a'cam

• (Tekili: Acem) Acemler. İranlılar.
• Arab olmayanlar.

• Acemler; Arap milletinden olmayanlar.

acam

• Acemler, iranlılar, Arap olmayanlar.

acem

• İranlı. Yabancı.
• Arapça konuşmayanlar. Arab olmayanlar.
• Çekirdek.

adab / âdâb

• (Edeb kelimesinin çoğuludur.) Usul, yol, yordam, davranış kaideleri, terbiye. Ahlâk ve terbiyenin gerektirdiği konuşma ve hareket tarzı. Adaba uymayanlara edepsiz denir."Edipler edepli olmalı" yani yazarlar, edebiyatçılar dine, ahlâka ve terbiyeye uymalı. Aksi halde edebiyatçı adına lâyık olamazlar,

ahali

• (Tekili: Ehl) Halk, umum, nâs.
• Bir memleketin yerlileri, bir memlekette oturanlar, yaşayanlar.

ahrar / ahrâr

• (Tekili: Hür) Hürler. Esir veya köle olmayan kimseler.
• Silsilesinde esir veya köle bulunmayanlar.
• Hürriyetçiler.

• Hürler, esir ve köle olmayanlar.

ahya / ahyâ

• Hayatta olanlar, yaşayanlar.

aks-ün nakiz / aks-ün nakîz

• Birbirine zıt olan iki şey.
• Man: Mevzuun nakîzini yüklem; ve yüklemin nakîzini de mevzu kılmak. Misâl: "Her aklı başında olan insan Allah'ı tanır" kaziyesinden aks-ün nakîz yolu ile şu hüküm elde edilir: "Allah'ı tanımayanlar, aklı başında olmayan insanlardır."

arazi-i haraciye / arâzi-i haraciye

• Müslümanlar tarafından fetholunan ve ulul-emir tarafından müslim olmayan eski sahibi elinde bırakılan veya hâriçten müslim olmayanlar getirilerek yerleştirilen arâzi.

arazi-i haraciyye / arâzi-i harâciyye

• Harac vergisine tâbi olan topraklar. Müslüman olmayanlardan sulh ile alınıp harac vergisi karşılığında mülkiyeti eski sâhiplerine bırakılan veya harbde zorla alınıp müslüman olmayan sâhiplerinin elinde bırakılan, yâhut zımmînin (müslüman olmayan vata ndaşın) müslüman hükümdârın izni ile işlediği ölü

aşir / âşir

• İslâm devletlerinde, şehir dışında durarak; müslüman tüccârdan o anda yanında bulunan ticâret malının zekâtını, müslüman olmayanlardan ise, gümrük denilen vergiyi toplayan me'mur.

atlab

• (Tekili: Tâlib) Arayanlar, talibler; bilhassa talebeler.
• (Tılb) Kadın peşinde dolaşanlar, zamparalar.

avam

• Halk.
• Soylu veya bilgin olmayanlar.

azalil

• (Tekili: Uzlûle) Yanlışlar, yanılmalar. Doğru olmayanlar.

bedevi / bedevî

• Sahrada, çölde ve vahada göçebe halde yaşayanlar.

bedeviler

• Köylüler, çölde yaşayanlar, şehirli olmayanlar, uygar olmayanlar.

bedeviyane / bedeviyâne

• Bedevilere uygun şekilde, çölde yaşayanlar gibi. (Farsça)

• Bedevice, çölde yaşayanlar gibi.

bekkain / bekkâîn

• (Bükâ. dan) Ağlayanlar.

besait

• (Tekili: Basit) Basit şeyler. Mürekkeb ve memzuç olmayanlar.

bevatıl

• (Tekili: Bâtıl) Batıllar, hurafeler. Hak olmayanlar, sahteler.

bi-gayat / bî-gayat

• (Tekili: Bi-gaye) Sonu olmayanlar, sonsuzlar. (Farsça)

bolis çukuru

• Kendini beğenenlerin, kibirlilerin, büyüklük taslayanların, Cehennem'de şiddetli azâba uğrayacakları yer.

bu zaman ehli

• Bu zamanda yaşayanlar; çağdaşlar.

bükat / bükât

• Ağlayanlar.

cevarih / cevârih

• "Cerh"den yaralayanlar, yırtıcı hayvanlar, yırtıcı kuşlar.

cizye

• Vergi. Haraç. Müslümanların fethettikleri yerlerde, müslüman olmayanlardan alınan ve devlet teminatı altında bulunmanın karşılığı olan vergi.

• Devlet teminatı karşılığında fethedilen yerlerde Müslüman olmayanlardan alınan vergi.

• Müslüman olmayanlardan alınan vergi.

cüz'iyyat

• Cüz'î olan şeyler. Ufak tefek şeyler. Mânası düşünüldüğünde zihinde ortaklık kabul etmeyen şeyler. Mânası başka şeylere şâmil olmayanlar.

dünya ehlince

• Dünyada yaşayanlarca.

e'cam

• (Tekili: Acem) Arab olmayanlar. Güzel arabi bilmeyenler. Güzel ve fasih konuşamıyanlar.
• Acemiler.

eacim

• (Tekili: Acem) Yabancılar, Arap olmayanlar. İranlılar.

efradını cami ağyarını mani / efradını câmi ağyârını mani

• Kendisine ait olanları toplayan, olmayanları dışarda bırakan.

ehl-i azap

• Azap ehli, azaba uğrayanlar.

ehl-i bekà

• Bâkî olanlar, sonsuza dek yaşayanlar.

ehl-i diyanet / ehl-i diyânet

• Din işlerinden anlayanlar. Dindarlar.

ehl-i fetret

• Hz. İsâ (a.s.) ile Hz. Muhammed'in (a.s.m.) devirleri arasında vahiysiz geçen zaman diliminde yaşayanlar.

ehl-i hadaret ve medeniyet / ehl-i hadâret ve medeniyet

• Şehirlerde yaşayanlar, medenîler.

ehl-i ihanet

• Haksız yere hakaret edenler, aşağılayanlar.

ehl-i iltibas / اَهْلِ اِلْتِبَاسْ

• Birbirinden ayıramayanlar.

ehl-i kanun

• Kanun koyanlar ve uygulayanlar.

ehl-i keşfü'l-kubur

• Mânen kabirdeki ölülerin hallerini anlayanlar.

ehl-i küfür ve tuğyan

• İnkârcılar, inanmayanlar ve azgınlık ve taşkınlıkta çok ileri gidenler.

ehl-i kura / ehl-i kurâ

• Köylerde yaşayanlar; kırsal kesimde olanlar.

ehl-i kusur

• Kusur arayanlar.

ehl-i rum

• Osmanlı. Eskiden Anadolu'da yaşayanların bir ismi. Çünkü: Osmanlılar Romalıların (Rumların) çok bulunduğu memleketlerini fethedip yerleştiler. (Farsça)

ehl-i salah / ehl-i salâh / اَهْلِ صَلَاحْ

• Bütün güzel sıfatları üzerinde toplayanlar.

ehl-i salahat / ehl-i salâhat

• Dine göre yaşayanlar, salih kimseler.

ehl-i semavat ve arz / ehl-i semâvât ve arz

• Göklerde ve yerde bulunan varlıklar; melekler gibi ruhanî varlıklar ve dünya üzerinde yaşayanlar.

ehl-i sevahil / ehl-i sevâhil

• Sahilde, deniz veya göl kenarında yaşayanlar. (Farsça)

• Sahillerde yaşayanlar; geçimlerini denizcilik ve balıkçılıkla temin edenler.

ehl-i tefsir

• Kur'ân'ı yorumlayanlar, açıklayanlar.

ehl-i uzlet

• Yalnız yaşayanlar.

ehl-i vifak

• Birbirleriyle dostça yaşayanlar.

ehligaflet

• Gaflette olanlar, kul olduğunu hatırlamadan yaşayanlar.

ehlihal / ehlihâl

• İnandıkları mânâları hâlleriyle yaşayanlar.

enfüs

• (Tekili: Nefs) Nefsler, ruhlar, canlar. Yaşayanlar.

eyama

• (Tekili: Eyyim) Bekârlar, evli olmayanlar.

fakir

• Biçâre, muhtaç, yoksul. İslâm dini, ev kirası, yiyecek, içecek, giyecek, ilaç, yakacak gibi zorunlu ihtiyaçları karşılandıktan sonra yılda 96 gram altın alabilecek kadar geliri olmayanları fakir sayar. Fakirlerden vergi alınmaz, İslâm devleti zorunlu ihtiyaçlarını karşılamada, tedavi, tahsil (öğreni

fakire

• Muhtaç anlamında, tevazu ifadesi olarak, bayanlar için "ben" yerine kullanılan söz.

fasid kan / fâsid kan

• Üç günden yâni yetmiş iki saatten -beş dakika bile az olsa- gelen kan, yeni başlayan (baliğa, ergen) olan için on günden çok sürüp, onuncu günden sonra gelen kan, yeni olmayanlarda (kadınlarda) âdetten çok olup on günü de aştığında âdetten sonraki gü nlerde gelen kan, hâmile ve âyise (ihtiyar) kadın

felasife

• Felsefeciler. Filozoflar, felsefe ile uğraşanlar.
• Düşüncesiz, kaygısız, rahat yaşayanlar.
• Dinsizler.

gaybi / gaybî

• Hazırda olmayan. Görünmeyenlere âit. Hazır olmayanlara âit. Başka âlemdekilere âit. Âhirete âit. Gayba âit ve müteallik.

gayr-ı müslim

• Müslüman olmayanlar. İslâmiyete girmeyenler.

guyub

• (Tekili: Gayb) Hazırda olmayanlar. Kayıplar.

habib-ül bekkain / habib-ül bekkâîn

• Ağlayanların sevgilisi. Ağlayanların habibi.

haibin / haibîn

• (Tekili: Hâib) Zarar ve ziyâna uğrayanlar.
• Mahrum olanlar.
• Me'yus olanlar, üzülenler.

harac

• Müslüman olmayanlardan alınan vergi.

hasirun / hâsirun

• Zarar ve ziyana uğrayanlar. Eli boş kalanlar.

hazari / hazarî

• Köyde ve kasabalarda yaşayanların yaşayış şekli ve tarzlarına ait. Şehirli.
• Sulh ve asâyiş, sükun ve istirahat zamanlarına mensub ve müteallik. Barış ve güvenle alâkalı.

hiyam

• (Tekili: Himân) Susayanlar, suya ihtiyacı olanlar.

huruf-ul mukattaa

• Gr: Kur'an-ı Kerim'de sure başlarında bulunan, kesik kesik, ikisi üçü birleşik veya tek başına yazılı hafler. Elif Lâm Mim, Yâ Sin, Elif Lâm Râ... gibi. Bunlar İlahî birer şifre olup, mânalarını anlayanlar Resul-ü Ekrem (A.S.M.) ve O'nun vârisleridir.

husser

• Cübbesi ve zırhı olmayanlar. Çıplak kimseler.

husum

• (Tekili: Hasim) Uğursuzluk.
• İdman. Birbiri ardınca devam üzere olmak.
• Bir şeyi kökünden kesip dağlayanlar.
• Fırtına.

ibahat / ibâhât

• Haram olmayanlar.

icaz-ı hazf

• Mânâya halel gelmemek şartı ile ve lâfzî veya aklî karine delâleti ile cümleyi tamamlayanlardan birinin hazfıdır.

ictimai / ictimaî

• Topluluğa ait, birlikte yaşayanlara dair. Cemiyet hayatına ait ve müteallik. Sosyal.

ikam

• Kısırlar, akamete uğrayanlar.

iman-ı merdud / îmân-ı merdûd

• Münâfıkların (dilleri ile inandıklarını söyleyip kalben inanmayanların) yalnız dil ile söyledikleri îmân.

kavmiyetçilik

• İslâmiyetin âyet-i kerime ve hadis-i şerifle men'ettiği, soy sop üstünlüğü ileri sürerek, kendi kavminden olmayanlardan ayrılmak ve onları hakir görmek.

kefere

• Kâfirler, inanmayanlar.

küffar / küffâr

• Kâfirler, inanmayanlar.

küzinyak

• Bez yıkayanların tokmağı.

maddiyyun

• Maddeciler, mâneviyata inanmayanlar îmansız felsefeciler.

mazlumin / mazlûmîn

• Zulme uğrayanlar.

meyyit-i müteharrik

• Hareket halindeki ölü.
• Mc: Sağ olup, gayret sahibi olmayanlara söylenir.

millet

• Bir dinden olanların topluluğu. Din, dil ve târih beraberliği bulunan insan cemaatı. Sınıf. Topluluk.
• Bir sülâleden gelenlerin hepsi.
• Maddi, mânevi bir unsurdan sayılıp beraber yaşayanların hepsi.

mizbanan / mizbanân

• (Tekili: Mizban) Misafirleri ağırlayanlar, ev sahipleri.

muahhir

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Peygamberlerini, evliyâsını, sevdiklerini kendine yaklaştırıp, kâfirleri (inanmayanları), fâcirleri, düşmanlarını, sevmediklerini kendisinden uzaklaştıran, hor ve hakîr edip alçaltan.

muasır / muâsır / مُعَاصِرْ

• Bir asırda yaşayanlardan herbiri. Hem asır olan. Aynı devirde yaşayan.

• Aynı asırda yaşayanlar.

muasırin / muasırîn

• (Tekili: Muasır) (Asr. dan) Aynı asırda yaşayanlar. Bir asırda yaşamış olanlar.

mübtediyan

• (Tekili: Mübtedi) Acemiler. Bir işe yeni başlayanlar.

mücerriban / mücerribân

• (Tekili: Mücerribîn) (Mücerrib) Deneyenler, sınayanlar, tecrübe edenler.

müfessirin / müfessirîn

• Müfessirler, Kuranı açıklayıp yorumlayanlar.

muhalat

• (Tekili: Muhal) Mümkün olmayanlar. Muhaller. Muhal ve bâtıl olan şeyler.

mülazimin / mülazimîn

• (Tekili: Mülâzımân) (Mülâzım) Stajyerler. Bir yere maaşsız olarak gidip gelenler.
• Bir kimseye sarılıp ondan ayrılmayanlar.
• Teğmenler.

mülkiye

• Memleket idaresi için çalışan daire veya bu daireye mensup olanlar.
• Asker olmayanlar.
• Şeriat âlimlerinin hâricindeki memurlar sınıfı.

münhezimin / münhezimîn

• (Tekili: Münhezim) Hezimete uğrayanlar. Bozgunlar.

murabıtin / murabıtîn

• (Tekili: Murâbıt) Kalblerini Allah'a bağlayanlar.
• Şeyhler, dervişler.

müşagabe

• Birbirine şer ve fenalık etmek. Aldatmak.
• Fls: Mübahase ve münakaşayı bir gaye sayanların yolu, usulü. (Didimcilik, eristik)

müşağabe / müşâğabe

• Didimcilik; münakaşacılık, münakaşayı gaye sayanların yolu.

müstagniyetün anha / müstagniyetün anhâ

• Kendilerine hiç ihtiyaç olmayanlar.

müstağniyetün anha / müstağniyetün anhâ

• Kendilerine hiç ihtiyaç olmayanlar.

müstakbilin / müstakbilîn

• (Tekili: Müstakbil) (Kabl. dan) Karşılayanlar, karşılayıcılar, istikbâl edenler.
• Kıbleye dönenler.

müste'min müslüman

• Dâr-ül-harbe (müslüman olmayanların ülkesine) onların izni ile giren müslüman.

mutasallifane

• Nezaket, bilgiçlik taslayanlar gibi.

mutatarribin / mutatarribîn

• (Tekili: Mutatarrib) Şevke gelip sevinenler. Coşup sıçrayanlar.

mutazarrıfin / mutazarrıfîn

• (Tekili: Mutazarrıf) (Zarf. dan) Zariflik taslayanlar, tazarruf edenler.

müteakkılin / müteakkılîn

• (Tekili: Müteakkıl) Anlayanlar, taakkul edenler.

mütekalibin / mütekâlibin

• (Tekili: Mütekâlib) Köpek gibi birbirlerinin üzerlerine sıçrayanlar.

mütekasırin / mütekasırîn

• (Tekili: Mütükasır) Kısalık gösterenler.
• Ellerinden geldiği, becerebildikleri halde iş yapmayanlar.

mütesallitin / mütesallitîn

• (Tekili: Mütesallit) Musallat olanlar, peşini bırakmayanlar, ardından ayrılmayanlar, tasallut edenler.

mütesehhirin / mütesehhirîn

• (Tekili: Mütesehhir) Geceleyin uyumayıp sabahlayanlar.

namcuyan / namcuyân

• (Tekili: Namcu) Ün arayanlar, nam arayanlar. (Farsça)
• Yiğitler, kahramanlar. (Farsça)

nassiye

• (yun: Dogmatizm) Fls: Bir görüşün doğruluğuna peşin olarak inanan ve bu inanışlarını tenkide tabi tutmayanların düşünüş tarzı. Son heceleri .. izm ile biten görüşler, taraftarlarınca peşin olarak kabul edildiklerinden birer dogmatik görüş örneğidir. Meselâ; komünizm, materyalizm, darvinizim, birer d

put

• Allahü teâlâya inanmayanların taptıkları resim veya heykel.

rabbaniyyun

• (Rabbaniyyîn) Kendisini tamamen Cenab-ı Hakk'a vermiş olanlar. Putperestlikle alâkası olmayanlar.

salihun / salihûn

• Salih kimseler, günahkâr olmayanlar, salihler.

sefahet ehli

• Zevk ve eğlenceye düşkün olan ve sermayesini gereksiz yere harcayanlar.

şelalat

• (Tekili: Şelâle) Büyük çağlayanlar, şelâleler.

siccin / siccîn

• Şeytanların, kafirlerin (Allahü teâlâya ve Resûlullah efendimize inanmayanların) ve günahkâr mü'minlerin amellerini toplayan bir kitap; insanların ve cinlerin kötülerine mahsûs amel defterleri.
• Şakîlerin, kötülerin ve azâb olunan rûhların bulunduğu yer.
• Yerin altında veya Ceh

siyaset tabibleri

• Siyasî hastalıkların hekimleri, doktorları; siyasî meselelere çözüm arayanlar.

summ

• İşitmez olanlar, sağır olanlar. Duymayanlar.

tahaddi vakti / tahaddî vakti

• Meydan okuma ve ihtiyaç vakti (inanmayanlara peygamberliğin ispatı, inananlar için imanın güçlendirilmesi vaktinde gösterilen mu'cizeler).

ucm

• Araptan gayrisi. Arap milletinden olmayanlar.
• (Tekili: Acmâ) Dilinde tutukluk olanlar.

ukala / ukalâ

• Akıllılar, akıllılık taslayanlar.

ukama'

• (Tekili: Akîm) Kısırlar. Zürriyeti olmayanlar.

uluhiyet-i sariye ve hayat-ı sariye / uluhiyet-i sâriye ve hayat-ı sâriye

• Vahdet-ül vücud ehlince kullanılan tasavvufî tabirler olup; İlâhî sıfatların ve hayatiyetin eşyaya sirayet etmesi, yani tecelli etmesi mânasında olan bu tabirlerden, ehil olmayanlar; Allah'ın tecessümünü veya eşyaya hulûl'ünü veya eşya ile ittihad ve ittisal'ini zu'metmek gibi bâtıl vehimlere düştül

urat

• (Tekili: Uryan) Elbisesi olmayanlar. Çıplaklar, uryanlar.