beyan / beyân / بيان

• Açık olmak, açıklamak, bildirmek. Konuşma, yazma, anlama, anlatma, ifâde etme.

• Açıklama, ifade etme, dile getirme. (Arapça)
• Beyân edilmek: Açıklanmak, dile getirilmek. (Arapça)
• Beyân etmek: Açıklamak, dile getirmek. (Arapça)

beyan etmek

• Açıklamak, izah etmek.

cümle-i mu'terize

• Cümlenin mânasını açıklamak için parantez içine yazılan cümle.

faraziye

• (Hipotez) Var sayma, kabul. Bir hâdiseyi, bir olayı açıklamak, bir düşünceyi isbat etmek için isbatı yapılmamış başka düşünceleri dayanak olarak alma. Müsbet ilimlerde araştırmanın bir merhalesini meydana getirir. İncelenen hâdiseyi açıklaması muhtemel olan faraziyeler düşünülür. Faraziyenin doğrulu

fesr

• Beyan etmek, açıklamak.
• Tabibin suya bakması.

i'rab

• Düzgün konuşmak ve hakikatı açıklamak.
• Gr: Kelime ve fiillerin sonunda bulunan harf veya harekelerin değişmesi ve bu değişikliği ve sebeblerini öğreten ilim.

i'tiraf

• (İtiraf) Kabahatini saklamamak. Suçunu söylemeği kabul etmek. Gizleyip söylemek istemediği şeyi açıklamak.

ıbare

• Beyan etmek, açıklamak.

itiraf

• Kabahatını saklamamak, suçunu söylemeyi kabul etmek, açıklamak.

izah / îzâh / ایضاح

• Açıklamak. Bir şeyi anlaşılır hâlde söylemek veya yazmak.

• Açıklama. (Arapça)
• Îzâh edilmek: Açıklanmak. (Arapça)
• Îzâh etmek: Açıklamak. (Arapça)

izah etmek

• Açıklamak.

izhar / izhâr

• Açıklamak, ortaya çıkarmak. İki harfi birbirinden ayırmak mânâsına tecvîd ilminde bir terim.

keşf-i raz / keşf-i râz

• Gizli bir şeyi meydana çıkarmak, açıklamak. (Farsça)
• Sır toplamak, casusluk etmek. (Farsça)

lahavle / lâhavle

• (Lâhavle ve lâkuvvete illâ billâhil-aliyyil azim" cümlesinin kısaltılmışı ki, "Kuvvet ve kudret ancak Cenab-ı Allah'tadır." meâlinde olup bir belâ ve tehlike esnasında veya sabrın tükendiğini açıklamak için söylenir.

ness

• İfşa etmek, açıklamak.
• Gayret ve hamiyyet etmek.

nesv

• İzhar etmek, göstermek, açıklamak.

retl

• (Diş) seyrek olmak.
• Bir şeyi okurken her kelimenin arasını ayırıp açıklamak.

ruşen / rûşen / روشن

• Aydınlık. (Farsça)
• Açık, aşikar. (Farsça)
• Rûşen kılmak: Açıklamak, söylemek. (Farsça)

sad'

• Yarılmak, yarmak.
• Kesmek, kat'etmek.
• Göstermek. İzhar etmek.
• Beyân ve meyl etmek, açıklamak.

şerh

• Yarmak, açmak, açıklamak; bir kitâbın metnini kelime kelime açıklayıp îzâh etmek.

şerhan

• (Şerhen) İzah etmek, açıklamak suretiyle. Şerhederek.

ta'likat

• Bir eseri açıklamak üzere kenarına yazılan notlar.

tafsil

• Etraflı olarak bildirmek.
• Açıklamak, şerh ve beyan etmek. İzah etmek.

tafsil etmek

• Ayrıntılı olarak açıklamak.

tasrih etmek

• Açıklamak, açıkça bildirmek.

tavzih / tavzîh / توضيح

• Açıklamak, açık olarak bildirmek.

• Açıklamak, izah etmek.

• Açıklamak. Açık olarak beyanda bulunmak.

• Açıklama. (Arapça)
• Tavzîh etmek: Açıklamak, açıklığa kavuşturmak. (Arapça)

te'vil / te'vîl

• Yorumlamak, açıklamak.
• Ehl-i sünnet âlimlerinin, Resûlullah sallallahü aleyhi ve sellemden ve Eshâb-ı kirâmdan bildirdikleri tefsirlere (açıklamalara) bağlı kalarak âyet-i kerîmeleri açıklamak veya bu şekilde yapılan açıklamalar ve îzâhlar.

tecliye

• (Cilâ. dan) Cilâlama, cilâ verme.
• Aşikâre etmek, açıklamak.
• Ruşen etmek, parlatmak.

tefsir

• Mestur, gizli bir şeyi aşikâr etmek. Mânâyı izhâr etmek.
• Anladığını anlatmak. Bildiği kadar açıklamak.
• Kur'ân-ı Kerim'in mânâsını anlatan kitab.
• Ehl-i Hadis ıstılahında Tefsire dâir hadis-i şeriflere Tefsir denilir.

tefsir etmek

• Açıklamak, yorumlamak.

telvih

• Açıklamak.
• Zâhir ve aşikâre kılmak.
• Susuzluktan insanın çehresi bozulmak.
• Bir şeyi ateşle kızdırmak. Güneş veya ateşin sıcaklığı bir nesnenin rengini değiştirmek.
• Posa hâline getirmek.
• Kocamak. Saç ağarması.
• Almak.
• İşaret etmek.

teşrih

• Bir kitap veya ibareyi anlaşılır şekilde açıklamak, tafsilât vermek. İnceden inceye didikleyip araştırmak.
• Tıb: Bir cesedi kesip parçalara ayırarak incelemek.

teşrihat

• Açıklamak, tafsilât vermek, inceden inceye araştırmak.