işaret-i nass / işâret-i nass

• Nassın (âyet-i kerîme ve hadîs-i şerîfin) görünen mânâsından başka, ayrıca maksûd olmayan, kastedilmeyen bir mânâyı da bildirmesi.

a'raz / a'râz

• Varlıkta kalabilmesi için başka bir şeye muhtâc olan hâssalar (özellikler), sıfatlar. Araz'ın çokluk şeklidir.

abd-i aziz

• İzzetli kul, Allah'tan başkasına müracaat etmeyen ve minnet duymayan kul.

aborda

• İtl. Deniz teknelerinin rıhtıma, iskeleye veya başka bir tekneye yanlamasına yanaşması.

abr

• Rüya tabir etmek. Düş yormak.
• Yaş akıtmak. Sudan veya başka yerden geçmek.
• Söylemeden bir şeyi düşünmek.

acem

• Arap milletinden olmayan başka milletler.

acir

• Elindekini başkasına kiralayan. Kiraya veren.

aciyy

• (Çoğulu: Acâyâ) Anası öldüğünden, başka kimsenin sütüyle beslenen çocuk.
• Anası sütünü vermeyip yemeği öğrettiği çocuk.

ada

• Gr : Kendinden sonra gelen ismi cerreder. Harf-i cerr'dir. "...den başka, ...den gayrı" mânasına gelir.

adaptasyon

• Tatbik etme işi. Bir şeyin bir başkasına göre ayarlanması. Bir canlının, yaşadığı muhite uyması işi. (Fransızca)
• Yabancı dilde yazılmış bir eseri yerli adlar ile ve yerli hayata uydurarak çevirme. (Fransızca)

adva

• Hastalık başkasına bulaşmak.

agyar

• Yabancılar. Başkaları.
• Rakipler.

ağyar / ağyâr

• Başkaları, diğerleri.

• Başkaları, düşmanlar, yabancılar.

• Başkalar, yabancılar.

ahar / âhar

• (Aher) Gayrı, başkası. Diğeri.

• Diğeri, başkası.

• Başkası, diğeri, yabancı.

• Başkaları, diğerleri.

ahdname / ahdnâme

• Devlet başkanının emriyle, bâzı devlet, topluluk ve şahıslara özel haklar tanımak maksadıyle hazırlanan belge.

aher / âher / آخر

• Başka, diğer, gayrı.

• Diğer, başka.

• Başka, diğer.

• Başka, diğer. (Arapça)

aheri / âheri

• Diğerini, başkasını.

akabe

• (Çoğulu: Akabât) Bâdire. Sarp ve çıkılması müşkül yokuş.
• Tehlikeli geçit. Dar ve iki tarafı pusu yeri olan boğaz.
• Muhatara, tehlike.
• Hastalığın veya başka bir halin en tehlikeli ve korkulur süresi.
• Kızıldenizin kuzey ucunda, Süveyş'in doğu tarafında bulunan da

aki

• (Akk. dan) İsyan eden, başkaldıran, âsi.

akref

• Anası Arabdan babası başka milletten olan kimse.

aks-ül amel

• İstenilen şeyin zıddı hasıl olması. Tersine oluş. (Reaksiyon)
• Edb: Edebi san'atlardandır. Bir cümle veya mısrânın altını üstüne getirmekle, başka bir cümle veya mısrâ yapmaktır. Pertev paşanın: "Her düzün bir yokuşu, her yokuşun bir düzü var." mısrâında olduğu gibi.

alamet-i mümtaze ve farika / alâmet-i mümtaze ve fârika

• Başkalarından üstün ve ayrıcalıklı olduğunu gösteren işaret.

alem / âlem

• Allahü teâlâdan başka her şey, Allahü teâlânın yarattığı şeylerin hepsi, kâinât, varlıklar.

alem-i kebir / âlem-i kebîr

• İnsandan başka bütün mahlûkât, kâinat ve içindekiler.

allah bes baki heves / allah bes bâkî heves

• Allah yeter, başkası gelip geçici istektir, hevestir.

allahü la ilahe illa hu / allahü lâ ilâhe illâ hû

• "O Allah ki, Ondan başka ilâh yoktur".

allam / allâm

• En çok bilen, her şeyi hakkı ile bilen. (Cenâb-ı Hakka mahsus bir sıfat olup, başka mahluka denemez.)

almanak

• Kitab biçiminde bir çeşit takvimdir. Senenin bölümlerinden başka bayram, yıldönümü gibi muayyen günleri gösterir; ayrıca astronomi, meteoroloji, istatistik bilgiler de verir. (Fransızca)

aluk

• Arzu.
• Kendi yavrusundan başka yavruyu emzirmek isteyip yine burnuyla koklayıp emzirmeyen deve.
• Devenin otladığı ot.
• Süt.

aman-name

• Bir şahsa iltimas yapması için, başka bir kimseye hitaben yazılan pusula, yazı. (Farsça)

ambargo

• Bir para veya malın kullanılması veya başka bir yere götürülmesi ya da bir geminin bulunduğu limandan ayrılması yasağı.

ankebut suresi

• Kur'an-ı Kerimin yirmidokuzuncu suresidir. Mekkidir. (Allahtan başkasına güvenenlerin, dünyayı avlamak için kurdukları teşkilâtını bir örümcek ağına benzeten, örümcek meseli zikrolunan bir suredir.)

antropomorfizm

• Sosy. İnsan şeklinde putlara inanma ve tapma esasına dayanan batıl bir din. Allah'ı insan vasıflarıyla tasavvur eden dinî inançlar da antropomorfizm'in başka kılıkta görünüşleridir. Meselâ aslı bozulmuş Musevilik ve Hıristiyanlıkta Allahın insan şeklinde düşünülmesi antropomorfizm denilen putperestl

araz

• İşaret, alâmet.
• Tesadüf.
• Kaza, felaket.
• Kendi kendine vücut bulmayıp başka bir cevherle meydana gelen hal ve keyfiyet.

arazi-i uşriyye / arâzi-i uşriyye

• Mahsûlünden (ürününden) uşur denilen zekatın alındığı topraklar. Müslüman devletlerde harb ile alınıp gâzîlere (askerlere) taksim edilen veya isteyerek İslâm'ı kabûl edenlerin ellerinde bırakılan yâhut devlet reisinin (başkanının) izni ile müslümanlar tarafından işlenip faydalanılır hâle getirilen m

arif / ârif

• Bilen, tanıyan, ilim ve irfân sâhibi.
• Allahü teâlânın rızâsını kazanmış, O'ndan başkasının sevgisini kalbinden çıkarmış, tasavvufta yetişip, kemâle ermiş velî zât. Ârif-i billah da denir.
• Mütehassıs olduğu ilmi, zorlanmadan tatbik eden, kullanabilen kimse.

ariye

• (Ariyet) Geri verilmek üzere alınan, iğreti. Bir kimsenin geri almak üzere, karşılıksız olarak başkasının faydalanmasına terk ettiği mal. Kullanılmak üzere alınan emanet mal.

arız / ârız

• Sonradan olan şey. Bir şeyin zâtına ve hakikatına ait ve lâzım olmayıp başka bir varlıktan bazan vâki ve kaim olan. Takılan. Yapışan.
• Bir şeyi arz ve takdim edici olan.
• Kalın ve geniş bulut.
• Ön dişlerin haricindeki onaltı dişin herbiri.
• İnsanın yanağı.

arzu-yu merhamet

• Başkalarına merhamet etme, şefkat ve acıma arzusu.

arzu-yu tahkir

• Başkalarını aşağılama arzusu.

asalak

• Başka hayvan veya bitkilerin üstünde yaşayan ve onlara zarar veren hayvan veya bitki. Parazit.
• Mc: Başkalarının sırtından geçinen kimse.

asi / âsî

• İsyan eden, başkaldıran.

aşık-ı didar-ı pak / âşık-ı didâr-ı pâk

• Temiz yüzün âşıkı.
• Edb: Evvelce ordularda, kışlalarda, köy odalarında ve mahalle kahvelerinde gerek kendinin, gerek başkalarının sözlerini sazla dile getiren kimse; halk şâiri.

asliyyet

• Asl'ın hususiyeti ve hâli. Hususilik, mümtaziyet, seçkinlik.
• Başka şeyler karışmamış olan bir şeyin ilk hali.

asr

• (Asır) Bir devrelik zaman.
• İkindi vakti.
• Zamanın bir cüz'ü.
• Konuşan kimselerin başkaları ile beraber yaşadığı müddet.
• Yüz yıl.
• Eskiden bazılarınca kırk, elli veya altmış yıllık müddet.
• İnsanın ortalama yaşayış zamanı.
• Gece ve gündüzden

ater

• Arap kadınlarının misk ve başka güzel şeylerle yoğurup, boyunlarına taktıkları gerdanlık.

atmosfer

• Dünyanın çevresini kuşatan 100 km. kalınlığında, çeşitli gazlardan meydana gelen gaz tabakası. Başka gök cisimlerini kuşatan gaz tabakalarına da atmosfer denir.
• Bir yerdeki mânevi hava.
• Basınç birimi. 0 derecede 76 cm. yükseklikteki bir civa sütununun 1 cm. karelik alan üzeri

avret

• İslâmiyet'te akıllı ve bâliğ (ergen ve evlenecek yaşa gelmiş) olan kimsenin namaz kılarken açması veya her zaman başkasına göstermesi ve başkasının bakması haram (günâh) olan yerleri.
• Kadın, hanım.

ayat-ı saire / âyât-ı sâire

• Diğer, başka âyetler.

baği / bâğî

• İdareye başkaldıran.

• Âsî. Haksız olarak devlet başkanına isyân eden. Çoğulu buğât'tır.

baki / bâki

• Ebedî, dâimî. Sonu gelmez. Ölmez.
• Sonsuz.
• Cenab-ı Hak.
• Artan. Geri kalan.
• Bundan başka.

bast-ı özür etmek

• Bir hata işleyerek başkalarına da nümune olmak, aynı hatayı işlemelerine zemin hazırlamak.

batar

• Çok kibirlenme, gururlanma.
• Haksızlık etme. Başkasının hakkını çiğneme.
• Çok sevinme.

bede'

• Başlayış. Başlama. Bir şeyi başkasından evvel işlemek.

bedel

• (Çoğulu: Bedelât) Elde ve ayakta olan zahmet ve ağrı.
• Karşılık. Bir şeyin yerine verilen ve yerini tutan şey. İvaz.
• Başkasının adına hacca giden.
• Gr: Söz esnâsında bir şeyi sıfatı veya vasfı ile beraber söylersek ve fakat kasdımız o şeyin vasfı veya sıfatı değil de zâ

• Bir şeyin yerini tutan, yerine geçen; başkasının yerine iş yapan kimse.

• Değer, kıymet.
• Başkasının parası ile onun yerine hacca giden kimse yerine geçen.

beden

• (Çoğulu: Ebdân) Gövde, vücut, ten.
• Vücudun kol, bacak ve baş gibi ayrıca kısımlarından başka diğer merkezi kısmı.
• Ağacın dal ve budaktan başka olan kısmı, kütük.
• Kale bedeni.

bedii kıraet / bedîî kıraet

• Mantıki kıraet şartlarına riâyet ettikten başka rikkat mevkiinde sesini indirmek, şiddet makamında yükseltmek -acemi aktör tavrı takınmaksızın- mevzuu ses ve işaretle canlandırmaktır.

behişt-i gına / behişt-i gınâ

• Cenab-ı Hak'tan başka hiç kimseye minnet etmeden hâsıl olan saadet, cennet. Gına ve istiğnânın cenneti.

behm

• Çok siyah olan şey. Rengi başka renkle karışık olmayan nesne.

belagat-ı i'caz ve icaz / belâgat-ı i'câz ve îcâz

• Bir mânâyı az sözle ve başkasının yapmaktan aciz kalacağı mükemmellikte, tam yerinde ifade etme san'atı.

ben

• (Bak: Ene) t. Psk: Şuurlu kişiliğimiz. Başlangıçta çocuğun benliği şuurlu değildir. Kendisini başkasından ayıramaz. Fakat canlı olarak ihtiyaç ve istekleri vardır. Benin bu şuursuz haline "alt ben" denir. Kendisi ile başkası arasındaki farkı anlamaya, münasebetler kurmaya, düşünmeğe başlayınca şuurl

betil

• Hz. İsa'nın (A.S.) anası olan Hz. Meryem'in lâkabı.
• Salkımları sarkmış ağaç.
• Nehirlerdeki akıntılar.
• Ağacın gövdesinden veya ana ağaçdan ayrılıp başka kök salan fidan.

bey'-i mevkuf / bey'-i mevkûf

• Aslı ve sıfatı sahîh ise de başkasının hakkı karışan alış-veriş.

beyan-ı mu'ciz / beyân-ı mu'ciz

• Mu'cizevî açıklama; açıklamaları mu'cize olan ve bir benzer açıklamayı yapmaktan başkalarını âciz bırakan Kur'ân'ın beyanı.

beyt-ül makdis

• Mukaddes ev. Beyt-ül Mukaddes de denir. Çok eskiden Peygamberlerin inşâ ettikleri kudsî mâbet. Bir ismi de Mescid-ül Aksâdır.
• İnsanın, Cenab-ı Hak'tan başka kimse ile tatmin olmayan kalbine de aynı isim verilir.

bi'at / bî'at

• Sözleşme, söz verme, teslimiyet.
• Devlet başkanı durumunda olan kimseye, senin başkanlığını, idâreciliğini kabûl ettim, iyi ve faydalı her sözüne itâat edeceğim, şeklinde söz vermek, bağlılığını bildirmek.

bidal

• Bir şeyi başka diğer bir şeyle değiştirme, tırampa etme.

bil'asale

• Bizzat. Kendisi. Eli ile. Başkasını vâsıta etmeden. Asâleti ile.

bilfiil

• Sırf kendisi. Kendi çalışması ile. Başkası karışmadan.

bilvasıta müteharrik

• Bir başka unsur aracılığıyla harekete geçen.

bizatihi kaim / bizatihî kaim

• Varlığı başka bir sebebe bağlı olmayan, kendi zâtıyla var olan.

borç

• Bir kimsenin başka birine bir şey yapmasını veya vermesini gerekli kılan yükümlülük.

brahma dini / brahma dîni

• Hindistan'da mîlâddan asırlarca önce ortaya çıkmış, Allahü teâlânın varlığına inandığı gibi, başka tanrıları (ilâhları) da kabûl eden ve bütün peygamberleri inkâr eden bozuk yol ve inanış.

bundan maada / bundan mâada

• Bundan başka, bunun yanısıra. (Türkçe - Arapça)

büyü

• Cin gibi manevî varlıklar aracılığı ile insan veya başka varlıklar üzerinde etki meydana getirme işi. Dinimiz büyücülerin şerrinden, kötülüklerinden Allah'a sığınmamızı emreder. Müslüman büyücülük yapmaz.

büzürg

• (Çoğulu: Büzürgân) Cesim, kebir, azîm, büyük, ulu. (Farsça)
• Reis, baş, başkan, şef. (Farsça)
• Türk musikisinde bir mürekkep makamın adı. (Farsça)

cadib

• Kusur görücü. Başkalarının noksan taraflarını gören.

çağrışım

• Psk: Bir idrakla kazanılan bir fikrin başka bir idrak (algı) ile kazanılan fikir arasında bağıntı kurulması, birinin diğerini hatıra getirmesidir. Bu bağıntı zaman ve mekânda yakınlık, benzerlik ve zıdlık sebebiyle kurulur. Sevap deyince günahın; abdest deyince namazın; Cennet deyince Cehennem'in de

cah-ı masiva / câh-ı mâsiva

• İtibar, makam, mevki gibi Allah'tan başka, dünya ile alâkalı şeyler ve onların oluşturduğu tehlike çukuru.

çapulcu

• Başkasının malını çalan, talan edip yağmalayan.

casus

• (Çoğulu: Cevâsis) Hafiye. Gizli sırları haber veren. Kendi asıl şahsiyetini gizleyip, kendini iyi şahsiyet şeklinde göstererek ve gizli yollarla bir devletin askeri, siyasi ve mâli durumlarına dair haberleri başka bir devlet menfaatına olarak toplayıp bildiren kimse.

cebr-i mafat / cebr-i mâfat

• Kaybedilen bir şeyin yerine başka bir şey bularak, onunla avunma.

cedh

• Bir şeyi başka bir şeyle karıştırmak.
• Sütü su ile karıştırmak.

cehennem

• Allah yerine, tabiat, madde, sebepler vb. yaratılmış şeyleri ilâh kabul eden; Allah'a kul olacaklarına, arzularına ve heveslerine, başka insanlara ve mahlukata kul olanların işledikleri cürüm ve suçtan dolayı İlâhi adaletle ceza görecekleri yer. Cehennem'in varlığını bütün geçmiş peygamberler ve onl

cehş

• Medet edişmek. Başka kimseye sığınıp arkalanmak.

cela' / celâ'

• Gurbete düşmek, memleketinden ayrı olmak. Şehrinden ve meskeninden çıkmak.
• Başkalarını çıkarmak.
• Açık haber.
• Ruşen olmak, parlamak.

cem'iyyet

• (Cemiyet) Topluluk, birlik. Hey'et.
• Bir yere cem' olma.
• Mânevi birlik teşkil eden cemaat.
• Huk: Kazanç paylaşmaktan başka bir maksadla, ikiden ziyade şahsın ilim ve mâlumâtlarını ve faaliyetlerini devamlı bir şekilde birleştirmek suretiyle bir esas nizamnameye müstenid

cemal / cemâl

• Güzellik.
• Allahü teâlânın lütuf ve rızâ sıfatı.
• Zât, yüz.
• Çirkinliği gidermek, vakar sâhibi olmak ve şükr etmek için nîmeti göstermek. Çirkinliğe, başkalarının iğrenmelerine, hakâret etmelerine sebeb olacak şeyleri yapmamak, bunları gidermek.

cerh

• Yara.
• Baş ve yüzden başka uzuvlardan birisini yaralamak.
• Bir kimseye söğmek. Taan etmek. Sözle gönül incitmek.
• Birisinin fikrini çürütüp kabul etmemek.
• Şahid, yalancı ve fâsık olduğundan dolayı mahkemede hâkimin şâhidin şehâdetini reddetmesi.
• Kesb u kâ

cevanib-i saire / cevânib-i sâire

• Diğer yönler, başka taraflar.

cevdet

• İyilik. Güzellik. Kusursuzluk.
• Bir kimsenin, başkasının işini güzelce ve kusursuz olarak yapması.
• Cömertlik.
• Susuz olma.

cevher

• Bir şeyin özü, esası.
• Kıymetli taş.
• Çelik üzerindeki nakış.
• Edb: Noktalı harf.
• Yalnız noktalı harflerin ebcedîsi hesab edilerek yazılan manzum tarih.
• Harflerin noktası.
• Fls: Varlığı kendinden olan, var olmak için kendi dışında başka birşeye muh

• Varlığı için başkasına muhtaç olmayan.
• Bir şeyin özü.

• Mâhiyet, asıl, öz. Varlıkta kalabilmesi için başka bir mahlûka muhtâc olmayan, kendi kendine varlıkta kalabilen.

ceyyid

• Başka mâdenle karışım hâlinde basılmış altın ve gümüş paralardan, karışımında altın ve gümüş miktârı fazla olanlar.

cibt ve tagut

• Haç ve put. Allah'tan başka canlı cansız mabut edinilmiş şeyler.

çığır

• t. Yeni açılan patika yolu.
• Ayak izi ile karlı yerde açılan yol.
• Başkalarının da uyabileceği yeni bir tarz ve yol.
• Çığın açtığı iz, yol.

cihan-salar / cihan-sâlâr

• Cihanın başkanı, büyüğü ve kumandanı olan, padişah. (Farsça)

cism

• Boşlukta yer kaplayan şekil almış veya başka bir şekle giren madde.
• Beden, vücûd.

cülube

• Başka yerden satmaya getirilen şey.

cülul

• Kişinin, yerinden başka yere çıkması.

cumhuriyet

• Devlet başkanı yönetilenler tarafından seçilen yönetim biçimi.

cüz'i-yi müşahhas / cüz'î-yi müşahhas / جُزْئِي يِ مُشَخَّصْ

• Şahsı belirli olup başkalarıyla ortaklık kabûl etmeyen şey.

cüz'iyyat

• Cüz'î olan şeyler. Ufak tefek şeyler. Mânası düşünüldüğünde zihinde ortaklık kabul etmeyen şeyler. Mânası başka şeylere şâmil olmayanlar.

dagıyye

• Azgın, başkaldıran, isyan eden, âsi, anarşist.

dahil / dahîl

• Yabancı, sığınan, sığınmış. Muhacir.
• Birisinin içyüzü, niyet ve mezhebi. Dâhil ve içerde. Birisinin bütün gizli ve sırlı işlerine vâkıf olan dost ve hemdemi.
• Evvelâ alâkasız olup sonradan bir cemaate dâhil olan.
• Edb: Başka bir dilden olup, sonradan diğer bir dile geçe

dakika

• (Çoğulu: Dakaik) Zaman mikyası olarak bir saatin bölündüğü altmış parçadan beheri. Altmış saniyelik zaman.
• İnce fikir, mülâhaza, nükte.
• Daire dereceleriyle başka ölçülerde her derecenin bölündüğü parçalar ki bunlar da saniyelere ayrılırlar.

dalaletpişe

• Sapıklığı tâkibeden. Sapıklığa giden. İslâmiyetten başka yol tâkib eden.

dall-i bi-l iktiza / dâll-i bi-l iktiza

• (Dâllibiliktiza) İktizası ile delâlet eden.
• Ist: Şer'an muhtacun ileyh olan bir lâzime delâlet eden lâfızdır. Başka bir tâbir ile; vaz'olunduğu mânadan mukaddem isbatına şer'an lüzum ve ihtiyaç mevcud olan bir medlule delâlet eden ibaredir. Meselâ: Bir kimse bir şahsa hitaben: "Evini

dalle

• Evini bilmeyip başka yere giden davar.

damacana

• Su veya başka sıvıları taşımaya mahsus dar ağızlı, şişkin gövdeli çoğu hasırla sarılı veya sepetli büyük şişe.

def'

• Ortadan kaldırmak, Öteye itmek.
• Mâni' olmak. Savmak. Savunmak.
• Himaye etmek.
• Fık: Bir dâvayı müdafaa için başka bir dâva açmak.

dekan

• Lât. Üniversitelerde bir fakültenin başkanı.

delil / delîl

• Kendisi bilinince başkası bilinen şey.
• Din bilgilerinin elde edildiği kaynak, vesîka.

dellallık etmek / dellâllık etmek

• İlân etmek, başkalarına duyurmak.

derviş / dervîş

• Allahü teâlâdan başka şeyleri kalbinden çıkarıp bütün âzâsıyla İslâm dîninin emir ve yasaklarına uyan, dünyâ malına gönül bağlamayan kimse.

deyn

• Borç, hazır ve mevcûd olmayan mal.
• Hazır olmayıp, ayrı olarak bulunduğu yeri bildirilmeyen her türlü mal ile hazır ise de ayrı olarak gösterilmeyen kıyemî (çarşıda benzeri bulunmayan, bulunsa da fiyatları farklı olan) mal.
• Zekât verecek kimsenin elinde, yanında olmayıp başkasında bul

diamet

• Binaya vurulan destek, direk, payanda.
• İleri gelen, makamca yüksek olan baş başkan, reis, şef.

diger / دگر

• Başka, diğer, öteki. (Farsça)

• Diğer, başka. (Farsça)

diger-bar / diger-bâr

• Başka zaman, başka defa. (Farsça)

diger-bin

• Başka kişilerin faydaları için fedakârlıkta bulunan kişi. (Farsça)

diger-gun

• Değişmiş, başkalaşmış, bozuk. (Farsça)

diger-kam / diger-kâm

• Başkalarını düşünen. (Farsça)

diger-ruz

• Diğer gün, başka gün. (Farsça)

diğergam / diğergâm

• Başkalarını düşünen, bencil olmayan.

digergun / dîgergûn / دگرگون

• Başka. (Farsça)

digerkam / dîgerkâm / دیگركام

• Başkalarını düşünen. (Farsça)

dikte

• Başkası tarafından yazılmak üzere söyleyip yazdırma. (Fransızca)
• Karşı koymayacak olan birisine, aşırı arzu ve isteklerini bildirip kabul ettirme. (Fransızca)

divan-ı riyaset / dîvân-ı riyâset / د۪يوَانِ رِيَاسَتْ

• Başkanlık makamı.

• Meclis başkanlığı.

diyanet dairesi

• Diyanet İşleri Başkanlığı.

diyanet reisi

• Diyanet İşleri Başkanı.

diyanet reisliği

• Diyanet İşleri Başkanlığı.

diyanet riyaseti / diyânet riyâseti / دِيَانَتْ رِيَاسَتِي

• Diyanet İşleri Başkanlığı.

• Diyânet işleri başkanlığı.

diyanet riyaseti müşavere heyeti

• Diyanet İşleri Başkanlığı Danışma Kurulu.

diyar-ı ahar / diyar-ı âhar

• Başka, diğer memleket.

• Başka memleket.

dua / duâ

• İsteme, yalvarma. Bir kimsenin kendisi veya başkası hakkında bir dileğine bir arzusuna kavuşması için Allahü teâlâya yalvarması.

ebdal / ebdâl

• Bedeller. Dünyânın nizâmı, düzeni ile vazîfeli olup, Allahü teâlânın insanlardan gizlediği büyük zâtlar. Biri vefât edince, yerine başkası getirildiğinden bu isimle anılmışlardır. Bunlara Ricâlü'l-Gayb da denir.

ecir-i müşterek / ecîr-i müşterek

• Serbest işçi. Kirâlıyanından (işvereninden) başkasına çalışmaması şartı koşulmamış hamal, terzi, saatçi gibi işçi.

ecnebi

• Yabancı. Garip. Alışmamış. Başka milletten olan.

edgam

• Yüzü ve dudaklarının etrafı siyah olup, sâir bedeni başka renk olan at.

egosantrizm

• Psk: Benmerkezcilik. Zihnî gelişmenin ilk çocukluk safhası. Bebek büyüyüp kendi varlığı ile başka varlıkları ayırmaya başladığı zamanlarda kendine has bir düşünce tarzı ile düşünür. Sanki dünyada en önemli varlık kendisi, herşey onun emrine ve isteğine hazır olmalı. Annesi, babası, diğer insanlar ve (Fransızca)

ehadis / ehâdîs

• Hadisler; Peygamber Efendimizin mübarek söz, fiil ve hareketleri veya onun onayladığı başkasına ait söz, iş veya davranışlar.

ehadis-i şerife / ehâdis-i şerife

• Hadisler; Peygamber Efendimizin (a.s.m.) mübarek söz, fiil ve hareketi veya onun onayladığı başkasına ait söz, iş veya davranışlar.

ehl-i hall ü akit

• Bir ülkeyi yönetme, bir devlet başkanını seçme veya azletme yetkisine sahip kişiler, millet vekilleri.

ehl-i hall ve akd

• Hükümet ve Cumhurbaşkanının seçme ve azletme yetkisine sahip olan meclis.

ehl-i vahdetü'l-vücud

• Allah'tan başka varlık olmadığı, herşeyin Allah'ın tecellîsi olduğunu kabul edenler.

ehl-i zimmet

• İslâm Devletinin tâbiiyetinden olan Hıristiyanlar. İslâm Devleti tarafından korunan müslümandan başka kimse. Zimmi.

ekselans

• Eskiden bakanlar, elçiler ve cumhurbaşkanları için kullanılan bir ünvan. (Fransızca)

ekzef

• (Kazf. den) Çok iftira eden. Başkası hakkında çok aleyhde yalan söyleyen.

el-cüz'i / el-cüz'î

• Man: Mânası, mefhumu başkalarına şâmil olmayan, yani tek mâlum ferde âid olan kelime.

elsine-i terkibiye

• Birbirine eklenen kelimelerle konuşulan diller. Terkibli ifâdesi çok olan, Arabçaya uymayan lisanların hususiyeti. (Arabî Lisanına "Tasrifî" denilir. Çünkü aynı kökten kelimeler rahatlıkla yapılmaktadır. Arabçaya bu hususta yetişen başka bir lisan yoktur.)

emanet

• Eminlik. İstikamet üzere bulunmak.
• Birisine koruması için teslim edilen şey. Birisine bir şeyi koruması için teslim edilen şey. Birisine bir şeyi koruması için bırakma. Emniyet edilip inanılan şey.
• Başkasının hukuku emniyet edilip, inanılabilen.
• Osmanlılar Devrinde ba

emanet-i hilafet / emanet-i hilâfet

• Peygamberimizin (a.s.m.) vekili olarak Müslümanların din ve dünya işlerinin tedbirini gören genel başkanlık emaneti.

emanet-i kübra / emanet-i kübrâ

• Benlik duygusu; büyük emanet; başka varlıkların yüklenmekten çekindiği ve insanın yüklendiği İlâhî görevler, yükümlülükler.

emir / emîr / امير

• Bey, başkan.

• Bir kavmin, bir topluluğun başı, beyi, emredeni. Vâli, kumandan, devlet başkanı, melik.
• Hazret-i Ali'nin lakabı.

• Bey, emirlik başkanı, emir. (Arapça)

emir-ül-mü'minin / emîr-ül-mü'minîn

• Müslümanların reîsi, devlet başkanı.

emperyalizm

• Bir devletin, sınırlarını genişletme politikası. Sınırları genişletmekteki gaye, başka memleketlerin zenginlik kaynaklarını ele geçirme ve insanlarını kendi hesaplarına çalıştırmaktır. Bu maksat için çok defa silâhlı harp, hem masraflı, hem de hürriyet fikriyle bağdaşmadığından zamanımızda daha sins (Fransızca)

emr-i ahar / emr-i âhar

• Başka bir iş ve durum.

emval-i gayr-i menkule

• Bir yerden başka yere taşınamıyan, sabit olan mallar. (Dükkan, ev, tarla...gibi.)

emval-i menkule

• Bir yerden başka yere taşınabilir, götürülebilir eşya ve mallar. (Masa, karyola, perde, çakı... gibi.)

erbab / erbâb / ارباب

• Ulu, ulvi, âlâ. (Farsça)
• Reis, başkan, şef. (Farsça)

• Sahip. (Arapça)
• Başkan. (Arapça)
• Usta. (Arapça)

erbab-ı kulub / erbâb-ı kulûb

• Gönül sâhipleri. Tasavvuf yolunda ilerlerken halleri değişen, her zaman başka türlü olan, bâzan şuurlu, bâzan şuursuz (içerisinde bulundukları mânevî hallere dalıp kendilerini unutan) kimseler. Bunlara İbn-ül-vakt de denir.

erkan-ı harbiye-i umumiye reisi / erkân-ı harbiye-i umumiye reisi

• Genelkurmay Başkanı.

erkan-ı harbiyye-i umumiyye / erkân-ı harbiyye-i umûmiyye / اركان حربيهء عموميه

• Genel kurmay başkanlığı.

erkan-ı harp reisi / erkân-ı harp reisi

• Genel Kurmay Başkanı.

esaret

• Esirlik. Kölelik. Kullara kendini teslim etmiş olmak. Başka milletten olanlara boyun eğmek.

eşhedü en la ilahe illallah / eşhedü en lâ ilâhe illâllah

• "Şehadet ederim ki Allah'tan başka hiçbir İlâh yoktur".

esma-i mevsule ve müpheme / esmâ-i mevsûle ve müpheme

• Gr. ism-i mevsuller; mânâsı kapalı isimler; mânâsı kendisinden sonra gelen cümle ile açıklanan ve bir ismi başka bir cümleye bağlayan kelimedir.

evzak

• İçinde su veya başka birşey biriken çukur yer.

eyyim

• Bekâr, dul. Eyyim; gerek bikir, gerek seyyib olsun zevci olmayan kadına ve zevcesi olmıyan erkeğe denir ki, buna bekâr denir. Bundan başka eyyim; hür kadına ve bir kimsenin kızı, hemşiresi, teyzesi gibi yakın hısmına da ıtlak edilir.

eyyühe'r-ruus ve'r-ruesa / eyyühe'r-ruûs ve'r-ruesâ

• Ey başlar ve başkanlar, ey yönetici ve idareciler.

faikiyet / fâikiyet

• Üstünlük, başkalarından farklı ve üstün olmak.

faiz / fâiz

• Ödünç vermekte, rehnde (ipotek yâni ödenecek mal karşılığı olarak, bir malı, alacaklıda veya başka âdil bir kimsede emânet bırakmada) ve alış-verişte, alıcıdan veya vericiden birinin ötekine karşılıksız vermesi şart edilen fazla mal, para veya menfaa t. Ribâ.

fakir

• Aslî (temel) ihtiyâçlarından başka nisâb miktârı (dînen zengin sayılacak kadar) malı olmayan.
• Tasavvufta fakir: Derviş. Her zaman her işte yalnız Allahü teâlâya muhtaç olduğunu bilen, bütün ihtiyaçlarını hep Allahü teâlâya arz eden.

fakir-i müstağni / fakir-i müstağnî

• Fakir olmakla birlikte Allah'tan başkasına muhtaç olmayan kişi.

fani / fânî

• Yok olucu, geçici, devamlı olmayan.
• Tasavvufta Allahü teâlâdan başkasını unutan, bunların sevgisinden kurtulan kimse.

faraziye

• (Hipotez) Var sayma, kabul. Bir hâdiseyi, bir olayı açıklamak, bir düşünceyi isbat etmek için isbatı yapılmamış başka düşünceleri dayanak olarak alma. Müsbet ilimlerde araştırmanın bir merhalesini meydana getirir. İncelenen hâdiseyi açıklaması muhtemel olan faraziyeler düşünülür. Faraziyenin doğrulu

farig

• İşini bitirmiş, boş kalmış, alâkasını kesmiş, rahat, vazgeçmiş, çekilmiş.
• Fık: Tasarrufu altında olan mülkün kullanma ve tasarruf hakkını başkasına devreden.

fark

• Ayrılık, başkalık. Ayırma, ayrılma, seçilme,
• Başın tepesi, baştaki saçın ikiye ayrıldığı yer.

• Ayrılık, başkalık.

farz

• Bir kimseyi bir vazifeye tayin etmek veya maaş bağlamak. Bir kimsenin kendi nefsine âid iken başkasına hibe ettiği muayyen bir şey. (Bunun zıddı "karz"dır.)
• Takdir veya beyan eylemek.
• Bir şeyi delmek, gedik açmak.
• Bir dâvaya mevzu ve rükün kılınan husus.
• Addet

fasid daire / fâsid daire

• Man: A yı B ile, B yi A ile ispat etmek. Bir düşünceyi isbat etmek için isbat edilmemiş başka bir düşünceyi delil olarak kullanmak ve bunu da isbat için isbatı istenen ilk düşünceyi doğru sayıp buna delil diye kullanmak. Yani isbat edilen ile isbat edeni birbirine delil saymak olup isabetsizdir.

fazıle

• (Çoğulu: Fevâzıl) İnsandan başkalarına da geçebilen huy, haslet.

fazilet

• Değer. Meziyet, iyilik, ilim ve iman, irfan itibarı ile olan yüksek derece. Dinî ve ahlâkî vazifelere riayet derecesi. Fazl ve hüner cihetiyle olan yüksek derece. Bir şeyin başka şeylerden cemal ve kemal ve fayda cihetiyle üstünlüğü, müreccah olmasına sebep olan keyfiyet.

fels

• Altın ve gümüşten başka mâdenlerden basılmış para. Çoğulu fülûstur.

fena / fenâ

• Tasavvuf ilminde bir terim. Kendini yok görmek. Mâsivâyı, Allahü teâlâdan başka her şeyi unutmak, mahlûkların (yaratılmışların) sevgi ve düşüncesini gönülden çıkarmak. Allahü teâlâyı çok zikir (anma) netîcesinde meydana gelen kendini unutma hâli.

fena-i kalb / fenâ-i kalb

• Mahlûkların (yaratılmışların) varlığını, sevgisini kalbden çıkarmak. Kalbin Allahü teâlâdan başka hiç bir şeyi bilmemesi ve sevmemesi, unutması.

fena-i nefs / fenâ-i nefs

• İnsanın kendine ve başkalarına bağlılığının kalmaması. Benliği unutup, bırakması. Yâni Allahü teâlâdan başka hiç bir şeyi bilmemesi ve sevmemesi.

fenafillah

• (Fenâ fillâh) Tas: Abdin zât ve sıfâtının, Hakk'ın zât ve sıfâtında fâni olması. Başka bir ifade ile: Dünya alâkalarını külliyen kat' ve ehadiyet dergâhına tam bir teveccühle istiğrak haletidir. Sofi, bu maksada erebilmek için her şeyi terk eder.

ferd-i ahar / ferd-i âhar / فَرْدِ اٰخَرْ

• Başka, diğer ferd.

• Başka, diğer ferd.

fesh

• Alış-veriş veyâ başka bir akdi (sözleşmeyi) bozma veya böyle bir akdin bozulması.

fetva emini / fetvâ emîni

• Şeyhülislâmlıkta fetva işleriyle meşgul olan dairenin başkanı.

fevd

• Bir işi veya emri başkasına teslim etmek.

fi / fî

• Arabçada harf-i cerrdir. Mekâna ve zamana âidiyyeti bildirir. Ta'lil için, isti'lâ için ve yine harf-i cerr olan "bâ, ilâ, min, maa" harflerinin yerine kullanılır. Geçen mef'ul ile gelecek fasıl arasında geçer. Te'kid mânası da vardı. Başka bir ifade ile kısaca (fî) : "İçinde, içine, hakkında, husus

fidye-i necat

• Bir kimsenin esirlikten veya başına gelen bir belâdan kurtulmak için, kendisi veya kendi namına başkası tarafından mecburen verilen para vesaire hakkında kullanılan bir tabirdir. Tabirin karşılığı, can kurtarma akçası demektir.

fuhş

• Çirkin söz. İş ve ayb şeyler. Çirkin olan işleri başkalarına açık kelimelerle anlatmak.

fürza

• Irmak kenarından başka yere su gitmesi için açılan gedik. Deniz kenarında gemilerin durmasına mahsus yer. Liman.

fütüvvet

• Cömertlik. Başkasını, kendisine tercih etmek. Başkalarının işlerini düzeltmeye çalışmak ve faydasına koşmak. Fütüvvetin başka değişik târifleri de yapılmıştır. Bunlardan bâzıları şöyledir: Kendi nefsinde başkasının üzerine bir meziyet, üstünlük görme mek. Hatâlarını îtirâf edenleri affetmek, hiç kim

gafak

• Yağmurun yavaş yavaş yağması.GAFER (Gufâr)Ğ : Kadının baldırında, alnında veya başka yerinde olan kıl.

gaflet

• Dikkatsizlik, endişesizlik, vurdumduymazlık. En mühim vazifeyi düşünmeyip, Cenab-ı Hakk'a itaat gibi işleri bilmeyip, başka kıymetsiz şeylerle uğraşmak. Nefsine ve hevesâtına tâbi olarak Allahı ve emirlerini unutmak.

galat-ı rü'yet

• Renk körlüğü. Bir rengi, aslından başka renkte görme.
• Görme bozukluğu.

gani / ganî

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Hiçbir zamanda, hiçbir mekânda, hiçbir hâlde, hiçbir şeye muhtâc olmayan. Allahü teâlâya, hiçbir şekilde başkasına muhtaç olmayan mânâsına Ganiy-yi mutlak da denir.

gargara

• Suyu, içilen ilâcı veya başka bir sıvıyı, boğazda oynatıp çalkalama.
• Tavuk ve güvercinin ötmesi.
• Can boğaza gelip tereddüt etmek.
• Çömleğin kaynayıp fıkırdaması.
• Çoban koyuna haykırıp çağırması.

garim / garîm

• Alacaklı.
• Hasım. Rakib. Borçlu veya üzerinde borçtan başka hakları olan kimse.

gasb

• Başkasına âit bir şeyi zorla, rızası olmadan almak. Zorla almak.
• Zorla alınan şey.

• Başkasının malını izinsiz (rızâsı olmaksızın) zorla elinden almak. Malı alana gâsıb, alınan mala mağsûb denir.

gatarif

• (Tekili: Gıtrîf) Başkanlar, başlar, reisler, önderler.
• Soylu ve asaletli kimseler, itibarlı ve seçkin kişiler.

gayb alemi / gayb âlemi

• Görünmeyen, fakat varlığı kesin olan ve mahiyeti Allah tarafından bilinen başka dünyalar.

gaybet

• Başka yerde bulunmak. Hazırda olmamak. Gıybet. Bir şeyin diğer bir şey içinde gaib olması.

gaybi / gaybî

• Hazırda olmayan. Görünmeyenlere âit. Hazır olmayanlara âit. Başka âlemdekilere âit. Âhirete âit. Gayba âit ve müteallik.

gaybubet

• Gayıplık, hazırda olmayıp başka yerde olma.

gayr / غير / غَيْرْ

• Diğer, başkası, mâadâ, âher, yabancı. (İstisnâ edâtıdır. Başlarına getirildiği kelimeyi nefy yapar.)

• Başka.

• Diğer, başkası.

• Başka.

• Başka. (Arapça)
• Yabancı. (Arapça)
• Olmayan, değil. (Arapça)

• (Allahtan) Başka.

• Başka.

gayr-endiş / gayr-endîş

• Başkalarını düşünen, şefkatli ve cömert kimse. (Farsça)

gayr-ı men hüve leh

• Sahibinden başkası, sahibinin kendi dışında; kendisi için olmayan.

gayra

• Başkasına.

gayrendiş / gayrendîş / غير اندیش

• Başkalarını düşünen. (Arapça - Farsça)

gayrı

• Başkası, diğeri. Artık.

gayri

• Başka.

gayrın nazarı

• Başkasının bakışı.

gayrına

• Başkasına.

gayrısı

• Dışında, başka bir şey.

gayrullah

• Allahtan başkası, yaratılanlar.

gerdenkeş / گردن كش

• Başkaldıran, asi, dikbaşlı. (Farsça)

gıbta

• İmrenme. Aynı iyi hâli isteme. Şiddetle başkasının güzel bir halinin kendisinde de olmasını arzu etme.

• İmrenmek. Kişinin, başkasında bulunan iyi bir şeyin ondan gitmesini istemeyip, benzerinin kendisinde de bulunmasını istemesi.

gılman-ı enderun

• Tar: Topkapı Sarayı (Yenisaray) iç oğlanları hakkında kullanılan bir tabirdir. Bunlar derece ve hizmet itibariyle başka başka odalara ayrılmışlardı.

gılman-ı hassa

• Tar: Padişahların hususi köleleri. Bunlara ilk zamanlarda "İç oğlanları", daha sonları da "İç ağaları" da denilirdi. Bunlar, "Enderun-u Hümayun" denilen ve sarayın Babussaade'den içeride bulunan kısmında hizmet ederler; derece ve hizmet itibariyle başka başka odalarda otururlardı. Bu odalar; Büyük v

gıtrif

• (Çoğulu: Gatârif) Başkan, reis.
• Asil ve itibarlı kimse. Soylu kişi.

gurbet-zede

• Memleketinden başka yerde bulunan, gurbete düşmüş olan. (Farsça)

hacc-ı asgar

• Ömre. Hac zamânı olan beş günden (Arefe günü ile dört bayram günlerinden) başka senenin her günü ihrâm (dikişsiz elbise) ile Mekke'ye gelip, Kâbe'yi tavâf (etrâfında yedi kere dolaşmak), sa'y yapmak (Safâ ve Merve tepeleri arasında gidip gelmek) ve traş olmak.

hadd-i sirkat

• İslâm hukûkunda başkasının az veya çok malını gizlice, haksız olarak veya rızâsı olmayarak almak sebebiyle verilen cezâ.

hadd-i te'dib

• Bir suç işleyeni başkalarına örnek olacak şekilde cezalandırmak. Darp ve ta'zir gibi.

hades

• (Hads) Sür'atle idrak etmek. Zan ve tahmin eylemek. Fikrini, re'yini bildirmek. Bir sözün mâna ve mefhumunda, bir hususun vaz' ve üslubunda başka tarz tasavvur eylemek.

hadin

• Bir kuş cinsidir. (Hiç doymak bilmez, yediğini hemen hazmedip yine yemek ister, yüksek yerleri sever, değme yer üstüne konmaz, ağaç başlarına konup bütün yemişini yer, yemişleri kalmazsa başka yerlere gider.)

hadis-i meşhur / hadîs-i meşhûr

• İlk zamanda bir kişi bildirmişken, ikinci asırda şöhret bulan, yâni bir kimsenin Resûl-i ekremden, o kimseden de, çok kimselerin ve bunlardan dahî, başka kimselerin işittiği hadîs-i şerîfler.

hadis-i mevzu' / hadîs-i mevzu'

• Başkası tarafından söylendiği hâlde Peygamberimize (A.S.M.) isnad edilen hadis. Muan'an veya senedlerle tesbit edilmemiş hadistir. Manası yanlış demek değildir.

hadis-i müsned-i münkatı' / hadîs-i müsned-i münkatı'

• Sahâbîden başka bir veya birkaç râvîsi (nakledeni) bildirilmeyen hadîs-i şerîfler.

hadis-i mütevatir / hadîs-i mütevâtir

• Bir çok Sahâbînin Peygamber efendimizden ve başka bir çok kimsenin de bunlardan işittiği ve kitâba yazılıncaya kadar, böyle pek çok kimsenin haber verdiği hadîs-i şerîfler.

hadıyd

• (Hazîz) Oturaklı, mütemekkin, yer.
• Dağ eteği. Zir. Alçak yer.
• Koz: Ayın veya başka bir seyyarenin mahreki üzerinde dünyaya en yakın bir mesafede bulunan nokta. Dünya ile diğer seyyarelerin güneşin merkezinden en uzak oldukları bir nokta.

hafaza melekleri

• Koruyucu melekler, her insanın hayır (iyi) ve şer (kötü) işlerini yazan; ikisi gece, ikisi gündüz gelen ve kötülüklerden ve cinlerden koruyan melekler. Bunlara Kirâmen kâtibîn melekleri diyenler olduğu gibi, onlardan başka olduğunu söyleyenler de olm uştur.

hak

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Vâcib-ül-vücûd yâni varlığı lâzım olan, hiç yok olmayan, dâimâ var olan ve kendisinden başkası yaratmaya lâyık olmayan.
• İslâmiyet.
• Gerçek, doğru.
• Alacak.
• Pay, hisse.
• Hâtır, hürmet.
• İnsanı

hakikat / hakîkat

• Bir lafzın (sözün) asıl mânâsı.
• Gerçek.
• Kötülüklerin kalbden tekellüfsüzce, zorlanmadan gitmesinin gerçekleşmesi, fenâ(Allahü teâlâdan başka her şeyi unutma) mertebesi.
• Mâhiyet.

hakikat-i tevhid

• Allah'ın bir ve tek olduğu ve ondan başka ilâh olmadığı gerçeği.

hakim / hâkim

• "Hüküm veren, hak ve adalet üzere hükmeden, başkasını müdahale ettirmeden idare eden" mânâsında ilâhî isim.

• Galib. Haklı ve haksızı ayırıp hak ve adalet üzere hükmeden. Başkasını müdahale ettirmeden idare eden, Allah (C.C.)
• Memleketi idare eden.
• Mahkeme reisi. (Hâkim-i Hakikî, Hâkim-i Ezelî, Hâkim-i Mutlak, Hâkim-i Zülcelâl, Hâkim-i Lemyezel... gibi isimlerle, Cenab-ı Hakk'a âit ol

halel

• Bozukluk. Eksiklik.
• Başkası tarafından verilen zarar.
• İki şeyin aralığı. Boşluk. Açıklık.

halife-i şahsi / halife-i şahsî

• Fahr-i Kâinat (a.s.m.) Efendimizin vekili olarak Müslümanların başkanlığını yapan ve İslâmiyeti korumak ve yaşatmakla görevli olan zâtın şahsı, kendisi.

halil-ür rahman

• Allah'tan başkasından hiçbir zaman yardım dilemeyip, O'nun dostluğunu ihtiyar eden Hz. İbrahim'in (A.S.) lâkabıdır.

halisen muhlisen / hâlisen muhlisen

• Başka hiçbir amaç gözetmeksizin, tamamen saf bir niyetle.

hamil / hamîl

• Kefil.
• Başka yerden getirilen oğlan.

hamiyet / حَمِيَتْ

• Kendinden başkası için gayret gösterme.

hareket-i devriye

• Dairesel hareket; birinin gidip yerine başkasının geçmesi.

haremgah-ı ilahi / haremgâh-ı ilâhî

• Cenâb-ı Hakkın mübarek kıldığı ve özel kimselerden başkasına açmadığı kutsal mekân.

harf

• Ağızdan çıkan her bir sese âit verilen işaret. Alfabeyi meydana getiren şekilli çizgilerden herbiri.
• Müstakil bir mânâya değil de başka harflerle birleşerek, başka muayyen ve müstakil çok mânaların ifadesi için kullanılan şekil. Başkasının mânalarını gösteren işaret.
• Vecih, ü

harf-i mezid

• Arabçada masdar olan kelimeye harf ilâvesi ile başka masdar yapılır. Bu ilâve edilen harflere "Harf-i mezid" denir. Meselâ: kelimesinde harf-i aslî üçtür. (mükâtebe) dendiği zaman, "Müfâale masdarı şekline göre, mim ve elif harfleri, harf-i meziddendir" denir.

harfi / harfî

• Harfe âit.
• Sahibi tanıtmak için olan.
• Başkasının mânası için yazılan.

harfi nazar / harfî nazar / حَرْفِي نَظَرْ

• Başkasını gösteren ma'na ile bakış.

harfiye

• Harf mânâsında; tek başına bir mânâsı olmayıp başkasının mânâsını gösterme.

harim / harîm

• Herkesin giremiyeceği, dokunmıyacağı şey. Haram dairesi.
• Şerik.
• Bir kişinin olup, başkasının duhul ve taarruzundan masun yer.
• Hacıların Mekke-i Mükerreme'de giydikleri libas.

hased

• Başkasının iyi hallerini veya zenginliğini istemeyip, kendisinin o hallere veya zenginliğe kavuşmasını istemek. Çekememezlik. Kıskançlık. Kıskanmak.

hasisa

• Bir şeye mahsus hal. Kendine mahsus olup başkasında bulunmayan keyfiyet, karakter.

hasr-ı fikir

• Bir şeye bütün fikrini vermek ve başka şeyle meşgul olmamak tarzı ve düsturu ile o şeyde veya meslekte mütehassıs ve muvaffak olmaya çalışmak. Bütün fikri çalışmayı bir şey üzerinde toplamak.

hass / hâss

• (Çoğulu: Havass) Hususi. Hâlis. Kıymetli ve ileri gelen mühim yakınların topluluğu.
• Bir şeyde bulunup başkasında bulunmayan. Umumi olmayıp mahsus olan.
• Tam ayar olan, yabancı maddelerle karışık olmayan ve içinde bozuk bulunmayan. Tek, münferid.
• Saf.
• Tar: Osman

hassa

• (Çoğulu: Havass) İnsanın kendisine tahsis ettiği şey. Bir şeyde bulunup başkasında bulunmayan şey. Bir şeye mahsus kuvvet. Te'sir. Menfaat.
• Adet ve alâmet. Ekâbir, kavmin ileri geleni.

hassa-i farika / hassa-i fârika

• Farklı kılan özellik, başkalarından farklı olduğunu gösteren nitelik.

hatemkari / hatemkârî

• Bir sathın "yüzeyin" üzerine süs şekilleri oyarak meydana getirilen boşlukları, o satha benzeyen başka bir madde veya mâdenle doldurmak suretiyle yapılan tezyinât.

hatt-ı şehriyari / hatt-ı şehriyarî

• Tar: Padişahın yazısı manâsına gelen bir kelimedir. Eskiden padişahlar "hatt-ı hümayun" "hatt-ı şerif" adı verilen emirleri kendi el yazılarıyla yazdıkları gibi, başkalarına yazdırdıklarının başına da imzalarını koyarlardı. İşte bu türlü vesikalardaki padişahların el yazılarına "hatt-ı şehriyarî" de

havale / havâle

• Bir işi veya bir şeyi başka birine bırakma. Ismarlama.
• Görmeyi önleyen duvar gibi perde.
• Tıb: Küçük çocuklarda veya gebe kadınlarda bazan meydana gelen, baygınlık veren bir hastalık.
• Postadan gelen emanet kâğıdı.

• İşin görülmesini başka birine bırakma.

havale etme

• Bir işi başka birine bırakma.

havan

• İçinde çeşitli şeylerin dövülüp ufalandığı ağaç, mâden veya taştan yapılmış çukurca kap.
• Tütün kesmekte kullanılan makine.
• Başkalarına destek olacak gücü bulunmadığı halde, yardakçılık eden kimse.
• Elektrikî bir boşalmanın ısı değerini gösteren âlet.
• İçine çuku

hayati / hayatî

• Hayata ve yaşamağa ait. Hayatla alâkalı. Hayat için mecburi olan.
• Mc: Çok önemli bir şeyin bağlı bulunduğu başka bir şey. Temel.

hayrat

• (Tekili: Hayr) Sevap için Allah rızâsı yolunda yapılan iyilikler. Haseneler.Hayır iki çeşittir. Birincisi: Mutlak hayırdır; her halde, herkes için rağbet edilir ve sevilir, herkes için iyidir. İkincisi: Mukayyed olan hayırdır; birisinin yanında hayır olan, başkası için şer olabilir. İsraf ve sefâhet

hayrhahlık

• Başkasının iyiliğini istemek. Allahü teâlânın nîmetinin bir kimsenin elinde devamlı kalmasını veya onun böyle bir nîmete kavuşmasını dilemek. Hasedin, kıskançlık ve çekememezliğin zıddı.

hegemonya

• yun. Kuvvetle ve kıymetli vasıflarla olan üstünlük.
• Bir devletin başka bir devlet üzerindeki siyasi üstünlüğü ve baskısı.

hey'et-i vekile reisi

• Bakanlar kurulu başkanı, Başbakan.

heyet-i vekile reisi

• Bakanlar Kurulu Başkanı, Başbakan.

hezheze

• Cisimlerin, hava yahut başka bir şey dokunmasiyle titremesi.

hibe

• Bağış. Bir malı karşılıksız olarak başkasına verme. Hibe edilen mala hediye denir.

hicir

• Başkalarından üstün ve faziletli olan. Bir kimsenin sireti ve mesleği. Huy, âdet, tabiat.

hicr

• Ayrılık.
• Başkalarından ayrı fâzıl ve üstün kimse.
• Sayıklama.

hicret

• Bir yerden bir yere göç etmek. Kendi memleketini bırakıp başka memlekete taşınmak.
• Hz. Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâm'ın Mekke'den Medine'ye hicret etmesi. İslâmiyetin ilk zuhurunda, şeref ve izzetleri zedelenen Mekke'deki putperest müşrikler daima Hz. Peygamber'e su-i kastlar tert

• Bir yerden başka bir yere göç etmek.
• Resûlullah efendimizin Mekke-i mükerremeden Medîne-i münevvereye göç etmesi.
• Müslüman bir kimsenin, dînini korumak için, kâfir memleketinden, İslâm memleketine göç etmesi.
• İslâm memleketinde fitne ve kötülük bulunan bir yerden iyi bir yere

hıdane / hıdâne

• Çocuğu kucağa almak, besleyip büyütmek üzere yanında bulundurmak. İslâm nikâhının bozulmasından sonra (ayrılıkta), çocuğu, selâhiyetli (yetkili) olan kimsenin yâni başkası ile evli olmayan annenin belirli bir yaşa gelinceye (oğlan çocuğu yedi, kız ye tişkin oluncaya) kadar yanında alıkoyması ve terb

hıkd

• Başkasından nefret etmek, kalbinde ona karşı kin, düşmanlık beslemek.

hilafet-i mutlaka / hilâfet-i mutlaka

• Tasavvufta bir velînin bir talebesinin mânen yetiştiğine ve başkalarını da yetiştirebileceğine dâir verilen mutlak izin.

himmet

• Kast, irâde, kuvvetli istek, arzu. Allahü teâlânın velî kullarından bir zâtın, kalbinde yalnız bir işin yapılmasını bulundurup, başka bir şeyi kalbine getirmemesi ve Allahü teâlâdan o işin olmasını dileyerek, bu şekilde mânevî yardımda bulunması. Evliyânın himmeti, yaktı beni kül eyledi Sofi

hıtta

• Günahlardan istiğfar etmek.
• Başkasının üzerinden suçluluğu kaldırmak.
• (Çoğulu: Hıtat) Diyar, ülke, memleket.

hıvel

• Zeval.
• Bir yerden başka yere intikal, tahavvül etmek.

hodbin

• Başkasına hak tanımayıp, kendi lezzet ve menfaatını tâkib eden. Bencil. Enaniyetli. Kibirli. (Farsça)

hodendiş

• (Hod-endiş) Kendini düşünen. Kendi için endişe eden. Başkasının işine yaramayan. (Farsça)

hokkabaz

• Elçabukluğu ile birtakım şaşırtıcı oyunlar göstermeyi kendine meslek edinmiş kişi.
• Mc: Başkalarını aldatarak yalan ve hile ile iş çeviren kimse.

hubb-ısiva / hubb-ısivâ

• Allahü teâlâdan başka şeylerin sevgisi.Olup nâdim elim çektim hevâdan, Pâk ettim kalbimi hubb-ı sivâdan. Yüzüm dergâhına döndüm ilâhî, Kapundan etme red, bu pür günâhı.

hüccet-i kasıra

• Şahsa mahsus olup başkasına taâlluk etmeyen hüccet.

hüccet-i müteaddiye

• Taraflara münhasır olmayıp başkalarını da alâkalandıran delil.

hücec-i hattiye

• Huk: Yazılı deliller. Bunlar tezvir ve tasni şüphesinden sâlim olduğundan onunla amel edilebilir, yani hükme medar olur, başka vech ile sübuta ihtiyaç kalmaz. (Beraetler, mahkeme kararları, tescil edilen vakriye gibi.)

huda / hudâ

• Varlığı kendinden olup, başkasına muhtâc olmayan Allahü teâlâ.

hudur / hudûr

• Allahü teâlâdan başka hiçbir şeyin kalbde bulunmaması. Allahü teâlâ ile berâber olmak, O'nu unutmamak.

hükümdar / hükümdâr

• Hüküm sahibi, devlet başkanı.

hulefa / hulefâ

• Halifeler; Fahr-i Kâinat (a.s.m.) Efendimizin vekili olarak Müslümanların başkanlığını yapan ve İslâmiyeti korumak ve yaşatmakla görevli olan zâtlar.

hulle

• Ağır, pahalı.
• Belden aşağı ve belden yukarı olan iki parçadan ibâret olan elbise.
• Cennet elbisesi.
• Fık: Üç defa kocasının boşadığı bir kadının dördüncü defa eski kocasına nikâh düşebilmesi için başka birine nikâhlanması. Müslim bir erkek karısını üç talak ile boşarsa,

• İslâmî nikâh hükümlerine göre üç defâ boşanmış bir kadının, tekrar aynı adam tarafından alınabilmesi için; başka bir erkek tarafından nikâhlanıp, düğün ve vaty olduktan sonra boşanması.

hulul etmek / hulûl etmek

• Girmek, yer etmek; bir cismin başka bir cisme girmesi, iki şeyin birleşmesi. Allahü teâlânın kula girmesi sûretiyle onun ilâhlaştığını kabûl edenlerin bozuk ve yanlış görüşü.

hürmet

• Riâyet. İhtiram.
• Haysiyet. Şeref.
• Haram olma. Haramlık.
• Irz, nâmus gibi başkasına helâl olmayan husus.

hürriyet

• Serbestlik, hür oluş.
• Adalet kanununda ve te'dibte, başka hiç kimse, kimseye taarruz ve tahakküm etmemesi ve herkesin hukukunun meşru' olarak korunması, herkesin meşru' hareketlerinde tam serbest olması.

hürriyet-i diniye

• Din hürriyeti. Herhangi bir kimsenin mensub olduğu dinin emirlerini ve icablarını yapmakta asayişe ve başkasının haklarına dokunmamak şartiyle serbest olması.

hürriyet-i vicdan

• Vicdan hürriyeti; kişinin, başkasına zarar vermemek şartıyla, inancını özgürce yaşayabilmesi.

hüsn-ü mücerred

• Gayr olsun olmasın bizzat güzel olan şey. Bazı âza veya çizgilerin mütenasib terkib ve tertibiyle hâsıl olan hüsün, hüsn-ü mücerred değildir. Şartları zâil olsa, hüsün de zâil olur. Fakat, vücud, hayat, iman gibi varlıklar hüsn-ü mücerreddir ve bizzat güzeldirler. Güzellikleri başka şeylere

hüsnüzan

• Bir başkası hakkında güzel düşünme.

husumet-i gayr

• Başkalarına düşmanlık besleme.

hususa

• Ayrıca, hususen, başkaca.

hususen

• Bilhassa. Ayrıca. Başkaca. Buna mahsus olarak.

hüzn

• Üzüntü, keder. Sevincin zıddı. Bu, halk arasında kastedilen dünyevî hüzünden başkadır. Tasavvuf yolunda bulunanlara âit bir hâl.

huzur / huzûr

• Allahü teâlâdan başka hiçbir şeyin kalbde bulunmaması.
• Nezd, yan.
• Rahat, gönül ferahlığı seâdet.

i'caz-ı azime / i'câz-ı azîme

• Azîm, büyük mu'cize; başkalarını acze düşürecek derecede olağanüstü olma.

i'caz-ı kur'ani / i'câz-ı kur'ânî

• Kur'ân'ın mu'cize olan özellikleri; Kur'ân'ın bir benzerini yapma konusunda başkalarını âciz bırakan olağanüstü özellikleri.

i'caz-ı san'at / i'câz-ı san'at

• San'attaki olağanüstülük; burada bir benzerini yapma konusunda başkalarını âciz bırakan Kur'ân san'atının olağanüstülüğü kastedilmektedir.

i'cazkar / i'cazkâr / i'câzkâr

• Mu'cizeli olmak. Başkalarını acze düşürecek derecede olmak. (Farsça)

• Mûcizeli, başka şeyleri kendisine yetişmekten âciz bırakan.

i'cazlı / i'câzlı

• Bir benzerini yapmakta başkalarını aciz bırakacak şekilde mucizeli.

i'cazvari / i'câzvâri

• Mu'cizeli; bir benzerini yapma konusunda başkalarını âciz bırakan olağanüstü olan.

i'lal

• Harf-i illetlerin kolaylık için başka harfe değiştirilmesine denir. ( ) nin ( ) olduğu gibi.

i'lan

• Belli etmek. Yaymak. Herkese duyurmak.
• Gazetelerde veya sokaklarda duvarlara kâğıt yapıştırarak ticari bir iş, bir adres veya başka bir şeyi herkese bildirme.
• Açığa vurma, yayma, meydana çıkarma.

i'raz / i'râz

• Yüz çevirmek. Başka tarafa dönmek. İctinab, çekinmek.

• Yüz çevirme, başka tarafa dönme.

i'tibari / i'tibarî

• (İtibarî) Hakiki kıymeti olmayıp kıymeti var kabul edilme. Farazî ve izafî olan. Varlığı, başka şeylere nisbet edilmesi halinde bilinen.

i'tizal

• Ehl-i Sünnet olan hak mezhebden ayrılıp hakka aykırı başka yola sapmak. Mu'tezile olmak.

iare

• Emaneten vermek. Bir malın kullanılmasından karşılık istemiyerek meccanen başkasına vermek.

iare-i mutlaka

• Bir mülkün, bir eşyanın sâhibi tarafından hiç bir şart ve kayda bağlı kalmayarak başka birine ödünç verilmesi.

ibn-ül-vakt

• Kalbi halden hâle değişen velî. Tasavvuf yolunda ilerlerken halleri değişen, her zaman başka türlü olan, bâzan şuurlu, bâzan şuursuz (kendilerinden geçen, kendilerini unutan) kimseler. Bunlara erbâb-ı kulûb da denir.

ibra-i istifa / ibrâ-i istifa

• Bir kimsenin, başka birisindeki hakkını aldığına dair ikrar etmesi.

ibre-i hayyat

• Kendi işlerini bırakıp başkasının işlerini halledip düzeltmeye çalışan adam.
• Terzi iğnesi.

icare-i mevkufe

• Başkasının hakkı taalluk edip icazeti lahık olmadıkça nâfiz olmayan icaredir.

icazet-i mutlaka / icâzet-i mutlaka

• Çeşitli ilimlerde üstâdın (hocanın) talebesine yetiştiğine ve başkalarını da yetiştirebileceğine dâir verdiği izin veya bu izni ifâde eden belge, diploma.

icla-yi vatan / iclâ-yi vatan

• Yerinden yurdundan sürgün etme, başka tarafa nefyetme.

ida'

• Emanet bırakmak. Vedia koymak.
• Huk: Kendi malının muhafazasını başkasına havale etme.

iddet

• Bekleme müddeti.
• Sayılmış. Madud.
• Cemaat.
• Hıfz.
• Fık: Kocasından ayrılan kadının, başkası ile evlenebilmesi için, üç defa hayız görüp temiz oluncaya kadar geçen zaman. (Kocasından boşanırsa 100 gün, kocası ölürse 130 gün.)

• Bekleme süresi. İslâm hukukunda kocasından boşanan bir kadının 100 gün, kocası ölen bir kadının 130 gün bekleme müddeti. Bu müddet geçmeden başkasıyla evlenemez.

ifrag

• Bir halden başka bir hale sokma. Kalıba dökmek. Şekil vermek.
• Boşaltmak. Akıtmak. Dökmek. Câri kılmak.

ifrağ / اِفْرَاغْ

• Bir halden başka bir hale sokma, kalıba dökme.

iftihar

• Övünmek. Kendini beğenircesine kendinden ve yaptıklarından bahsetmek.
• Başkasının iyi bir hali ile sevinmek.

iftisal

• Sütten kesilme, memeden ayrılma.
• Fidanı çıkarıp başka yere dikme.

igtisab

• Gasb etmek. Başkasının malını zorla elinden almak.

igtisabat

• (Tekili: İgtisab) Gasbetmeler, başkasının malını elinden zorla almalar.

ihbarname

• Yazılı haber. Yazı ile haber vermek. (Farsça)
• Belirli hadiselere dair bilgi olarak, alâkalı olduğu yere verilen yazı. (Farsça)
• Bir paranın ödenmesi veya başka bir muamelenin yapılması lüzumuna dair resmi bir daireden gönderilen ihtarnâme. (Farsça)

ihkad

• Başka bir kimsede garaz ve kin uyandırma.

ihrac

• Çıkarmak. Dışarı atmak. Fazla malı başka memlekete göndermek. İstifade için meydana koymak.

ihracat

• (Tekili: İhrâc) Memleketteki fazla malı başka memlekete göndermek, satmak.
• Çıkarmalar. İhraç etmeler.

ihtida

• Hidayete ermek. Delâlet ve irşadı kabul edip doğru yola girmek. Allah'a ve Resül-ü Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm Efendimize iman etmek.
• Başkasına tekaddüm etmek.

ihtilaf-ı dar / ihtilaf-ı dâr

• Huk: Mirası bırakan ile vâristen her birinin başka başka ülkeler ahâlisinden olması.

ihtilaf-ı re'y

• Fikir ihtilafı, fikirlerin başka başka olması.

ihtilaf-ı re'y-i ümmet

• Ümmetin re'y ayrılığı. Halkın fikirlerinin başka başka olması.

ihtiyat hazinesi

• Tar: Savaş ve diğer fevkalâde masraflara karşılık olmak üzere sarayda biriktirilen paralar. Gelirleri havass-ı hümayun hâsılatı, ganimetlerin beşte biri ve başka hükümdarlardan gelen hediyelerdi. Buna "iç hazine" veya "enderun hazinesi" de denilirdi.

ihzariye

• Aleyhine açılan dâva münasebetiyle getirilen şahıslardan, gönderilen mübaşir veya muhzirin masrafı karşılığı olarak tahsil edilen para. İhzariyeye mübaşir ve muhzirin at ve araba masrafından başka yemek, içmek gibi şahsî masrafları da ilâve edilirdi.
• Birinin mahkemeye çağrılması için

iklab / iklâb

• Çevirme, bir halden başka bir hale döndürme.

ikram / ikrâm

• Hürmet ve saygı gösterme veya yiyecek, içecek, hediye yâhut başka bir şey sunma.

ikrar / ikrâr

• Îmânını açıkça, dil ile söylemek.
• Bir kimsenin kendisiyle alâkalı olup, başkasına âit bulunan bir şeyi haber vermesi, îtirâf etmesi.

iktibas

• Bir söz veya yazıyı olduğu gibi veya kısaltarak almak. Birisinden ilmen istifade etmek. İstifade suretiyle almak, alınmak.
• Söz arasında Kur'an-ı Kerimden veya Hadis-i Şeriftden veya başka makbul eserlerden bir cümlenin kâmilen veya kısmen az tasarruf ile veya tasarrufsuz alınması.

ila-ahir / ilâ-âhir

• Sona kadar, diğerleri de böyledir ve başkaları... (manalarına gelir.)

ilave

• (Çoğulu: İlâvât) Katma, ek yapma, arttırma, zam.
• Bir kitabın sonuna gerek yazarı ve gerek başkası tarafından sonradan eklenen kısım. Zeyil.
• Bir gazetenin çıkardığı sayıdan başka ona ek olarak ve ayrıca çıkardığı sayı.
• İmzadan sonra mektubun altına yazılan şey.

ilbas-ı hırka

• Bir tarikata intisab ile mutad olan menzilleri geçerek irşad mertebesine yükselenlere, şeyhlerinden gördükleri yolda başkalarını irşad ile izin verme salâhiyetini ihtiva eden "İcazetname: hilâfetname" verme.

illa / illâ / الا

• -den başka. (Arapça)
• İlle de, mutlaka. (Arapça)
• Yoksa, aksi takdirde. (Arapça)

illallah

• Allahdan başka.

ilva

• Çevirmek. Baş eğmek. Başı eğilmek.
• Başkasının sözünü maksadı olmayan başka tarafa çevirmek.
• Birinin hakkını inkâr eylemek.
• Bayrağı kaldırmak. Sancak dikmek.

imam / imâm

• Câmi, mescid veya başka yerlerde cemâate namaz kıldıran kimse.
• Hadîs, fıkıh, kelâm ve tefsîr ilminde ve tasavvuf gibi İslâmî ilimlerden birinde en yüksek mertebeye ulaşan âlim.
• Müslümanların devlet reîsi.

imam-ı taberani / imam-ı taberanî

• (Süleyman bin Ahmed Taberanî) Hadis âlimidir. Şam'da Taberiyye'de doğmuş ve orada vefat etmiştir. (260-360) Kebir, Evsat ve Sagir hadis kitablarını yazmak için 33 sene Irak, Hicaz, Yemen, Mısır ve başka yerleri dolaşmıştır.

imamet / imâmet

• İmâmlık, reislik, başkanlık, rehberlik.

iman / îmân

• İnanmak. "Allahü teâlâdan başka mâbud, ilâh olmadığına, Muhammed aleyhisselâmın O'nun kulu ve Resûlü olduğuna" ve O'nun Allahü teâlâdan getirdiklerine kalb ile inanıp dil ile söylemek.

iman-ı taklidi / iman-ı taklidî

• Az şüphelere mağlup olabilen, başkalarını takliden olan iman. Tahkik ehline ait olmayan, câhillere mahsus iman.

imkanat / imkânat

• Varlığı da yokluğu da mümkün olanlar. Ademle vücudu müsavi olanlar. Var olmasında başkasına muhtaç bulunan şeyler.

imtina-i hakiki

• Bir şeyin mümkün olmamasının aklen zaruri olması. (Meselâ: Bir kimse kendinden yaş bakımından büyük olan başka bir kimse hakkında: "Bu benim oğlumdur" diye iddia etse, dâvâsı dinlenmez. Çünkü, kendinden yaşça büyük bir adamın, kendisinin neslen oğlu olması aklen muhaldir.)

imtiyaz

• Diğerlerinden ayrılmak. Farklı olmak, benzerlerinden ayrılmak.
• Resmi veya hususi izin.
• Masraflı veya mes'uliyetli bir işin başkaları yapmamak üzere bir şahıs veya şirket yahut da bir hey'ete tahsis edilmesi.

inhisar

• Hasr olunma.
• Tecavüz etmeme.
• Bir iş veya malın idâresinin bir kişiye, bir ele bırakılması. Bir elden idâre. Bir şeye mahsus olup, başka şeye şümulü olmama. Yalnız bir şeye veya bir şahsa hasrolunma.

inkılab / inkılâb

• Başka tarza değişme. Bir hâlden diğer hâle geçme. Başka türlü olma.
• Altüst olma.

• Bir halden başka bir hale dönme.

insibab

• Dökülme. Akıtılma.
• Cereyan etme.
• Başka suya karışma.
• Tıb: Ahlat-ı erbaadan birisinin vücudun bir tarafında nesicler (dokular) arasında toplanması.

intihal / intihâl / انتحال

• Çalma. Başkasının malını kendisinin gibi iddia etme.
• Edb: Başkasının yazısını kendisinin gibi göstermek. Onu benimsemek. Böyle şiire, sirkatî şiir de denir.

• Bir başkasının eserini sahiplenme. (Arapça)

intikal eden

• Bir yerden başka bir yere taşınan.

intikaz

• Bozulma.
• Çözülme, battal edilme.İNTİMA'Â : Birine mensub olma, intisâb etme. Bir kimseye bağlanma.
• (Kuş) bir yerden uçup, başka bir yere konma.

irade-i istihfaf

• Başkalarını küçükseme ve hafife alma iradesi.

irca-i inan

• Atın dizginini çevirme, başka tarafa yöneltme.

irkab

• Huk: Öldükten sonra kanunî mirasçılarından başka bir kimseye de miras bırakma.

irşad / irşâd

• Yol gösterme, rehberlik etme. İnsanları, Allahü teâlânın emir ve yasaklarına ve Resûlullah efendimizin sünnet-i seniyyesine uymaya, her zaman Allahü teâlâyı anmaya, O'nu unutmamaya, kalbde O'ndan başkasının sevgisine yer vermemeye çağırmak, Allahü te âlânın râzı olduğu yolu göstermek.

irtidad / irtidâd

• Dinden dönme, İslâm dinini terk ederek başka bir dini seçme.

irtihal

• Bir yerden başka yere göçmek, gitmek. Nakl-i mekân etmek.
• Ölmek.

isar / îsâr / ا۪يثَارْ

• Kendisi muhtaç olduğu halde başkasına nimet vermek, cömertlik, ikrâm.
• İhtiyar etmek.
• Yumuşatmak.
• Dökmek, serpmek. Saçmak.

• Kendisi muhtaç olduğu hâlde başkasına verme ahlâkı.

• Başkasının ihtiyâcını kendi ihtiyâcından önce düşünmek. Muhtac olduğu hâlde, elindeki malı muhtâc din kardeşine verip, yokluğa katlanmak.

• Muhtaç olduğu halde başkasını nefsine tercîh etme.

işgal

• Zabtetme, istilâ etme.
• Birisini işten alıkoyma, başka şeyle meşgul etme, oyalama, uğraştırıp kendi işine mâni olma.

iskender

• (M. Ö. 356-323) Aristo'dan ders almış bir imparatordu. İskender-i Rumi de denir. Bundan başka ismi geçen bir de İskender-i Zülkarneyn vardır.

isnad / isnâd

• Dayandırma, sened gösterme.
• Söylediği sözü bir başkasına dayandırmak, bir şeyi, birisi için yaptı demek.
• Hadîs ilminde hadîs-i şerîf metninin sırasıyla kimler tarafından nakledile geldiğini bildirme.

işrak

• Allah'a şerik koşma. Allah'tan başkasından medet bekleme.

istiarat / istiârât

• İstiareler; hakiki mânâ ile mecâzî mânâ arasındaki benzerlikten dolayı bir kelimenin mânâsını geçici olarak alıp başka bir kelime için kullanma san'atı.

istiarat-ı kesire / istiârât-ı kesire

• Birçok istiare; kelimelerin kendi mânâsının dışında başka mânâlarda kullanmalar.

istiare / istiâre

• Ariyet istemek. Ödünç almak. Birinden iğreti bir şey almak.
• Edb: Bir kelimenin mânasını muvakkaten başka mânada kullanmak; veya herhangi bir varlığa, ya da mefhuma asıl adını değil de, benzediği başka bir varlığın adını verme san'atına istiare denir.Cesur ve kuvvetli bir insana "arsl

• Hakiki mânâ ile mecâzi mânâ arasındaki benzerlikten dolayı bir kelimenin mânâsını geçici olarak alıp başka bir kelime için kullanma san'atı; "arslan" kelimesini "cesur adam" için kullanmak gibi.

• Ödünç alma.
• Bir kelimenin mânâsını muvakkaten başka bir kelime hakkında kullanma.

• Bir kelimeyi başka anlamda kullanma.

istibdal / istibdâl

• (Bidl ve Bedel. den) Değiştirmek, değiştirilmek.
• Bir vakfı mülk ile mübadele etmek.
• Birşey verip yerine başka şey istemek.
• Askerliği biten erlere tezkere verip yenilerini almak.

• Değiştirmek. Hâkimin harâb olmuş vakıf binâsını satıp, semeni (bedeli) ile başkasını alarak mütevellîye (vakfın idârecisine) teslim etmesi.

istidradi / istidrâdî

• Bir sözde asıl gayeden bahsederken bağlantılı olarak ikinci derece başka konulardan bahsetmek.

• Başka konu anlatılırken arada söylenen söz.

istigna

• Cenab-ı Hak'tan başka kimsenin minneti altına girmemek.
• Gönül tokluğu. Elindekini kâfi bulmak. Zenginlik istememek. Muhtaç olmayıp zengin olmak.
• Nazlanmak.
• Azamet ve tekebbür etmek.

istiğna-yı tam / istiğnâ-yı tam

• Hiçbir yönden başkasına ihtiyaç duymama hâli.

istihalat

• (Tekili: İstihale) Değişmeler, başkalaşmalar.

istihale / istihâle / استحاله / اِسْتِحَالَه

• Bir şeyin terkib ve asıl şeklinin başka hâle değişmesi. Başkalaşmak.
• Mümkün olmayış, imkânsızlık.

• Bir hâlden başka hâle geçme, biçim değiştirme.

• Başkalaşma.

• Başkalaşım, değişim. (Arapça)
• İmkansızlık. (Arapça)

• Başka bir hâle dönme.

istihale-i in'ikasiye / istihâle-i in'ikâsiye

• Yansımanın başkalaşması, farklı bir keyfiyet alması.

istihale-i latife / istihale-i lâtife

• Çok ince ve hoş bir şekilde bir halden başka bir hâle geçme; lâtif ve ince dönüşüm.

istihlaf

• Halef bırakmak. Birisini kendi yerine geçirmek. Kendi yerine başkasını tayin etmek. Kuyudan su çekmek.

istiklal / istiklâl

• (Kıllet. den) Kendi başına olmak, kimseye bağlı olmayış, müstakil oluş.
• Az bulma, kâfi görmeme.
• Rey sahibi olup keyfi iş görme ve başkasının emrine ve fikrine tâbi olmaktan uzak kalma.

ıstılah

• Tabir, deyim. Belirli bir topluluğun, bir lafzı lügat mânasından çıkararak başka bir mânada kullanmaları.
• Bir ilim veya mesleğe âid kelime. Terim. Erbab-ı ilim arasındaki ve herkesin anlamadığı kelime.
• Muvafakat. Uygunluk. Barışmak. İttifak.

istinabe / istinâbe / اِسْتِنَابَه

• Niyabet istemek.
• Huk: Başka bir tarafta görülen bir muhakeme için, şahid veya maznunun yazılı ifadesinin alınması. Muhakemenin icab ettirdiği muameleleri yapması için bir mahkeme tarafından başka bir mahkemeye veya kendi âzâsından birisine salâhiyet verilmesi.

• Başka yerde bulunan şahidin ifadesinin alınması.

• Başka bir mahkemenin muâmeleye yetkili kılınması.

istinsar

• Burna su veya başka bir ilâç çekip temizleme.
• Püskürme.

istitrad

• Edb: Bir söz söylerken o fıkra içinde başka bir bahis nakletmek.

istitraden

• Edb: Bir bahis anlatırken, söz gelimi, başka bir mes'eleyi de anlatıvermek suretiyle.

isyan / isyân / عصيان

• Ayaklanma, başkaldırma.

• Başkaldırı. (Arapça)

isyan eden

• Başkaldıran, ayaklanan.

isyankar / isyankâr

• İsyan eden, başkaldıran.

isyankarane / isyânkârâne

• Başkaldırırcasına.

itla'

• Başkasını geçme.
• Te'hir etme.

izafi / izâfî

• Başka bir şeye göre olan; bağlı olduğu şeye göre değişen; rölatif.

kabul-i adem

• Kalben ademi kabul etmektir. Hakkı inkâr etmek, hatalı bir hüküm ve itikattır. Hak mesleği kabul etmeyip indi ve şahsi görüşünü ileri sürerek başka bir yolda gitmektir, bir iltizamdır. İmânın zıddına şahsi görüşüne tâbi olmak, bâtılı kabul etmektir.

kadı

• Tanzimat'a kadar her türlü davaya, Tanzimat ile Medeni Kanun arasındaki dönemde ise yalnız evlenme, boşanma, nafaka, miras davalarına bakan mahkemelerin başkanları.

kadilkudat / kâdilkudât / قاضى القضات

• Başkadı. (Arapça)

kafi / kâfi

• Kifayet eden. Vâfi, başka şeye ihtiyaç bırakmayan. Yeten, yetişen, elveren.

kalb hastalığı

• Kalbin Allahü teâlâdan başkasına bağlanması.

kalb huzuru / kalb huzûru

• İç rahatlığı, gönül hoşluğu. Kalbin Allahü teâlâdan başkası ile olmaması; Allah'tan başkasına bağlanmaması.

kalb toparlanması

• Kalbin Allahü teâlâdan başka şeylere bağlanmaktan kurtulması.

kalbolma

• Başka hâle gelme. Değişme. (Türkçe)

kanaat / kanâat

• Yeme, içme ve barınacak yer husûsunda bileğin emeği, alın teri ile kazanılana râzı olmak, başkasının kazancına göz dikmemek. Kanâat, çalışmayıp, sâdece eline geçeni kullanmak, tembel oturup, başka bir şey aramamak değildir. Aksine hırslı hareketlerden kaçınıp, gönül huzûru ile yaşamaktır.

kani'

• (A, uzun okunur) Kanaat eden. Kendinde olan helâla razı olup, başkasının hiçbir şeyine göz dikmeyen.
• Kanmış. İnanmış. Tatmin olmuş.

kanun-u tebeddül ve tagayyür

• Başkalaşım ve değişim kanunu.

karen

• (Çoğulu: Akrân) Ok mahfazası.
• Kılıç.
• Ok.
• İki deveyi biribirine çattıkları ip. Başka deveye çatılmış deve.
• Çatık kaşlı olmak.
• "Yakınlık" mânâsına mastar.
• Necid ahâlisinin mikâtı olan mevzi.

kasime / kasîme

• (Çoğulu: Kasim) Dikenden başka ot bitmeyen kumlu yer.

kasırat-üt tarf

• Kocasından başkasına aslâ bakmayan. (Cennet kadınlarının bir vasfı) Huriler.

katare

• Kuyudan veya başka bir yerden damlayan su.

kaziye-i taklidiyye

• Man: Mücerred. Başkasından duymakla hükmolunan kaziyye.

kefil / kefîl

• Başkasına âit bir işi veya borcu üzerine alan, sorumluluğunu yüklenen kimse. Kefîle, dâmin de denir.

kelam-ı mecazi / kelâm-ı mecazî

• Gerçek anlamında kullanılmayıp, aralarındaki ilgi, bağ ve benzerlikten dolayı başka anlamda kullanılan söz.

kelime-i şehadet / kelime-i şehâdet

• "Eşhedü en lâ ilâhe illallâh ve eşhedü enne Muhammeden abdühû ve resûlüh" mübârek sözü. Mânâsı şöyledir: "Görmüş gibi bilir ve inanırım ki, Allahü teâlâdan başka, varlığı lâzım olan, ibâdet ve itâat olunmağa hakkı olan, hiç ilâh, hiçbir kimse yoktur. Görmüş gibi bilir, inanırım ki, Muhammed sallalla

• "Allah'tan başka ilâh olmadığına ve Hz. Muhammed'in Onun kulu ve elçisi olduğuna şehadet ederim" ifadesi.

kelime-i tevhid / kelime-i tevhîd

• "Lâ ilâhe illallah, Muhammedün resûlullah" sözü. Mânâsı şöyledir: Allahü teâlâdan başka ilâh yoktur. Muhammed aleyhisselâm O'nun resûlüdür, peygamberidir. Kelime-i tevhîde; Kelime-i ihlâs, Kelime-i takvâ, Kelime-i tayyibe, Da'vet-ül-hak, Urvet-ül-vüs kâ, Kelime-i semeret-ül-Cennet de denir.

kemal-i zati / kemâl-i zâtî / كَمَالِ ذَات۪ي

• Zâtına âit, kendisinden olup başkasından olmayan mükemmellik.

kemter

• Aciz. Fakir. İtibarsız. (Farsça)
• Başka şeylere göre daha az olan. Pek aşağı. (Farsça)
• Noksan, eksik. (Farsça)

kibir

• (Kibr) Kendisini büyük gösteriş. Büyüklük. Kendisini, başkalarından üstün olmadığı hâlde üstün görme ve tutma hastalığı.
• Şeref ve şan.
• Bir şeyin muazzamı. Büyük.

kibr

• Kendini başkasından üstün görme.

kıdem

• Öncelik ve eskilik.
• Evveli bulunmamak. Ezeli olmak.
• Başkasından daha önce olmak. Zamanca daha evvelki olmak. Rütbece daha yüksek olmak.
• Cenab-ı Hakkın "Kıdem" sıfatı, yâni; ebedî ve ezelî oluşu.

kinai nevinden / kinâî nevinden

• Kinâye türünden; bir sözü gerçek mânâsına da gelebilecek şekilde, başka bir mânâda kullanma san'atı türünden.

kinaye / kinâye

• Dolayısı ile dokunaklı söz. Maksadı dolayısı ile anlatan söz. Üstü örtülü dokunaklı söz. Açıktan olmayıp hakiki mânâyı başka ifâde ile dokunaklı konuşmak.

• Bir sözü gerçek mânâsına da gelebilecek şekilde, başka bir mânâda kullanma san'atı.

kinaye lafızlar / kinâye lafızlar

• Birkaç mânâda kullanılan kelimeler. Hem boşamada hem de başka yerde kullanılan sözler.

kinayet

• Bir sözü gerçek mânâsına da gelebilecek şekilde, onun dışında başka bir mânâda kullanma san'atı.

kira / kirâ

• Bir malın, menfaatine yâni kullanılmasına karşılık olarak verilen ücret. Bir evin, bir iş yerinin veya herhangi bir mülkün, taşıt veya binek hayvanının, sâhibi tarafından faydalanılmak ve kullanılmak üzere belli bir ücret karşılığında bir müddet için başkasına verilmesi.

kıraat

• Okuma. Düzgün ve çabuk okuma.
• Okuma kitabı.
• Fık: Namazda Kur'an-ı Kerim'den bir miktar okumak.İnsan bir yazıyı ya kendi kendine yahut başkasına dinletmek üzere okur. Hususi mütâlaa nasıl olsa olur. Fakat dinletmekten maksad, anlatmak olduğu için o yolda okumanın dikkat edilec

kirdar

• Bir kimse, tasarruf ettiği yerin bir zirâ veya iki zirâ toprağını almak için başkasına satmak.
• Bina.
• Ağaç.

kırgız

• Türk Milletlerinden büyük bedevi bir kavim olup Asyanın kuzeybatısında ve Türkistanla Sibirya arasında, başka bir deyimle Türkistanın kuzey taraflarında ve Doğu Türkistanın kuzeyinde olarak Rusya ile Çin hududunda bulunuyorlar. Batı tarafındakilere Kırgız ve Kazak; Çin hududundakilere ise Kara Kırgı

kıskanç

• Allahü teâlânın başkasına ihsân ettiği nîmetin ondan alınmasını, onun elinden çıkmasını ve yalnız kendinde olmasını isteyen kimse.

kıyam

• Bk. kıyâm
• Kıyam etmek: Başkaldırmak, isyan etmek, ayaklanmak.

kıyam-ı binefsihi / kıyam-ı binefsihî

• (Kıyâm-ı bizâtihî) : Fık: Varlığı, durması kendi zâtı ile olmak mânasında bir sıfat-ı İlâhîdir. Şöyle ki: Hak Teâlâ'nın ezelî ve ebedî olan varlığı kendi zâtı ile kaimdir. Kendi varlığı, kendi hüviyetinin, kendi mukaddes zâtının muktezasıdır. Aslâ başkasının değildir. Bunun için, Allah Teâlâ'ya "Vâc

kıyas / kıyâs

• Bir şeyi diğer bir şeyle ölçme, bir şeyi başka şeye benzetme; hakkında nass (âyet-i kerîme ve hadîs-i şerîf) bulunmayan bir mes'elenin hükmünü, buna benzeyen ve hakkında nass bulunan başka bir mes'elenin hükmüne benzeterek anlama.

kıyas-ı istisnai / kıyas-ı istisnaî

• Bir hükmün neticesinin aynı veya nakzı, mukaddemelerinden birinde bilfiil zikredilirse, ona kıyâs-ı istisnâi denilir. Başka bir tâbirle: Neticesi veya zıddı bizzat kendisinde zikredilen kıyas. "Eğer bu cisim ise, mutlaka bir yer tutar" gibi. Veya "Güneş doğmuş ise, gündüz olmuştur" gibi.

köle

• Bütün tarihî devirlerde başka milletlerden, yabancılardan zorla kaçırılıp hürriyetten mahrum hale getirilerek hizmette kullanılan erkek. (Türkçe)

koloni

• Bir ülkenin, sınırları dışında işgal ettiği ve yönettiği ülkeye sıkı bağlarla bağlı arazi. (Fransızca)
• Başka bir memlekete yerleşmeğe giden göçmen topluluğu veya bir topluluğun yerleştiği yer. (Fransızca)
• Bir memlekette bulunan yabancılar topluluğu. (Fransızca)

korsan

• itl. Deniz haydutu. Deniz eşkiyası.
• Başkaların haklarını zor kullanarak yiyen kimse.
• Bir hakkı izinsiz olarak kullanan.

kubbet-ül islam / kubbet-ül islâm

• İslâmın kubbesi.
• Belh şehrinin başka bir adı.

kubus

• Sür'atle yürüdüğünden yere tırnağının ucundan başka yeri değmeyen at.

kul hakkı

• Bir kimsenin, başkası üzerindeki hakkı, alacağı.

kumar

• Para veya başka bir menfaat karşılığı oynanan oyun; birkaç kimsenin aralarında para veya mal toplayarak piyango çekip, isâbet etmeyenlerin isâbet edenlere mal veya para vermek için sözleşme veya para ile kazanmak için tahminde bulunma, toto. Karşılık lı para veya mal koyarak bahse tutuşma.

kur'an'ın i'cazı / kur'ân'ın i'câzı

• Kur'ân'ın mu'cizeliği, bir benzerini yapma konusunda başkalarını acze düşürecek derecede olağanüstü olması.

küre-i ahar / küre-i âhar

• Başka gezegen.

küsbe

• Bir parça süt ve hurma.
• Taamdan veya başka şeyden az iken çoğalıp toplanan nesne.

kuta'

• Düş yormak, rüya tâbir etme.
• Su kesilmek.
• Başka yere gitmek.

kuvve-i sebuiye

• İnsanda başkalarına hücum ve zararları defetmek kuvvesi.

la halıka illallah / lâ hâlıka illâllah

• Allah'tan başka yaratıcı yoktur.

la ilahe illa hu / lâ ilâhe illâ hû

• Ondan başka ilâh yoktur.

la ilahe illa hu beraber mizened alem / lâ ilâhe illâ hû beraber mîzened âlem

• Bütün âlem hep beraber "Allah'tan başka ilâh yoktur" der.

la ilahe illallah / lâ ilâhe illâllah

• Allah'tan başka ilâh yoktur.

la ilahe illallah zikri / lâ ilâhe illâllah zikri

• "Allah'tan başka ilâh yoktur" mânâsına gelen kelime-i tevhidin sürekli olarak tekrarlanması.

la kayyume illallah / lâ kayyûme illâllah

• Allahtan başka varlıkları ayakta tutan ve onlara bekâ veren yoktur.

la malike illa hu / lâ mâlike illâ hû

• Her şeyin hakiki sahibi olan Allah'tan başka ilâh yoktur.

la meşhude illa hu / lâ meşhude illâ hû / lâ meşhûde illâ hû

• Allah'tan başka görülen hiçbir şey yoktur.

• Allah'tan başka görülen hiçbir şey yoktur.

la mevcude illa hu / lâ mevcude illâ hû / lâ mevcûde illâ hû

• Ondan başka hiçbir varlık yok.

• Allah'tan başka hiçbir varlık yoktur.

la müdebbire illa hu / lâ müdebbire illâ hû

• İdare eden, ilmiyle her şeyin sonunu görüp ona göre hikmetle iş yapan Allah'tan başka ilâh yoktur.

la mürebbiye illa hu / lâ mürebbiye illâ hû

• Terbiye edici olarak Allah'tan başka ilâh yoktur.

la mutasarrife fi'l-hakikati illa hu / lâ mutasarrife fi'l-hakikati illâ hû

• Mülkünde istediği gibi tasarruf eden O'ndan başka ilâh yoktur.

la nazime illa hu / lâ nâzime illâ hû

• Bütün kâinat ve varlık âlemini bir fayda ve gayeye göre düzenleyen Allah'tan başka ilâh yoktur.

la rabbe illa hu / lâ rabbe illâ hû

• Her bir varlığı terbiye edip idaresi ve tasarrufu altında bulunduran Allah'tan başka ilâh yoktur.

la ya'lemu'l-ğaybe illallah / lâ ya'lemu'l-ğaybe illâllah

• Gaybı Allah'tan başkası bilemez.

laim / lâim

• (Lâime) Çekiştiren. Levmeden. Başkasını kötüleyen.

lakab

• Asıl isminden başka sonradan takılan ad. Meşhur olan birinin sonradanki adı.

lakap / lâkap

• Asıl isminden başka sonradan takılan ad, meşhur olan birinin sonraki adı.

laübali / lâübâlî

• Başkalarıyla saygısızlığa varacak şekilde senlibenli; çekinmesi ve sakınması olmayan.

lazıme-i zaruriye-i naşie-i zatiye / lâzıme-i zâruriye-i nâşie-i zâtiye

• Bizzat kendi zâtında var olan ve zâtından başka hiçbirşeyden kaynaklanmamış olan, bizzat kendisinde zorunlu olarak bulunan ve ondan ayrılması düşünülemeyen şey; meselâ "Sıcaklık, ateşin bizzat kendisinden kaynaklanan ayrılmaz zorunlu bir özelliğidir." denilebilir.

lebbeyk

• Buyurunuz. Emredersiniz.
• Benim muhabbet ve incizâbım dâim sanadır, başkasına değildir, sıdk ve ubudiyyetim dâim sanadır (gibi mânâlar ifâde eder.)

ledün

• İnd kelimesi gibi, zaman ve mekân zarfıdır.Hel-i istifhâmiye mânasına geldiği de vaki'dir. Kamus Müellifine göre ledün ile leda, aynı şeydir. Başkaları ise tefrik etmişlerdir. Demişlerdir ki: Ledün kelimesi zaman ve mekânın evvel ve ibtidasından muteberdir. Onun için ekseri harf-i cer olan "min" kel

lefif-i mefruk

• Harf-i illetin aralarında başka bir harfin bulunduğu kelime.

leş

• Kendiliğinden ölen veya Besmelesiz kesilen veya kesilmeyip de başka sûretle öldürülen veya Ehl-i kitâb olmayan kâfir ve mürtedlerin kestikleri yenmesi haram hayvanlar. Ölmüş hayvan.

levc

• Ağız içinde lokma veya başka bir şeyi döndürüp çevirme.

levt

• Gizlemek, saklamak.
• Sorduklarını değil de başkasını haber vermek.

li-aynihi / li-aynihî

• Kendisi ile bir. Aynı ile.
• Allah tarafından emrolunan bir şeydeki güzellik, ya li-aynihi bir hüsündür veya li-gayrihi bir hüsündür. Ya kendi zatındaki bir güzellikten dolayı hasendir veya başkasında sabit bir güzellikten dolayı bir hasendir. Meselâ: Biz iman ile me'muruz. İmandaki hü

lider

• Şef. Başkan. Siyasi bir topluluğun başı.

ligayrihi / ligayrihî

• Başkalarıyla.

• Bizzat olmayan, başkası için.

ligayrihi haram / ligayrihî haram

• Aslında helâl olup, başkasının hakkı olduğu için veya neticeleri itibarı ile haram olan şey. Meselâ cuma namazı esnasında ticaret yapmak gibi.

lügaz

• Edb: Manzum bilmecelere denir. Lügaz çözülürse insan, hayvan, eşya veya başka bir mânâ çıkar. Meselâ: (Hikmetullah şehrinin bir tânesiOğlunun karnında yatar annesi.)Bu manzum çözülürse cevap olarak "İpek böceği" çıkar.

lukata

• Yolda veya başka bir yerde bulunup da, sâhibi bilinmeyen mal.

lütre

• Ancak konuşanların anlıyabileceği, başkalarının anlıyamıyacağı şekilde görüşülen uydurma dil, kuşdili. (Farsça)
• Boşboğaz. (Farsça)

ma'na-yı harfi / ma'na-yı harfî / ma'nâ-yı harfî / مَعْنَايِ حَرْف۪ي

• Kendisini değil de başkasını veya sahibini, ustasını, kâtibini anlatan, bildiren, tarif eden mânâ.

• Başkasını gösteren ve başkasına delil olan ma'na.

ma-hala

• (Bir istisnâ edatıdır) Mâadâ mânasına gelir, kendinden sonraki kelimeyi nasb eder. (Allah'tan başka herşey fânidir) cümlesinde olduğu gibi.

ma-i mutlak / mâ-i mutlak

• Yaratıldıkları hâl üzere olan yâni ismi yanında başka kelime söylenmeyen, yalnız su denilen sular.

maada / maâdâ / mâadâ / ماعدا / مَاعَدَا

• Başka. Fazla. Bundan gayrı. (İstisnâ kelimesidir)

• Başka.

• -den başka, gayri.

• Dışında, -den başka, başka, öte, yanı sıra. (Arapça)

• Başka.

maal-gayr

• Başkası ile birlikte. Gayrısı ile.

maalgayr

• Başkasıyla birlikte.

maarız

• (Tekili: Muarraz) Bir sözü söyleyip başka bir şey murad etme ve cem' olmak, toplamak itibariyle ma'razlar, ta'rizler, adem-i tasrihler, sarahatsizlikler.

maariz-ül kelam / maarîz-ül kelâm

• Kelâmda irad olunan kapalı mânâlar. Bir sözün asıl mânâsından başka mânâyı istemeler.

mabihi'l-imtiyaz / mâbihi'l-imtiyaz

• Başkalarından ayıran üstünlük ve ayırt edici vasıf.

macin / mâcin

• Sapık îtikâdını başkasına bulaştırmak çabasında olan.

madde-i musavvire

• Tıb: Kanın küreciklerinden başka gıda maddesinden olup, azot ve sair maddeleri içine alan sulu cisim. Canlı hücrelerin vücudunu teşkil eden ve içinde çoğunun çekirdek bulunan albüminli madde. Protoplazma.

maddiyyunluk

• Maddecilik, materyalizm, maddeden başka her şeyi inkâr eden dinsiz felsefeciler.

mahbub-u ligayrihi / mahbub-u ligayrihî

• Faydalarından veya başkası sebebi ile sevilen. Dolayısı ile sevilen.

mahkum-u mutlak / mahkûm-u mutlak

• Mutlak sûretle hüküm altında bulunan, başkasının hüküm ve iradesiyle her yönden sınırlı olan.

mahlas

• Nâm. Lâkab. Bazı muharrirlerde olduğu gibi, isme ilâve edilen başka bir isim.
• Halâs olacak, kurtulacak yer.

mahluka

• Başkasının olup da benimsenen manzum parça.

mahrem

• Gizli, yasak, başkasına haram olan, evlenilmesi haram olan akraba.

mahudiyet-i hariciye / mâhudiyet-i hariciye

• Dış dünyaya ait bilinme; başkalarının fark edip idrak ettiği bilinip tanınma niteliği.

makamat-ı aşere / makâmât-ı aşere

• Fenâ (Allahü teâlâdan başka her şeyi unutmak) makâmının başlangıcında olan ve fenâ makâmına kavuşmak için lâzım olan on şey.

maklub / maklûb

• (Kalb. den) Altı üstüne çevrilmiş, kalbolunmuş. Ters döndürülmüş. Başka şekle sokulmuş.
• Harfleri tersinden okunduğu zaman yine aynı olan kelime veya cümle. (Anastas mum satsana cümlesi gibi)

• Altı üstüne getirilmiş, ters çevrilmiş, başka şekle sokulmuş.

mal-i zımar

• Bir kimsenin mâlik olduğu halde, onlardan faydalanması kabil olmayan; başka tabir ile, elinden çıkıp galib-i hale nazaran bir daha eline girmeleri umulmayan mallar.

mana-yı hilafet / mânâ-yı hilâfet

• Hilâfetin anlamı; Peygamberimizin vekili olarak Müslümanların din ve dünya işlerinin tedbirini gören genel başkanlık makamının anlamı.

mana-yı ismi / mânâ-yı ismî

• İsme dair mânâ. Bir şeyin sadece kendisini bilip tanımak. Bir şey başka şeyleri tanıttığı, bildirdiği veya sevdirdiği için olan mânâya da mânâ-yı harfî denir. Bir ağacı gölgesinden, zahirî görünüşünden, bize verdiği meyvesinden dolayı alâka gösterir ve seversek mânâ-yı ismî ile seviyoruz demektir. A

mana-yı mecazi / mânâ-yı mecâzî

• Bir ifadede, kendi mânâsının dışında başka bir mânânın kastedilmesi.

manda

• Kendini idare edemeyen bir memleket ahalisini başka bir yabancı devletin idare etmesi. (Fransızca)
• t. Camız denen hayvan. Kömüş. (Fransızca)

manyatizma

• Birisinin bâzı hareketleri ile başkası üzerinde uyuşukluk verici te'sir.

manyetizma

• Başka üzerinde uyuşukluk verici tesir.

maraz-ı kalbi / maraz-ı kalbî

• Kalb hastalığı, bozuk îtikâd; kibir, hased (kıskançlık), kin ve riyâ (gösteriş) gibi kalb hastalıkları. Kalbin Allahü teâlâdan başka şeylere tutulması.

maruz-u tagayyür

• Başkalaşmaya ve değişmeye maruz.

masiva / mâsiva / mâsivâ

• Ondan gayrısı. (Allah'tan) başka her şey hakkında kullanılan tâbirdir) Dünya ile alâkalı şeyler.

• Bir şeyden başka olanların hepsi.
• Dünya ile ilgili olan şeyler.
• Allah'tan başka her şey.

• Allahü teâlâdan başka her şey. Âlem, tabîat, mahluklar.

masiva-perest / mâsivâ-perest

• Dünya ile ilgili olan şeylere düşkünlük; Allah'tan başka şeylere aşırı düşkünlük.

masivallah

• Allah'tan başka her şey.

mataim / mataîm

• (Tekili: Mıt'âm) Oburlar, doymakbilmez kimseler.
• Başkalarını beslemeler.

materyalizm

• Maddecilik, maddeden başka varlık tanımayan îmansız felsefe.

me'huz

• Ahzolunmuş. Çıkarılmış. Alınmış.
• Ödünç olarak başka bir yerden alınmış.

• Alınmış, çıkarılmış, tutulmuş.
• Ödünç olarak başka bir yerden alınmış.

me'mur

• Emir ile hareket eden. Emir altında olan. Vazifeli. Kendi istediği gibi olmayıp başka emre göre çalışan. Bir emir alan. Bir işe tâyin olunmuş adam.

mecaz / mecâz

• Yerinden ve haddinden tecavüz etmek. Hududunu aşmak.
• (Cevaz. dan) Geçecek yer. Yol.
• Edb: Hakiki mânâsı ile değil de ona benzer başka bir mânâ ile veya istenileni hatırlatır bir kelime ile konuşmak. İstenilene benzer bir mâna ifadesi.

• Kendi mânâsı dışında başka bir mânâyı gösteren kelime.

• Yol, geçecek yer.
• Gerçeğin zıddı.
• Kendi öz mânâsıyla kullanılmayıp benzetme yolu ile başka mânâda kullanılan söz.

• Sözün başka mânâda kullanılması.

mecaz-ı akli / mecaz-ı aklî

• Akla uygun olan mecaz, akılla bilinen mecaz, bir şeyi asıl sebebinin dışında başka bir sebebe isnad etmek.

mecaz-ı mürsel

• Benzetme dışında başka bir ilişki sebebiyle kullanılan mecaz: Meselâ: "O köye sor" demek, "o köyden birine sor" demektir.

• Edb: Kelimenin asıl mânâsıyla mecazî mânâsı arasında benzerlik bulunmasından başka bir alâka bulunmasıyla olan mecazdır.

mecazen

• Mecâzî olarak; bir sözü gerçek anlamı dışında başka bir mânâyı anlatacak şekilde kullanma.

mecazi aşk / mecazî aşk

• Gerçek olmayan aşk; Allah'tan başka diğer varlıklara duyulan şiddetli sevgi.

mecelle

• Tanzîmât'ın îlânından sonra, Ahmed Cevded Paşa'nın başkanlığında bir komisyon tarafından hazırlanan; İslâm hukûkunun muâmelâta (alışveriş, şirketler, hibe v.b.) âit hükümlerinin Hanefî mezhebine göre maddeler hâlinde tertibinden meydana gelen kânunlar veya bu kânunları içerisine alan mecmûa.

meclis-i tehlil

• "Allah'tan başka hiçbir ilâh yoktur" mânâsındaki "lâ ilâhe illallah" sözünü söyleyen meclis.

mecma-ı aher / mecma-ı âher

• Başka bir toplanma yeri, öldükten sonra âhirette toplanılacak olan mahşer yeri.

meczub / meczûb

• Başkasının te'siri ile hareket hâlinde olan. Cezbedilmiş. Aklı gitmiş olan. Aşk-ı İlahî ile kendinden geçmiş.
• Deli. Divane. Mecnun.

• Cezbeli, kendini kaptırmış, başkasının etkisiyle davranan.

medar-ı gıybet / medâr-ı gıybet

• Başkalarının arkasından hoşlanmayacağı şekilde konuşmaya, çekiştirmeye sebep olan.

mefrug

• (Çoğulu: Mefârig) (Ferağ. dan) Başkasına bırakılmış, feragat edilmiş.

mekki / mekkî

• Peygamber efendimizin Mekke-i mükerremeden, Medîne-i münevvereye hicretinden (göç etmesinden) önce nâzil olan (inen) âyet-i kerîmeler. Âyet-i kerîmelerin Mekkî olmalarında âlimlerin arasında meşhûr olan görüş budur. Bu hususta başka görüşler de vardır.

mel'anet-piş

• Mel'unluktan başka işi olmayan. İşi gücü mel'unluktan ibaret olan. (Farsça)

melamih

• (Tekili: Lemha) Lemhalar. Bir şeyin başka bir şeye benzeme noktaları. Güzellik ve çirkinlik eserleri.

menkul / menkûl

• Nakledilen. Akli olmayıp mukaddes kitapla bildirilen.
• Bir yerden başka yere taşınmış olan. Taşınabilen.
• Anlatılan.

• Nakledilebilen, taşınabilen.
• Başkasından bildirilen, ulaşan haber, söz.

meratib-i nisbiye

• Göreceli olan mertebeler, başkalarına oranla ortaya çıkan dereceler.

mercuh / mercûh

• Başka bir şeyin kendisine üstün tutulduğu şey.
• Hasmından önce iddiasını ispata selahiyeti olmayan kişi.

• (Rüchân. dan) Başkası ona tercih edilmiş olan.
• Fık: Mahkemede hasmından evvel müddeasını isbata salâhiyyetli olmayan şahıs. Evvelâ hak iddiaya salâhiyetli olan râcih, ikinci derecede iddiaya sahib olan ise mercuh olur.

• Tercih edilmeyen, başkası ona tercih edilmiş.

meşahir-i mu'cizat / meşâhir-i mu'cizat

• Meşhur mu'cizeler; Allah'ın izniyle peygamberler tarafından ortaya konulup bir benzerini yapmakta başkalarını âciz ve hayrette bırakan olağanüstü hallerin, mucizelerin meşhurları.

mesbuk

• Geçmiş.
• Sebkedilmiş. Arkada bırakılmış. Başkasından geri kalmış.
• İlmihalde: Evvelce imamla namaza durmamış olup, sonradan imama uyan.

meşhur hadis / meşhûr hadîs

• İslâm'ın ilk asrında bir kişi bildirmişken, ikinci asırda şöhret bulan, yâni bir kimsenin Resûl-i ekremden, o kimseden de, çok kimselerin ve bunlardan dahî, başka kimselerin işittiği hadîs-i şerîfler.

mesih

• Mesh olunmuş. Başka bir şekle, hayvan kılığına girmiş.
• Şuurunu kaybedecek hale gelen. Sarhoş ve şuursuz.
• Acibe. Garibe.
• Güzelliği olmayan.
• Tuzsuz ve tatsız yemek.

meşihat / meşîhat

• Osmanlı Devletinde bugünkü Diyanet İşleri Başkanlığı görevini yürüten Şeyhülislam makamı.

meşrutiyet / meşrûtiyet

• Devletin bir hükümdarın başkanlığı altındaki millet meclisi tarafından idare edildiği yönetim biçimi.

meşrutiyyet

• Bir hükümdarın başkanlığı altında millet meclisi ile idare edilen devlet sistemi.

metbuiyet / metbûiyet

• Başkalarının kendisine uyması, tâbi olunan kimse.

metbuiyyet

• Kendine uyulmaklık. Başkasının kendisine tâbi olması. Birisine tâbi oluş.

mevadd-ı ihtilaf / mevadd-ı ihtilâf

• İhtilâfa sebep olan maddeler; parçalanma, değişim, başkalaşım ve uyuşmazlık gibi sonuçlara sebep olan maddeler.

mevcudat-ı ilmiye

• Başkası tarafından görünmeyen, Allah'ın ilim dairesindeki varlıklar.

mevkuf satış / mevkûf satış

• Sözleşme, alıcı ve verici açısından İslâmiyet'e uygun olduğu hâlde; başkasının hakkı karışmış olan alış-veriş.

mevr

• Başka te'sirle bir şeyin dalga gibi gidip gelmesi. Çalkanmak.
• Suyun yeryüzüne yayılması.
• Hayvanlardan yün almak.
• Yol, tarik.
• Toz, gubar.
• Rücu etmek, döndürmek.

mevsul

• Erişen. Vasıl olan.
• Birleşmiş. Kendine başka şey vasıl olmuş olan. Bitirmiş. Vasledilmiş.

meyelan-ı gıybet / meyelân-ı gıybet

• Gıybete meyletme, başkalarının ardından konuşma eğilimi.

meyelan-ı teçhil / meyelân-ı teçhil

• Başkalarını cehaletle itham etmeye, bilgisiz görmeye yönelik eğilim.

meyl-i riyaset / meyl-i riyâset

• Reislik, başkanlık yapma meyli, eğilimi.

meyl-i tefevvuk

• Başkalarından üstün olma meyli, eğilimi.

meylü'l-amiriyet / meylü'l-âmiriyet

• Âmirlik, başkalarını yönetme meyli.

meylü't-tecavüz

• Haddi aşma, başkasının hakkına geçme meyli.

meyte

• Ölmüş veya besmelesiz kesilen yâhut kesilmeyip başka sûretle öldürülen hayvan.

mezheb taklidi

• Amelde yapılacak işlerde bir müctehidin ictihâdlarına, fetvâlarına tâbi olma. Mevcût dört hak mezhebden birini öğrenip, kabûllenip, onunla amel etme.
• Dört mezhebden birine uyan kimsenin bir işi yapmada ihtiyâç veya zarûret (başka hiçbir çâre bulunmama) veya meşakkat (güçlük) bulundu

mi'yar / mi'yâr

• Ölçü âleti.
• Kendisinde yalnız bir vâcibin (farzın) edâ edildiği, başka bir vâcibin edâ edilemediği vakit.

mıknatıs

• yun. Demir ve benzeri mâdenleri kendine çekici hususiyeti bulunan câzibe.
• Başka te'sir altında kalmadan kuzey ve güney kutuplarına doğru yönünü değiştiren demir çubuk. (İki kutbu bulunan bu mıknatıslı çubuğun şimale bakan kısmına şimal (kuzey) ucu, cenuba çekilen ucuna da cenub (güne

milel-i saire / milel-i sâire

• Başka, diğer milletler.

mira'

• (Riya. dan) Riya etme, riyakârlık yapma.
• Başkasının sözüne itiraz edip mücâdele etme.
• İçindekinin aksini söyleme.

mizac

• Huy, tabiat, fıtrat, bünye.
• Bir şeyle karıştırılmış olan başka bir şey.

monarşi

• Hâkimiyetin kaynağı birtek şahısta (Kral, padişah, han v.s.) olduğu kabul edilen devlet şeklidir. Bu şahsın, yani devlet başkanının yanında bir meclis (parlamento) olursa; meşruti monarşi; olmazsa; mutlak monarşi ismini alır. Ayrıca devlet başkanının iş başına gelmesi şekline göre, irsi veya seçimli (Fransızca)

mu'ciz

• İnsanı âciz bırakan iş. Aynısını yapmakta başkalarını acze düşüren, kudretsiz kılan, kimsenin yapamıyacağı yolda olan.

mu'ciz-eda

• Mu'cize gösteren. Başkalarının yapamıyacağı kadar mu'cize derecesinde iş ortaya koyan. Edası mu'ciz olan. (Farsça)

mu'cizat / mu'cizât

• Allah'ın izniyle peygamberler tarafından ortaya konulup bir benzerini yapmakta başkalarını aciz ve hayrette bırakan olağanüstü işler.

mu'cize

• Bir benzerini yapma konusunda başkalarını âciz bırakan olağanüstü şey.

mu'cizekar / mu'cizekâr

• Mu'cizeli, mu'cize hâlinde, başkalarını âciz bırakan. (Farsça)

mu'cizeli

• Bir benzerini yapma konusunda başkalarını âciz bırakan olağanüstü bir şekilde olan.

mu'cizevi / mu'cizevî

• Bir benzerini yapma konusunda başkalarını âciz ve hayrette bırakır şekilde.

mu'riz

• İ'raz eden. Yüz çeviren. Başka tarafa dönen. Ta'riz eden. Dokunaklı konuşan.

muahid

• Antlaşma yapanlardan her biri.
• İslâm hükümetine bir para ödeyerek kendini himaye ettiren hıristiyan veya bir başka dinden kimse.

muazale

• Bir sözün mânasını başka sözle bağlayıp kelâmı arka arkaya getirme.
• Kafiyeyi ayrılmıyacak şekilde mâkabliyle bağlama.
• Sözde kelimeleri tekrarla kullanma.

mübadele

• Değişme. Bir şeyin başka bir şeyle değiştirilmesi. Trampa.

• Bir şeyin başka bir şeyle değiştirilmesi, değiş-tokuş, trampa, takas.

mübadil

• Mübâdele olunmuş. Başkasının yerine getirilmiş, bir şeye bedel tutulmuş.

mübaşeret

• Bir işe girişmek. Bir işe başlamak.
• Karşılaşmak.
• Başlamak ve devam etmek.
• Temas etmek, dokunmak.
• İnsanın derisinin, başkasının derisine dokunması.

mübayenet

• Zıddıyet. Ayrılık. Tutmazlık. Başkalık.

• Farklılık, başkalık, uyuşmazlık.

mübayin

• Farklı. Başka türlü. Muhalif. Diğerinin zıddı. Aksi.

müdahale-i gayr

• Başkasının karışması.

müdara

• Dost gibi görünme. Yüze gülme.
• Başkalarının fikirlerine uyarcasına hareket etmek.
• Sulh ve salâh üzere bulunmak. (Meşru bir surette ve iyi bir netice için yapılan müdârâ memduhtur. Fena bir netice için ise, kötüdür; İslâmlığa yakışmaz, İslâm onu men'eder.)

mudi'

• Fık: Malının muhâfazasını başkasına emânet ve havâle eden.

müekkil

• Vekil tayin eden. İşine vekilini ikame eden. İşleri için başkasını yerine bırakan.

müevvel

• Te'vil edilmiş. Zâhirî mânâdan başka mânâ verilmiş. Tefsir edilmiş olan. Tabir edilmiş.

müevvil

• Rüya tabir eden.
• Başka mânâ veren. Başka mânâ ile açıklayan. Te'vil eden.

mufavada şirketi / mufâvada şirketi

• Sermâyedeki hisseleri, kâr ve kullanma hakkı, ortaklar arasında eşit olan ve ortakların müslüman olması ve herbirinin sermâyesinden başka parası bulunmaması şartlarıyla kurulan bir şirket. Müsâvat şirketi.

mufazzal

• (Fazl. dan) Başkalarına üstün tutulmuş. Tafdil edilmiş.

müftereyat

• Başkasının üzerine atılan suçlar, kabahatler. İftiralar.

müfteri / müfterî

• İftira eden. Başkasına suç isnad eden. Yapmadığı kötülüğü isnâd eden.

mugayeret

• (Gayr. den) Aykırılık. Uymazlık. Başka türlü olma.

mugayir

• Aykırı. Uymaz. Zıd. Başka türlü.

mugayyer

• (Gayr. dan) Değiştirilmiş, başkalaştırılmış. Tağyir edilmiş.

mühacere

• Bir yerden ayrılmak.
• Başka yere intikal etmek.

muhacir

• Göç eden, bir memleketten kalkıp, başka bir yere yerleşen.
• Mc: Allah'ın yasak ettiğinden uzaklaşan.

muhalif

• Uymayan. Birbirine benzemiyen. Birbirine zıt olan.
• Başka şekilde düşünen.
• Karşı duran.

muhavvil

• Başka hâle koyan. Değiştiren. Tahvil eden.

muhavvil-ül havli ve-l ahval / muhavvil-ül havli ve-l ahvâl

• Havli, kuvveti ve hâlleri değiştiren, başka şekle sokan Cenâb-ı Hak (C.C.)

muhavvile

• (Havl. den) Fiz: Elektrik cereyanını, akımını başka hâle koyan. Transformatör.

muhil / muhîl

• İhâle eden. Havâle eden.
• Fık: Borcunu başkası ödemesi için havâle eden kimse. Başkasının borcuna nakleden.

muhkemat-ı kur'aniyye

• Mânası açık ve te'vile ihtiyacı olmayan âyetler. Başka bir mânaya ihtimali olmayıp sarih emir ve nehiyleri müştemil olan âyetler. Bu âyetler mensuh veya anlaşılmayan şekilde müteşabih ve muhtemel olmayıp muhkem ve mübeyyin olmakla aslâ te'vile muhtaç olmazlar. Bâzı şeylerin haram olması veya enbiya

muhtelife

• Başka başka.

mukabele / mukâbele

• Hapsetmek.
• Sonraya bırakmak, tehir etmek.
• Meşveret etmek, danışmak.
• Bir kimsenin evi yanında bir ev satıldığında; "başka kimse satın alsın, ben ondan şüf'a yolu ile alayım" diye şirâsına muhtaç iken tehir etmek.

mukallib

• (Kalb. den) Başka tavra geçiren. Başka hâle değiştiren. Bir başka tarafa döndüren.

mukallid

• Taklitçi, taklid eden, başkasına özenerek onun gibi olmaya çalışan.

mukarreb

• Yakınlaştırılmış.
• Cennette dereceleri en yüksek olan.
• Tasavvufta, nefslerinin sevgisinden kurtulmuş, kalbinde Allahü teâlâdan başka hiçbir şeyin sevgisi kalmayan, yalnız Allahü teâlâyı isteyen.

mukarrün-bih

• Başka birisine âit olduğu, birisi tarafından haber verilen hak. İkrâr olunan hak.

mukayada satışı / mukâyada satışı

• Altın ve gümüşten başka, ayn (belli) olan bir malı yine ayn olan mal karşılığında satmak.

mukim / mukîm

• Doğduğu veya evlendiği veya hep kalmak niyyeti ile yerleştiği yerde oturan veya 104 km ve daha uzak bir yerde giriş çıkış günlerinden başka on beş gün veya daha fazla kalmaya niyet eden kimse. Mâlikî ve Şâfiî mezheblerinde dört gün kalmaya niyet eden ve kendi memleketine giren mukîm olur.

muksit

• Adaletle iş gören. Haklı hareket eden.
• Nefsine lâyık görmediği zararlı şeyi başkasına da münasib görmeyen.

müktinn

• Gizlenen, saklanan. Başkasınca gizlenip saklanmış olan.

mülakkab

• Lâkablanmış. Lâkablı. Başka isim verilmiş.

mülhakat / ملحقات

• Ekler. (Arapça)
• Bir yere bağlı olan başka yerler. (Arapça)

mülk

• Sâhib olunan; insanın başkasının rızâsını ve iznini almadan kullanmağa hakkı olan şey.
• Tasarruf, saltanat, kudret.

mülkiyet

• İnsanın bir şeyi başkasının rızâsını, iznini almadan kullanabilme yetkisi gücü.

müluk-u emeviye / mülûk-u emeviye

• Emevî hükümdarları, devlet başkanları.

mümalata

• Bir şâir bir mısra, başka bir şâir de diğer bir mısra söylemek üzere karşılıklı şiir söylemek.

mümaşaat / mümâşaat

• Hoş geçinme, başkalarının fikrine katılıyormuş gibi görünme, uyuşma.

mümaşat

• Birlikte hoş geçinmek.
• Bir maslahat yolunu takib etmek.
• Meslek işlerinde tesviye, tervic ve idare etmek.
• Karışmamak.
• Başkalarının zarar vermeyen fikirlerine uyarcasına hareket etmek ve sulh u salâh üzere durmak. Uygunluk.

mümkin-ül-vücud / mümkin-ül-vücûd

• Var da olabilen, yok da olabilen. Allahü teâlâdan başka her şey, bütün âlem.

münafese

• Başkasında görülen bir kemale imrenip ona yetişebilmek ve daha ileri gidebilmek için, nefislerin nefâsette, iyi şeylerde yarışması hissidir ki, nefsin şerefinden ve uluvv-i himmetinden neş'et eder. Hased ile arasında fark açıktır. Hased eden kimse, kemâle düşmandır; hased ettiği kimsenin zararından,

münakız

• Birbirini tutmayan, zıt olan, nakzeden.
• Başka kelâmın mânasına muhalif olan.

munfasıl zamir

• Gr: Başka kelimeye bitişik olmayan zamir. Ene, Ente: Ben, sen.. gibi.

munkalib

• İnkılâb eden. Dönen. Dönmüş. Başka bir şekle ve kılığa girmiş olan. Değişmiş, değişen.

münkalib

• İnkılab eden. Dönen, dönmüş. Başka bir hale girmiş olan. Değişen.

münkalip