agyed

• Uykucu, tenbel.
• Esmer vücutlu.
• Nazik derili.

akvat

• (Tekili: Kut) Yiyecekler, azıklar.

avah

• Eyvah, yazık! gibi teessüf ifâdeleri.
• Rızık, kısmet, nasib.

azerm-cu / azerm-cû

• Hayâlı, utangaç. Terbiyeli, nâzik. (Farsça)

azuf / azûf

• Yiyecek, erzak. Azık.

badd

• Az az akmak.
• Nazik deri.

balyoz

• Vaktiyle Avrupa devletlerinin büyükelçi ve büyük konsoloslarıyla, general ve amiral gibi kişilerine verilen bir ünvandır. (Fransızca)
• (Yunancadan) Kazık çakmak, büyük taşları kırmak için kullanılan uzun saplı, iri ve ağır çekiç. (Fransızca)

berehrehe

• Güzel, nâzik kadın.

berg

• Yaprak. (Farsça)
• Azık. (Farsça)
• Azm, kasd. (Farsça)
• Hazırlık. Mal, mülk. (Farsça)
• İntizam-ı hal. (Farsça)
• Serencam. (Farsça)

berze

• İpekli kumaş (Farsça)
• Yakışıklı, nâzik. (Farsça)
• Ekin, zirâat. (Farsça)
• Dal, budak. (Farsça)
• Letâfet, zerâfet. (Farsça)

betat

• Azık. Bir yolculukta gereken öteberi.
• Ev eşyası.
• Kesin, kat'i.

beyadıka

• (Tekili: Beyâzıka) (Beydak ve Beyzak) Küçük yapılı, bodur boylu ve çabuk yürüşlü adamlar, paytaklar.
• Satranç oyununda paytaklar, piyadeler.

bezle

• Lâtife, hoşa giden kibar ve nâzik söz. Şaka tarzında söylenen söz. (Farsça)
• Ahenk ile okunan şiir. (Farsça)

bıdada

• Derinin nazik ve yumuşak olması.

billit

• Akıllı, hâzık ve mâhir kimse.

caize

• (Cevaz. dan) (Çoğulu: Cevaiz) Azık, yol yiyeceği.
• Hediye, armağan, bahşiş.
• Edb: Eskiden takdim olunan medhiyeli bir şiire veya bir san'at eserine karşılık olarak verilen para, hediye ve bahşişler.

candar

• Diri, canlı, zihayat, ziruh. (Farsça)
• Silâhlı kimse. (Farsça)
• Muhafız, koruyucu, emniyet memuru. (Farsça)
• Yol yiyeceği, azık. (Farsça)

cevzeka

• (Çoğulu: Cevzek-Cevâzik) Pamuk kozağı.

cezr-i vetedi / cezr-i vetedî

• Kazık kök. Kazık gibi yere derinliğine giden kök. (Havuç gibi.)

dakik

• (Ekseri mânevi mânalar için) Pek ince. Nâzik. Ufak.

• İnce, ufak, nâzik.
• Toz haline getirilmiş şey, un.
• Dikkatli ölçülü davranan titiz kimse.

derda / derdâ / دردا

• Yazık! Vah vah! (Farsça)

• Ne yazık ki, eyvahlar olsun. (Farsça)

diriğ

• Men'etmek, korumak, esirgemek. (Farsça)
• Eyvâh, yazık. (Farsça)

diriga

• Yazık, eyvahlar olsun! (Farsça)

diriğa / dirîğâ / دریغا

• Ne yazık ki, vah vah, eyvahlar olsun. (Farsça)

efsus / efsûs / افسوس

• Yazık! Hay! Eyvah! gibi bir teessür edatı. (Farsça)

• Yazık, çok yazık, eyvahlar olsun. (Farsça)

efvaf

• Nâzik, ince kumaşlar.

eltaf

• (Tekili: Lutf) Lütuflar, iyi muameleler, iyilikler, iyilikseverlikler. Nezaketler, nazik davranmalar. Okşamalar.

emled

• En genç, çok körpe ve nazik vücut veya dal (Müennesi: Meldâ)

erzak

• (Tekili: Rızık) Rızıklar. Azıklar. Yiyecek içecek maddeler. İhtiyaçlar. Maddi, mânevi muhtaç olduğumuz şeyler.

esefa / esefâ / اسفا

• Vâ esefâ! Eyvah, yazık!

• Eyvah, yazık!.

• Yazık!

• Vah vah, eyvahlar olsun, yazık! (Arapça)

etraf

• (Tekili: Türfe) Nazik ve zarif şeyler.
• Lezzetli taamlar, güzel yemekler.

evtad / evtâd / اوتاد

• (Tekili: Veted) Direkler. Kazıklar.
• Ricâlullahtan birine verilen isim.

• Direkler, kazıklar.

• Direkler, kazıklar.

• Kazıklar. (Arapça)

eyvah

• Heyhât, yazık. (Farsça)

firezdek

• (Çoğulu: Ferâzık) Hamur yuvarlağı, hamur parçası.

füsus

• Eyvah! Yazık! (Farsça)

gabn / غبن

• Kazıklama, alışverişte aldatma. (Arapça)

gannac

• (Gunc. dan) Çok işveli, çok nâzik.

gayda

• (Çoğulu: Guyed) Nazik ve yumuşak tenli genç kadın. (Müz.: Agyed)

gayed

• Nazik ve yumuşak tenli olmak.

gazir

• Mülâyim, yumuşak. Nâzik, uysal.

gülbeden

• Vücudu gül gibi nâzik ve lâtif olan. (Farsça)

gülendam

• Güzel endâmlı, boyu gül gibi nâzik ve lâtif olan. (Farsça)

gülten

• Gül gibi lâtif ve nâzik vücutlu. (Farsça)

gürmih

• Çivi. (Farsça)
• Hayvan bağlanan büyük kazık. (Farsça)

havare

• Yiyecek, azık. (Farsça)

hayf / حيف

• (Hayfâ) Emansızlık. Haksızlık. Zulüm. Cevr. (Vah vah, yazık, eyvah, yazıklar olsun meâlinde söylenir.)

• Yazık, vah vah. (Arapça)

hayfa / hayfâ / حَيْفَا

• Yazık!

• Yazık.

hayfa ki / hayfâ ki

• Ne yazık ki.

hayta

• Kazık.

hazık

• (Çoğulu: Havâzik) Mesti dar olan.
• Cânip, taraf.

hazıkıyyet

• Mâhirlik, ehillik, ustalık, hâzıklık.

heba / hebâ / هبا

• Boş. (Arapça)
• Hebâ etmek: Yitirmek, yazık etmek, elden kaçırmak. (Arapça)
• Hebâ olmak: Yitmek, yazık olmak, yok olmak. (Arapça)
• Hebâya gitmek: Boşa gitmek, yazık olmak. (Arapça)

heder / هدر

• Yazık olma, boşa gitme. (Arapça)
• Heder etmek: Yazık etmek, yitirmek, boşa harcamak. (Arapça)
• Heder olmak: Yazık olmak, yitmek, kaybolmak. (Arapça)

heyhat / heyhât / هيهات / هَيْهَاتْ

• Teneffür ve tehassür ifâde eder; "sakın, savul, yazıklar olsun, uzak ol" mânalarına geldiği gibi, daha ziyade; Eyvah, yazık, ne yazık, ne kadar uzak... gibi mânalar için söylenir.

• Ne yazık ki; çok uzak!.

• Yazık, ne yazık!

• Yazık. (Arapça)

• Ne yazık.

hırrit

• (Çoğulu: Harârit) Delil.
• Hâzık.
• Mâhir, maharetli.

hurd

• (Hurdenî) Yiyecek, azık. (Farsça)

huvela'

• Çocuk anasından doğduğunda beraber çıkan ince nâzik deri. (Onda yeşil ve kızıl hatlar olur.)

huzzak / huzzâk

• (Tekili: Hâzık) İşinin ehli olanlar, ustalar, mütehassıslar. Hazâkatli kimseler.

ıdva'

• Azık yapmak.

igtiyar

• Faydalanma, istifâde etme.
• Azık edinme.

ıkva'

• Ev boşalmak.
• Azık tamam olmak. Şâirin şiirin kafiyesini çeşitli yapması.

ıskalariya

• Geminin üst kısmına çıkabilmek için iskele, yani merdiven teşkil etmek üzere çarmıhlara aykırı ve kazık bağı ile bağlanmış ince halatlar.

itad

• Kazık çakma.

kafave

• Sütten yapılan azık.

kalb-i hassas / kalb-i hassâs

• Hassas, nazik ve duyarlı kalp.

kasisa

• (Çoğulu: Kasis) Devecilerin, azıklarını ve elbiselerini yüklettikleri deve.
• Bir ot.

kastar

• (Çoğulu: Kasâtıra) Hâzık, basiretli, mahâretli kimse.
• Paranın sahtesini seçip çıkaran kimse.

kelb

• (Çoğulu: Ekâlib-Eklüb-Kilâb) Köpek, it.
• Meşhur bir yıldız.
• İki adım arasına koyarak dikilen kayış.
• Yolcuların, yük üstünde azıklarını astıkları demir çengel.
• Şiddet.
• Hırs.

kesis

• Hurma şarabı.
• Darı bozası.
• Arapların taş üstünde kurutup ve dövüp azık edip yedikleri et.

kibar

• İnce, nazik.

kibarane

• Büyük adamlara, nâzik ve görgülü kimselere yakışır şekil ve surette. (Farsça)

kifaf

• (Tekili: Aslı: Kefaf) Yetecek kadar olma. İhtiyaca yetecek kadar azık.
• Bir şeyin güzide ve hayırlısı.
• (Keffe) Terazi kefeleri.

kıyate

• Azık vermek.

külah

• Takke. Kalpak. Baş örtüsü.
• Kazıkların toprağa girmesini kolaylaştırmak için uçlarına geçirilen huni şeklindeki demir gömlek.

kürrez

• İki yaşına girmiş doğan kuşu.
• Kötü ve hâzık kimse.

kut / kût / قوت

• Gıda, azık.

• Azık, yiyecek. (Arapça)

latif / latîf

• Mülâyim. Yumuşak. Nâzik. Mütenasip.
• Güzel. Şirin. Küçük ve hoşa giden.
• Cisimle alâkası olmayan. Göze görünmeyen.
• Çok lutf edici.
• Derin, gizli.

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından. Lütf ve ihsân edici, dâimâ güzel muâmelede bulunan.
• Yumuşak, hoş, güzel, nâzik. Âdem oğlu aç gözünü, yeryüzüne kıl bir nazar, Gör bu latîf çiçekleri, hangi kuvvet yapar, bozar.
• Gözle görülmeyen.

latife / lâtife

• İnce duygu, hoş söz, nazik şaka.

lul

• (Luli) Utanmaz, hayasız ve namussuz kadın. (Farsça)
• Nâzik ve zarif. (Farsça)
• Şarkı söyleyip oynayan fahişe kadın. (Farsça)

lüzk

• (Lâzık) Yapışmak.
• Ulaşmak varmak.

maa't-teessüf / مَعَ التَّأَسُّفْ

• Ne yazık ki.

maa-t-teessüf

• Yazık ki. Esefle. Teessüfle beraber.

maal-esef

• Yazık ki. Maalesef.

maalesef / مع الأسف

• Yazık ki.

• Ne yazık ki. (Arapça)

maatteessüf / مع التأسف / مَعَ التَّأَسُّفْ

• Ne yazık ki.

• Üzülerek, yazık ki.

• Ne yazık ki.

• Ne yazık ki, üzülerek, maalesef. (Arapça)

• Ne yazıkki.

maattessüf

• Ne yazık ki.

maavin

• (Tekili: Maunet) Yardımlar, muâvenetler.
• Yol yiyecekleri. Azıklar.

macid

• Çok âli. Şerif. Yüce. Kerim.
• Hoş. Nâzik meşreb.

maunet

• Yardım. İmdat.
• Azık. Yol yiyeceği.
• Cenab-ı Hakk'ın salih kullarına olan imdadı, inayeti.
• Huk: Masarif.

mazayık

• (Tekili: Mazîk) Zor güç işler.
• Sıkıntılı ve dar yerler.

medeni / medenî

• Şehirli.
• Medine'li.
• Terbiyeli, kibar, nazik,
• Medine'de nazil olan sûre veya âyet.

• Topluluk hâlinde yardımlaşarak yaşayan, kibâr, nâzik, terbiyeli, görgülü kimse.
• Medîne'de nâzil olan âyet-i kerîmeler ve sûreler.

mehdur

• (Hedr. den) Yazık edilmiş, ziyan edilmiş. Boş yere gitmiş.

melda

• Çok genç ve körpe vücud veya dal. İnce ve nâzik bedenli kız.

meled

• Tazelik, körpelik, nâziklik, gençlik.

mih / mîh

• Çivi, mıh. Kazık. (Farsça)

mismar

• Ensiz çivi, mıh. Demir kazık.

mismar-ı ahenin / mismar-ı âhenin

• Demir kazık.

mizac-ı nazik / mizac-ı nâzik

• İnce yaradılış. Nâzik tabiat.

mizved

• (Çoğulu: Mezâvid) Azık koyacak kab.

mühefhef

• Nârin. İnce. Nâzik.

• Narin, ince, nazik.

mühelhil

• Lâtif ve nâzik söz söyleyen.
• Bir şeyi lâtif ve zarif bir şekilde yapan.

muid / muîd

• Yardımcı. Mubassır.
• Dersi iade eden, tekrar ettiren. Muallim yardımcısı.
• Geri çevirtici.
• Bir şeyi âdet edinmiş olan.
• Tecrübeli. Hâzık.
• Güçlü. Kuvvetli.
• Arslan.
• Gazâ ve cihad eden kimse.

mürefref / مُرَفْرَفْ

• İnce, nazik kumaştan yapılmış.
• Dalları sallanan nâzik lâtif ağaç.
• Sürü sürü, grup grup.
• Yeşil elbise.

• Dalları sallanan nazik, lâtif ağaç gibi.

• Grup grup / Nazik, ince.

mütelatıf

• (Lütf. dan) Kibar ve nazik muamele yapan. Lütf ile muamele eden.

mütelattıf

• (Lütf. dan) Yumuşak ve nazik davranan.

mütelattıfane

• Naziklikle, incelikle. (Farsça)

müteşekkir

• Şükreden, iyiliğe karşı nazikâne davranan.

mütezevvid

• (Çoğulu: Mütezevvidîn) (Zâd. dan) Yanına azık veya erzak alan.

mütezevvidin / mütezevvidîn

• (Tekili: Mütezevvid) Yanlarına azık, erzak alanlar.

na'me

• Derinin nazik olması.
• Hoş dirlikli olmak.

nabil

• Ok yapan.
• Üstad, hâzık kimse.
• Irgaç.

nadd

• Azık, rızık.

nahife

• Zayıf, nazik, ince.

narin

• İnce, zayıf, nazik. (Farsça)
• İç oda. (Farsça)

nazeki / nazekî

• Nâziklik, incelik.

nazen / nâzen

• Nazik, ince.

nazenin

• İnce, nazlı, zayıf, lâtif, hoş eda olan, nazlı yetişmiş, şımarık. Oynak. Nazik endamlı (Farsça)

nazif

• Temiz, pâk, nazik.

nazik-beden / nâzik-beden

• Vücudu, bedeni nâzik olan. (Farsça)

nazik-eda / nâzik-edâ

• Nâzik tavırlı, kibar. (Farsça)

nazik-endam / nâzik-endâm

• Lâtif ve güzel vücutlu. Nâzik endamlı. (Farsça)

nazik-güzin / nâzik-güzin

• Çok nâzik. Seçkin, nâzik. (Farsça)

nazik-hulk / nâzik-hulk

• Yaradılışı ve tabiatı nâzik olan.

nazik-ten / nâzik-ten

• Nâzik vücudlu. (Farsça)

nazik-ter / nâzik-ter

• Çok nâzik. (Farsça)

nazik-terin / nâzik-terin

• En nâzik, daha nâzik. (Farsça)

nazikane / nâzikâne / نازكانه / نَازِكَانَه

• Nazikçe.

• Nazikçe.

• Nazik kimseye yakışır şekilde, kibarlıkla, terbiyelice. (Farsça)

• Kibarca, nazikçe. (Farsça)

• Nâzik bir şekilde.

naziki / nâzikî

• Nâziklik. Nezaket. (Farsça)

nazüki / nazükî

• Nâziklik, incelik. (Farsça)

necd

• Açık ve işlek yol.
• Yüksek yer.
• Minder, döşeme gibi oturacak şeyler.
• Ağaçsız mekân.
• Hâzık ve mâhir kılavuz.
• Yiğitlik hâli. Gamlılık, gussa.
• Hasma galip gelmek.
• Çok terlemek.
• Meme.
• Suudi Arabistan'ın doğu mıntıkası.

neva

• Ahenk, ses, güzel sadâ, nağme, avaz. (Farsça)
• Musikide bir makam ismi. (Farsça)
• İntizamlı hâl. (Farsça)
• Azık, zahire, rızık. (Farsça)

nevale / nevâle / نواله

• Kısmet. (Arapça)
• Azık. (Arapça)

nezaket / nezâket

• Naziklik, incelik, zariflik. Kaba olmamak. Edeb, terbiye.

• Naziklik, incelik, zariflik.

nobran

• Sert mizaçlı, inatçı, nâzik olmayan.

nükte

• İnce mânalı söz, idraki ve anlaşılması nezâket ve zarifliğe dayanan nazik husus. İbarenin asıl mânasından başka olan nazik ve lâtif mânâ, dikkatle anlaşılabilen ince mânâ.
• Yere ağaçla vurup eser bırakmak.

ömr-ü nazenin / ömr-ü nazenîn

• Lâtif ömür, nazik hayat.

rakik

• İnce, nazik.

rakraka

• Nâzik ve derisi yumuşak olan kadın.

rekaik

• (Tekili: Rakik) İnce ve nâzik olan şeyler.

revzeke

• (Çoğulu: Revâzik) Küçük kuzu ve oğlak.

rızk

• Yiyecek içecek şey, azık, kut.
• Allah'ın herkese nasip kıldığı nimet.

rüveyde

• (Rüvide) İnce, hoş, nazik.
• Bitmiş, neşvünema bulmuş.

ruzi / ruzî

• Azık, rızık. Nasib, kısmet. (Farsça)
• Gündüzle alâkalı. Gündüze âit. (Farsça)

sefn

• Keser.
• Timsah derisi gibi olan sert deri.
• Yutmak.
• Kazık.

şegaf

• Yürek kabı. Yüreği çevreleyen nâzik deri.
• Sağ tarafta iyeği kemiği altında olan bir hastalık.
• Bir nesneyi çevirip kaplamak.

seviş

• Misafire yemek ve azık vermek.

sitem

• Haksızlık, zulüm. (Farsça)
• Nâzikâne çıkışma. (Farsça)
• Eziyet, cefa. (Farsça)

süfre

• Sofra, mâide.
• (Çoğulu: Süfür) Misafire yolda yemesi için hazırlanan azık.

sühulet / sühûlet

• Kolaylık. Kolaylık vasıtası.
• Yavaşlık. Nâzik muamele.
• Elverişli. Kullanışlı.
• Paraca kolaylık.

• Kolaylık, kolaylık aracı, yavaşlık, nazik muamele, elverişli, kullanışlı, paraca kolaylık.

tebessüm

• Gülümseme. Nazikâne ve dişlerini göstermeyerek gülme.

tekavvüt

• (Kut. dan) Beslenme, azıklanma. Geçinme.

telattuf

• (Çoğulu: Telattufât) (Lutf. den) Lütuf ve nezaketle davranma. Nâzikâne muamelede bulunma.

telattufat / telattufât

• (Tekili: Telattuf) Nâzikâne muameleler.

telatuf

• (Çoğulu: Telâtufât) Nezaket ve lütufla hareket etme, nâzikâne muamelede bulunma.

terkik

• İnce ve nazikâne sesle anlatma, mânası kinaye yollu olma.
• Tecvidde: Harfi ince okumak.
• Bir kimseyi köle veya cariye etme.
• Yumuşatma.
• İnceltme.

tevtid

• Kazık kakma.

tezevvüd

• Azıklanma. Yanına yiyecek alma.

tu'm

• (Tu'me) Azık, yiyinti, yiyecek şey.
• Tad, çeşni.

tuam

• (Tekili: Tu'me) Azıklar, yiyecek şeyler.
• Çeşniler, tadlar.

turfe

• (Çoğulu: Etrâf) Nâziklik, yumuşaklık.
• Nimet.
• Güzel yemek.
• Zarif, iyi nesne.
• Üst dudağın ortasında fazlalık olarak yumru et olması. (O kişiye "etref" derler.

tuşe / tûşe / توشه

• Azık. Ölmeyecek kadar yenecek şey. (Farsça)

• Azık. (Farsça)

ucale

• Misafirlerin yolda yemek için götürdükleri azık.
• Çiftçilerin azık diye evvelce koyup getirdikleri buğday ve arpa.

ükl

• (Ükül) Meyve, yiyecek, azık.
• Zekâ.

ükül / اكل

• Meyva. (Arapça)
• Azık. (Arapça)
• Zeka. (Arapça)

va

• "Vah, yazık" meâlinde olup hayf, hasret, esef gibi kelimelerle birlikte söylenir. (Buna Arabçada "edât-ı nüdbe" denir.)Türkçede bunun yerine; vâh, vây, eyvâh edatları kullanılır. Bunlar bâzan şiddet ve te'yid için tekrar edilir.

va esefa / vâ esefâ

• Vah, esefler olsun! Eyvah, çok yazık!

• "Yazıklar olsun".

va esefa, va hasreta / vâ esefâ, vâ hasretâ

• "Esefler olsun/yazıklar olsun" anlamında bir ifade.

va hasreta / vâ hasretâ

• Vah vah! Ne yazık ki! (Teessür bildirir.)

• Ne yazık ki.

vaesefa / vâesefa

• Esefler olsun, yazık!

vah / vâh / واه

• Vah, yazık. (Arapça)

vahayfa / vâhayfâ / واحيفا

• Eyvah, yazık.

• Yazıklar olsun, eyvahlar olsun, vah vah. (Arapça)

vaveyla / vâveylâ / واویلا

• Çığlık, yaygara, feryat.
• Eyvah, yazık gibi üzüntü ifadeleri.

• Yazık, eyvahlar olsun. (Arapça)
• Çığlık. (Arapça)
• Vâveylâ düşmek: Çığlıklar atılmak. (Arapça)

veted / وتد

• Çadır kazığı. Ağaç kazık. Demir mıh.
• Edb: Aruzda üç harfden meydana gelen nazım.

• Kazık. (Arapça)

veyl / وَيْلْ / ویل

• Vay hâline, yazık, felâket, hüzün ve hüsran.
• Cehennem'de bir çukur ismi veya Cehennem'in bir kapısına bu isim verilmiştir.
• Vaid, tehdid makamında kullanılan azab kelimesidir.

• Yazık.

• Vay hâline, yazıklar olsun.
• Bir kimse veya topluluğun işledikleri kötülükler sebebiyle karşılaşacakları azâbı, kötü hâlleri ve acınacak bir hâlde bulunduklarını ifâde eden bir söz.
• Cehennem'de bir vâdinin adı.

• Vay hâline, yazık!

• Vay haline, yazık, hüzün ve hüsran. Cehennemde bir çukurun adı.

• Yazık.

• Yazık, yazıklar olsun, eyvahlar olsun. (Arapça)

yahni

• Et yemeği, yahni. (Farsça)
• Azık, zahire. (Farsça)
• Pişmiş şey. (Farsça)

zad / zâd / زاد

• Azık. Yolda yenecek veya içilecek gıda maddesi.

• Azık.

• Azık. (Arapça)

zad ü zahire / zâd ü zahîre

• Azık ve yiyecek.

zad ve zahire / zad ve zahîre

• Azık, yolda yenilecek ve içilecek şeyler.

zagafe

• (Çoğulu: Züguf) Nazik, yumuşak gömlek.
• Geniş nesne.

zahire / zahîre / ذَخ۪يرَه

• Anbarda saklanan yiyecek, hububat. Azık.

• İlerisi için saklanan yiyecek. Azık.

• Ambardaki tahıl, azık.

• Azık.

zarafet

• Zariflik, incelik, kibarlık. Nâzik davranış. Muamelede, harekette ve giyimde hoşluk ve temizlik.

zarif / zarîf / ظریف

• Zarafetli. İnce ve nâzik tavırlı. Güzel. Şık. İnce nükteli.
• İnce nükteli ve güzel tâbirlerle konuşan.

• İnce, nazik, narin.

• Zarafet sahibi, nazik, nüktedan. (Arapça)

zevad

• Azıklar, yiyecekler.