a'la-d derecat

• Derecelerin en alâsı, en yükseği.

atlas

• (Tekili: Talas) Eskitmeler, yıpratmalar.
• Eski, aşındırılmış, yıpranmış.

aziş

• Talaş, yonga, ağaç ve tahta kırığı. (Farsça)
• Eşik tahtası. (Farsça)

bahs

• Kazmak.
• Ayırmak.
• Saçmak.
• Birşey hakkında etrafiyle söz söyleyip hakikatı araştırma. Konuşulan şey.
• Teftiş.
• Söz münazarası, muaraza, mübahese.
• Bir mevzû hakkında tafsilât, açıklama.
• İddialaşma.

banket

• Bir otomobili uçtan uca kaplayan ve tek parçadan ibaret olan oturacak yer.
• Karayollarında asfaltın her iki yanındaki balastlı kısım.

belul

• Kurtulma. Hastalıkdan, marazdan kurtulma. Halâs olma.

büra'

• Ağaç yongası. Törpüden çıkan talaş.

bürabe

• Kalem yongası, törpüden çıkan talaş.

bürade

• Eğeden çıkan talaş ki, "bürâde-i zeheb, bürâde-i fizza ve bürâde-i hadid" denir.

diger-gun

• Değişmiş, başkalaşmış, bozuk. (Farsça)

enbire

• Üzeri toprakla sıvalı olan damlarda sıvanın altına konulan çalı, saz, talaş gibi şeyler. (Farsça)

endave

• Sıvacı malası. (Farsça)
• Şikâyet. (Farsça)

eskimo

• Grönland, Alaska ve Kuzey Kanada'da yaşayan bir kavmin adı.

fals

• Halâs etmek, kurtarmak.

far'

• Budak ve ağaç başı.
• Her şeyin alâsı. İyisi.
• Her kavmin şereflisi.

felsefe

• Yunanca (Philosophos)dan Arapçalaşmış. Feylesofların mesleği.
• İlm-i hikmet.
• Maddeyi, hayatı ve bunların çeşitli tezâhürlerini, sebeblerini, ilk unsurları ve gaye cihetinden inceleyen fikri çalışma ve bu çalışmaların neticelerini toplayan ilim.
• Herkesin hususi fikri. M

fikak

• Halas, kurtulma.
• Bir şeyin karşılığında verilen şey.

halas / halâs / خلاص

• Kurtuluş, kurtulma. (Arapça)
• Halâs bulmak: Kurtulmak. (Arapça)
• Halâs olmak: Kurtulmak. (Arapça)

halita / halîta / خليطه

• Karışım. (Arapça)
• Alaşım. (Arapça)

hallisna / hallisnâ

• Bizi halâs eyle, bizi kurtar (meâlinde duâ.)

hezl / هزل

• Şaka, şakalaşma. (Arapça)

hiccet-ül veda' / hiccet-ül vedâ'

• Hz. Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâm'ın dâr-ı âhirete teşrifinden bir sene evvelki son vedâlaşma haccı.

hıls

• (Çoğulu: Ahlâs) Yünden veya kıldan yapılan ve palas denilen döşek.
• Büyük ve kuvvetli olan dişi deve.

hükake

• Kazılan şeyin kazıntısı, talaşı veya yongası.

ıd'af

• Zayıf etmek, zayıflamak.
• Muzaaf etmek, fazlalaştırmak. İki kat yapmak.

iksar

• (Kesret. den) Çoğaltma, fazlalaştırma, arttırma.

inhidaş

• Dalaşma, hırlaşma (köpek).

inkaz

• Kurtarma. Kurtarılma. Halâs etme.

irba'

• (Ribâ. dan) Çoğaltma, artırma, fazlalaştırma.
• Faize verip artırma. (Haramdır)

istihalat

• (Tekili: İstihale) Değişmeler, başkalaşmalar.

istihale / istihâle / استحاله

• Bir şeyin terkib ve asıl şeklinin başka hâle değişmesi. Başkalaşmak.
• Mümkün olmayış, imkânsızlık.

• Başkalaşma.

• Başkalaşım, değişim. (Arapça)
• İmkansızlık. (Arapça)

istihale-i in'ikasiye / istihâle-i in'ikâsiye

• Yansımanın başkalaşması, farklı bir keyfiyet alması.

kanun-u tebeddül ve tagayyür

• Başkalaşım ve değişim kanunu.

kaşkaşa

• Bir şeyin kabuğunu soymak.
• Hasta iyi olmak.
• Halâs etmek, kurtarmak.
• Uyandırmak.

kıt'

• (Çoğulu: Aktâ-Aktu) Deve palası.
• Yük üstüne örttükleri palas.
• Gecenin bir miktarı.
• Yassı ve büyük olan ok temreni.

kuta'

• (Çoğulu: Kutâ-Kutevât) Atın arkalaşacak yeri.
• Bağırtlak kuşu.

mahlas

• Nâm. Lâkab. Bazı muharrirlerde olduğu gibi, isme ilâve edilen başka bir isim.
• Halâs olacak, kurtulacak yer.

male

• Duvarcı malası. (Farsça)

maruz-u tagayyür

• Başkalaşmaya ve değişmeye maruz.

mefaz

• Feyz, halâs, zafer.
• Korkulardan, acılardan kurtulup murada ermek.

melce'

• Sığınılacak yer. Halas olacak, kurtulacak yer.

memzuc

• Bitişik. Karışık. Karışmış. Birlik olmuş. Birbirine mezc olmuş.
• Şakalaşmak.
• Oynamak.

mencat

• Kurtulma, necât bulma. Halâs olma.

mevadd-ı ihtilaf / mevadd-ı ihtilâf

• İhtilâfa sebep olan maddeler; parçalanma, değişim, başkalaşım ve uyuşmazlık gibi sonuçlara sebep olan maddeler.

muayyen

• Görülmüş olan, kat'i olarak belli olan, belli, ölçülü, tayin ve tesbit olunmuş, karalaştırılmış.

müdaabe

• (Müdâabet) Karşılıklı takılma, lâtife yapma, şakalaşma.

müfakehe

• Şakalaşma, lâtife yapma.

müfavasa

• Ayırmak.
• Halâs etmek.

müferres

• Farsçalaştırılmış.

müfid / müfîd

• İfâde eden, meramı güzel anlatan.
• Mânalı, mânidâr.
• Faydalı, faydayı mucib olan.
• Mütâlâsından istifade olunan.

müfsid

• İfsad eden, fenalaştıran. Bozan.
• Başlanmış ibadeti bozan.
• Nifak koyan, fesad ilka eden. (Hiç bir müfsid, ben müfsidim demez. Daima suret-i haktan görünür. Yahut, bâtılı hak görür. Evet kimse demez "ayranım ekşidir." Fakat siz mihenge vurmadan almayınız. Zira çok silik söz tic

mugayyer

• (Gayr. dan) Değiştirilmiş, başkalaştırılmış. Tağyir edilmiş.

mugazele

• (Ga, uzun okunur) Aşıkane şakalaşma, lâtifeleşme.

muhallis

• (Halâs. dan) Kurtaran, halâs kılan, tahlis eden.

müharese

• Yırtışıp dalaşmak.

mükalebe / mükâlebe

• (Kelb. den) (Köpekler gibi) dalaşma.

mülatafa

• (Mülâtefe) (Lutf. dan) Birbirine lâtife etmek. Şakalaşmak. İltifat etmek. Güzel muâmele.

mülatafat

• (Tekili: Mülâtafa) Lâtifeler, mülâtafa etmeler, şakalaşmalar.

mülatafe / mülâtafe

• Lâtifede bulunma, espiri yapmak, edep sınırlarını aşmadan şaka ile takılma, karşılıklı şakalaşma.

mülatefe / mülâtefe

• Lâtifeleşme, şakalaşma.

mülmi'

• Abanoz ağacının âlâsı.
• Birbirine karışmış nesne.

mümazaha

• Lâtife yapma, şakalaşma.

münecci

• Halaskâr, kurtarıcı.

mürazat

• Rızâlaşmak, râzı olmak.

musafaha / musâfaha / مصافحه

• Tokalaşma; kucaklaşma.

• El sıkışmak. Tokalaşmak.
• Muhabbetini, arkadaşlığını, sevgisini izhar etmek.

• Tokalaşma.

• Tokalaşma. (Arapça)
• Musâfaha etmek: Tokalaşmak, el sıkışmak. (Arapça)

müstahlas

• (Halâs. dan) Kurtarılmış, halâs edilmiş.

müstahlis

• (Halâs. dan) Kurtaran, halâs eden. Kurtarıcı.

mutayebat

• (Tekili: Mutâyebe) Eğlenceli hikâyeler. Fıkralar.
• Şakalaşmalar, lâtife yapmalar.

mutayebe / مطایبه

• Lâtifeleşme, şakalaşma.

• Şakalaşma, birbirine fıkra anlatma. (Arapça)

mütegayyir / مُتَغَيِّرْ

• Başkalaşan, değişken.

• Başkalaşan.

mütehallis

• (Hulus. dan) Kurtulan, halâs bulan.
• İkinci olarak başka bir ad takınan. Mahlâs alan.

mütehariş

• Hırıldaşıp dalaşan, tehârüş eden.

mütehaşşin

• Sertlik gösteren, kabalaşan.

mütemazih

• Şakalaşan, birbirine lâtife ve şaka yapan.

mütevafir

• (Vüfur. dan) Çoğalan, bollanan, fazlalaşan.

muvadaa

• Düşmanlığı bırakıp barışma. Adaveti bırakıp sulh etme.
• Vedâlaşma.

müzekkir

• Andıran, hatıra getiren, yâd ettiren, zikrettiren, hatırda tutturan.
• Zikreden, ibâdet eden.
• Resul-i Ekrem (A.S.M.) mü'minleri ve bütün beşeriyeti tehlikeli şeylerden halâs edip iki cihan saadetine nâil olma yolunu tâlim ettiğinden, Kur'an-ı Kerim'de müzekkir diye isimlendiril

nakz

• Halâs olmak, kurtulmak.

namus

• Irz, iffet, edeb, hayâ.
• Şeriat.
• Melâike.
• İrade-i İlâhiyenin tecellisi.
• Nizam.
• Emniyet ve istikamet gibi faziletlerin muhassalası olan pek kıymetli haslet.
• Bir kimsenin mahrem, gizli esrarı olup işleri ve hallerinin iç yüzüne vakıf ve muttali ki

neca

• Evmek. Acele etmek.
• Halâs olmak, kurtulmak.

necr

• Ağaç yonmak.
• Şiddetli sevk.
• Asıl.
• Renk.
• Halâs, kurtuluş.

ni'me-l matlub

• Tam aradığımız. İsteyip aradığımızın en âlâsı.

nüch

• Zafer bulmak. Hâlâs olmak. Kurtulmak. İhtiyaçlarını giderip zafer bulmak.

nühate

• Yonga. Talaş.

nüşare

• Kesilen ağaçtan dökülen talaş, yonga.

pedrud

• Vedâlaşma. (Farsça)

reha

• Kurtuluş, kurtulma. Halâs. (Farsça)
• Urfa şehrinin eski ismi. (Farsça)

rehayi / rehayî

• Kurtulma, halâs, necat. (Farsça)

safka

• Bir satış anında müşteri ile satıcının tokalaşarak, "hayrını gör" demeleri.
• Yapılan satış.

şeafe

• (Çoğulu: Şüuf-Şiâf-Şeafât) Dağ başı.
• Her nesnenin âlâsı ve üstü.

şelil

• (Çoğulu: Eşille) Deve ve at ardına yapılan palas.
• Çok sulu dere ortası.
• Kısa gömlek.

serah

• Kıl taramak.
• Halâs etmek.
• Davar gütmek.
• Eşini boşamak.

serh

• Kıl taramak.
• Halâs etmek, kurtarmak.
• Uzun, büyük ağaç.
• Güdülen davar ve sığır sürüsü.
• Otlak, mera.
• İrsal etmek.

sulsul

• (Çoğulu: Salâsıl) Üveyik kuşu.

ta'rib / ta'rîb / تعریب

• Arapçalaştırma. (Arapça)
• Ta'rîb edilmek: Arapçalaştırılmak. (Arapça)
• Ta'rîb etmek: Arapçalaştırmak. (Arapça)

tafassi

• Halâs olmak, kurtulmak.

tafsiye

• Halâs etmek, kurtarmak.

tagayyür

• Değişmek. Başkalaşmak.
• Bozulmak. Renk değiştirmek.
• Kokmak.

• Başkalaşma, dönüşme.

tağayyür

• Başkalaşma, değişikliğe uğrama.

tagayyür / تغير

• Değişme, başkalaşma. (Arapça)

tağayyur / تغير

• Başkalaşma.

tagayyür / تَغَيُّرْ

• Başkalaşma.

tagayyürat / tagayyürât

• (Tekili: Tagayyür) Başkalaşmalar, bozulmalar. Değişmeler.

• Başkalaşmalar.

tağayyürat

• Başkalaşmalar, değişmeler.

tagayyürat-ı alem / tagayyürât-ı âlem

• Âlemdeki değişmeler, başkalaşmalar.

tagliz

• (Gılzet. den) Kabalaştırma. Kaba ve galiz yapma.
• Kaba söyleme.
• Pahalanma.

tagyir

• Başkalaştırma. Değiştirme. Bozma.
• İyiden kötüye değiştirme.

tağyir / tağyîr / تغيير / تَغْي۪يرْ

• Başkalaştırma, değiştirme, bozma.

• Değiştirme, başkalaştırma. (Arapça)
• Tağyîr edilmek: Değiştirilmek. (Arapça)
• Tağyîr etmek: Değiştirmek. (Arapça)

• Başkalaştırma.

tagyirat / tagyirât

• (Tekili: Tagyir) Değiştirmeler, başkalaştırmalar; bozmalar.

tahallüs

• Halâs olmak. Kurtulmak.
• Edb: şiirde mahlâs kullanmak.

tahammür / تخمر

• Mayalaşma. (Arapça)

tahlis

• Kurtarmak. Halâs etmek.
• Bir şeyin özünü, hülâsasını almak.

tebeddül

• Başkalaşmak. Değişmek.
• Yeni hey'ete, başka kıyâfete girmek.

tebeddül etme

• Başkalaşma, değişme.

tecebbür

• Zorbalaşma.

tefakkur

• (Fakr. dan) Fakirleşme. Fukaralaşma.

tefaküh

• (Fâkihe. den) Birbirlerine karşılıklı yemiş atma.
• Mc: Şakalaşma.

tefellüt

• Halâs olmak, kurtulmak.
• Aniden bağından boşanmak.

tefkik

• Birbirinden ayırmak.
• Halâs etmek, kurtarmak.

tegayyür / تغير

• Başkalaşma, dönüşme.

• Değişme, başkalaşma. (Arapça)
• Tegayyür etmek: Değişmek, başkalaşmak. (Arapça)

tegayyür-ü alem / tegayyür-ü âlem

• Dünyanın değişmesi, başkalaşması.

tegayyürat / tegayyürât

• Başkalaşmalar.

• Başkalaşmalar, değişmeler.

teharüş

• Hırıldaşıp dalaşma.

tehnid

• Lâtifeleşmek, şakalaşmak, birbirine lütuf etmek.

temazüc

• Birbiriyle karışmak.
• Şakalaşma.

temazuh

• Şakalaşmak.

temellus

• Halâs olmak, kurtulmak.

temhis

• İmtihan ve tecrübe etme.
• Halâs etme.

temtit

• "Ekber" derken bir elif fazlalaştırıp "ekbâr" demek.
• Med edip çekmek.

tenakkuz

• Halâs olmak, kurtulmak.

tenazu'

• Kavgalaşmak, çekişmek. Birbirine husumet etmek.

tensil

• Halâs olmak, kurtulmak.

tereffu'

• Yükseğe çıkmak. Yukarı kalkmak.
• Fazlalaşmak.

teşeyyu'

• Şiilik taslamak. Şii olma.
• Vedalaşmak.
• Ardınca ve peşinden gitmek.

tesrih

• Talâk. Boşanma, ayrılma.
• Halâs etme, kurtarma.
• Bırakma, salıverme.
• Kıl tarama.
• Asan etme, kolaylaştırma.

tezahür

• Meydana çıkma, belirme, görünme. Gösteriş.
• Birbirini korumak, birbirine arka olmak.
• Arkalaşmak; yâni birbirine yardım etmek.
• Avretine zıhar etmek, yani zevcesinin arkasını validesinin arkasına teşbih ederek "zuhruki kezuhri ümmî" demek.

tezyid

• Artırma, çoğaltma, fazlalaştırma.

tezyid-i lezzet

• Lezzeti arttırma, fazlalaştırma.

til'

• Etrafına çok iltifat eden kişi. Etrafdakilerle şakalaşan kimse.

vareste / vâreste

• Affedilmiş. Halâs bulmuş, kurtulmuş. (Farsça)
• Rahat, serbest. (Farsça)

• Afvedilmiş, halâs bulmuş, kurtulmuş, rahat, serbest.

varestegi / varestegî

• Kurtulma, halâs bulma. (Farsça)
• Rahatlık, serbestlik. (Farsça)
• İlişiksizlik. (Farsça)

yesteur

• Medine yakınında bir yer.
• Deve sağrısına yapılan palas.
• Belâ.
• Bâtıl.
• Misvak ağacı.