a'lem

• Daha iyi bilen. En iyi bilen.
• Yarık dudaklı.
• Alâmetli, belirtili.

acaib-i seb'a-i alem / acaib-i seb'a-i âlem

• Dünyanın yedi harikası.

acaib-i seb'a-i meşhure

• Dünyanın yedi harikası.

acibe / acîbe

• Alışılmış surette olmayan. Çok hârika. Acib ve garip, hayret verici, şaşılacak şey.

acibe-i san'at / acîbe-i san'at

• San'atın acipliği, harikalığı.

acip tevafuk

• Harika, şaşırtıcı uygunluk, denk düşme.

adab-ı tarikat / âdâb-ı tarikat

• Tarikat kaideleri, âdâbları.

ade / âde

• Âdet kelimesinin arabca terkiblerdeki kısalmış şekli. Meselâ: Harikulâde, alelâde, fevkalâde.

adiyat / âdiyat

• (Tekili: Âdi) Her zaman meydana gelen hârikulâde ve birer mu'cize-i kudret olmakla beraber, insanlarca alışılmış olduğundan kuymeti bilinmeyen hâdiseler.
• Kıymetsiz şeyler.

agel

• Sarık.

• Sarık.

ahmed-i faruki / ahmed-i fârukî

• (Hi. 971-1034) (İmam-ı Rabbanî) Hz. Ömer (R.A.) ahfadından olduğundan Fârukî denilmiştir. Kendisi demiştir ki: "Hakaik-i imaniyeden bir mes'elenin inkişafını, binler ezvak ve mevâcid ve kerâmata tercih ederim." Hem demiş ki: "Bütün tarikatların nokta-i müntehası hakaik-i imâniyenin vuzuh ve inkişâfı

ahreb

• Çok harap, perişan, yıkık.
• Kulağı yarık kimse.
• Edb: Rübai vezinlerinden "Mef'ulü" ile başlayan oniki şekilden herbiri.

ahun

• Delik, yarık. Lağam. (Farsça)

aktab

• (Tekili: Kutb) Kutublar. Hak tarikatların reisleri, şahları.

aktab-ı aşıkin / aktâb-ı âşıkîn

• Allah'a âşık tarikat şeyhleri, kutupları.

alem

• Bayrak.
• Nişan, işâret.
• Özel isim.
• Mc:Yüksek dağ.
• Büyük âlim.
• Üst dudakta olan yarık.

amaim / amâim

• (Tekili: İmâme) Sarıklar, imâmeler.

amame / amâme

• Sarık. Ammâme. Başa sarılan ve sünnet-i seniyye olan kisve.

• Sarık.

• Sarık.

aren

• Davar ayağında olan kuru kemre.
• Yarık.
• Bir nesne yumuşak olmak.

asb

• Bağlamak.
• Sağlam olarak dürmek.
• İmâme, sarık.
• Yemen'de yapılır bir nevi kumaş.
• Firavun atı adı verilen bir deniz canavarının dişisi.
• Kurumak.
• Kızarmak.
• Sarmaşık.
• Sargı, bağ.
• Mendil.

atid

• Tedarik olunmuş. Hazır ve müheyya.
• Günah ve sevabları yazan melek.

atrak

• (Tekili: Târık) Gecegelen seyyahlar.

atruk

• (Tekili: Tarik) Tarikler, yollar.

avca

• (Müe.) Eğri. Şaşı.
• Yay. Kavs.
• Arık, zayıf deve.

ayin / âyin

• Merâsim. Usûl. Görenek. Dinî âdâb. Âdet, örf ve kanun.
• Ziynet, süs.İslâm'da fıkıh lisânı âyin kelimesini kabul etmemiştir. Bazı vakıflar, filân câmide herhangi bir tarikat âyini icra için te'sis yapacakları zaman vaki olan müracaatlarında fetvahâne tarafından verilen müsaadelerde âyi

ayn-el-yakin / ayn-el-yakîn

• Görerek bilme.
• Hadîs-i şerîfte bildirilen ihsân (Allahü teâlâyı görüyormuş gibi ibâdet etme) mertebesinde bir ışığın kalbde parlaması. Zamanımızda tarîkata girmiş bir çok kimse, kendilerine tasavvufçu süsü vererek vahdet-i vücudu dillerine almış, bundan yüksek mertebe olmaz sanıyor.

ba'l

• (Çoğulu: Buûl) Cahiliyet devrine mahsus bir put. Güneş Tanrısı.
• Karıkocadan herbiri.
• Yılda bir kez yağmur yağan yüksek yer.
• Hayret.
• Zaaf, zayıflık.

babayan

• (Tekili: Baba) Tarikat babaları, şeyhleri. Bektaşi şeyhleri. (Farsça)

barika / bârika

• (Çoğulu: Berâik) Üzerine biraz yağ dökülmüş olan süt.
• (Çoğulu: Bevârık) Parıltı. Parıldayan.

batın / bâtın

• Bütün varlıkların iç yüzünü ve özellikle canlıların içlerini mükemmel bir fabrikanın harika makineleri gibi yaratan ve işleten Allah.

batıniyye

• Kur'an-ı Kerim'deki âyetlerin ve hadis-i şeriflerin zâhir ve âşikâr mânalarından ayrılarak, usûlsüz ve yanlış te'viller ile âyet ve hadislerin gizli ve sırlı mânalarını bulmak iddiasında olan sapık bir tarikat ve buna bağlı olanlar.Esasen âyet ve hadislerin ince, derin ve küllî mânalarını tefsir ve

bayramiyye

• Hacı Bayram-ı Veli tarafından 14. yüzyılın sonlarında Ankara'da kurulan bir tarikattır.

bedaat-i harika / bedâat-i harika

• Harika, olağanüstü güzellik.

bedayi'

• Harika özellikler.

bedayi-i san'at

• San'atın harikaları, eşsiz ve benzersiz ürünleri.

bedevi / bedevî

• Çölde yaşayan. Göçebe. Medeni olmayan ve şehir hayatı yaşamıyan.
• Seyyid Ahmed-i Bedevî nâmındaki büyük bir zâtın tarikatı ve onun mensubu olan.

bediüzzaman / bedîüzzaman / بديع الزمان

• Zamanın harikası ve en mükemmeli

• Zamanın harikası.

bektaşi / bektaşî / bektâşî

• Hacı Bektaş-ı Veli tarikatına mensub olan kimse.

• Hacı Bektaş-ı Veli tarikatına mensub olan kimse.

• Bektâşîlik tarikatından olan kimse.

bektaşilik / bektâşîlik

• Hacı Bektaşı velînin kurduğu tarikat.

berin

• Pek yüksek, en yüce. (Farsça)
• Yarık, yırtık, delik. (Farsça)

berzah tariki

• Tarikat berzahı; tarikat geçidi, aralığı.

bevarik

• (Tekili: Bârika) Şimşek ve yıldırım parıltıları.
• Parıltılar, gözleri kamaştırıcı olan şeyler.

bid'at-üz zaman

• Zamanın bid'ası. Yeni çıkan harikulâde şey. Zamanın acib ve garibi.

bidatüzzaman / bidâtüzzaman

• Zamanın görülmemiş ve harika olanı.

bıtrik

• (Çoğulu: Betârika) Reis.
• Emir.
• Çavuş.

bürufe

• Mendil. (Farsça)
• Sarık. (Farsça)
• Kuşak, bel kuşağı. Forma. (Farsça)

buulet

• Zevciyet. Karıkocalık.
• İmtinâ ve red ve muhalefet etmek.

ca'feriyye

• Caferî tarikatı.

çaçele

• Postal, ayakkabı, çarık, pabuç. (Farsça)

çak / çâk

• Yarık, çatlak, yırtmaç. (Farsça)
• Kılıç, bıçak gibi şeylerin sesleri. (Farsça)
• Sabah vakti beyazlığı. (Farsça)
• Küçük pencere. (Farsça)
• Hazır. Amâde. (Farsça)

• Yarık, yırtık.
• Yırtmaç.

• Çatlak, yarık.

camiiyet ve harikiyet-i lafziye / câmiiyet ve harikiyet-i lâfziye

• Sözün harikalığı ve kapsamlılığı.

camiiyet-i harika / câmiiyet-i harika

• Harika kapsamlılık.

çaruğ

• Çarık. (Farsça)

celvetiye

• Eskiden mevcud bir tarikat ismi.

cemiyet-i nakşiye

• Nakşibendi tarîkatına bağlı topluluk.

cer

• Yarık, çatlak. (Farsça)

cevadd

• (Tekili: Câdde) Caddeler, büyük ve işler yollar, tarikler.

cevaz

• Müsaadeli. Ruhsat, izin. Câiz olma.
• Yol, tarik ve meslek.

cevir

• (Cevr) Cefa, eziyet, sıkıntı, üzüntü. Zulüm.
• Tas: Tarikat adamının ruhen ilerlemesine mâni olan şey.

cevşen-i kebir / cevşen-i kebîr

• Büyük zırh. Peygamberimiz Hz. Muhammed'e (A.S.M.) vahiyle gelen en azîm ve en mühim bir münâcâtın ismidir. Bu harika münâcât, mârifetullahda terakki eden bütün âriflerin münâcâtının fevkindedir. Bin hâsiyeti olan ve bin Esmâ-i Hüsnâ'yı içine alan emsalsiz bir münâcât-ı Peygamberiyedir.

cezalet-i nazmiye

• Kur'an-ı Kerim'deki kelime ve harflerin harika bir ahenk ve münâsebet ile nazm ve tertibindeki cezâlet.

cihazat-ı acibe / cihâzât-ı acîbe

• Şaşırtıcı, harika cihazlar, âletler.

dahi

• Eşine ender rastlanır, hârikulâde zekâ, fatanet ve hikmet sâhibi.

dahiye / dâhiye

• Hârikulâde zekâ ve fetanet sahibi.
• Âfet, belâ, musibet. Kazâ. Emr-i azîm. Büyük iş ve hâdise.

dahiye-i hilkat / dâhiye-i hilkat

• Yaratılış harikası.

• Yaradılıştan dâhi olan. Hârika.

dail

• Arık, zayıf, küçük hacimli.

davy

• Arıklık.
• Zayıflık.

deha-i fenni / deha-i fennî

• Fen ve dünyevi ilimlerde çok ileri görüşlülük ve harika zekâlı olmak.

derviş / dervîş / درویش

• Bir tarikata girmiş, onun yasa ve törelerine bağlı kimse.

• Yaşayışını tarikatının edeplerine uyduran kalender kimse.

• Yoksul. (Farsça)
• Tarikat şeyhine bağlı mürit. (Farsça)

desatir-i tarikat / desâtir-i tarikat

• Tarikat düsturları, prensipleri.

destar / destâr / دستار

• Sarık, imâme, başa sarılan tülbent. (Farsça)

• Sarık. (Farsça)

destarbend

• Sarık saran, sarıklı. (Farsça)

disam

• Şişe ağzına konulan tıpa.
• Yaraya bağlanan bez.
• Kulak içine sokulan şey.
• Yarık ve delik tıkamada kullanılan tıkaç.

doktrin

• yun. Hatt-ı hareket. Hareket tarzı. Düstur, tarik. Re'y.
• Fls: Bir sistem meydana getiren fikir ve kanaatlerin hepsi. Bir felsefe veya edebiyat okulunun fikirlerinin tümü.

dübbe

• Yol, tarik.

dümme

• Arap oyunlarından bir oyun ismi.
• Yol, tarik.

düzd

• (Çoğulu: Düzdân) Sârık, hırsız. (Farsça)

ef'al-i acibe-i ilahiye / ef'âl-i acîbe-i ilâhiye

• Cenab-ı Allah'ın şaşırtıcı ve hayret uyandırıcı harika fiilleri.

ehl

• Sahip, malik,
• Maharetli, usta.
• Bİr yerde oturan.
• Karıkocadan herbiri.

ehl-i cezbe ve ehl-i istiğrak

• Tarikat ve tasavvuf ehlinden olup zikir ve ibadetle kendinden geçip dünyayı unutanlar.

ehl-i ilim ve tarikat

• İlim sahibi ve bir tarikata bağlı olan kimseler.

ehl-i süluk / ehl-i sülûk

• Tarikat yolunda yürüyenler.

ehl-i tarik

• Tarikata mensup olanlar.

ehl-i tarikat / ehl-i tarîkat

• Tarikata mensup olanlar.

ehl-i tarikat ve hakikat

• Tarikata mensup olanlar ve hakikat mesleğinde olanlar.

ehl-i tarikat ve velayet / ehl-i tarîkat ve velâyet

• Tarikata mensup olanlar, tasavvufla ilgilenenler ve Allah dostları, velîler.

ehl-i tasavvuf

• Tasavvuf ehli; kalbi dünyanın gelip geçici işlerinden ayırıp Allah sevgisi ile bağlayan tarikat ehli kimseler.

ehl-i tekke

• Tekkeye giden ve oradaki zikirleri yapan kişiler; Osmanlı döneminde, sadece tasavvuf ve tarikat eğitimi verilen tekkelerde mânevî ilim tahsil edenler.

ehl-i turuk

• Tarikatlere mensup olanlar.

ehlitarik

• Tarikat adamı.

ehlitarikat

• Tarikata bağlı olan.

ehun

• Toprakta meydana gelen delik, yarık. (Farsça)

enha

• (Tekili: Nahv) Nahvlar, taraflar, canibler, cihetler, yanlar.
• Yollar, tarikler.

enva-ı acaip / envâ-ı acaip

• Mükemmel, harika türler, mahluklar.

erbab-ı tarikat

• Kendini tarikata, tasavvufa verenler.

ersusa

• Şeair-i İslâmiyeden olan ve Osmanlı İmparatorluğu zamanında kullanılan kavuk, büyük sarık.

ervah-ı harika

• Harika ruhlar, üstün ruhlar.

esas-ı tarikat

• Tarikatın temeli, kökü.

eser-i bedia / eser-i bedîa

• Benzersiz, harika eser.

eşhas-ı harika

• Harika, olağanüstü şahıslar.

eşka

• En şaki, haydut, eşkiya, katı-üt tarik.

esma-i fatır / esmâ-i fâtır

• Herşeyi yoktan ve harika üstün sanatıyla yaratan Allah'ın isimleri.

eşrem

• Burnu yirik.
• Üst dudağı yarık olan.

etrika

• (Tekili: Tarik) Tarikler, yollar, caddeler.
• Sebepler, vesileler, vasıtalar.
• Maişeti te'min etmek için tutulan meslekler, geçinmek için yapılan işler.

evrad-ı tarikat / evrâd-ı tarikat

• Tarikatların virdleri, zikirleri.

evsat-ı mufassal / evsât-ı mufassal

• Kur'ân-ı Kerimin 86. suresi olan Tarık Suresinden 98. sure olan Beyyine Suresinin sonuna kadar olan surelerdir.

ezell

• Kurtla sırtlandan doğan hayvan.
• Oturak yerinin iki yanları arık ve yeyni olan.

farık / fârık

• (Fârıka) Tefrik eden, farkeden, ayıran. Ayrılmasına, farkolunmasına sebeb olan alâmet.

fatır / fâtır

• Benzeri bulunmayan şeyi harika üstün sanatıyla yaratan Allah.

• Benzeri bulunmayan şeyi yaratan. Hârika üstün san'atiyle yaratan. Halkedici Allah (C.C.)

fatır-ı alim / fâtır-ı alîm

• Herşeyi bilen ve harika üstün san'atıyla yaratan, sonsuz ilim sahibi Allah.

fatır-ı bimisal / fâtır-ı bîmisal

• Benzersiz şeyleri hârika ve üstün sanatıyla yaratan Allah.

fatır-ı hakim-i zülcemal / fâtır-ı hakîm-i zülcemâl

• Sonsuz güzellik sahibi, herşeyi hikmetle ve harika üstün sanatıyla yaratan Allah.

fatır-ı kerim / fâtır-ı kerîm

• Sonsuz cömertlik ve ikram sahibi olan ve herşeyi hârika, eşsiz sanatıyla yaratan Allah.

fatır-ı kerim-i zülcemal / fâtır-ı kerîm-i zülcemâl

• Sonsuz güzellik, lütuf ve cömertlik sahibi ve herşeyi hârika üstün sanatıyla yaratan Allah.

fatr

• Bir şeye başlamak.
• İcab eylemek.
• Yarık, çatlak.
• Yarmak.
• Yaratmak.
• Oruç tutanın orucunu açması.

fay

• Arazide meydana gelen ve bir tarafı yüksek, bir tarafı alçak olan büyük yarık. (Fransızca)

fecc

• (Çoğulu: Ficâc) Açık yer. İki dağ arasındaki geniş yol. Tarik-i vâsi'.

felha

• (Çoğulu: Eflâh-Felhâ) Alt dudakta yarık olması.

fenafirresul

• (Fenâ fir-resul) Tas: Bütün varlığını Hazret-i Peygamber'in (A.S.M.) manevî şahsiyetinde yok etmek mânasına gelir. Hassaten, sünnî olan tarikat mensubuna göre Hz. Peygamber'in (A.S.M.) rivayet yolu ile nakledilen hadisleri ile beraber hareketlerini benimsemek ve O'na en küçük mes'elede aykırı hareke

fenafişşeyh / fenâfişşeyh

• Tarikatlerde müridin şeyhine, onda fâni olacak şekilde bağlanması.

ferc / فرج

• Yarık, çatlak. Korkulacak yer.
• Ud yeri. Dişi tenasül âleti.

• Aralık, yarık, çatlak.
• Dişilerde üreme organı, avret.

• Yarık, dişi tenasül uzvu.

• Yarık. (Arapça)
• Vajina. (Arapça)

ferce

• Gamdan ve tasadan kurtulmak.
• Kurtuluş.
• Şiddetten kurtulmak.
• Yarık, şak.
• Girecek yer, medhal.
• Açıklık, ferahlık.

fülc

• (Çoğulu: Füluc) Fevz ve zafer.
• Yarık.

fülu' / fülû'

• Yarıklar.

fürce / فُرْجَه

• Girecek yer, yarık.

• İki şey arasındaki açıklık, yarık.

füruc

• Çatlaklık, yarık.
• Geçit, kapı.
• Boşluk.
• Ayıp, kusur.

futur

• (Tekili: Fatır) Yarıklar. Çatlaklar.

garaib / garâib

• Gariplik; alışılmışın dışında, harika olan.

garaib-i hilkat

• Yaratılış harikaları.

garaib-i nukuş

• Nakışlardaki harikâlıklar.

garaib-i san'at

• Sanatın gariplikleri, hârikalıkları.

garibeler

• Garip, şaşırtıcı, harika şeyler.

geylani / geylanî

• Seyyid Abdulkadir-i Geylanî, Gavs-ül A'zam, Gavs, Kutub gibi mecâzi nâm ile bilinen bu zât (Hi: 470-561) yılları arasında yaşamış ve Kadirî Tarikatının müessisidir. Müteaddid müridlerinden bir çoğu sonradan veli olarak meşhurdurlar. Derslerinin te'siriyle birçok Hristiyan ve Museviler Müslüman olmuş

habbe

• Yol, tarik.

hadisat-ı i'caziye / hâdisât-ı i'câziye

• Mu'cize olaylar, harika haller.

hadise-i mu'cizekarane / hâdise-i mu'cizekârâne

• Mu'cizeli olay, olağanüstü , harika olay.

hak tarikatler / hak tarîkatler

• Ehl-i sünnet anlayışını benimseyen, İslam'ın temel esaslarını uygulayan ve mânevî bir silsileye sahip mürşidler tarafından temsil edilen tarîkatler.

hakayık-ı seb'a

• Yedi hakikat. Fatiha suresinin yedi âyeti. İmanın altı şartı ve İslâmiyet ile yedi olan mühim hakikatlar. Kur'an-ı Kerim'in yedi vechile hârika olması gibi hakikatlar.

hakikat-i tarikat

• Tarikatin özü, tarikatle ulaşılan hakikat ve eşyanın gerçeği.

halveti / halvetî

• Gizliliğe önem veren bir tarikatın mensubu.

• Halvete müteallik, halvetle alakalı.
• İbadet ve zikirlerini tenhada yapan bir tarikat adı.
• Halvetiye Tarikatından olan kimse.

hanık

• (Hunk. dan) Boğucu, boğan.
• Küçük dar yarık ve sokak.

harami

• Katı-üt tarik, yol kesen. Haydut.

hareket-i dahil / hareket-i dâhil

• Tar: Kanuni Sultan Süleyman zamanında Süleymaniye medreselerinin binasından sonra onikiye çıkarılan tarik-i tedris (okutma yolu) silsilesinin dördüncü mertebesindeki müderrislerine verilen bir ünvandır.

harık / hârık

• Harika.

harık-ı ade / hârık-ı âde

• Âdeti yırtan, âdetin dışarısında, hârikulâde.

harik-zede / harîk-zede

• (Çoğulu: Harikzedegân) Yangından zarar görmüş kişi. Evi ve eşyaları yanmış kimse. (Farsça)

harika / hârika / خارقه

• Harika. (Arapça)

harika-asa / harika-âsâ

• Harika.

harika-i beşeriye

• İnsanlık harikası.

harika-i fıtrat

• Yaratılış harikası.

harika-i hakikat / hârika-i hakikat

• Hakikat hârikası, varlıkların ardındaki gerçeğe ulaşmada hârika olan.

harika-i hikmet / hârika-i hikmet

• Hikmet harikası.

harika-i hikmet-i rabbaniye / harika-i hikmet-i rabbâniye

• Rab olan Allah'ın hikmet harikası.

harika-i ilmiye

• İlimdeki harikalığı, mükemmelliği.

harika-i kudret

• Allah'ın kudret harikası.

harika-i san'at

• San'at harikası.

harika-i san'at-ı halıkane / harika-i san'at-ı hâlıkane

• Allah'ın yarattığı san'at harikası.

harika-i zaman

• Zamanın harikası.

harika-i zamani / harika-i zamanî

• Zamanın harikası, eşsiz olanı.

harika-nüma / harika-nümâ

• Harika gösteren.

harika-pişe / hârika-pişe / hârika-pîşe

• Hârikalı. Hârika işler yapan. (Farsça)

• Hârika işler yapan.

harikanüma / hârikanümâ

• Harikalı.

• Harika gösteren.

harikapişe / hârikapîşe

• Harika eserler yapan.

harikat / hârikat

• (Tekili: Hârika) Şaşılacak şeyler, hârikalar. İnsanda hayret uyandıran şeyler.

harikavi / hârikavî

• Harika cinsinden, harika gibi.

harikıyet

• Harikalık.

hark

• Yarma. Yırtma.
• Su akacak yarık yer.

haşimi / haşimî

• Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) kabilesinden, O'nun sülâlesinden gelen.
• Bir tarikat şubesinde olan.

hassa-i farika

• Ayırıcı özellik. Vasf-ı fârık. Bir şeyi diğerinden ayıran hususiyet.

hatme-i hacegan / hatme-i hâcegân

• Nakşi tarikatı mensublarının fikri ve nazarı mâsivadan tecerrüd ederek, topluca muayyen dua ve zikirlerini sonuna kadar okumaları. (Farsça)

• Nakşî tarikatına mensup olanların dua ve zikirlerini birlikte okuyup bitirmeleri.

hatme-i nakşiye

• Nakşî tarikatında belli kurallar çerçevesinde topluca icra edilen bir zikir ve dua biçimi.

havarık / havârık

• (Tekili: Hârika) Acib ve garip olan hâdise. İnsanda hayret ve hayranlık uyandıran şeyler.
• Okun nişanı delerek öbür tarafından çıkıp gitmesi.

• Harikalar.

• Harikalar.

havarik / havârik / خوارق

• Harikalar, olağanüstü haller.

• Harikalar. (Arapça)

havarık-ı ade / havarık-ı âde

• Fevkalâde olaylar, hârika hâdiseler.

havarık-ı beşeriye / havârık-ı beşeriye

• İnsanlık harikaları.

havarık-ı iktidar / havârık-ı iktidar

• Kudret harikaları.

havarık-ı kudret / havârık-ı kudret

• Kudret harikaları.

havarık-ı medeniyet / havârık-ı medeniyet

• Medeniyet harikaları.

havarık-ı rahmet / havârık-ı rahmet

• Rahmet harikaları.

havarık-ı san'at / havârık-ı san'at

• Sanat harikaları.

havarık-ı sun'iye / havârık-ı sun'iye

• San'at harikaları.

havarık-ı zahire

• Gözle görülebilen harikalar.

havye

• Tıb: Yaranın etrafındaki kabarık etler.

hevb

• Yol, tarik.
• Ateş alevi.
• Karışık sözlü kimse.

hezil / hezîl

• Zayıf, arık. Bitkin.

hilafetname

• Tarikata intisab ile usulü dairesinde belirli mevkilere çıkarak irşad mertebesine yükselenlerden isteklilerin irşad ve terbiyesine ruhsat ve izni mutazammın şeyhi tarafından verilen mühürlü vesika.

hiss-i sadis / hiss-i sâdis

• Altıncı hiss, altıncı duygu. (Kalb ile vicdan, mahall-i iman. Hads ile ilham, delil-i iman. Bir hiss-i sâdis, tarik-ı iman. Fikr ile dimağ, bekçi-i iman) (Lemaat. dan)

hoppa

• Herşeye girişen hafif mizaçlı çocuk tabiatında olan kimse. Yersiz davranışlarda bulunan, dilediğince davranan kişi. Delişmen, şımarık.

horasani / horasanî

• Horasana ait. Horasanlı. (Farsça)
• Sarıktan daha büyük görünen hoca kavuğu. (Farsça)

hüdüb

• (Çoğulu: Ehdâb) Sarık.
• Kirpik, müjgân.
• Havlu, el silmeye mahsus pamuklu bez.
• Minder kenarında olan püskül.

hudud

• (Tekili: Hadd) Yanaklar.
• Cemâatler.
• Yeri kazmalar. Yeri yarık etmeler.
• Çiçek yaprakları.

humret

• Utanma duygusundan dolayı yanaklarda oluşan kızarıklık; utanma.

hüve'l-batın / hüve'l-bâtın

• O Bâtındır; bütün varlıkların içyüzlerini mükemmel bir fabrikanın harika makineleri gibi yaratıp işleten ve herşeyin iç âlemine hükmeden Allah'tır.

hüzul

• Arıklık, bitkinlik, zayıflık.

i'timam

• (İtimam) Başına sarık sarmak.
• Ortalık yeşillenmek.
• Miğfer giymek.

iale

• Çoluk çocuğun nafakasını te'min etme. Evlâd u iyâlin maişetini tedarik etme.
• İyali çoğalmak, çoluk çocuğu artmak.

ibabe

• Yol, tarik.

ibrik

• (Çoğulu: Ebârik) Topraktan, tenekeden, hattâ bakırdan, gümüşten, altundan yapılan emzikli su kabı.
• Abdest almağa, çay, kahve v.s. yapmağa yarayan ayrı ayrı ve türlü türlü kaplar.
• İyi ve parlak kılıç.

icaz-ı harika / îcâz-ı harika

• Harika bir icâz, vecizli bir ifade.

iftal

• Dağınık. (Farsça)
• Yırtık, aralık, yarık. (Farsça)

ihevat

• (Tekili: İhve) Samimi ve sâdık arkadaşlar. Candan dostlar.
• Tarikat arkadaşları.

ihfik

• Yer sarsıntısı ve zelzeleler neticesinde meydana gelen yarıklar, çatlaklıklar.

ihvan

• ( kelimesinin cem'i) Kardeşler. Eş, dost.
• Sâdık arkadaşlar.
• Aynı mezheb veya tarikata mensub olanlar.

• Kardeşler, arkadaşlar, aynı tarikata mensup olanlar.

ihvan-ı tarikat

• Bir tarikata mensup kardeşler.

iktidar-ı bedi

• Eşsiz, harika güç, harika bir işi yapabilme kudreti.

ilbas-ı hırka

• Bir tarikata intisab ile mutad olan menzilleri geçerek irşad mertebesine yükselenlere, şeyhlerinden gördükleri yolda başkalarını irşad ile izin verme salâhiyetini ihtiva eden "İcazetname: hilâfetname" verme.

ılgam

• Sıcak mevsimlerde çöl veya ovalarda buharın yayılmasıyla uzaktan su gibi göüren yer. Serap, pusarık.

ılgımsalgım

• Sıcak mevsimlerde çöl veya ovalarda, buharın yayılmasıyla uzaktan su gibi görünen yer. Serap, pusarık.

ilm-i tarikat

• Tarikat, tasavvuf ilmi.

ilm-i tasavvuf ve tarikat

• İlâhî hakikatlere ulaşmak için, şeyhin gözetiminde takip edilen yolun ilmi; tarikat ve tasavvuf ilmi.

ilmiye kıyafeti

• İlmiye mensublarının giyiniş tarzları. İlmiye kıyafeti; şalvar, cübbe ve sarıktı. Bununla birlikte ilmiye mensublarının kıyafetlerinde bazı değişiklikler de vardı. Orta derecedekiler cübbe ile sokağa çıktıkları halde üst tabakayı teşkil eden ricâl kısmı, lata yahut biniş giyerlerdi. Ayrıca ilmiyenin

ilmiye ricali

• İlmiye tarikinin yüksek tabakasına verilen addır. Bunun yerine "ricâl-i ilmiye" tabiri de kullanılırdı. İlmiye mensubları cübbe ile sokağa çıktıkları halde ilmiye ricali lata yahut biniş giyerlerdi.

imame / imâme

• İslâma mahsus baş kisvesi olan sarık. Zırhlı külâh.
• Çubuk ve sigaralığın başına takılan ağızlık.
• Tesbihin başındaki ve ipin iki ucu içinden geçen uzunca tane.

• Sarık, tesbih başı.

• Sarık.

• Eskiden müslümanların başlarına sardığı, bugün ise, sadece din görevlilerinin namaz kıldırırken ve dînî vazîfeleri yerine getirirken giydikleri başlık üzerine sarılan sarık.
• Tesbîhin ucundaki uzun tâne.

imkan-ı örfi / imkân-ı örfî

• Emsaline pek az rastlanan hârika bir âdet veya keramet gibi.

imlisi / imlisî

• Hırsız, sârık.

inşirak

• Çatlama, yarılma, ayrılma. Yarık olma. Parlama.

inşiram

• Yarık yarık olma.

irhas / irhâs

• Bir peygamberden, peygamberliği bildirilmeden önce meydana gelen hârikulâde (olağanüstü) haller.

irhasat / irhâsât

• Hayırlı işlerle uğraşmak.
• Sağlam şey.
• Ist: Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) nübüvvetinden evvel zuhur eden hârikulâde haller ki, bunlar peygamberliğine delil teşkil eden hâdiselerdendir.

• Hz. Muhammed'in (a.s.m.) peygamberliğinden evvel meydana gelen ve peygamber olacağına işaret eden harika hâller, belirtiler.

• Efendimizin peygamberlikten önceki harika hâlleri.

irhasat-ı ahmediye

• Hz. Muhammed'in (a.s.m.) peygamberliğinden evvel meydana gelen ve peygamber olacağına işaret eden harika haller, belirtiler.

irşad-ı i'cazkarane / irşad-ı i'câzkârâne

• Harika bir tarzda irşad edip doğru yolu gösterme.

ısabe

• (Çoğulu: Asâib) Cemaat, topluluk.
• Tıb: Yaraları sarmakta kullanılan bağ, yara bantı.
• Başa sarılan ve şeâir-i İslâmiyeden olan sarık.

işarat-ı harika-i aleviye

• Hz. Peygamberden (a.s.m.) aldığı derse binaen Hz. Ali'nin (r.a.) harika işaretleri.

ism-i batın / ism-i bâtın

• Allah'ın, bütün varlıkların iç yüzünü ve özellikle canlıların içlerini mükemmel bir fabrikanın harika makineleri gibi yaratıp işlettiğini gösteren ismi.

istidrac / istidrâc

• Kâfir ve fâsıklarda görülen hârikulâde, olağanüstü haller.

• Derece derece yükselmeyi istemek.
• Fâsık veya kâfir olduğu belli bir şahsın gösterdiği harika.

izhar-ı harika

• Harika bir şeyi ortaya koyma, gösterme.

kabiliyet-i harika

• Harika kabiliyet.

kadiri / kadirî

• Abdülkadir-i Geylanî Hazretlerinin yolunda olan, onun tarikatına mensub. olan.

• Abdülkadir Geylanî tarikatından olan.

kàdiri / kàdirî

• Şeyh Abdulkadir-i Geylânî'nin kurduğu tarîkata mensup olan.

kalah

• Diş sarılığı.
• Sarık uzunluğu.

kalensüve

• Üzerine sarık sarılarak başa giyilen külâh.
• Mantarın başlığı, tablası.

kamilü't-tarikati'l-aliyye ve'l-müceddidiyye halid-i zülcenaheyn / kâmilü't-tarikati'l-âliyye ve'l-müceddidiyye hâlid-i zülcenâheyn

• Müceddid ve yüksek tarikat sahibi olan Halid-i Zülcenaheyn.

kele'

• Ayakta olan yarıklar.
• Kir.

keramet / kerâmet

• Allahın izniyle velîlerin gösterdikleri harikalar.

keramet-i ilmiye

• İktisab suretiyle olmayıp, vehbi yani Cenab-ı Hakk'ın atiyyesi olarak geniş bir ilme mazhariyyetten hâsıl olan ilmi keramet.
• İlim tahsili ile çok büyük ilim sâhibi olan bir allâmeden çok daha yüksek vâsi' ve hârikulâde bir ilme mazhar bulunan, hem ilmî dehâsı ve fart-ı zekâsı tecrübe

kevr

• Devretmek, dönmek.
• Sarık sarmak. Tülbend sarmak.
• Bir yerde toplanmış olan develer.
• Çokluk, bolluk, ziyadelik.
• Mukül dedikleri darı cinsi.

kezame

• (Çoğulu: Kezâyim) İki kuyu arasındaki yarıklar ve delikler. (Su birinden birene akar).
• Terazi iplerinin kendinde toplandığı halka.

kıdde

• Tarikat.
• Bölük.

kuzha

• (Çoğulu: Kuzeh) Yol, tarik.

lass

• (Çoğulu: Lüsus-Elsâs) Hırsız, sârık.

luss

• (Çoğulu: Lüsus-Elsâs) Hırsız, sârık.

lüsus

• (Tekili: Luss) Hırsızlar, sârıklar.

mahlukat-ı acibe / mahlûkat-ı acibe

• Şaşırtıcı mahlûklar, harika yaratıklar, varlıklar.

mahrec

• Çıkacak yer.
• Ses ve harflerin ağızdan çıktıkları yer.
• Mat: Bayağı kesirde çizginin altındaki sayı. (Payda)
• Hususi bir meslek için adam yetiştirmeğe mahsus mekteb ve dâire. (Meselâ: Mekteb-i fünun-u harbiye zâbit mahrecidir.)
• Tarik-i ilmiyede büyük bir pâyeye v

mahşer-i acaib / mahşer-i acâib

• Herkesi hayrete sevkeden toplanma. Veya toplanma yeri.
• Hayret edilecek harika şeylerin bulunduğu yer.

measir / meâsir

• Harika işler, unutulmaz olaylar.

medar-ı taayyüş

• Maişet tedarikine sebeb olan, geçim vesilesi.

medarik / medârik

• Tedârik edilen, toplanan bilgiler.

medrec

• (Çoğulu: Medâric) Basamaklı yol. Merdiven.
• Meslek.
• Tarikat.
• Dar yol. Dağ yolu.

mefrak

• (Çoğulu: Mefârik) Başın tepesi. Tepe kısmı. Başın üstünde, saçların ikiye bölündüğü yer.

mehrak

• (Çoğulu: Mehârik) Sahife, sayfa.

mehzul

• Düşkün. Zayıf. Arık.

melami / melamî / melâmî

• Kınanmış ve ayıplanmışlardan olan.
• Hükema-i Kelbiyyun.
• Melami adındaki tarikata mensub olan.

• Kınanmış, melamilik tarikatından olan.

melamilik / melâmîlik

• Kendini kınamayı esas alan bir tarikat.

melamiyyun

• (Tekili: Melamî) Melamî tarikatından olanlar.

menasim

• (Tekili: Mensim) Yollar, tarikler, meslekler.
• Alâmetler, izler, eserler, nişânlar.

menfez / منفذ

• Nüfuz edecek delik, pencere. Delik. Ağız. Yarık. Girilecek yer.

• Nüfuz etme yeri, delik, yarık, giriş veya çıkış yolu. (Arapça)

mensim

• (Çoğulu: Menâsim) Alâmet, işaret, nişân, iz, eser.
• Yol, tarik.
• Deve tırnağı.

meş'ab

• Yol, tarik.

meşaviz / meşavîz

• (Tekili: Mişvâz) Sarıklar.

mesele-i tarikat

• Tarikat meselesi.

meşkuk

• Yarılmış. Yarık.

meşlah

• Meşlehe. Maşlah. Altı üstü bir olan ve kol yerine yarıkları bulunan bir çeşit elbise.

meslek-i velayet / meslek-i velâyet

• Tarikat ve tasavvuf ehlinin takip ettikleri yol, yöntem.

meslut

• Mağlub. Yenilmiş.
• Zayıf, cılız, arık.

meşra'

• Yol. Rah. Tarik.
• Su oluğu.

mevali / mevalî

• Efendiler.
• Azad edilmiş köleler.
• Azad edenler.
• Mevleviyyet pâyesine ulaşmış sarıklı âlimler.
• Dost ve komşular.
• Yardımcılar.

mevhun

• Zayıf ve arık adam. Zayıflamış kimse.

mevlana celaleddin-i rumi

• Hi: 672 de Belh'de doğdu. Konya'ya geldi ve yerleşti. Mühim eseri Farsça ve manzum yazdığı Mesnevi'sidir. İkişer mısralı kafiyeli şekilde olduğundan bu isim verilmiştir. Mevlevi Tarikatının piri ve serefrâzıdır.

mevlevi / mevlevî

• Mevlevîlik tarikatına mensup kimse.

• Mevlana Celaleddin-i Rumi Hazretlerinin tarikatından olan müslüman.

• Mevlânanın tarikatından olan.

mevlevi-misal / mevlevî-misâl

• Mevlevîlik tarîkatına mensup olan ve Allah aşkıyla kendi etraflarında dönenler gibi.

mevlevi-vari / mevlevi-vâri / mevlevî-vâri

• Mevlevî tarikatı mensuplarının cezbe halinde, Allah aşkıyla kendinden geçerek dönmeleri gibi.

• Mevlevîlik tarikatına mensup kimselerin döndüğü gibi.

mevleviler / mevlevîler

• Mevlevî tarikatına bağlı olanlar.

mevleviyyet

• Mevlevilik. Mevlevi tarikından olmak.
• Mollalık.
• Müderrislikten sonra gelen ilmiye sınıfından oluş.
• Eyâlet kadılığı; yani, bir eyâletin bütün hukuki ve kazai işlerine bilfiil bakan kadı. "Mevâli" de denir.

mevr

• Başka te'sirle bir şeyin dalga gibi gidip gelmesi. Çalkanmak.
• Suyun yeryüzüne yayılması.
• Hayvanlardan yün almak.
• Yol, tarik.
• Toz, gubar.
• Rücu etmek, döndürmek.

mevrid

• Varılan yer. Vasıl yeri.
• Cadde. Yol. Tarik.

mezbul

• Solmuş çiçek.
• Zayıf, arık ve zebun olmuş olan.

mifrak

• (Çoğulu: Mefârik) Başın ortası (saçın bölük olduğu yerdir.)

mihrak

• (Çoğulu: Mehârik) Ağaç kılıç.
• Yırtıp parçalayacak âlet.

minkar-ı meşkuk

• Kırlangıç ve çobanaldatan gibi gagaları kısa ve çok yarık olan kuşlar.

minşakka

• Yarık, çukur, oyuk.

mişvaz

• Sarık.

mıtrak

• (Çoğulu: Metârık) Sopa, değnek.
• Tokmak.
• Mızrak.
• Çekiç.

mizrak

• (Çoğulu: Mezârık) Harbe, kısa kılınç.

mu'cem

• İ'câm edilmiş, noktalanmış, noktalı.
• Hadis şeyhlerinin herbirisi.
• Harf-ı heca sırasına konularak, her birisinin tarikından müellife kadar gelen rivayetleri toplayan kitaba denir.

mu'cizat / mu'cizât

• Mu'cizeler. Allah tarafından verilip, yalnız peygamberlerin gösterebilecekleri büyük harika işler.

• Mûcizeler. Allahü teâlânın peygamberlerine, peygamberliklerini isbât etmeleri için ihsân etmiş olduğu hârikulâde yâni âdet dışı (olağan üstü) hâller. Mûcize kelimesinin çokluk şeklidir.

mu'cize

• Peygamberlerden aleyhimüsselâm peygamberliklerine delil olarak Allahü teâlânın izniyle meydana gelen hârikulâde (olağanüstü) haller.

• İnsanların, yapmasında âciz kaldıkları ve ancak Allah tarafından peygamberlere nasib olan hârika. Kerametten yüksek, fevkalâde hâdise.
• Mu'cize, Halik-ı Kâinat tarafından peygamberlerin hakkaniyetine ait bir tasdiktir. Sahih hadislerle mu'cizeler haber verilmiş ve tesbit edilmiştir.

mu'cize-i harika-i kudret

• İlahî kudretin harika mu'cizesi.

muammem

• Başı sarıklanmış. İmamelenmiş. Sarıklı olan.

mucize / mûcize

• İnsanların yapamadığı harikalar.

müdavele-i efkar / müdavele-i efkâr

• Birbirinin fikirlerinden istifade ile karşılıklı konuşmak ve fikir alış-verişi yapmak. (Müdavele-i efkârdan bârika-i hakikat çıkar. N.Kemal)

muhakkıkin-i ehl-i tarikat / muhakkıkîn-i ehl-i tarikat

• Tarikata mensup olanlardan gerçekleri araştıran ve delilleriyle bilen âlimler.

muharrak

• (Harik. den) Yakışmış, yanmış. Tahrik olunmuş.

muhter

• Yol, tarik.

münselik

• (Silk. den) Bir yola girip orada giden. Bir tarikata girmiş. Bir meslek tutmuş.

mürid / mürîd / مُر۪يدْ

• İrade eden, istiyen.
• Tarikata girmiş olan. Şeyhin veya mürşidin şakirdi, talebesi.

• İsteyen, tarikata girip şeyhe bağlanan.

• Tarîkate giren.

müridane / müridâne

• Tarikata girmiş gibi. Aşk ve incizabla istiyerek, mürid gibi dua ederek. (Farsça)

mürşid

• (Rüşd. den) İrşad eden, doğru yolu gösteren, gafletten uyandıran. Peygamber vârisi olan, kılavuz. Tarikat piri, şeyhi.

mutasavvıf

• Tasavvuf ehli olan, kalbi dünyanın gelip geçici işlerinden ayırıp Allah sevgisi ile bağlayan tarikat ehli kimse.

• Tasavvufla uğraşan. İlâhiyyatla uğraşan, tarikat ehli olan.

• Tarikat adamı.

mutasavvife

• Tarikatta ilerleyen.

mutasavvıfin

• Tarikatta ilerleyenler.

mütedarik

• (Derk. den) Tedârik eden, hazırlıyan.
• Yetişip ulaşan.

müteverrim

• (Çoğulu: Müteverrimin) (Verem. den) Kabarık, şiş. Şişiren.
• Verem olmuş, veremli. Verem illetine giriftar olan.

müzeyyin

• Süsleyen, her eserini harika nakışlarla süsleyen Allah.

nabiga

• (Çoğulu: Nevabig) Şanı, şöhreti büyük adam. ulu, şerefli kimse.
• Sonradan şâir olan.
• Üstün zekâlı hârika ve çok fasih kimse.

nadire-i hikmet

• Hikmetin az bulunan harikası.

nahafet

• Zayıflık, arıklık, cılızlık.

nahif

• Çelimsiz, zayıf, ince. Arık.

nahil

• (Nâhile) Zayıf, arık, ince.

nakil

• Yol, tarik.
• Bir yürüme çeşidi.

nakş-bendi / nakş-bendî

• Kalbde zikir yoluyla, tefekkür ile İlâhî sevgiyi, uyanıklığı nakşa çalışan mânâsiyle, Şeyh Bahâüddin Nakş-bendî nâmındaki azîm bir velinin kurduğu ve en ziyade hafî zikre dayanan tarikata mensub olan. (Silsile-i Nakşî'nin kahramanı ve bir güneşi olan İmam-ı Rabbanî (R.A.) Mektubat'ında demiş ki: "Ha (Farsça)

nakşi / nakşî

• Şah-ı Nakşibend tarafından kurulan tarikata mensup olan kimse.

• Nakşibendi tarikatına mensub olan.

nakş–bendi / nakş–bendî

• Bir tarikat, bu tarikatı kuran zat.

naz

• Bir şeyi beğenmeyiş, şımarıklık. (Farsça)
• Beğendirmek maksadiyle kendini ağır satmak. (Farsça)
• Celb-i muhabbet için edilen nezâket, letâfet ve zarafet. (Farsça)
• Yalvarma, rica. (Farsça)

nazdar

• Nazlı. Naz yapan. Şımarık. (Farsça)
• Meşhur bir cins lâle. (Farsça)

nazenin

• İnce, nazlı, zayıf, lâtif, hoş eda olan, nazlı yetişmiş, şımarık. Oynak. Nazik endamlı (Farsça)

necmeddin-i kübra

• (Mi: 540 - 618) İran Mutasavvıflarının en mühim şahsiyetlerindendir. Kübreviyye veya Zehebiyye ismi ile anılan tarikatın kurucusu sayılır. İsmi: Ahmed bin Ömer Eb-ul Cenab Necmeddin Kübra el-Hivakî el-Harzemî.Münazara ve mübaheseyi çok sevdiği ve her münazarada hasımlarını yendiği için kendisine "Et

nefha

• Üfürmek. Üfürük.
• Şişmek.
• Kabarık olan.

nehec

• (Çoğulu: Menâhic) Yol, tarik.
• İstikâmet.

nemat

• (Çoğulu: Enmut-Nimât) Usul, tarz.
• Yol, tarik.
• Örtü, ihram.
• Topluluk, insan cemaati.
• Döşek yüzü, yatak yüzü.

nemreka

• (Çoğulu: Nemârık) Yastık.

nevadir-i hilkat / nevâdir-i hilkat

• Nadir yaratılışta olan; yaratılış harikası.

nihle

• Cenab-ı Hakk'ın ihsanı. Atıyye.
• Millet.
• Yol. Tarik.
• Diyânet. Mezheb.

niyazi-i mısri / niyazi-i mısrî

• (Mi: 1618 - 1694) Malatya'nın Soğanlı köyünde doğdu. Şâir ve tasavvufçu olup Halvetî tarikatının Niyaziye veya Mısriye şubesini kurmuştur. Mısır'da Câmi-ül-Ezher'de tahsil gördü. 1646'da İstanbul'a döndü ve Sokollu Mehmed Paşa Medresesinde irşada başladı. Eserlerinden bazıları şunlardır: Risale-i Ha

nizam-ı bedi / nizam-ı bedî

• Eşsiz olan harika sistem, düzen.

nizar

• Zayıf, arık, düşkün, bitkin.

nizaret

• Zayıflık, arıklık. (Farsça)

nuhul

• Zayıflık, arıklık.

nühul

• Arık, zayıf olmak.
• Arılar. Bal arıları.

nukuş-u bedayikarane / nukuş-u bedayikârâne

• Eşsiz ve benzersiz şekildeki harika nakışlar.

nümruk

• (Çoğulu: Nemârık-Nemârıka) Yüz yastığı.

numruka

• (Çoğulu: Nemarik) Küçük yastık.

paleng

• Postal. Çarık. (Farsça)

paleng-i fersude

• Eski çarık.

payan

• Kenar, son nihayet, uç. (Farsça)
• Tas: Ehl-i tarikatın ulaşacağı birlik âlemi. (Farsça)
• Akıbet. (Farsça)

pir / pîr / پير

• Yaşlı, ihtiyar. (Farsça)
• Reis. (Farsça)
• Bir tarikatın kurucusu. (Farsça)
• Herhangi bir meslek ve san'atın başlatıcısı, te'sis edicisi. (Farsça)

• Yaşlı. (Farsça)
• Tarikat kurucusu. (Farsça)

rabıta-i şeyh

• Tarikat-ı Nakşiyede, müridin hayalen şeyhinin huzurunda kendini tasavvur etmesine denir.

rahne / رخنه

• Gedik, yarık. Gemilerin bordalarında veya su kesimlerinin altında mermi isabetiyle veya herhangi bir te'sirle açılan delikler, yarıklar. (Farsça)
• Yara. (Farsça)
• Bozukluk. Zarar. (Farsça)

• Yarık, gedik. (Farsça)
• Bozukluk. (Farsça)

risale-i harika

• Harika risale.

risale-i harika ve camia / risale-i harika ve câmia

• Harika ve pek çok özelliği üzerinde barındıran risale.

rufai / rufaî

• Rufailik diye bilinen bir tarikatı kuran, bu tarikattan olan.

rüfai / rüfaî

• Ahmed-i Rüfaî tarikatına mensub.

sada'

• Kasd ve teveccüh eyleme.
• Bir şeyi âşikâre söylemek.
• Mevkiine tevcih ve isabet ettirmek.
• Kat'etmek.
• İzhar ve beyan etmek.
• Yarık ve çatlak. Bir şeyi ikiye yarmak.

sahibü't-tac

• Taç sahibi, sarık sahibi Peygamber Efendimiz (a.s.m.).

said

• Yukarıdaki temiz toprak, pislikten uzak pâk toprak. Yeryüzü.
• Yol, tarik.
• Mezar, kabir.
• Yüksek.
• Yukarı çıkan.

şakika

• (Çoğulu: Şakayık) Yarım baş ağrısı.
• Ana - baba bir olan kız kardeş. Öz kız kardeş.
• Çatlak, yarık.

şakile

• Yol. Tarik. Meslek.
• Yaradılış. Tıynet. Seciye. Mizac. Bir kimsenin yaratılışının temel hususiyeti.

şakk / شق

• Yarık, çatlak. Yarılma, çatlama.
• Yırtma. Kırma.

• Yarık, yarılma, yarma.

• Yarık, çatlak. (Arapça)

salibe

• Ayakları yarık olan kadın.

salik / sâlik / سالك

• (Sülûk. dan) Bir yolda giden. Belli bir yol tutup giden.
• Bir tarikat yolunda olan.

• Bir yola bağlı olan, bir yolu takip eden, bir tarikata girip hidayet yolunu takip eden, mürid.

• Tarikat mensubu. (Arapça)

salikan / sâlikân

• (Tekili: Sâlik) Sâlikler. Bir tarikata girmiş veya bir şeyhe bağlanmış kimseler.

san'at-ı bedi / san'at-ı bedî

• Eşsiz, güzel ve harika san'at.

san'at-ı harika / san'at-ı hârika

• Hârika san'at.

saray-ı vücud

• Bin kubbeli harika bir saraya benzetilen insan vücudu.

sarib

• Yol, tarik.

sarık / sârık

• (Sârıka) Çalan, hırsızlık yapan. Hırsız.

sarik

• (Bak: Sârık)

şarik

• (Çoğulu: Şevârık) Güneş.
• Parlak cisim.

şarıka

• (Çoğulu: Şevârık) Aydınlık, nur, ziya, ışık.

şazeli / şazelî / şâzelî

• (Ebu Hasan Şazelî) Nureddin Ebu Hasan-ı Şazelî de denildiği gibi Ali bin Abdullah diye de anılmaktadır. Tunus'lu olup Şazeliye Tarikatı kurucusu olarak bilinir. Tasavvufî, ilmî bir çok eseri vardır. Tarikatının tekke ve zaviyesi yoktur. Hicri 654 yılında Mekke-i Mükerreme'ye giderken sahrada dâr-ı b

• Şazeliye tarikatını kuran büyük velî, bu tarikattan olan.

searir

• Bir ot cinsi.
• Burun içinde olan yarık.

şecaat-i harika

• Harika yiğitlik, cesurluk.

şeft-alu / şeft-alû

• Yarık erik. Şeftali. (Farsça)

semerat-ı harika / semerât-ı harika

• Harika meyveler.

senen

• Yol, tarik.

sereka

• İpeğin gayet iyisi.
• Beyaz ipek.
• (Tekili: Sârik) Hırsızlar.

şerka'

• Kulağı uzunlamasına yarık olan koyun.

serpuş

• Başa giyilen başı örten külâh, takke, sarık. (Farsça)

serupay

• Tas: Dervişin, tarikat ve mevlevihâne ile bağını kesmek. (Farsça)

sevad-ı a'zam

• Büyük şehir.
• Mekke-i Mükerreme.
• İnsanların ekseriyeti. (Maişetçe neden bu kadar muktesit yaşıyorsun? diyenlere cevaben: Ben sevad-ı azama tâbi olmak isterim, sevad-ı azam ise; bu kadar tedarik edebilir. Ben ekalliyet-i müsrifeye tâbi olmak istemem, demişlerdir.) (Tarihçe-i Ha

şevakil

• (Tekili: Şâkile) Tarikler, yollar. Mezhebler, tarikatlar, meslekler. Şâkileler.

şevarık

• (Tekili: Şârıka) Nurlar, aydınlıklar. Parlaklıklar.

şeyh / شيخ / شَيْخْ

• Bir tarîkatın kurucusu veya başı.

• Yaşlı adam.
• Bir kabilenin ileri geleni. Kabile reisi.
• Tarikatta müridlerin reisi.

• Pir, tarikat önderi, ihtiyar.

• Yaşlı, ihtiyar. (Arapça)
• Tarikat şeyhi. (Arapça)

• Tarîkat reisi.

seyr ü süluk

• Tas: Takib edilecek usûl. Bir terbiye yoluna girip devam etme. Tarikata devam etme.

seyr-i enfüsi / seyr-i enfüsî

• Hafî tariklerin çoğunda takib edilen ve nefsinin iç âlemindeki delillerle, vasıtalarla tekâmüle gidenlerin usûlü.

sidad

• Şişe tıpası. Yarık kapatacak şey.

şikaf / şikâf

• (Şikâften: "Yarmak" mastarından) Yarık, yırtık, çatlak. (Farsça)
• Kelime sonuna gelerek "yırtıcı, yırtan" mânâsına kullanılır. Meselâ: Ciğer-şikâf : Ciğer parçalayan. (Farsça)

• فﺎﮑﺵ (Farsça)
• Yarık. (Farsça)
• Yaran. (Farsça)

silk

• Dizi, sıra.
• Yol, tarik.
• İplik, hayt.

sinan-i ümmi

• (Vefatı: Hi: 1075) Halveti Tarikatı Yiğitbaşı kolu ileri gelenlerinden olup Kutb-ül Meâni adında Türkçe mensur bir eseri ile matbu ve müretteb bir divanı vardır. Muhammed Sinan-ı Ümmi, Konya vilâyeti dahilinde Elmalı'dan olup orada dâr-ı bekaya hicret etmiştir. (R. Aleyh) (Osmanlı Müellifleri sh: 18

sir

• Yarık. Delik.
• Balık yahnisi.

sırr-ı tarikat

• Tarikatın sırrı.

sofi / sofî

• Ehl-i tasavvuf. Riyazet ve nefisle mücahede ile hakikate ermeğe çalışan. Tarikata mensub, mânevi kemâlât için çalışan.
• Yanıltıcı, safsatacı.

• Tasavvuf ehli, tarikat mensubu.

• Tarikat adamı, tesavvuf ehli.

sofi meşrep / sofî meşrep

• Tasavvuf yolunda giden, tarikat ehli.

sofi-meşrep / sofî-meşrep

• Tasavvuf ve tarikat tarzını esas alan.

sofiler / sofîler

• Tasavvuf ehli, tarikat mensubu olanlar.

sofiye meşrebi

• Tarikat yoluyla mânevî derecelere yükselme gayretinde olan tasavvuf ehlinin takip ettikleri yol, tarz.

şukuk

• (Tekili: Şakk) Çatlaklar, yarıklar.

sultan reşad

• (Mi: 1844-1918) Meşrutiyet devri Osmanlı Padişahıdır. Merhametli ve halim tabiatlı olan bu dindar ve abdestsiz gezmiyen padişah, Mevlevi Tarikatına bağlı idi. Boş vakitlerini Mesnevi okumakla geçirirdi.

süluk / sülûk / سلوک

• (Silk. den) Belli bir gruba girme. Bir yolu takib etme. Bir tarikata bağlanma. Mânevi terakki mertebelerinde devam etme.

• Yola girme. (Arapça)
• Tarikata girme. (Arapça)

süluk-ü tarikat / sülûk-ü tarikat

• Tarikat yoluna girme; nefsi düzeltmek ve vuslata erişmek amacıyla tasavvuf yoluna girme, mânevî yolculuğa çıkma.

sümmet-tedarik

• Sonradan, başka yerlerden tedarik edilmiş olan. Sonradan düşünülmüş, uydurulmuş.

sünusi / sünusî

• (Seyyid Muhammed bin Ali) (Hi: 1206 - 1276) Şâzelî (Şazilî) Tarikatının sonradan teşekkül eden kollarından birisinin kurucusudur. Cezayir'in büyük velilerindendir. Memleketinin bir çok yerlerini ve Mekke-i Mükerreme'yi ziyaret etmiş; Mısır'da, Bingazi'de tederrüsle iştigal etmiştir. Bingazi'de zaviy

sürcuce

• Tabiat.
• Tarikat.

sure-i azime-i harika / sûre-i azîme-i hârika

• Harika olan büyük sûre.

sürrak

• (Tekili: Sârik) Hırsızlar, sârikler.

taammüm

• Umumileşme. Umumi olma.
• (İmame. den) Sarık sarma.
• (Amm. den) Amca olma. Birisini "amca" diye çağırma.

tac

• Hükümdarların başlarına giydikleri mücevherli ve kıymetli taşlarla süslü başlık.
• Müslümanların, Peygamberimizin sünnetine uygun olarak veya onu temsilen başlarına sardıkları örtü; sarık, imame.
• Gelinlerin başlarına koydukları cevahirli süslü başlık.
• Kuşların başındaki

taraik

• (Tekili: Tarikat) Tarikatlar, meslekler.

tarik / tarîk / طریق

• Yol. (Arapça)
• Yöntem. (Arapça)
• Meslek. (Arapça)
• Tarikat. (Arapça)

tarik-i cehir / tarîk-i cehir

• Açık olarak ve yüksek sesle zikir eden tarikat.

tarik-i cehri / tarîk-i cehrî

• Açık olarak ve yüksek sesle zikir yapan tarikat. (Kadirî gibi)

tarik-i cehriye / tarîk-i cehriye / طَرِيقِ جَهْرِيَه

• Açık olarak ve yüksek sesle zikir eden tarikat.

• Allah'ı açıktan zikri esas alan tarikat.

tarik-i hafa / tarîk-i hafâ

• Gizli olarak zikir yapılan tarikat.

tarik-i nakşi / tarîk-i nakşî

• Nakşî tarikatı; Buharalı Muhammed Bahaüddin Nakşibendi Hazretleri tarafından kurulan tarikat.

• Nakşibendî tarikati.

tarik-i nakşibendi / tarîk-i nakşibendî

• Buharalı Muhammed Bahaüddin Nakşibendi Hazretleri tarafından kurulan tarikat.

tarikat-ı ahmediye

• Hz. Muhammed'in (a.s.m.) tarikatı olan sünnet yolu.

tarikat-ı aliye-i nakşiyye / tarîkat-ı aliye-i nakşiyye

• Mânevî derecesi yüksek olan Nakşî tarikatı.

tarikat-i sünusiye / tarikat-i sünûsiye

• Sünûsi tarikatı.

tarikatçılık / tarîkatçılık

• Tarikat faaliyeti yürütme veya herhangi bir tarikata taraftar olma.

tarikatçilik / tarîkatçilik

• Tarîkata mensup, üye olma.

tasavvuf

• Kalbi dünyanın fâni işlerinden ayırıp Allah (C.C.) sevgisi ile bağlamak. Tarikat ehli olmak.

• Kalbi dünyadan arındırma yolu, tarikat.

tavarık

• (Tekili: Târika) Gece gelen belâlar.

tayalis

• (Tekili: Taylasân) Başa ve boyna sarılan şallar.
• Başa sarılan sarıkların omuzlar üzerine salıverilen uçları.

tayyibat / tayyibât

• (Tekili: Tayyibe) Bütün güzel sözler, güzel mânalar, harika güzel cemaller.
• Bütün kâinat yüzünde cemalleri görünen ezelî Esma-i Hüsnâ'nın cilveleri.

teammüm

• İmame sarmak, sarık sarmak.
• Umumileşmek.

techiz

• Donatma. Gereken şeyleri tamamlama. Cihazlanma.
• Fık: Cenazenin yıkanmasından defnetmeğe kadar yapılması lâzım gelen şeyler ve bunları tedarik etme.

techiz-i meyyit

• Ölünün yıkanıp, temizlenip, kefen ve sair ihtiyaçları tedarik edilerek hazırlanması.

tedarük

• (Tedârik) Ele geçirmek. Edinmek. Hazırlamak.
• Araştırıp bulmak.
• Ardı ardına erişip katılmak ve tevâli etmek.

tekke

• Tarikat ehlinin zikir ve ibadet ettiği yer, dergâh.

• Zikir yeri, tarikat evi.

tekvir

• Yuvarlaklaştırmak. Kıvırmak. Sarmak.
• Toplamak. Cemolmak.
• Başa sarık sarmak.

terak

• Yarık, çatlak. (Farsça)
• Gürültü, çatırdı. (Farsça)

tertib

• (Çoğulu: Tertibât) Tanzim etme. Dizme, sıralama, düzene koymak.
• Tedarik edip hazır ve müheyya kılmak.
• Bir şeyi bir yere sabit ve pâyidar kılmak.
• Mertebelere göre davranmak.
• Hile ile aldatma.

ticani / ticanî

• Kuzey Afrikada, hicri 1200 tarihlerinde Ahmed Ticanî adında bir şahıs tarafından kurulan bir tarikattır.

ticani meselesi / ticanî meselesi

• Ticanî tarikati konusu.

tılsım-ı kur'ani / tılsım-ı kur'ânî

• Harika sonuçlar doğuran Kur'ân hakikatleri; Kur'ân'ın gayet tesirli, derin hakikatleri.

turuk / turûk / طُرُقْ

• (Tekili: Tarîk) Yollar, tarikler. Meslekler. Usuller.
• Aygırlanmak.

• Tarikler, yollar, usuller.

• Tarîkatler.

turuk-u cehriye

• Zikirlerini açıktan ve sesli olarak yapan tarikatlar, Kàdirîlik gibi.

turuk-u evliya / turuk-u evliyâ / طُرُوقُ اَوْلِيَا

• Velilerin gittiği yollar, tarikatlar.

turuk-u hafiye

• Zikirlerini gizli ve sessiz yapan tarikatlar, Nakşibendîlik gibi.

turuk-u hafiyye

• Gizli tarikler, yollar, tarikatlar. Gizli zikir yapan tarikatlar.

uhdud / uhdûd

• (Çoğulu: Ahâdid) Çukur.
• Uzun hat.
• Yeryüzündeki uzun yarık ve çatlak.
• Hendek.
• Kamçı vurulmasından vücutta hâsıl olan yara ve iz.

• Hendek, yarık.

uhkuk

• Yarık, hendek.

ümmet

• Cemaat, kavim, taife.
• Bir hâkim milletin ashabından olan hey'et-i içtimaiye.
• Bir peygambere inanıp onun yolundan giden insanların hepsi. Bir peygamberin Hakka davet ettiği cemaat.
• Bir dille konuşan millet.
• Arkasına düşülecek bir cemaat veya tarikat.

ümmi sinan

• (Vefatı Hi: 958, Mi: 1551) Halvetî Tarikatı, Sinaniye kolunun piridir. Bursa'lı olduğu nakledilir. Karaman'lı olduğu hakkında da rivayet vardır. Risale-i Şerife-i İstanbulî Ümmi Sinan adında bir eseri vardır. (R. Aleyh.) (Osmanlı Müellifleri sh: 214)

vaziyet-i harika

• Harika bir durum.

vehhabi / vehhabî

• Muhammed İbn-i Abdulvehhab nâmında birisinin sebeb olduğu İslâmî bazı mes'elelerde ifrat gösteren ve dört hak mezheb hâricinde bir mezhepten olan. Fıkıhta Hanbelî, itikadda İbn-i Teymiye'ye bağlıdırlar. Tarikatlarına Muhammediye ismi verirler.

velayet-i kübra / velâyet-i kübrâ

• Büyük velilik. Akrebiyet-i İlâhiyenin inkişafına bakan ve veraset-i nübüvvetten gelen gayet kısa, fakat yüksek olan ve tarikat berzahına uğramadan zâhirden hakikata geçen velilik mesleği. (Sahabeler gibi)

• En büyük velîlik; tarikat berzahına uğramadan, zahirden hakikate geçen ve peygamber varisliğinden gelen velîlik.

veşia

• (Çoğulu: Veşâyi') Üstüne iplik sardıkları ağaç.
• Tarikat.

ya musavviri! / yâ musavvirî!

• Ey bana harika bir şekil ve suret veren Musavvirim!.

yed-i beyza / yed-i beyzâ

• Musa Aleyhisselâm'ın mu'cize olarak gösterdiği beyaz ve parlak eli. Bu tabir mecaz olarak keramet ve hârikulâde haller ve meziyetler hakkında kullanılır.

yunus emre

• (Vefat Mi: 1320) Porsuk Nehri'nin Sakarya'ya döküldüğü yere yakın Sarıköy'de doğduğu söylenir. Tasavvufî halk edebiyatının veli şâiri olan Yunus Emre, yaşadığı devirde halk tabakasını irşad ve tenvir etmiştir. Bir çok memleketleri ve bu arada Konya, Şam ve Azerbeycan'ı dolaştı. Konya'da Mevlâna ile

zat-ı zihavarık / zât-ı zîhavârık

• Harikalar sahibi zât.

zela'

• Ayağın altında ve üstünde; elin ise arkasında olan yarık.

zevceteyn / زوجتين

• Karıkoca. (Arapça)

zevceyn / زوجين

• Karıkoca. (Arapça)

zevk-i tarikat

• Tarikat ve tasavvuf dairesindeki mânevî zevk.

zevreka

• (Çoğulu: Zevrak-Zevârik) Ölçek.
• Küçük gemi.