ahd-i atik / ahd-i atîk / عهد عتيق

• Tevrat, Zebur ve Mezamir'in bazıları, Yahudilerin eski ve mukaddes kitapları.

• Tevrat, Zebur ve Mezâmir.

akreb-i mekniyyat

• Huk:Meşrut-un lehi bildiren zamirin en yakın mercii mânasını anlatır. Meselâ: Bir vakfiyede vâkıf tevliyetini evvelâ kendisine, sonra oğlu "A" ya, sonra çocuklarına şart etse, çocukları tabirindeki zamir vâkıfın kendisine değil de en yakın merci'i bulunan "A" nın çocuklarına hamlolunur. (Huk.L.)

aleyh

• (Aleyhi - Aleyhâ) (Alâ edatının zamirle birleştiği zamanki şekli.) Aleyhinde, onun hakkında, onun üzerine.

anhü

• Ondan. (İşaret zamiri).

anhüm

• Onlardan (mânasına işaret zamiri).

bihim

• O, onları, onlara, onlardan, onlarla mânâlarına gelir ve zamirdir.

bihima

• O ikisi, o ikisine, o ikisinden, o ikisiyle mânâlarına gelir ve zamirdir.

ene

• Ben.
• Gr: Birinci şahıs zamiri.

haza

• Bu. Şu. O.
• Gr: İşaret zamiri.

herifçioğlu

• Kızılan kimse hakkında zamir gibi kullanılan argo bir tabirdir.

hu

• "O" mânasına zamir olup müstakil olarak "hüve" diye okunur.

hüma

• (İki kişiye işaret olan zamir) O ikisi.

hüve

• Arabçada: O (mânasına işâret zamiri)

ihtisas

• (Husus. dan) Kendine mahsus kılmak. Bir kimsenin dünyevi veya uhrevi, Kur'âni, İslâmi, imâni bir mesleğe, fen veya san'ata hasr-ı mesâi etmesi; yalnız onunla meşgul olması.
• Gr: Mütekellim veya muhatab zamiri olan mübtedanın haberinin hükmünü bir isme âit (mahsus) kılma. Bu isim zamir

inan

• Bu kimseler, bunlar. (İşaret zamiridir). (Farsça)

inha

• Bu şeyler. (İşaret zamiridir.) (Farsça)

inna / innâ

• (İnne ile Na zamirinin birleşmesi ile meydana gelmiştir) şüphesiz biz (meâlindedir.)

inni / innî

• Şüphesizlik ve kat'iyyet ifade eden "inne" ile mütekellim zamirinin birleşmesidir. Türkçede karşılığını "muhakkak ben" diye söyleyebiliriz.

istizmar

• (Zamir. den) Düşüncelerini öğrenme, fikrini yoklama. Maksad ve niyetini anlamağa çalışma.

ızmar-ı kabl-ez zikr

• Edb: Bir kelimenin zikrinden önce ona âit zamiri kullanmak.

ke

• "Gibi" mânasındadır. (Arapça teşbih edâtı) Kelimenin başına getirilir. Meselâ: (Kezâlike: Bunun gibi)
• Harfin ve kelimenin sonuna gelirse "sen" zamiri yerindedir. Meselâ (Kitâbü-ke: Senin kitabın)

ma-fi-l bal

• Gönülde olan maksad ve meram. (Mâ-fi-z zamir de denilir.)

men

• Ben. (Farsçada birinci şahıs zamiri) (Farsça)

mızmar

• (Çoğulu: Mezâmir) Koşu meydanı. Yarışma sahası.

mizmar

• (Çoğulu: Mezâmir) Meydan. At yarıştıracak ve at oynatacak yer.
• İnce belli at.

munfasıl zamir

• Gr: Başka kelimeye bitişik olmayan zamir. Ene, Ente: Ben, sen.. gibi.

müzekker

• Erkek, er.
• Gr: Müennesin zıddı. Kelimeyi erkek gösteren. (İsim, zamir, sıfat, fiil).

na

• Arabçada "Biz" mânasına gelen zamirdir. Meselâ: Kitabünâ : "Kitabımız" misalinde olduğu gibi, kelimenin veya fiilin sonuna eklenen bitişik zamirdir.

nahnü

• Arapça'da 'biz' anlamına gelen bir zamir.

nun-u azamet

• "رَزَقْنَا=Rızıklandırdık" ifadesindeki Cenâb-ı Hakkı ve Onun yüceliğini gösteren "نَا=Biz" zamiri.

ra

• İsim veya zamirin sonuna ilâve edilirse, Türkçedeki i, im, in, a, e eklerinin yerine kullanılır. Meselâ:Hâne: Ev. Hâne-râ: Evi, evin, eve.Tû: Sen. Tû-râ: Seni, senin, sana. (Farsça)

raci'

• (Rücu. dan) Geri dönen, ric'at eden.
• Dair, aid, alâkası olan, dokunur olan, müteallik.
• Gr: Bir şahıstan kinaye olan zamir.

şahıs zamiri

• İsim yerine kullanılan ve insanlara işaret eden kelimeler. Farsçada: (Men: ben), (Tu: sen), (U: o), (Mâ: biz), (Şümâ: siz), (İşân: onlar). Bunlar gayr-ı muttasıl (bitişik olmayan) zamirlerdir.Arapçada; gayr-ı muttasıl zamirler: (Ene: ben), (Ente-sen), (Entümâ: ikiniz), (Hu: O), (Entüm: siz), (Entünn

taht

• Alt. Aşağı.
• Gr: Gelecek olan zamir.

ya

• "Hey, ey!" mânasında nida olarak kullanılır. Arapçada başına geldiği kelimenin i'rabını ötre okutur. "Yâ-Halimu, Yâ-Rahimu" da olduğu gibi. Yâ, terkibli kelimelerin başına gelirse; baştaki kelimeyi "üstün" meftuh okutur. "Yâ Rabbe-l Âlemîn" de olduğu gibi."Yâ" üç şekilde kullanılır:1- Müennes zamiri

zamair

• (Tekili: Zamir) Zamirler. Bir şeyin iç yüzleri.
• İsim yerine kullanılan kelimeler.

zamair-i şahsiyye

• Şahıs zamirleri. " Ben, sen, o" gibi isim yerine geçen kelimeler.

zamir / zamîr / ضمير

• Her şeyin iç yüzü.
• Yürek, vicdan.
• Gizli fikir.
• Zamir, ismin yerini tutan kelime.

• Gönül. (Arapça)
• İç. (Arapça)
• Zamir, adıl. (Arapça)

zamir-i cem' / zamîr-i cem'

• Çoğul zamiri.

zamir-i mütekellim

• Mütekellim zamiri, yani konuşanın isminin yerini tutan zâmir. ("Ben" gibi)

zamir-i şahsi / zamir-i şahsî

• Gr: Şahıs gösteren ve şahısların ismi yerine kullanılan zamirler; Ben, sen, o, biz, siz, onlar gibi.

zamirü'l-fasl

• Gr. munfasıl zamir; ayrık zamir; cümle içinde başka bir kelimeye bitişmeksizin kendi başına ayrı olarak gelen zamir.

zemzeme

• Ezgili ses, terennüm, teganni.
• Mezamir'i okuyanların teranesi (Zebur).