ab-hane

• Abdest bozacak yer. Helâ, tuvalet. (Farsça)

abdest / آبدست

• Abdest. (Farsça)
• Paylama. (Farsça)

abdest-hane

• Ayak yolu, helâ. (Farsça)
• Abdest alacak yer. (Farsça)

abdestan

• Su ibriği, abdest ibriği. (Farsça)

abdesthane / abdesthâne / آبدستخانه

• Tuvalet. (Farsça)
• Abdest alınan yer. (Farsça)

akıl-baliğ / âkıl-bâliğ

• Faydalı ve zararlı olanı birbirinden ayırabilen ve evlenme çağına gelip gusül abdesti almaya başlayan akıllı kimse.

baliğ / bâliğ

• Bülûğa eren, ergenlik çağına gelen. Cünüp olup, gusül (boy) abdesti almağa başlayan, evlenecek yaşa gelen erkek.

çağrışım

• Psk: Bir idrakla kazanılan bir fikrin başka bir idrak (algı) ile kazanılan fikir arasında bağıntı kurulması, birinin diğerini hatıra getirmesidir. Bu bağıntı zaman ve mekânda yakınlık, benzerlik ve zıdlık sebebiyle kurulur. Sevap deyince günahın; abdest deyince namazın; Cennet deyince Cehennem'in de

cenabet / cenâbet

• Cünüplük. Gusül (boy abdesti) almayı gerektiren durum,.

• Gusül abdesti almayı gerektiren durum.
• Gusül gerektiği halde henüz gusül yapmamış kimse.

cünüb

• Gusletmesi (boy abdesti alması) gereken kimse.

• Gusül abdesti gerekmiş kimse.

def-i hacet / def-i hâcet

• Abdest bozmak.

farz-ı zanni / farz-ı zannî

• Müçtehidlerce kat'i bir delile yakın derecede kuvvetli görülen, zanni bir delil ile sâbit olan vazifedir ki, amel hususunda farz-ı kat'î kuvvetinde bulunur. Buna farz-ı amelî de denir. Meselâ: Abdestte mutlaka başı meshetmek bir farz-ı kat'îdir. Başın dörtte birini meshetmek bir farz-ı amelîdir.

gasl

• Yıkama. Gusül. Şartlarına uygun şeklide boy abdesti almak.
• Birisini döğüp vücudunu acıtmak.

gusl

• Boy abdesti; dinin gerekli gördüğü hallerde maddî, mânevî temizlik için şartları dahilinde yıkanma.

• Boy abdesti. Cünüb olan her kadın ve erkeğin, hayz (âdet) ve nifası (lohusalık hâli) sona eren kadınların ağzı ve burnu ile birlikte, iğne ucu kadar kuru bir yer kalmayacak şekilde, bütün bedenini yıkaması.

gusül

• Boy abdesti.

• Boy abdesti. Temizlenmek. Maddi, manevi temizlik için şartları dahilinde yıkanmak. Taharet-i Kübrâ da denir.

hacet / hâcet

• İhtiyaç, gereklilik.
• Def-i hâcet: Abdest bozma.
• Arz-ı hâcet: Eksiğini, isteğini bildirme.

hadd-ı büluğ / hadd-ı bülûğ

• Ergenlik çağı; cünüp olup, gusül abdesti almaya başlama zamânı.

hades

• Yeni olmak. Eskiden olmayıp sonradan görülmek.
• Taze. Yiğit. Genç.
• Fık: Abdest almayı icabettiren hal. Bazı ibadetlerin yapılmasına mâni olan ve necaset-i hükmiye sayılan hal.
• Pislik.

• Abdestin bozulması.

• Abdestsizlik veyâ cünüblük hâli.

• Yeni olma, sonradan olma.
• Abdesti tazelemeyi gerektiren şey, manevî pislik.

• Yeni, sonradan, abdest bozan bir hâl.

hades-i asgar

• Fık: Taharet-i suğra ile, yani yalnız abdest ile giden taharetsizlik hali. Bevletmek, kan gelmek sebebi ile hasıl olan hades gibi.

hades-i ekber

• Fık: Taharet-i kübra ile, yani gusül abdesti ile giderilen taharetsizlik halidir.

hadesten taharet / hadesten tahâret

• Namaza başlamadan önce yerine getirilmesi gereken farzlardan biri. Abdesti olmayan kimsenin abdest alması, cünüb olanın, hayız ve nifas hâli sona eren kadının boy abdesti alması.

hala' / halâ'

• Boş, hâli.
• Ayak yolu, abdesthane.
• Devenin çökmesi.

halaca

• Ayak yolu, abdesthane. (Farsça)

haşuş

• Abdesthane, helâ, tuvalet.

hidase

• Pâk etmek, temizlemek.
• Kahramanlık, yiğitlik.
• Abdest bozmak.

hilallemek / hilâllemek

• Abdest alırken, el ve ayak parmakları ile sakalın ve kadınlarda sık saçların arasına ıslak parmaklarını sokarak hareket ettirmek.

hubesa

• (Tekili: Habis) Habisler, pis şeyler.
• Abdestsiz, gusülsüz gezen pis kâfirler.

huff

• Abdest alınırken üzerine meshedilebilen mest vs. gibi ayakkabı.
• Deve tabanı isimli bir nebat.

ibrik

• (Çoğulu: Ebârik) Topraktan, tenekeden, hattâ bakırdan, gümüşten, altundan yapılan emzikli su kabı.
• Abdest almağa, çay, kahve v.s. yapmağa yarayan ayrı ayrı ve türlü türlü kaplar.
• İyi ve parlak kılıç.

iğtisal / iğtisâl

• Gusl (boy) abdesti almak. Ağız ve burun dâhil bütün vücûdu hiç kuru yer kalmayacak şekilde baştan ayağa yıkamak.

ilmihal / ilmihâl

• İman esaslarıyla, namaz, abdest gibi amel ile ilgili meseleleri halkın seviyesinde anlatan kitap.

iman-ı kesbi / îmân-ı kesbî

• Bir kimsenin âkıl (akıllı) ve bâliğ olduktan (ergen, gusül, boy abdesti alacak yaşa geldikten) sonra ettiği îmân.

istibda

• (İstibra') Ayırmak. Uzak etmek.
• Küçük abdest bozduktan sonra idrardan temizlenmek, sidik eserinin tamâmen kesilmesini beklemek.
• Nikâhla alınan dul bir kadının gebe olmadığına kanaat getirmek için, kadın bir âdet görünceye kadar beklemek.

istibra / istibrâ

• Temizlenme.
• Erkeklerin küçük abdesti yaptıktan sonra yürüyerek, öksürerek veya sol tarafa yatarak, idrar yolunda damlalar bırakmaması. Kadınlar istibrâ yapmaz.
• Nikâhla alınacak dul bir câriyenin hâmile olup olmadığını bilmek ve şüpheye yer vermemek için bir temizlik müddeti geçip tekr

• Küçük abdestten sonra idrarın iyice kesilmesini beklemek.

istihare / istihâre

• Tefe'ül. Sual sorup cevap istemek.
• Hayırlı olmayı istemek.
• Hayran olmak, şaşmak, taaccüb etmek.
• Bir işin hayırlı olup olmıyacağı niyetiyle abdest alıp, dua edip rüya görmek üzere uykuya yatma.

• Bir işin hayırlı olup olmayacağını anlamak niyetiyle abdest alıp, dua edip, rüya görmek üzere uykuyu yatma.

• Hayır istemek.
• Bir işin hakkında hayırlı olup olmadığını anlamak için abdest alıp iki rek'at namaz kıldıktan sonra bu husustaki duâyı okuyarak o işle ilgili rüyâ görmek üzere hiç konuşmadan uykuya yatmak.
• Her gün evden çıkmadan iki rek'at namaz kılıp Allahü teâlâdan o günün ve işinin

istinca

• Birisinden maksadını istihsal etmek.
• İlm-i Hâlde: Pislikten temizlenmek. Abdest bozduktan sonra veya abdest almadan evvel; kan, sidik, meni' gibi şeylerin çıktıkları yeri temizlemek.

istinşak / istinşâk

• Abdest veyâ gusül esnâsında burun'a (üç defa) su çekmek.
• Şiddetle koklamak, koklatmak.

• Abdest ve boy abdesti (gusül) alırken burna su çekme.

kaba necaset / kaba necâset

• İnsandan çıkınca abdesti veya guslü gerektiren her şey, eti yenmeyen hayvanların, (yarasa hâriç) ve yavrularının yüzülmüş, dabağlanmamış derisi, eti, pisliği ve bevli ile süt çocuğunun pisliği, bevli ve ağız dolusu kusmuğu, insanın ve bütün hayvanlar ın kanı ile şarab, leş, domuz eti ve kümes ve yük

kaplama mesh

• Abdestte başın her tarafının mesh edilmesi.

kaza-i hacet / kaza-i hâcet

• İhtiyacını gidermek.
• Büyük abdest bozmak.

lahik / lâhik

• Namaza imâm ile berâber başladığı hâlde, kendisine uyku, gaflet veya benzeri bir sebebden dolayı abdest bozulması hâli ârız olup da (meydana gelip de) namazın tamâmını veya bir kısmını imâm ile kılamayan kimse.
• Kavuşan, ulaşan, yetişen.

ma-i müsta'mel / mâ-i müsta'mel

• Kullanılmış su. Abdest ve guslde (boy abdestinde) yâhut kurbet olarak kullanılan su. Temiz fakat temizleyici değildir.

mazmaza

• Abdest ve gusül alırken ağzı su ile yıkamak.

• Gusül veya abdest alırken, elleri yıkadıktan sonra üç kere ağız dolusu su alıp ağızda çalkalamak.

• Abdestte ağzı yıkamak.

mebrez

• Abdesthâne.

merhaz

• (Çoğulu: Merâhiz) Don yıkayacak yer.
• Abdest alacak yer.

mesh

• El sürme.
• Silme.
• Abdest alırken başı ıslâk temiz el ile sığamak.
• Taramak.

• Silme, sığama.
• Bir şeyi el ile sığama.
• Abdest alırken ıslak eti başın dörtte birine sürme, mest üzerine sürme.

• Mest denilen ayakkabıyı abdestle giydikten sonra, abdest bozulup, yeniden alırken, ayakları yıkamayıp elleri ıslatarak, sağ elin yaş beş parmağını sağ mest, sol elinkini de sol mest üzerine boylu boyunca yapıştırıp ayak parmakları ucundan bacağa do ğru çekme.
• Bir uzva veya sargıya ıs

mest

• Abdest alırken ayağın yıkanması farz olan yerini yâni topuklarla birlikte ayakları örten deriden yapılmış su geçirmez ayakkabı.

mezi

• İlm-i Halde: Kadınla oynamak veya şehvetle yanına gelmek gibi hâllerde erkeğin tenasül cihazında zuhur eden yapışkan renksiz akıcı cisim. (Bu hâl abdesti bozar, gusül icab ettirmez)

mibvel

• (Mibvele) Sidik kabı. Küçük abdest edilecek delikli taş veya oluk.

midae

• Kırba. Deriden su kabı. İbrik. Matara.
• Çeşme lülesi.
• Abdest alınan yer.

mirhaz

• Gasilhâne, abdesthâne, kenif.
• Çamaşır tokmağı.

mizae

• Abdest alacak kap.

muhdes

• İhdas edilmiş. Sonradan meydana gelmiş, eskiden olmayan.
• İlm-i Hâlde: Şer'î temizliği gitmiş, abdest veya guslü lâzım gelmiş olan.

muhdis

• Namaz abdesti olmayan kimse.

müsta'mel su

• Abdestte veya gusülde veya kurbet için (yemekten önce ve sonra, sünnet olduğu için el yıkamak gibi) kullanılan su.

müsterah

• (Rahat. dan) Dinlenme yeri. Rahat edecek yer.
• Abdesthane, ayakyolu, helâ.

mütevazzi

• Abdest alan, abdestli.

müvalat / müvâlât

• Abdest alırken her uzvu ara vermeden birbiri ardınca yıkamak.
• Dostluk, karşılıklı sevgi.Tebrik ile terdif ederim arz-ı hulûsu, Kalbimdeki sıdk u müvâlât senindir.

özr

• Abdesti bozan bir şeyin bir namaz vakti durdurulamayıp, devâm etmesi. İdrârını tutamama, iç sürmesi, yel kaçırmak, burun kanaması, yaradan kan, sarı su akması, ağrı ile göz yaşı akması birer özür olup, özürlü erkeğe mâzûr, kadına ma'zûre denir.
• Mâzeret. Af talebi, engel.

özr sahibi / özr sâhibi

• Bir namaz vakti içinde yâni namaz vaktinin başından sonuna kadar, abdest alıp yalnız farzı kılacak kadar bir zaman, abdestli kalamayan yâni idrâr ve başka akıntılar gibi abdesti bozan şeylerden biri kendisinde devamlı mevcûd olup durduramayan kimse. İstihâzalı olan.

özür

• Bir kusurun afvı için gösterilen sebep.
• Bahane, sebep.
• Mâni, engel. Kusur, nakise, sakatlık.
• Fevz. Zafer.
• Bir adamın kusur ve kabahatinin çok olması.
• Fık: Abdesti bozucu ve devamlı olan şey.

şadırvan

• Etrafında bulunan bir çok musluklardan ve bir fıskiyeden su akan havuz tarzında kubbeli çeşme. Şadırvanlar daha ziyade cami avlularında halkın abdest almaları için yapılırdı.

sev'eteyn

• Kadın ve erkeğin galiz yâni kaba avret mahalli, ön ve arka uzuvları; iki abdest bozma uzvu.

sübha namazı

• Abdest aldıktan sonra Allah rızâsı için kılınan iki rek'at namaz.

sultan reşad

• (Mi: 1844-1918) Meşrutiyet devri Osmanlı Padişahıdır. Merhametli ve halim tabiatlı olan bu dindar ve abdestsiz gezmiyen padişah, Mevlevi Tarikatına bağlı idi. Boş vakitlerini Mesnevi okumakla geçirirdi.

taharet / tahâret

• Necâset denilen yâni maddeten pis olan şeylerden ve hades denilen hükmî ve mânevî pisliklerden (abdestsizlik, cünüplük, kadınlar için hayz ve nifas hâllerinden) su ile abdest alarak, su yoksa, toprak ve toprak cinsinden şeylerle teyemmün ederek yapıl an temizlik. Temiz olana tâhir, temizleyiciye de

taharet-i kamile / tahâret-i kâmile

• Tam temizlik. Abdest veya boy abdesti alınarak yapılan temizlik.

taharet-i kübraa / taharet-i kübraâ

• Cünüblük veya hayız, nifas gibi hallerden çıkmak için gusül abdesti alarak temizlenmek.

taharet-i suğra

• Abdestsizlik denilen hali, abdest alarak gidermek.

tahir

• Temiz. Pâk. Abdesti bozacak veya guslü icab ettirecek şeylerden birisiyle özürlü olmayan.
• Zâhir ve bâtında bütün ayıp ve kirlerden temiz, pâk olduğu için Hz. Peygamberimize de (A.S.) bu isim verilmiştir.
• Müzikte: Makam ismi.

tahlil etmek / tahlîl etmek

• Abdest alırken el ve ayak parmakları arasına sol, sakalın sarkan kısmının içine ise sağ elin yaş parmaklarını tarak gibi sokarak karıştırmak.

taus-u yemeni / taus-u yemenî

• Yemen'li Tâus Ebî Abdurrahman. (Kırk defa hacceden ve kırk sene yatsı abdesti ile sabah namazını kılan ve Sahabelerle görüşen ve Tâbiînin azîm imamlarından olan zât. (R.A.)

tavaddu'

• Abdest almak.

tavazzu'

• Abdest alma.

tevr

• (Çoğulu: Etvâr) Ağzı büyük gönden olan bardak.
• Su bardağı. Abdest ibriği.

teyemmüm

• Kasd.
• Fık: Su bulunmadığı veya su bulunup da kullanılması mümkün olmadığı takdirde temiz olan toprak cinsinden bir şey ile, abdestsizliği veya gusülsüzlüğü -hadesi- gidermek maksadiyle yapılan bir ameliyedir.

• Su bulunmadığı veya bulunup da özür sebebiyle kullanmak mümkün olmadığı takdirde; temiz toprak veya taş, kum, kerpiç gibi toprak cinsinden bir şey ile hadesi yâni mânevî kirliliği, abdestsizliği gidermek için, elleri toprağa sürüp yüzü ve kolları mesh etmek.

• Kast.
• Su bulunmadığı veya bulunup ta kullanılması mümkün olmadığı takdirde temiz toprak cinsinden bir şeyle abdestsizliği veya gusülsüzlüğü giderme işi.

vedi

• Küçük abdest bozduktan sonra çıkan beyazımsı su.

vila'

• Birbirinin ardı sıra gelmek.
• Abdest esnasında uzuvları yıkarken birisi kurumadan diğerini yıkamağa başlamak.
• Ahbablık, yakınlık, dostluk.

vuzu / vuzû / وضوء

• Abdest. (Arapça)

vuzu'

• Abdest alma. Abdest suyu. Abdest.