abide

• Uzun müddet dillerde destan olup kalan beliye ve dâhiye.
• Bir milletin târihinde büyük bir değeri hâiz olan vak'a.
• Fesahat ve belâgatı dolayısıyle benzeri söylenemeyen şiir.
• Tarihte yüksek ve hâkim bir mevkide olan vak'aları veya büyükleri yaşatmak için yapılan bina.

amr ibn-ül-as

• Sahabe olup kumandanlıklarda ve valilikte bulunmuştur. Çok zeki ve belâgatlı bir zât olduğu söylenir. Vefatı (Hi: 43) tür.

ayn-ı belagat / ayn-ı belâgat

• Belâgatın ta kendisi.

bahr-i belağat / bahr-i belâğat

• Belâğat denizi.

belagat / belâgat

• Hitâbettiği kimselere göre uygun, tam yerinde, düzgün ve hakikatlı güzel söz söyleme san'atı. Muktezâ-yı hâle mutâbık söz söylemek.
• Belâgat, hem düzgün, hem yerinde söz söylemeyi öğreten ilmin de adı olur. Ve maani, beyan, bedi' diye üç kısma ayrılır. Bu gün Edebiyat denilen bilgiye,

belagat-füruş / belâgat-füruş

• Belâgat taslıyan. (Farsça)

belagat-ı arabiye / belâgât-ı arabiye

• Arab belâgati, edebiyatı.

belağat-i ayet / belâğat-i âyet

• Âyetin belâğati; düzgün, kusursuz, yerinde ve halin ve makamın icabına göre söz söyleme.

belağat-i eda / belâğat-i edâ

• Üslup ve ifadedeki belâğat.

belagat-i hakikiye / belâgat-i hakikiye

• Gerçek belagat.

belağat-i harika / belâğat-i harika

• Hayranlık verici belâğat.

belagat-i ifade / belâgat-i ifade

• Anlatma ve ifade etmedeki belâgat.

belağat-i irşadiye / belâğat-i irşadiye

• Doğru yolu gösteren belâğat.

belagat-ı kur'aniye / belâgat-ı kur'âniye

• Kur'ân belâğatı, Kur'ân'ın güzel ve yerli yerinde ve muhatabın hâline uygun anlatımı.

belagat-i kur'aniye / belâgat-i kur'âniye

• Kur'ân'ın belâgati.

belağat-ı kur'aniye / belâğat-ı kur'âniye

• Kur'ân'ın kendine has belâğatı.

belağat-i kur'aniye / belâğat-i kur'âniye

• Kur'ân'ın kendine has belâğati.

belağat-i maneviye / belâğat-i mâneviye

• Mânevî belâğat.

belagat-ı mu'cizekarane / belâgat-ı mu'cizekârâne

• Mu'cizeli belâgat.

belağat-i mu'cizekarane / belâğat-i mu'cizekârâne

• Mu'cizeler gösteren belağat.

belagat-ı nazm / belâgat-ı nazm

• Nazmın belâgati; tertip ve dizilişteki kusursuzluk.

belagat-i nazm / belâgat-i nazm

• Nazmın belâgati; tertip ve dizilişteki kusursuzluk.

belagat-i nazmiye / belâgat-i nazmiye

• Dizilişe ait belâgat; şiirin düzgün, kusursuz, yerinde, hâlin ve makamın icabına göre söylenmesi.

belagat-pira / belâgat-pirâ

• Belâgata süs veren. Süslü ve belâgatlı konuşan.

belağatçe

• Belâgat ilmine göre.

beliğ / belîğ

• Edb: Belâgatli kimse. Meramını tamamen, noksansız ve güzel sözlerle anlatmağa muktedir olan.
• Kâfi derecede olan. Yeter olan.

• Belagâtçi; belâğat ilminin inceliklerini bilen, maksadını noksansız ve güzel sözlerle anlatabilen kimse.

beliğ-i mukni / beliğ-i muknî

• İkna edici belâgatçi, edip.

beyan

• İzah. Açıklama. Anlatma. Açık söyleme.
• Öğretme.
• Fesahat ve belâgat.
• Edb: Belâgat ilminin hakikat, mecaz, kinâye, teşbih, istiâre gibi bahislerini öğreten kısmı.
• Söz olsun, iş olsun; vukû' bulan şeyden murad ne olduğunu o şey ile alâkası ve münâsebeti bulunan b

beyan ilmi / beyân ilmi

• Belâgat ilminin,hakikat, mecaz, kinaye, teşbih ve istiare gibi konularından bahseden bölümü.

• Düzgün ve yerinde söz söyleme yolunu öğreten belâgat ilminin teşbîh (benzetme), mecâz, kinâye gibi konularını anlatan ilim.

bülega

• (Tekili: Belig) Beliğ olanlar, Belâgat sâhipleri. Belâgat ilmi mütehassısları. Edebiyatçılar.

• Belâğatçiler, edebiyatçılar.

büleğa / büleğâ / بلغاء

• Belâgatçılar; belâgat ilminin inceliklerini bilen söz ve ifade uzmanları.

• Belagat sahipleri. (Arapça)

bülega-i ulema / bülegâ-i ulemâ

• Belagat bilginleri ve âlimler.

bülega-yı arab

• Arap belâğatçıları, edebiyatçıları.

büleğa-yı muanidin, hasidin / büleğâ-yı muânidîn, hâsidîn

• İnatçı, kıskanç belâgatçiler.

delail-i i'caz / delâil-i i'câz

• Kur'ân'ın mu'cizeliğini gösteren deliller (Kur'ân'ın mu'cizeliğini ispat eden Abdülkahir Cürcânî'nin belâgat ilmine dair eserine telmih vardır.).

derece-i belağat / derece-i belâğat

• Belâğat derecesi.

ders-i belagat / ders-i belâgat

• Belâgat dersi; sözün düzgün, kusursuz olarak hâlin ve makamın icabına göre söylenmesini öğreten ders.

duhat-ı belagat / duhât-ı belâgat

• Belâgat ilminin dahileri.

ehl-i belagat / ehl-i belâgat

• Belâgatçılar.

erbab-ı belagat / erbab-ı belâgat

• Belagatçılar; sözü düzgün, kusursuz, hâlin ve makamın icabına göre söyleme san'atını bilenler.

erbab-ı belağat

• Belağatçılar; belağat ilminin inceliklerini iyi bilen söz ve ifade uzmanları.

esrar-ı belagat / esrar-ı belâgat

• Belâgatın sırları.

esrarü'l-belaga / esrarü'l-belâga

• Abdülkâhir-i Cürcânî'nin, belâgat hakkında bir eseri.

esrarü'l-belagat / esrarü'l-belâgat

• Abdülkâhir-i Cürcânî'nin, belâgat hakkında bir eseri.

fenn-i bedii / fenn-i bedîi

• Sözün güzel olması usûl ve kaidelerinden bahseden belâgat ilminin bir bölümü.

fenn-i belağat / fenn-i belâğat

• Belâğat ilmi.

fenn-i beyan / fenn-i beyân / فَنِّ بَيَانْ

• Belağat ilminin bir meramı anlatma yollarını gösteren dalı.

fenn-i beyan ve maani / fenn-i beyan ve maânî

• Belâgatin iki bölümü olan beyan ve mânâ ilimleri.

ilm-i belagat / ilm-i belâgat

• Belâgat ilmi.

ilm-i belağat / ilm-i belâğat

• Belağat ilmi.

ilm-i beyan / ilm-i beyân

• Belâğat ilminin, hakikat, teşbih, istiâre, mecaz, kinâye kısımlarından bahseden kısmı.

• Belâgat ilminin, yâni edebiyatın, hakikat, teşbih, istiâre, mecaz, kinaye kısımlarından bahseden ilim dalıdır.

• Belâgât ilminin hakîkat, mecaz, kinâye, teşbîh (benzetme) ve istiâre gibi konularından bahseden ilim.

ilm-i meani / ilm-i meânî

• Meânî ilmi, belagat.

ilm-i nahiv ve beyan

• Dilbilgisi ve belâğatın hakikat, mecaz, kinâye, teşbih ve istiâre gibi konularını öğreten ilim dalı.

inde'l-büleğa

• Belâgat âlimleri yanında.

intizam-ı belağat / intizam-ı belâğat

• Belâğatin intizam ve düzenliliği.

istidad-ı belagat / istidad-ı belâgat

• Belâgat kabiliyeti.

izhar-ı belagat / izhar-ı belâgat

• Belâgat gösterme.

kaide-i beyaniye / kaide-i beyâniye

• Belâgat ilminin bir dalı olan ve teşbih, istiâre, mecaz, kinâye gibi konuları ele alan beyân ilminin bir kuralı.

kanun-u belağat / kanun-u belâğat

• Belâğat kanunu.

kelam-ı beliğ / kelâm-ı belîğ

• Belâgatli söz; açık ve kusursuz ifade.

letaif-i belağat / letâif-i belâğat

• Belâğattaki incelikler, ifadelerdeki edebî güzellikler.

lisan-ı beliğane / lisân-ı beliğâne

• Belâgatli dil, maksadı muhatabın hâline tam bir uygunluk içinde anlatan dil.

lisan-ı nahvi / lisan-ı nahvî

• Arapçanın bir vasfı; intizam ve kaidelere, düsturlara bağlı belâgatlı dil.

maani / maanî

• (Tekili: Mâna) Mânalar.
• Belâgatın üç şubesinden biri. Lafzın muktezâ-yı hâl ve makama uygunluğuna mahsus bir ilim adı.

mahz-ı belagat / mahz-ı belâgat

• Her yönüyle belâgatlı olan, tam yerinde ve tam şartlara uygun söz söylemek.

mertebe-i belağat / mertebe-i belâğat

• Belâğat derecesi.

meziyet-i belagat / meziyet-i belâgat

• Belâgatin üstün özelliği.

meziyet-i belağat / meziyet-i belâğat

• Belâğatın meziyeti, üstün özelliği.

mübelliğ-i beliğ

• Noksansız ve belâgatli bir şekilde tebliğ eden.

mukteza-yı belağat / mukteza-yı belâğat

• Belâğatın gereği.

münasebet-i belağat / münasebet-i belâğat

• Belağattaki münasebet, uygunluk.

nakş-ı belagat / nakş-ı belâgat

• Belâgat nakşı.

natıka

• (Nutk. dan) Düşünüp söylemek hassası. Fesahat ve belâgatta söyleme kuvveti. Talâkat-ı lisan, güzel konuşabilme kabiliyeti.

nazar-ı belagat / nazar-ı belâgat

• Belâgat ilmine göre.

nazar-ı belağat / nazar-ı belâğat

• Belağat ilmine göre.

nükte-i belagat / nükte-i belâgat

• Belâgat nüktesi, ifade inceliği.

nükte-i belağat / nükte-i belâğat

• Belâğat inceliği.

nur-u belagat / nur-u belâgat

• Belâgat nuru, ışığı.

rekaket

• Kekeleme, dil tutukluğu.
• Sözün kusurlu oluşu. Belagattan mahrum olmak.
• Zayıf ve ince olmak, yufka olmak.
• El ile cismin hacmi ve cüssesini anlamak için yoklamak.
• Gevşeklik, zayıflık, dermansızlık.

san'at-ı belagat / san'at-ı belâgat

• Belâgat san'atı.

san'at-üt tedelli

• İlm-i belagatın bir kaidesi. En âlâdan başlayıp ednaya doğru gitme, yukarıdan aşağıya inme san'atı.

sanatüttedelli / sanâtüttedelli

• Muhatabın söyleneni anlayabilmesi için onun seviyesine inme mânâsında belagat ilminde bir sanat türü.

şiddet-i belagat / şiddet-i belâgat

• Belâgatın en üst seviyesi.

şiddet-i belağat / şiddet-i belâğat

• Belağatın kuvvetliliği, etkinliği.

silak

• Diş dibinde olan kabarcıklar.
• Belâgatla okuyan hatip.

tabiat-ı belagat / tabiat-ı belâgat

• Belâgat ilminin kendine mahsus şekil karakteri ve mizacı.

tarik-i belagat / tarik-i belâgat

• Belâgat yolu, maksada ve hâle uygun düzgün ve güzel söz söyleme yöntemi.

tarz-ı belağat / tarz-ı belâğat

• Belâğat tarzı.

temasil-i belagat / temasil-i belâgat

• Belâgat abideleri.

tevafukat-ı belagat / tevafukat-ı belâgat

• Belâgat kuralları gözetilerek yazılmış ifadeler arasındaki uyum.

timsal-i belagat / timsal-i belâgat

• Belâğat örneği, sembolü.

ulum-i ibtidaiyye / ulûm-i ibtidâiyye

• Âlet ilimleri; ana ilimleri öğrenmek için yardımcı olan sarf, nahiv, belâgat, mantık vs. gibi ilimler.

ulum-u aliye / ulum-u âliye

• (Âlet. den) Âlet ilimleri. (Gramer, sarf, nahiv, belâgat ve mantık gibi.)

umera-i belagat / umera-i belâgat

• Belâgat ilminde ileri gelen ve yön veren uzmanları, prensleri.

umera-yı belagat / umera-yı belâgat

• Belâgat ilminin emirleri, ileri gelenleri.

unsur-u belagat / unsur-u belâgat

• Belâgat unsuru, Muhâkemât'ın ikinci makâlesi.

unsuru'l-belagat / unsuru'l-belâgat

• Belâgat maddesi; belâgatin esaslarını ele alan bölüm.

üslub-u belağat / üslûb-u belâğat

• Belâğat üslûbu, tarzı.

zemahşeri / zemahşerî

• (Hi: 467-538) Türkistan'da Harzem'in Zemahşer köyünde doğdu. Hanefî fukahasındandır. Fevkalâde iktidar ve faziletine rağmen bir zamanlar itikadça Mu'tezile'den olmuştu. Meşhur bir ilm-i belâgat âlimidir.

zemzeme-i belağat / zemzeme-i belâğat

• Belâğat nağmesi.