adl-penah

• Adâletin barındığı yer, adâlete sığınan kimse.

adli / adlî

• Adâlete mensup, adâletle alâkalı, ilgili.
• Sultan II. Bayezid'in şiirlerinde kullandığı mahlası.

agva

• Dalâlete en fazla sapan, giden. Sapık.

akliyyun

• (Rasyonalistler) Herşeyin hakikatını akıl ile bulma iddiasında olan, hadiseleri yalnız akıl ile araştırıp hakikat ve hikmetlerini tam bulamayıp, aklına güvenip dine tâbi olmayan filozoflar ve onların yolunda kalarak dalâlete gidenler. Bunlar iki kola ayrılır. Uluhiyeti ve vahyi inkâr eden birinci kı

aliyye / âliyye

• Âlete mensup. Âletle alâkalı.
• (Çoğulu: Alâyâ) Yemin etmek.

aval

• Bir ticaret senedine yazılan kefillik. Böyle bir kefalete girişen kimse. (Fransızca)

ceber

• (Ceberiyyun) Cüz'i iradeyi inkâr eden bir fırka-i dalle. Hak yolundan çıkmış, dalâlete düşmüş bir fırka. Bunların zıdları da Mu'tezile'dir.

dal

• Kur'ân ve imân yolundan sapan. Dalâlete giden, azan.
• Azdırıcı, sapkın.
• Şaşkın.

fir'avniyyet

• Firavun gibi oluş, isyankârlık ile Allah'ı tanımayış. İnat ile Allah'a isyan edip halkı sapık yollara, dalâlete ve dinsizliğe sevke çalışmak.

fırak-ı dalle / fırak-ı dâlle

• Dalâlete gitmiş fırkalar. Dalâlette kalmış cemaatler.

fırka-i dalle / fırka-i dâlle

• Âyet-i kerîmelere ve hadîs-i şerîflere kendi görüş ve akıllarına göre mânâ vererek, doğru yoldan ayrılıp dalâlete (yanlış ve bozuk yollara) sapmış fırkalardan her biri.

gavayet

• Dalâlete düşme, hak yoldan sapma.
• Azgınlık.

gavun

• (Tekili: Gavi) Azgınlar, azmışlar, doğru yoldan çıkıp dalâlete düşmüş olanlar.

hak nazarında

• Hak ve hukuk kurallarına göre; İlâhî adalete göre.

hakkani / hakkanî

• Hak ve adalete uygun. Haklılığa uyar ve yakışır.

harbe

• Tar: Kısa mızrak tarzında bir nevi silâhın adıdır. Eskiden "Köylü" adı verilen yangın habercisinin taşıdığı ucu demirli değneğe de harbe denilirdi. Eski tüfekleri doldurmağa mahsus demirden yapılmış âlete de "tüfek harbisi" adı verilirdi.

hasaret

• Hasar. Alış-verişte zarar, ziyan. Yoldan sapmak. Sapıtmak. Dalâlete düşmek.

hasir / hasîr

• Hüsranda olan. Sapıtan, dalâlete giden. Azgın.
• Eli boş. Müdafaasız. Çaresiz.

husr

• Zarar.
• Ele avuca girmemek.
• Dalâlete gitmek.
• Noksan.
• Sapıtmak.

hutuvat-ı sitte

• Altı adım. (Kur'an-ı Kerim'deki "Hutuvat-üş şeytan" tabirinden istifaze ile, şeytanların ve onların insî mümessilleri olan şerir insanların fitnekâr ve dalâlete sevkedici adımları, izleri ve desiseleri gibi mânalarla alâkalı olarak "bir mühim eser"e verilen isim) Şeytanın altı desisesi.

ibahiyye

• Sevab veya günah olduğunu kabul etmeyen bâtıl ve dalâlete saparak dinden çıkan bir fırka veya bu fırkadan olan kimse.

idlal / idlâl

• Dalâlete sokma, sapıtma.

imamet-i kübra / imâmet-i kübrâ

• Resûlullah'a (sallallahü aleyhi ve sellem) vekâleten bütün müslümanlara imamlık ederek İslâmiyet'in emirlerinin tatbik edilmesine nezâret edip, İslâmiyet'e ve müslümanlara karşı yapılan her türlü müdâhaleye (saldırı ve sataşmaya) cevap vermek vazîfes i, hilâfet.

in'idal

• (Udul. den) Doğru yoldan çıkma, sapma, dalâlete düşme.

ingıva

• Dalâlete düşme, sapıtma, yoldan çıkma.

istidlal

• (Dalâl. den) İman ve İslâmiyet yolundan çıkarmağa, dalâlete düşürmeğe çalışmak.

kıyamet / kıyâmet

• Allahü teâlânın emri ile İsrâfil aleyhisselâmın sûr denilen ve nasıl olduğunu bilmediğimiz bir âlete üfürmesi, (nefha-i ûlâ: Birinci üfürme) ile bütün canlıların ölüp, her şeyin yok olması, kâinâttaki (varlık âlemindeki) nizâmın, düzenin bozulması, kıyâmetin kopması.
• Her canlının ölü

kıyas-ı adli / kıyâs-ı adlî / قِيَاسِ عَدْلِي

• Adâlete dâir kıyas.

muattıla

• Boş bırakılmış. Atâlete atılmış.
• Hâlık'a itikat etmeyen.

mudıll

• Dalâlete düşüren, doğru yoldan çıkarıp, eğri yola saptıran mânâsına, Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından, güzel isimlerinden.

nefhat-ül-ba's

• İsrâfil aleyhisselâmın, nasıl olduğu bizce bilinmeyen ve sûr denilen bir âlete ikinci defâ üflemesiyle bütün canlıların dirilmesi.

sadak

• Okları koymağa mahsus torba veya kutu şeklindeki kılıfın adıdır. Boyuna asılan bu âlete "tirkeş" veya "tirdan" da denilirdi.

şakul

• (Çekül) Geo: Bir yerin umumi hattını tâyin için kullanılan âlete denir. Bir ağır cismi ip ile yüksekten sarkıtmakla bir duvarın ne derece yatık, eğri veya doğru olduğu anlaşılması gibi.

salih

• Büyük peygamberlerden olup Hicaz ile Şam arasında oturmuş olan Semud kavmine gönderilmişti. Semud kavmi Âd kavminden sonra Arap yarımadasında kuvvet ve ma'muriyet bulup küfür ve dalâlete meyl ile putlara ibadet ediyorlardı. Salih (A.S.) kendilerini hak dine davet etmiş ise de, inanmayıp kendisinden

semi'

• İşiten, duyan.
• Fık: Allah'ın (C.C.) insanlar gibi zamana, âlete muhtaç olmayarak her şeyi işitmesi ve duyması. (O'nun işitip duyamıyacağı hiç bir şey yoktur.)

tadlil

• Doğru yoldan sapıtmak.
• Azdırmak, ayartmak. Günah işletmek. Dalâlete saptırmak.

tadlil-i gayr

• Başkalarını dalâlete nisbet etmek. Sapıklığına hükmetmek.

taife-i dalle / taife-i dâlle

• Dalâlete ve inkârcılığa düşenler topluluğu.