abdulhamid ll

• (mi: 1842-1918) 34' üncü Osmanlı Padişâhıdır. 33 yıl saltanatta kalmış olan bu şefkatli Sultan,İslâmiyete son derece bağlı idi. Yüksek bir siyaset adamı ve devlet işlerini bizzat takibeden bir zattı. Memlekette bolluk ve refahı te'min için çalıştı. (R.Aleyh)

asalet

• Temiz soyluluk. Soy sop temizliği. Köklülük.
• Rüsuh.
• Metanet. Necabet. Zâdegânlık.
• Kendi işi için bizzat ve kendisi nâmına hareket.
• Edb: Yazıda veya sözde bayağı tâbirlerin bulunmaması.

asaleten

• Vekil olmayış. Kendi işini kendi namına bizzat kendisi yapmak üzere. Kendi nâmına olmak üzere.

ashab-ı suyuf / ashâb-ı suyûf

• Bizzat harbe iştirak edip kılıçları ile cihad edenler.

ayn-ı zahir / ayn-ı zâhir

• Açıklık içinde, bizzat görünende.

ayn-ı zat-ı akdes / ayn-ı zât-ı akdes

• Bütün kusurlardan, çirkinliklerden, eksiklikten, benzer ve ortak edinmekten sonsuz derecede yüce olan Allah'ın bizzat kendisi.

ayn-ı zatı / ayn-ı zâtı

• Bizzat kendisi.

ayn-ı ziya

• Işığın kendisi, bizzat ışık.

bihakkalyakin / bihakkalyakîn

• Yaşayıp bizzat tecrübe edercesine bir kesinlikle.

bil'asale / bil'asâle

• Bizzat. Kendisi. Eli ile. Başkasını vâsıta etmeden. Asâleti ile.

• Bizzat.

bilfiil / بالفعل

• Gerçekten, yaparak, katılarak, bizzat. (Arapça)

binefsihi

• Bizzat, kendisi, kendisi ile.

bire'sihi

• Kendi başına, bizzat.

bizatihi / bizâtihî

• Bizzat, kendi başına, başlı başına.

cabir-ül-ensari / câbir-ül-ensarî

• Câbir Bin Abdullah El-Ensarî (R.A.) da denir. Meşhur sahabelerdendir. Bizzat Resul-i Ekrem'den (A.S.M.) ilim ve feyiz almış ve zamanında Medine-i Münevvere'nin müftüsü olmuştur. En çok hadis rivayetiyle meşhur olan altı sahabeden biridir. 1540 hadis rivayet etmiştir. 19 gazada hazır bulunmuştur. Hic

cemal-i zatiye / cemâl-i zâtiye

• Zâtî güzellik; bizzat kendinde taşıdığı güzellik.

cilve-i irade / cilve-i irâde

• İrâde ve kasdı gösteren tezahür ve tecelli. Cenab-ı Hakkın kendi bizzat isteği ve iradesiyle yaptığını gösteren oluş ve intizam, mükemmeliyet.

cilve-i zati / cilve-i zâtî

• Bir şeyin bizzat kendisine ait görüntüsü.

delalet-i zatiye / delalet-i zâtiye / delâlet-i zâtiye

• Kendi zatı ile, bizzat kendisini eserleri ile göstermek suretiyle olan delâlet, şahidlik.

• Kendi zatıyla, bizzat kendisini eserleriyle göstererek delil olması, şahitlik etmesi.

derece-i hakkalyakin / derece-i hakkalyakîn

• Bizzat yaşayarak kesin bilgi edinme derecesi.

ehl-i ihtisas ve müşahede

• Görünmeyen âlemlere ait hakikatleri bizzat gözleyen ve bu konuda uzmanlaşan kimseler.

emaneten

• Emanet yoluyla, emanet olarak.
• Bir resmî daire tarafından bizzat, ihale şeklinde ve iltizam suretiyle olmayarak.

fail-i mübaşir / fâil-i mübaşir

• Huk: Bir şeyi bizzat yapan kimse.

fail-i müessir / fâil-i müessir

• Etkin olan; iş ve fiili bizzat yapan.

farz-ı ayn

• Kişinin bizzat yapması gereken farz. Herkese farz olan.

ganimin / ganimîn

• Harbe bizzat iştirak edip, ganimet almağa hak kazanan muzaffer mücahidler.

gazve

• Din düşmanı olan cephenin üzerine taarruz. Muharebe. Cenk. Sefer. Din muharebesi. Gazve, gazivden alınmış olup cenk ve kıtal manasınadır. Düşmanla vuruşmak demektir. Siyer ıstılahında Gaza ve gazve tâbirleri Peygamber Efendimizin bizzat hazır bulunduğu muharebeye denir. Peygamber Efendimizin bizzat

• Peygamber Efendimizin (a.s.m.) bizzat katıldığı savaşlar.

hadis-i mütevatir / hadîs-i mütevatir

• Kizb üzerine ittifakları aklen tecviz olunmayan cemaatlerin birbirinden ve ilk cemaatin de bizzat Hazret-i Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâmdan rivâyet ettiği Hadis-i şeriftir..

hakikat-i nefsü'l-emriye

• Hakikatin (gerçeğin) bizzat kendisi; gerçekte var olan iş.

hakkalyakin / hakkalyakîn

• Bizzat yaşamak suretiyle, kesin bilgiye ulaşma.

hakke'l-yakin / hakke'l-yakîn

• Bilgi ve marifet mertebelerinin en yükseği, bizzat yaşayarak elde edilen bilgi, gerçeğin özünü kavramak.

hakku'l-yakin / hakku'l-yakîn

• Hakke'l-yakîn. Bilgi ve marifet mertebelerinin en yükseği, bizzat yaşayarak elde edilen bilgi, gerçeğin özünü kavramak.

harfi nazar / harfî nazar

• Varlıklara bizzat kendisini değil de san'atkârını, ustasını, sahibini tanıtan mânasıyla bakma.

hassa-i zatiye / hâssa-i zâtiye

• Birşeyin bizzat kendinde bulunan temel nitelik.

hazır ve nazır

• Bizzat bulunan ve gören.

hisbet

• İyiliği emr edip kötülükten alıkoymak husûsunda, hükûmet adamlarının bizzat işe karışıp gerekeni yapmaları. İhtisâb da denir.

hüsn-ü bizzat

• Bizzat güzel.

• Kendisi bizzat güzel olan.

hüsn-ü mücerred

• Gayr olsun olmasın bizzat güzel olan şey. Bazı âza veya çizgilerin mütenasib terkib ve tertibiyle hâsıl olan hüsün, hüsn-ü mücerred değildir. Şartları zâil olsa, hüsün de zâil olur. Fakat, vücud, hayat, iman gibi varlıklar hüsn-ü mücerreddir ve bizzat güzeldirler. Güzellikleri başka şeylere

huzur-u resul-i ekrem

• Allah'ın en şerefli ve değerli elçisi olan Hz. Muhammed'in (a.s.m.) bizzat huzuru.

ihtiyaren

• Bizzat isteyerek, irade ederek.

illet-i tamme / illet-i tâmme

• Herhangi bir şeyin var olması için lâzım gelen sebeblerin tamamı. Bu sebebler var olunca neticesinin vücuda gelmesi bizzarure ve bilvücub iktiza eder.

imkan-ı zati / imkân-ı zâtî

• Bir özelliğin bir şeyin bizzat kendisinde olma ihtimali, yani hiçbir yaratıkta ilâhlık ihtimali yoktur.

kab-ı kavseyn

• Cenab-ı Hakka en yakın olan makam; Peygamberimiz Miracda Cenâb-ı Hakla bu makamda bizzat görüşmüştür.

kàb-ı kavseyn

• Cenâb-ı Hakka en yakın olan makam; Peygamberimiz Miraçta bu makamda bizzat Allah'la görüşmüştür.

kasden

• Bizzat yönelerek.

kasti hüküm / kastî hüküm

• Bir şeyin bizzat kendisi hakkında "bu doğrudur veya yalandır" şeklinde verilen hüküm; bilerek, birinci derecede karar konusu.

kıyas-ı binnefs

• Nefsini misal alarak, nefsine kıyaslayarak. Bir şeyin bizzat kendini kıyas ederek yapılan kıyas.

kıyas-ı istisnai / kıyas-ı istisnaî

• Bir hükmün neticesinin aynı veya nakzı, mukaddemelerinden birinde bilfiil zikredilirse, ona kıyâs-ı istisnâi denilir. Başka bir tâbirle: Neticesi veya zıddı bizzat kendisinde zikredilen kıyas. "Eğer bu cisim ise, mutlaka bir yer tutar" gibi. Veya "Güneş doğmuş ise, gündüz olmuştur" gibi.

kıymet-i zatiye / kıymet-i zâtiye

• Bir şeyin veya bir kişinin bizzat kendisinde bulunan değer.

kudret-i zatiye-i ezeliye / kudret-i zâtiye-i ezeliye

• Sonsuz güç ve iktidarı bizzat kendinden olan, varlığının başlangıcı ve sonu olmayan Allah.

lazım-ı zati / lâzım-ı zâtî

• Birşeyin bizzat kendisinde zorunlu olarak bulunan ve ondan ayrılması düşünülemeyen şey; meselâ, sıcaklık ateşin lâzım-ı zâtîsidir.

lazıme-i zaruriye-i naşie-i zatiye / lâzıme-i zâruriye-i nâşie-i zâtiye

• Bizzat kendi zâtında var olan ve zâtından başka hiçbirşeyden kaynaklanmamış olan, bizzat kendisinde zorunlu olarak bulunan ve ondan ayrılması düşünülemeyen şey; meselâ "Sıcaklık, ateşin bizzat kendisinden kaynaklanan ayrılmaz zorunlu bir özelliğidir." denilebilir.

li-zatihi / li-zatihî

• Kendisi. Bizzat. Kendiliğinden.

liaynihi / liaynihî

• Aynı, kendisi, bizzat, kendisinden dolayı.

ligayrihi / ligayrihî

• Bizzat olmayan, başkası için.

lizatihi / lizâtihî

• Bizzat kendisi, kendisinin bir özelliği olarak.

• Kendisi, bizzat.

lüzum-u zati-i tabii / lüzum-u zâti-i tabiî

• Birşeyin bizzat kendisinde zorunlu olarak doğal bir şekilde bulunan ve ondan ayrılması düşünülemeyen şey; meselâ tam olmasa da "Ateşin lüzum-u zâti-i tabiîsi sıcaklıktır." denilebilir.

mahbub-u lizatihi / mahbub-u lizâtihî

• Zâtı itibariyle sevilen, bizzat sevilen.

mahbubetün lizatiha / mahbûbetün lizâtihâ

• Bizzat sevilen.

mahkum-u aleyh / mahkûm-u aleyh

• Bizzat kendisi üzerine hüküm binâ edilen (yani bu kaideyi şöyle açıklayabiliriz.

maksud-u bizzat / maksûd-u bizzât / مَقْصُودُ بِالذَّاتْ

• Bizzât kastedilen.

mana-yı ismi / mânâ-yı ismî

• Bir şeyin sahibine değil de, bizzat kendisine bakan ve kendisini tanıtan mânâsı.

mefhum-ı muhalif / mefhûm-ı muhâlif

• Lafızda zikredilmeyen mânânın, bizzat zikredilen mânâya, hükümde zıt olan mânâ. Mefhûm-ı muhâlif; Şâfiîlere göre, hüküm için sahîh, mûteber bir delîl olduğu hâlde, Hanefîlere göre böyle değildir.

mefhum-ı muvafık / mefhûm-ı muvâfık

• Lafızda (sözde) zikredilmeyen mânânın bizzat zikredilen mânâya hükümde uygunluğu.

meratib-i münkeşife-i meşhude

• Bizzat görerek açığa çıkmış mertebeler (k-ş-f;.

meşiet-i hassa-i ilahiye / meşiet-i hassa-i ilâhiye

• Allah'ın bizzat Kendi dileği.

meziyet-i zatiye / meziyet-i zâtiye

• Bir şeyin veya bir kişinin bizzat kendisinde bulunan meziyet ve değerli özellik.

mübaşeret

• Temas etme, bizzat ilgili olma, ilgilenme.

mucib-i bizzat

• Her şeyi yapmaya bizzat mecbur olan, Cenâb-ı Hakkın iradesini inkâr eden felsefî görüş.

müessiriyet

• Tesirlilik, bizzat fiil ve eseri yapan olma.

mümteni-un bizzat

• (Mümteniatün bizzât) Varlığı, vücudu hiç bir şekilde mümkün olmayan. Zâtı itibariyle imkânsız olan.

müşkil istiare

• Kapalı istiare; içinde "kendisine benzetilen"in bizzat yer almadığı ancak ona işaret edilen bir istiare.

müstakill-i bizzat

• Bizzat, başlı başına, tek başına.

müstehlik

• (Helâk. den) İstihlâk eden, satın aldığı şeyi bizzat kullanıp sarfeden, harcayan. Tüketici.

müttehid-i bizzat

• Bizzat müttehid, birleşik, tek vücut (ikisinin tek vücut olması dışarıdan bir vasıtaya bağlı değil).

naşie-i zatiye / nâşie-i zâtiye

• Bizzat zâtından çıkan ve zâtından başka hiçbir şeyden kaynaklanmamış olan.

necisü'l-ayn

• Bir şeyin bizzat kendisinin pis olması.

nefs-i hak

• Hak ve hakikatin bizzat kendisi.

nefs-i hizmet

• Hizmetin bizzat kendisi.

nevruz-u sultani / nevrûz-u sultânî

• Sultan nevruzu; Osmanlı Devletinde bizzat sarayın organize edip sultanın da katıldığı ve coşkuyla kutlanan bahar bayramı; 21 Mart.

re'sen

• Kendi başına, bizzat.
• Kimseye danışmadan. Müstakil olarak.
• Doğrudan doğruya.

şahs-ı isa / şahs-ı isâ

• Hz. İsa'nın bizzat kendi şahsı.

şahsen / شخصا

• Bizzet, kendisi. (Arapça)

saltanat-ı zatiye / saltanat-ı zâtiye

• Bizzat Kendisinin hükmettiği saltanat, egemenlik.

sarih tevatür

• Yalan üzerine birleşmeleri mümkün olmayan bir topluluğun bir hadîs-i şerifi, bizzat aynen aktarması.

tabii lüzum-u zati / tabiî lüzum-u zâtî

• Birşeyin bizzat kendisinde zorunlu olarak doğal bir şekilde bulunan ve ondan ayrılması düşünülemeyen şey; meselâ "Ateşin tabiî lüzum-u zâtîsi sıcaklıktır." denilebilir. Ancak gerçek lüzum-u zâtî Cenâb-ı Hakkın sıfatlarında vardır.

tebellüğ / تبلغ

• Alma. (Arapça)
• Tebellüğ etmek: Bizzat almak. (Arapça)

veçh-i ihtisas

• Hususi ve özel olarak, bizzat yönelme.

velayet

• Veli olan kimsenin hali. Velilik, dervişlik.
• Dostluk.
• Sadakat.
• Başkasına sözünü geçirmek. Bir şeye kudret cihetiyle bizzat mutasarrıf olmak.

zatında / zâtında

• Bizzat kendisinde.

zatiye / zâtiye

• Bizzat var olan öz nitelik; sıcaklığın, ateşin kendi zâtında var olması gibi.