplanmak.

tahabbüş

• Cem'olmak, toplanmak.

takallus

• Kısa olmak, kısalmak.
• Toplanmak, cem'olmak.

takmiş

• Cem'etmek, toplamak.

teakkür

• Cem'olmak, toplanmak.
• Açlık.

tecamu'

• Cima etmek.
• Toplanmak, cem'olmak.

teellüb

• Cem'olmak, toplanmak.
• Dağ keçisinin erkeği.

teessül

• Sermaye edinmek.
• Cem'etmek, toplamak.

tegavün

• Cem'olmak, toplanmak.
• Kötü işe yardım etmek, şer işe muâvin olmak.

tekavüs / tekâvüs

• Bir yere cem'olmak, yığılmak, toplanmak.
• Sıkışmak.

teke'kü'

• Cem'olmak, birikmek, toplanmak.
• Korkak olmak.

telakkut

• Cem'etmek, toplamak, biriktirmek.

telemlüm

• Cem'olmak, toplanmak, birikmek.

telfik-i mezahib

• Dinî bir mes'elede, hak mezheblerin aynı o mes'ele hakkındaki zıd görüşleri cem'etmekle bir mezheb yapmak. Bu zıd görüşlerle amel etmeyi caiz görür. Fukaha ise bu tarzı caiz görmemişlerdir.Tevhid-i mezahib ise: Hak mezheblerin mes'eleleri arasında, tercih yoluyla bazı mes'elelerini alıp bir mezheb y

temettu'

• (Çoğulu: Temettuât) Kazanma, kâr etme.
• Kâr, fayda, menfaat.
• Toplamak, cem'etmek.
• Mühlet vermek.
• Yoldaş olmak.

tereyyüb

• Cem'olmak, toplanmak, birikmek.

teşric

• Cem'etmek, birbiri üstüne yığmak.
• Kerpiçi yerinden ayırmak.

va'b

• Ulaştırmak, vardırmak.
• Toplamak, cem'etmek.

velm

• Ulaşmak, yetişmek.
• Toplanmak, cem'olmak.

vesk

• (Çoğulu: Evsük) Cem'etmek, toplamak.
• Altmış sa'.

yeleb

• Beyaz deve.
• Polat demir.
• Toplamak, cem'etmek.
• Deriden yapılmış cübbe, zırh ve gömlek.
• Kalkan.

yevm-i fasl

• İnsanların kısım kısım ayrıldığı ve davalarının halledildiği kıyamet günü. Bundan başka kıyamet gününe aşağıdaki isimler de verilir: Yevm-ül cem', yevm-ül cevab, yevm-ül cezâ, yevm-üd din, yevm-ül ahd, yevm-ül feza-ul ekber, yevm-ül haşr, yevm-ül hisâb, yevm-ül ivaz, yevm-ül karar, yevm-ül karia, ye

ze'zee

• Cem'etmek, toplamak.

zeyy

• Döndürmek.
• Toplamak, cem'etmek.