a'la

• Daha iyi. Pek iyi. En yüksek. Ziyâde ve mürtefi olan.

akanyıldız

• Daha ziyade yaz geceleri gökyüzünde hızla geçip giden ışıklı iz, şahap.

akreb

• En yakın. Daha yakın. Ziyade yakın.

aktivizm

• Hakikatin, düşüncede kalmasından ziyade, hayat ve fiile intikalini ve bütün ilimlerin, cemiyetin gelişmesine hizmet etmesini isteyen ve böylece iradenin faaliyet ve tesirliliğini açıklayan felsefî bir meslek.

amik

• Dibi çok aşağıda, derin.
• Mc: İnceden inceye pek ziyade araştırma ve düşünceden sonra anlaşılabilen derin ve ince mes'ele.

arakk

• Çok ince. En ince. Ziyâde rakik olan.

aristo

• (Doğum : M.Ö. 384) Yunan filozoflarından olup Eflatun'un talebesidir. Mantık, ahlâk, siyaset, iktisad, felsefe kitapları vardır. Ruhun bakiliğine inanırdı. Tecrübeden ziyâde akla fazla kıymet verdiğinden çok yanılmıştır.

ashab-ı yemin / ashâb-ı yemin

• Ahid ve yeminlerinde sebât edenler. Kendi kazançlarından ziyâde Cenab-ı Hakk'ın lütuf ve ikrâmına kavuşacakları ümid edilenler. Allah'a itâatleri ve amelleri iyi olup ahirette amel defterleri sağ taraftan verilecek olanlar. Sağcılar. Mukaddesatçılar. Kur'an ve İmân yolunda Allah (C.C.) için çalışanl

aşk

• (Işk) Çok ziyâde sevgi. Şiddetli muhabbet. Sevdâ. Candan sevme.
• İttibâ'. Alâka.

asl

• Temel, esas, kök. Bidâyet. Mebde', dip, hakikat. Hâlis, sâfi. Haseb ve neseb. Soy sop. Zâten, en ziyâde.

atikıyyat

• Eski eserler. Eski devirlerden kalma eserleri, - daha ziyade tarih ve san'at bakımından- tetkik eden ilim. Arkeoloji.

begayet

• Son derece. Pek ziyâde. (Farsça)

behmar

• Çok, ziyade, fazla. (Farsça)

berahihte

• Daha ziyade silâh hakkında kullanılan bir tâbirdir. Çıkarılmış, çekilmiş mânâlarına gelir. (Farsça)

bered

• Daha ziyade fırtınalı havalarda yağan dolu.

besi / besî

• Çokluk, fazlalık, ziyadelik. (Farsça)
• Birçok. (Farsça)

besir

• Ziyade, çok, birçok.

biş

• Artık, ziyade. Bıldırcın otu denilen zehirli bir ot. (Farsça)

bisyar

• Ziyade, çok , fazla. (Farsça)

bıtna

• Malın, paranın ve servetin ziyadeliğinden doğan sürur, sevinç.
• Mide dolgunluğu.

camiiyyet

• Câmi'lik, toplayıcılık.
• Çok şeylerle alâkalılık.
• Pek ziyâde mânâları ve şeyleri hâvi olmak.

cem'iyyet

• (Cemiyet) Topluluk, birlik. Hey'et.
• Bir yere cem' olma.
• Mânevi birlik teşkil eden cemaat.
• Huk: Kazanç paylaşmaktan başka bir maksadla, ikiden ziyade şahsın ilim ve mâlumâtlarını ve faaliyetlerini devamlı bir şekilde birleştirmek suretiyle bir esas nizamnameye müstenid

çihil

• Kırk (sayı). (Farsça)
• Mc: Çok, ziyade, fazla. (Farsça)

cinas-ı nakıs / cinas-ı nâkıs

• Edb: Cinaslı kelimelerin birinde veya birkaç harfin ziyade olması suretiyle yapılan cinas. (dem, âdem gibi.)

cinas-ı tamm

• Edb: Lâfızda, harekelerde ve harflerde eksiklik ve ziyâdelik bulunmayan cinâs. Kır (kırmaktan emir), kır (çöl); yaz (yazmaktan emir), yaz (mevsim).

disar

• (Çoğulu: Düsür) Üste giyilen kaftan, elbise.
• Yatak çarşafı.
• Arapçada elbise demek olduğu hâlde Osmanlıcada yalnız Farsça kaidesi ile yapılan sıfat terkiblerinde ziyadelik, çokluk, bolluk mânasında kullanılmıştır.

dücce

• Fazla karanlık, ziyade zulmet.

ebda'

• (Bedi'. den) En bedi. Ziyade bedi' ve güzel. Daha çok dikkati çeken.

ebdal

• (Tekili: Bedil veya Bedel) Evliyâdan, ziyâde nuraniyyet kazanmış olanlar. Evliyâ zümresinden bir cemaat. Arapçada halkın lüzumlu işlerinin tasarrufuna memur bir cemaata denir.

ecla

• Pek âşikâr, pek belli. Pek parlak, ziyade güzel.
• Başında kıl bitmeyen kel.

ecma'

• En toplu. Birikmiş. Ziyade birleşmiş.

efdal

• (Tekili: Fazl) Ziyadeler, fazlalar, çoklar.
• İhsanlar, ikramlar, iyilikler, meziyetler, hünerler.

efdaliyet

• Faziletçe üstünlük. Fazileti, iyiliği ziyâde olmak.

efzun

• Fazla, çok ziyade. (Farsça)

efzuni / efzunî

• Kesret, çokluk, fazlalık, ziyadelik. (Farsça)

ehass

• Daha hususi, daha yakın, daha hâlis. Hususi. Ziyade hâs. (Eamm'ın zıddıdır.)

ehl-i beyt

• Ev ehli, evdeki çoluk çocuk. Daha ziyade Hz. Peygamberimizin (A.S.M.) evine mensub olanlar bu isimle anılırlar.

ehl-i dil

• (Ehl-i kalb) Kalbi uyanık, basireti ziyade olan. Gönül ehli. Mâneviyata çok kıymet veren, kalben Cenab-ı Hakk'a çok yakınlık hissedip çok hikmetlerden anlayan zât.

ehl-i dünya / ehl-i dünyâ

• Dünyaya haddinden ziyade kıymet veren, maddeci kimse.

ekseriya

• (Ekseriyya) Pek çok zaman, en ziyade, sık sık, ekseriyet üzere, alel-ekser.

elzem

• Daha lâzım. Çok lâzım. Ziyade mucib.
• Küçük parmaklı.

enbuh

• Ziyade, çok, kalabalık. (Farsça)
• Çokluk, ziyadelik, cemaat, izdiham. (Farsça)
• Meclis, kurultay. (Farsça)
• Kalın, yoğun. (Farsça)
• Duvarın yıkılıp dökülmesi. (Farsça)

enma

• (Nümuv. den) En çok, en ziyade bereketli ve büyümüş olmak.

erakk

• Çok ince, ziyade rakik, ince ve yumuşak.

erfak

• En ziyade yumuşak.
• Arkadaş, refik olmaya en çok lâyık, elyak.

erka

• Ziyade yükselen. Çok yükselen.

esbabperest

• Allah'ı unutarak sebeblere haddinden ziyade değer veren. Her şeyi bir sebebe bağlayıp, Allah'ın fâil ve her şeyin hâkimi olduğunu inkâr eden veya ona kıymet vermek istemeyen.

evsak

• En çok inanılan, ziyade sağlam. Daha çok vüsuk sahibi.

ezka

• En temiz. En pâk. Ziyade dindar. Pâkize.

ezyed

• Çok ziyade. Daha fazla. En ziyade.

fazl

• Fazla, ziyade, artık, bâki.
• Fazlalık, üstünlük.

fazla

• Çok ziyâde, artık, artan.
• İleri.
• Gereksiz, lüzumsuz.
• (Çoğulu: Fazalât) Kazurat, pislik.

ferah

• Bol, geniş, vâsi'. Fazla, ziyade. Açık. (Farsça)

fevkalme'mul

• (Fevk-al me'mul) Ümidin fevkinde, Umulandan ziyade. Ümid edilmedik şekilde. Beklenmedik bir anda.

feza

• (Efzâ) Artıran, ziyadeleştiren, çoğaltan (mânâlarına gelip, kelime sonlarına getirilerek birleşik kelime yapılır.) Meselâ: Can-feza : Can verici. Hayret-feza : Çok hayret verici. Ruh-feza : Ruh verici. (Farsça)

fil

• (Çoğulu: Efyal-Füyul) Daha ziyade Hindistan ve Asya gibi yerlerde bulunan iri vücudlu, hortumlu bir hayvan.

firavan

• Bol, çok, ziyade, aşırı, fazla. (Farsça)

füzud

• Çoğaltan, ziyadeleştiren, artıran. Muhabbet-füzud : Muhabbet artıran, sevgi artıran. (Farsça)

fuzulat

• Ziyade olup işe yaramayan şeyler. Fazlalıklar.

füzuni / füzunî

• Fazlalık, aşırılık, ziyadelik, çokluk. (Farsça)

gafur-ur rahim

• Kusurları örten, adâletle en ziyade merhamet eden Cenab-ı Hak (C.C.). Mü'minlerin kusurlarını affederek muhafaza eden.

gazir / gazîr

• Bol, çok, kesretli, ziyade, fazla.

hadis-i munfasıl / hadîs-i munfasıl

• Aradaki râvîlerden (nakledenlerden), birden ziyâdesi (fazlası) unutulmuş olan hadîs-i şerîfler.

hark-ı kebir

• Büyük yangın.
• Cihan Harbi. (daha ziyade ihrak olarak kullanılır)

heyhat

• Teneffür ve tehassür ifâde eder; "sakın, savul, yazıklar olsun, uzak ol" mânalarına geldiği gibi, daha ziyade; Eyvah, yazık, ne yazık, ne kadar uzak... gibi mânalar için söylenir.

hişt

• Eskiden kullanılan, kısa el mızrağına benzer bir savaş âleti. Daha ziyade Osmanlı ordularında bulunan bu silâh, özellikle hassa birliklerine verilirdi.

hostes

• ing. Umumi taşıtlarda, daha ziyade uçaklarda yolcuları ağırlayan kız veya kadın.

ifrat

• Haddinden geçmek. Pek ileri gitmek.
• Takatinden ziyade iş vermek. (Tefrit'in zıddı)

ıkal

• İkl, bağ, bend.
• Daha ziyade Arabların başlarına koyup sardıkları bağ, agel.

imam-ı mübin / imâm-ı mübîn / اِمَامِ مُب۪ينْ

• İlim ve emr-i İlâhînin bir nev'ine bir ünvandır ki, âlem-i şehadetten ziyade âlem-i gayba bakıyor. Yani, zaman-ı halden ziyade mazi ve müstakbele nazar eder. Yani, her şeyin vücud-u zahirîsinden ziyade aslına, nesline ve köklerine ve tohumlarına bakar.

• Her şeyin vukūundan evvel ve sonra yazılı olduğu kader defteri; Allahın şimdiki zamandan ziyâde, geçmiş ve geleceğe bakan ilmi.

iştidad

• (Şiddet. den) Şiddetlenme.
• Sertleşme, katılaşma.
• Büyüme. Artma, çoğalma, ziyâdeleşme.

istifzal

• Artırma, çoğaltma, ziyadeleştirme.

istihkamat-ı muttasıla / istihkâmât-ı muttasıla

• Bir birine bitişik ve bağlı olarak yapılmış olan sığınaklar olup, daha ziyade şehirlerin ve mühim mevkilerin etrafına yapılır.

istizade

• (Ziyade. den) Arttırılmasını arzulama, çoğaltılmasını isteme.

izdiyad

• Ziyadeleşmek. Çoğalmak. Artmak.

izzet

• Bir kimse zelil iken kavi ve kudret sahibi olmak. Ziyâdelik ve üstünlük.
• Değer, kıymet. Kuvvet. Muhterem ve mu'teber olmak.
• Bulunmaz derecede az olan şey.

kabakulak

• Tıb: Daha ziyade tükrük bezlerini şişiren bulaşıcı ve ateşli bir hastalık.

kahhar / kahhâr

• Ziyadesiyle kahreden, kahredici, yok edici, batırıcı.
• Allah'ın isimlerinden biri.

kamuflaj

• Gizlenme, örtme. Aldatma gayesiyle yapılan tertibat. Daha ziyade harp zamanlarında araçlar ile insanların, bulundukları mekâna göre kılığa girmeleri. (Fransızca)

kaşer

• Çok fazla kırmızılık. Ziyâde kızıllık.

kesret

• Çokluk, bolluk, ziyadelik.
• Kalabalık.

kevr

• Devretmek, dönmek.
• Sarık sarmak. Tülbend sarmak.
• Bir yerde toplanmış olan develer.
• Çokluk, bolluk, ziyadelik.
• Mukül dedikleri darı cinsi.

kitab-ı mübin / kitâb-ı mübîn / كِتَابِ مُب۪ينْ

• Kaderde olan her şeyin gerçekleşmesinde esas tutulan kānunların bütünü; Allahın geçmiş ve gelecekten ziyâde, şimdiki hâle bakan ilmi.

kruvazör

• Daha ziyade toplarla mücehhez açık denizlerde emniyeti te'min etmek ve konvoyları korumakla vazifeli süratli harp gemisi. (Fransızca)

külli / küllî

• Külle mensub. Cüz'iyat ve ferdlerden meydana gelmiş olan. Umumi, bütün.
• Çok, ziyade, fazla.
• Man: İnsan dediğimiz zaman küll'ü ve küllîyi ifade etmiş oluyoruz. İnsanın eli, ayağı, kolu, gözü dersek cüz' ve cüz'îyi ifade etmiş oluruz. Dünya denilirse küll; dünyanın karaları, kı

külliye

• (Külliyet) Bütünlük, umumilik, genellik.
• Bolluk, çokluk, ziyadelik.
• Tar: Osmanlı İmparatorluğu zamanında Arap vilâyetlerinde bazı medreselere, üniversite karşılığı verilen ad.

lafz-ı muhtemel

• Huk: İki veya daha ziyade mânâya hamli mümkün bulunan sözdür ki, hangi mânânın kast olunduğu mücerred rey ile değil; deliller ve karineler ile tayin olunur.

lasiyyema

• Bâhusus. Hususan. Buna gelince. Herşeyden ziyade. Ençok.

lazım-ı gayr-ı müfarık / lâzım-ı gayr-ı müfarık

• Ayrılması mümkün olmayan, terki câiz olmayan, ziyade gerekli, çok lüzumlu.

lev

• Gr: (Şart edâtı) Dahâ ziyade, olsa bile (manâsına gelir.) "İnne" gibi mâzi mânâsını muzariye çevirmeyip aksine muzâriyi de mâziye çevirir. Temenni edâtı ve vasıl edâtı olur. Meselâ : Lev-câe Aliyyun leraeytühu: Ali gelse idi, elbette görürdüm.

maaziyadetin

• Fazlasıyla, ziyadesiyle, çok miktarda, bol bol.

matemfeza / mâtemfezâ

• Yası ve mâtemi ziyadeleştirip arttıran. (Farsça)

mesakin / mesakîn

• (Tekili: Miskin) Ziyadesiyle fakir olanlar. Miskinler. Uyuşuklar. Zavallı, fakir kimseler.
• Oturanlar.

mesfur

• Yazılmış, adı geçmiş. (Bu tabir, eskiden daha ziyade hakaret görmesi icabeden aşağılık kimseler hakkında kullanılırdı.)

meyelan

• Bir tarafa eğilmiş olma. Ziyâde meyil gösterme. İltizam.

mezid / mezîd

• Çoğalma. Ziyade etme.

mihyac

• Şiddetli.
• Çok, ziyâde, fazla.

mu'temed

• Kendine güvenilen. İtimad edilen kimse. Kendinden emin olunan. Ziyadesiyle doğru ve müstakim olan.

muaşaka

• Sevişme. Ziyadesiyle arz-ı muhabbet etme. Birbirini sevme. Karşılıklı aşk ve muhabbet.

muaviye

• (Mi: 603 - 682) Sahabe-i Kiramdan olup Şam'da yirmi seneden ziyade valilik yaptı, sonra hilâfetini ilân etti. Yirmi sene de halifelik yaptı. Resul-i Ekrem Aleyhissalâtu Vesselâmın kayın biraderi ve vahiy kâtibi idi. Beni Ümeyye sülalesinden olan bu zattan itibaren İslâm Devletine, Emevi Devleti denm

muhtassan

• Ençok, bilhassa. Daha ziyâde.

muhtesib

• (Hisab. dan) Belediye işlerine bakan memur.
• Kanundan ziyâde idâri ve örfi işler için karar veren. İhtisâb ağası.

müşdeb

• Çok miktar. Ziyade.

müstezad

• (Ziyade. den) Artmış, çoğalmış.
• Edb: Aruz kalıplarından " Bahr-i recez" denilen vezin ile yazılmış manzume. (Mef'ulü mefâîlü mefâîlü faûlün) gibi. Veya (Mef'ûlü faûlün) veznine denk parça ilâvesi ile yapılır. Ziyadeli mısralı manzumelerdir.

mütesaid

• Yükselen, yukarı çıkan.
• Ziyade olan.
• Zahmet veren.

muzaaf

• İki kat. Bir şeyin iki misli.
• Daha ziyade. Daha fazla.

müzad

• Arttırılmış, çoğaltılmış, ziyade edilmiş.

müzayede

• Artırma, ziyadeleştirme.
• Devletçe veya bir müessesece satılığa çıkarılan bir malın veya arazinin arttırılmaya konulması. Müzayede; biri kapalı zarfla, diğeri açık arttırma ile olmak üzere iki türlü yapılır. Müzayedede konulan şey, en çok arttırma yapana ihâle edilir.

müzdad

• Çoğaltılmış. Ziyâdeleştirilmiş.

nafile

• Fık: Farz ve vâcibden gayrı mecburiyet olmadığı hâlde yapılan ibadet. Fazladan yapılan iş.
• Menfaatli olmayan. Ziyâdeden olan.
• Torun.
• Ganimet malı. Bahşiş. Atiyye.

nakş-bendi / nakş-bendî

• Kalbde zikir yoluyla, tefekkür ile İlâhî sevgiyi, uyanıklığı nakşa çalışan mânâsiyle, Şeyh Bahâüddin Nakş-bendî nâmındaki azîm bir velinin kurduğu ve en ziyade hafî zikre dayanan tarikata mensub olan. (Silsile-i Nakşî'nin kahramanı ve bir güneşi olan İmam-ı Rabbanî (R.A.) Mektubat'ında demiş ki: "Ha (Farsça)

nema / nemâ

• Malın artması, çoğalması. Ziyâdeleşen mala nâmî denir.

nemadar / nemadâr

• Çoğalan, ziyadeleşen. Artan, büyüyen. (Farsça)

neşur

• Ziyadesiyle neşreden. Fazla yayan. Dağıtan.

neyyif

• Küsur. Ziyade. Artık. Fazla.
• İhsan.
• Yakın.

palide

• Süzülmüş, durulmuş. (Farsça)
• Ziyade olmuş, büyümüş. (Farsça)

paravan

• İtl. Eskiden haremle selâmlığı ayıran ve şimdi de ilk bakışta görülmesi caiz olmıyan yerleri örten perdeler.
• Daha ziyade kapıların dışına veya içine konan, katlanır, taşınır tenteneli perde.
• Gizleme vasıtası.

rema

• Bir yerde ikamet eylemek.
• Ziyade olmak.
• Riba, faiz.
• Bir haberi zan ile anlayıp idrak etmek.

rey'

• Arpa, buğday, tahıl.
• Rücu', geri dönme, avdet.
• Ziyade, çok.

reyean

• Artma, çoğalma, ziyâdeleşme, bereketlenme.
• Her şeyin evveli, tazelik zamanı.

reym

• Alçak yer.
• Kabir.
• Derece.
• Deveyi boğazlayıp taksim ettikten sonra kalan kemik.
• Ziyâde çok, fazla.

rububiyet

• Cenab-ı Hakk'ın her zaman her yerde her mahluka, muhtaç olduğu şeyleri vermesi, terbiye ve tedbir etmesi ve mâlikiyyeti ve besleyiciliği keyfiyyeti.
• Artırmak. Ziyade kılmak.

rübye

• (Çoğulu: Rubâ) Arz haşeratından bir cins.
• Çok, ziyâde.

şadırvan

• Etrafında bulunan bir çok musluklardan ve bir fıskiyeden su akan havuz tarzında kubbeli çeşme. Şadırvanlar daha ziyade cami avlularında halkın abdest almaları için yapılırdı.

sasaniler

• İran'da ikibin yıl önce devlet kuran bir sülâledirler. İlk meşhur hükümdarları Erdeşir'dir. Devleti kuvvetlendirdi ve Doğu Anadolu'yu Romalılardan aldı. Ünlü pâdişahlarından ve âdil ismi ile tanınan Nuşirevan İslâmiyetten önce yaşamıştır. Altıyüz seneden ziyade devletleri devam eden Sâsâniler, İslâm

şer'-i enver

• En nurlu kanun ve nizam. En ziyade saadete, selâmete, emniyete vesile olan şeriat.

şerhan

• Çok tamahkâr, ziyade hırs sâhibi, açgözlü, haris.

şiddet

• Sertlik, katılık.
• Ziyadelik.
• Sıkılık.
• Tecvidde: Harf sükun ile ve nefesin hepsi habs olarak sakin bir halde okunduğu zaman savtın asla akmamasına denir. Şiddet iki kısma ayrılır:Şedide-i mechure : Elif, bâ, cim, dal, tı harfleri.şedide-i mehmuse : Kaf ve tâ harfleri.<

sıfat-ı cemaliye / sıfât-ı cemaliye

• Lütuf ve merhamet ile daha ziyade alâkalı olan vasıflar.

şiff

• Ziyade, çok, fazla.
• Eksik, noksan. (Ezdattandır)

şirpençe

• (Şir-pençe) (Aslan pençesi) Vücutta ve daha ziyade sırtta çıkan çok tehlikeli bir çıban. (Farsça)

subaşı

• Şimdiki zabıta ve daha ziyade belediye memurlarının gördükleri işleri gören ve kasabaların idaresi başında bulunan memurun ünvanı idi.

tahkik

• Doğru olup olmadığını araştırmak veya doğruluğunu, yanlışlığını meydana çıkarmak. İncelemek. İçyüzünü araştırmak.
• Bir şeyi eksiksiz ve ziyâdesiz yapmakta mübâlağa etmektir. Bir şeyin hakikatına ermek, künhüne vâkıf olmak, nihayetine erişmek demektir. Kur'an kıraat ıstılahında ise: He

talha bin ubeydullah

• (R.A.) : Aşere-i mübeşşeredendir. Çok muharebelere iştirak etti, fedakârlığı büyüktü. Peygamberimiz (A.S.M.) ile muharebede iken kılıç darbesine karşı kolunu gerer ve onu muhafazaya çalışırdı, kendisinden ziyade Hz. Peygamber'i (A.S.M.) muhafazaya azmederdi. Kolu bu yüzden sakatlandı. Hz. Ali (R.A.)

taz'if

• İki kat, kat kat etmek. Ziyade etmek. Bir kat daha artırmak. Çoğaltmak.
• Zayıf addetmek.

tebarük

• Çoğalmak, ziyâde olmak.
• Uzamak.
• Büyüklük.
• Genişlemek.
• Zâhir olmak, görünmek.

tenfil

• Ziyade etmek, çoğaltmak.
• Kandırmak.

tezayüd / tezâyüd

• (Ziyadet. den) Ziyadeleşme, artma, çoğalma.
• Söz ve sair şeyleri tekellüfle çoğaltma.

• Ziyadeleşme, artma, çoğalma.

• Ziyadeleşme, artma.

tezayüdat / tezayüdât

• (Tekili: Tezayüd) Artmalar, ziyadeleşmeler, çoğalmalar.

tezayüt

• Ziyadeleşme, artma.

tezeyyüd

• Ziyadeleşme, çoğalma, artma.
• Tekellüfle sözü uzatma.

tezyid / tezyîd

• Ziyadeleşme, artma.

tezyid-i hüsün

• Güzelliğin ziyadeleşmesi, artması.

tezyidat / tezyidât

• (Tekili: Tezyid) Artırmalar, çoğaltmalar, ziyadeleştirmeler.

tezyinat-ı lafziye / tezyinat-ı lâfziye

• Sözle ilgili süslemeler, cinas, seci' gibi anlamdan ziyade kulağa hitap eden söz san'atları.

tiyaka

• Cimaa pek ziyade düşkün olmak.
• Şehvetin galip olması.

uluf

• (Tekili: Elf) Binler, bin sayıları.
• Ülfet ve ünsiyete ziyade meyyal ve alışkan olan.

vasf-ı tahsini / vasf-ı tahsinî

• Bir şeyin mahiyetini beyan etmekten ziyade lâfzını süslemek için kullanılan sıfatlar. Bunlar haşv-i melih kabilindendir.

yarı ümmi

• Yazıyı tam yazamayan.
• İlmi daha ziyade ilhama istinad eden.

zad

• (Ziyadet. den) Artsın, çoğalsın.

zade

• (Ziyâdet. den fiil) Çoğaldı, ziyade oldu veya çok olsun, çoğalsın (meâlinde).

zadellah

• Allah ziyade eylesin, artırsın (meâlinde dua).

zekat / zekât

• Nisab miktarı mala, paraya sahib olan Müslümanın kırkta birini fakirlere sadaka vermesi ve bu verilen sadaka. Ziyadeleşme, artma.
• Temizlik. Taharet.

zevade

• Ziyadelik, çokluk.

zevaid / zevâid

• Fazla, ziyâde olan şeyler.