ahyed

• Hz. Peygamberin (A.S.M.) Tevrattaki bir ismidir. (Bazı metinlerde Uheyd, Uhidu, Uheydu, Uhyidu şeklinde yazılıdır.)

aleyhimürrıdvan / aleyhimürrıdvân

• Allahü teâlânın rızâsı onların üzerine olsun veya Allahü teâlâ onlardan râzı olsun mânâsına duâ ve hürmet ifâdesi. İkiden fazla Eshâb-ı kirâmın ismi anıldığında, işitildiğinde ve yazıldığında söylenir ve yazılır. Bir kişi için aleyhirrıdvân, iki kişi için aleyhimerrıdvân denir.

aleyhissalatü ves-selam / aleyhissalâtü ves-selâm

• Peygamberler bilhassa Peygamber efendimizin ism-i şerîfi söylenince, yazılınca ve işitilince söylenen ve yazılan salât ve selâm (hayr duâlar) onun üzerine olsun mânâsına duâ ve tâzim (saygı) ifâdesi. İki kişi için aleyhimesselâm daha fazla için aleyh imüssalâtü ves selâm denir.

amazon

• Milattan önce yaşamış İskitlerin kadın askerlerine verilen isim. Göğüslerini dağlatarak küçükten harbe alıştırılan bu İskit kadınlarının şiddetli muharebeler yaptıkları yazılıdır.
• Güney Amerika'da büyük bir nehir adı.

amelehu

• "Tarafından yapıldı." mânâsına gelir ve bir sanat eserinde san'atkârın imzasından önce yazılır.

asm

• "Aleyhissalâtüvesselâm" duasının kısa yazılışı.

ba-i kasem / bâ-i kasem

• Arabçada yemin maksadı ile kelime başına getirilen bâ. "Billâhi" gibi.
• Farsçada: Bâ diye yazılırsa; ile, beraber, birlikte, sâhip mânalarına gelir. Arapçadaki Zû gibidir.

buyrultu

• Sadrazam, kaptan-ı derya, vezir, beylerbeyi gibi devlet erkânının yazılı emirleri. (Türkçe)

celle celalüh / celle celâlüh

• "O yücedir" mânâsına Allahü teâlânın ismi-i şerîfi söylenince, yazılınca ve işitilince, söylenilen ta'zîm (hürmet, saygı) ifâdesi.

ebced hesabı / ebced hesâbı

• Ebced harf tertibinde görüldüğü gibi, Kur'ân-ı Kerim daha nâzil olmadan harflere rakam değeri verilerek tarih yazılır ve hâdiseler kaydedilirdi. Bundan böyle Arab, Fars ve Türk Ebediyatında hâdiselerin tarihleri Ebced hesâbı ile yazılırdı. Birçok muharebe, zafer, büyüklerin doğum ve ölümü, yüksek me

• Her harfi bir rakamı gösteren arabî harflerle yazılı sekiz kelimeden meydana gelen bir hesab sistemi. Hâdiselerin zamânının tesbiti ve hatırda daha kolay kalması için rakamları harf olan târih düşürme sanatı.

ecel-i muallak / ecel-i muallâk

• Levh-i Mahv İsbat'ta mukadder olarak yazılı, bâzı şartlarla mukayyed olan ecel. Ecel-i müsemma.

• Mânevî kader levhasında yazılı olan ve gerçekleşmesi bazı şartlara bağlı olan ecel.

elbette

• (Te'kid edâtı) Kat'i veya kat'iye yakın hükümlerde kullanılır. Yazılı sözlerde daha çok "elbet" şeklinde geçer.

emirname

• Âmirin emri yazılı olan kağıt. Üst makamdan verilen emir kağıdı. (Farsça)

ferman

• Emir, buyruk, padişah tarafından verilen yazılı emir.

ferman-ı rabbani / fermân-ı rabbânî

• Bütün varlıkları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında tutan Allah'ın emir ve buyruklarının yazılı olduğu Hizbü'l-Ekber.

fiil

• (Fi'l) Müessirin te'siri. Amel, iş.
• Gr: Hâdiseye veya zamana delâlet eden kelime. (Sarf bilgisinde geniş izahı vardır.) Türkçede; gelme, gitme, yazma, okuma, gezme gibi kelimelere de fiil denir. (Fi'l diye de yazılır.)

gubari / gubarî

• Eski harflerle yazılan bir çeşit ince yazı. Bu isim Arapça toz demek olan gubardan alınmıştır. Yazı, toz gibi ince yazıldığı için bu adı almıştır. Eski Türk devletlerinde güvercin postalarıyla gönderilen mektuplar bu yazı ile yazılırdı.

haber

• Herhangi bir konuda alınan yazılı veya sözlü bilgi.
• Sünnet, hadîs-i şerîf.
• Eshâb-ı kirâm, Tâbiîn ve Tebe-i tâbiînden bildirilen söz.

hadis-i mütevatir / hadîs-i mütevâtir

• Bir çok Sahâbînin Peygamber efendimizden ve başka bir çok kimsenin de bunlardan işittiği ve kitâba yazılıncaya kadar, böyle pek çok kimsenin haber verdiği hadîs-i şerîfler.

haliçe

• Küçük halı. Kilim. Seccâde. (Kaliçe de yazılır.)

hatavat

• (Tekili: Hatvât - Hatuvât - Hutuvât olarak da yazılır) (Hatve) Adımlar, hatveler.

hırz

• Melce'. Sığınılacak yer.
• Tılsım. Cenab-ı Hakk'ın muhafaza etmesine dair yazılı duâ.
• Fık: Bir malın âdet üzere muhafazasına mahsus yer.
• Muhafaza etmek.

hüccet-i zahriye

• Kenarında sebebi yazılı bulunan hükmün tasdikli suretini ihtiva eden hüccet.

hücec-i hattiye

• Huk: Yazılı deliller. Bunlar tezvir ve tasni şüphesinden sâlim olduğundan onunla amel edilebilir, yani hükme medar olur, başka vech ile sübuta ihtiyaç kalmaz. (Beraetler, mahkeme kararları, tescil edilen vakriye gibi.)

hukuk

• (Tekili: Hakk) Haklar.
• İnsanın cemiyet hayatında riâyet etmesi lâzım gelen kaideler, esaslar, yâni; şer'i ve adli hükümler. Haklıyı haksızdan ayıran kaideler.
• Şeriat kitablarında yazılı olan haklar, kanunlar ve kaideler.
• Üniversitenin hukuk tahsili yaptıran kısmı.

hukuk-u mektube

• Kanunlarda yazılı olan haklar.

huruf-ı mukattaa / hurûf-ı mukattaa

• Kur'ân-ı kerîmde bâzı sûre başlarında bulunan ve mânâsı açık olmayan ikisi üçü bir arada veya tek başına yazılı harfler. Elif lâm mîm, Yâsîn, Elîf lâm râ... gibi.

huruf-u şemsiye

• Gr: "El" harf-i tarifinin "lâm" harfi ile yan yana geldiğinde, kendisi okunmayıp "Lâm" harfine kalboluyorsa, o harflere "huruf-u şemsiye" harfleri denir. (Te, se, dal, zel, rı, ze, sin, şın, sad, dat, tı, zı, lem, nun harfleri) Meselâ: El-turab yazılıyor, etturab okunuyor. El-şems yazılıyor, eşşems

huruf-ul mukattaa

• Gr: Kur'an-ı Kerim'de sure başlarında bulunan, kesik kesik, ikisi üçü birleşik veya tek başına yazılı hafler. Elif Lâm Mim, Yâ Sin, Elif Lâm Râ... gibi. Bunlar İlahî birer şifre olup, mânalarını anlayanlar Resul-ü Ekrem (A.S.M.) ve O'nun vârisleridir.

i'lanname

• İçinde ilân yazılı olan kâğıt. (Farsça)
• Bir hususun herkese ilân edilmesi için hükümetçe hazırlanıp bastırılan resmi kâğıt. (Farsça)

ifta / iftâ

• Fetvâ vermek, dînî bir mes'elenin hükmünü sözlü veya yazılı olarak bildirmek.

ihbarname

• Yazılı haber. Yazı ile haber vermek. (Farsça)
• Belirli hadiselere dair bilgi olarak, alâkalı olduğu yere verilen yazı. (Farsça)
• Bir paranın ödenmesi veya başka bir muamelenin yapılması lüzumuna dair resmi bir daireden gönderilen ihtarnâme. (Farsça)

ilanname / ilânnâme

• Yazılı duyuru.

ilyasin / ilyasîn

• İlyas demektir. Bazı kıraetlerde "âl yasin" okunduğundan, her iki kıraete de mutabık olmak için imlâsı, "el yasin" suretinde yazılır.Yasin, İlyas Aleyhisselâm'ın babası olmakla Âl-i Yasin, yine İlyas demek olur. Yasin bir de Resul-i Ekrem'in isimlerinden olduğuna göre, bazıları Âl-i Yasin'den murad;

imam-ı mübin / imâm-ı mübîn / اِمَامِ مُب۪ينْ

• Her şeyin vukūundan evvel ve sonra yazılı olduğu kader defteri; Allahın şimdiki zamandan ziyâde, geçmiş ve geleceğe bakan ilmi.

irade-i aliye

• Tar: Sadrazam tarafından verilen emir. Bu emir yazılı olduğu gibi, şifâhi de olurdu. Yazılı olana "iş'arat-ı âliye" de denilirdi.

irade-i seniyye

• Padişahın, bir işin yapılması veya yapılmaması hakkında verdiği emir. İrade eskiden şifahî, yani ağızdan emir vermek, yahut kendi el yazısı ile yazmak suretiyle verilirdi. Sonradan iradeler mabeyn baş kâtibinin imzasını taşıyan yazılı kâğıtla bildirilmeğe başlamıştır.
• Çok yüksek ve m

isticvabname

• Şahidlerin ve maznunun ifadelerinin yazılı olduğu kâğıt. (Farsça)

istinabe

• Niyabet istemek.
• Huk: Başka bir tarafta görülen bir muhakeme için, şahid veya maznunun yazılı ifadesinin alınması. Muhakemenin icab ettirdiği muameleleri yapması için bir mahkeme tarafından başka bir mahkemeye veya kendi âzâsından birisine salâhiyet verilmesi.

istiş'ar

• Bir mes'elenin yazılıp bildirilmesini istemek.
• Kullanmak.
• Ürkmek.

kaddesallahü teala esrarehümül'aziz / kaddesallâhü teâlâ esrârehümül'azîz

• Daha çok tasavvuf büyüklerinin, evliyâ zâtların isimleri anılınca ve yazılınca söylenen veya yazılan Allahü teâlâ onların kıymetli sırlarını temiz, mübârek eylesin mânâsına duâ ve saygı ifâdesi. Bir kişi için Kaddesallahü sırrehü; iki kişi için Kadde sallahü sırrehümâ denir.

kanunname

• Kanun kitabı, kanunların yazılı olduğu kitap.

kaza / kazâ

• Allah'ı takdir ettiği şeyin zamanı gelince meydana gelmesi; kaderde yazılı olanın meydana gelmesi.

kelimat-ı mektube

• Yazılı kelimeler.

kıble saati

• Herhangi bir yerde, güneşin kıble hizâsında bulunduğu andaki vakit. Güneşin hangi saatte kıble hizâsında bulunduğu hesâb edilir ve takvimlere yazılır. Bu saatler hergün değişmektedir.

kitabe / kitâbe

• Yazılı levha.

kitabet-i kudsiye

• Kutsal yazılımlar, yazılar.

kuddise sirruh

• Daha çok Allahü teâlânın sevdiği kullar olan evliyâdan birinin ismi anılınca veya yazılınca, onun sırrı (içi) temiz ve mübârek olsun mânâsına söylenen veya yazılan duâ, hürmet ve saygı ifâdesi. İki kişi için "Kuddise Sirruhümâ" ikiden çok için "Kuddi se sirruhüm" denir.

künye

• Bir kimsenin nereden ve kimden olduğunu bildiren ve hüviyeti yazılı olan kâğıt.

• Künye, kişinin kimliğinin yazılı olduğu kâğıt veya levha.

kur'an hattı / kur'ân hattı

• Kur'ân'ın yazılı olduğu alfabe, Arap alfabesi.

kur'an-ı kerim / kur'ân-ı kerîm

• Allahü teâlânın Cebrâil aleyhisselâm vâsıtasıyla Muhammed aleyhisselâma yirmi üç senede Arabça olarak indirdiği, bize kadar ilk nâzil olduğu şekilde tevâtürle, yalan söylemeleri mümkün olmayan üstün vasıflı insanların bildirmeleri ile gelen ve mushaf larda yazılı olup, okunması ile ibâdet edilen, hi

lafzan

• Lafız itibariyle. Söz olarak. Söyleyerek. Yazılı olmıyarak.

lafzi mu'cize / lâfzî mu'cize

• Kur'ân'ın lâfzına ait mu'cize; Kur'ân'ın yazı ve hat san'atıyla yazılırken farkında olmayarak "Allah" lâfızlarının alt alta gelmesi şeklinde görünen Kur'ân mu'cizesi.

levh

• Görünen ibretli manzara.
• Üzerinde yazı veya şekil çizilebilir düzlük.
• Seyredilen yerin çizili sureti.
• Ayet, hadis veya büyüklerin ders verici sözleri. Yazılı şey.
• Şimşek çakmak.
• Susamak.
• Zâhir olmak.
• Çalıp almak.

levh-i ezeli / levh-i ezelî

• Olmuş ve olacak her şeyin üzerinde yazılı olduğu ezeli levha.

levh-i mahfuz / levh-i mahfûz

• Allah yanında her şeyin yazılı bulunduğu manevî levha.

levh-i mahfuz-u a'zam / levh-i mahfûz-u a'zam / لَوْحِ مَحْفُوظِ اَعْظَمْ

• Herşeyin yazılı olduğu en büyük kader levhası.

levh-ül-mahfuz / levh-ül-mahfûz

• Korunmuş levha; Allahü teâlânın takdir ettiği her şeyin yazılı bulunduğu, nasıl olduğu bizce bilinmeyen ve her türlü te'sirden korunmuş levha.

levhimahfuz / levhimahfûz

• Olmuş ve olacaklarla ilgili bütün bilgilerin yazılı bulunduğu kader levhası.

levhimahv

• Varlıkların yazılıp silindiği levha.

luka

• Meşhur olmuş dört İncil kitabından birisidir. Hz. İsa Aleyhisselâm'dan sonra mühim Hristiyan doktorlarından birisi olan Luka adındaki zatın yazdığı İncil'dir. Bu Zâtın (Mi: 70) yılında vefât ettiği yazılıdır.

mahfuz

• Saklanmış, korunmuş.
• Ezberlenmiş.
• Levhi mahfuz: Allah tarafından takdir edilenlerin ezelde yazılı bulunduğu levha.

mahtut / mahtût / مخطوط

• Yazılı. (Arapça)
• Çizili. (Arapça)

mazbata

• Bir toplantıda konuşulanların neticesinin yazılı şekli. Kararnâme.

me'huzat / me'huzât

• Alınmış olanlar. Alınan paralar ve bu paraların defterde yazılı kısmı.

mektub / مكتوب

• Yazılı, yazılmış kâğıt.

• Yazılı. (Arapça)
• Mektup. (Arapça)

menşur

• Yazılı olarak yayılan, neşredilen.

mesaj

• Sözle veya yazı ile gönderilen haber. (Fransızca)
• Bir devlet adamının veya makam sahibi şahsiyetin, diğer bir şahsiyete veya cemaate gönderdiği yazılı haber. (Fransızca)

mestur / mestûr / مسطور

• Yazılı. (Arapça)

mevsukan

• Güvenilir ve sağlam şekilde, yazılı olarak kaydedilmiş.

mıshaf

• Kur'ân-ı kerîmin tamâmının yazılı olduğu mübârek kitab.

mıska

• Şifâ âyet-i kerîme ve duâlarının yazılı olduğu kâğıt, muska.

muaraza-i bilhuruf / muâraza-i bilhuruf

• Harflerle mücadele, yazılı ve sözlü mücadele.

mücerred

• (Çoğulu: Mücerredât) Yalnız, tek.
• Hâlis, saf, katışıksız, karışık olmayan. Tek başına.
• Çıplak, soyulmuş.
• Tek başına yaşayan, evlenmemiş, bekâr.
• Edb: Kur'ân yazısında noktasız harflerle yazılı mensur veya manzume. Bu şekil yazıya mahzuf veya mühmel de denir.

muhabbetname

• Sevgisini bildiren yazılı mektup.

• Sevgisini bildiren yazılı kâğıt. Aşkını bildiren yazı. (Farsça)

muharrer / محرر

• Yazılı, yazılmış.

• Tahrir olunmuş.
• Yazılmış. Yazılı.

• Yazılmış, yazılı.

• Yazılı. (Arapça)

muharrerat / muharrerât

• Yazılı şeyler. Yazılmış kâğıtlar. Mektuplar.

mühr

• Mühür. İmza yerine basılan yazılı damga. Damga. Sikke.
• Tay.

mukadder

• Tâyin olunmuş.
• Kısmet. Kader. Miktarı tâyin ve takdir olunmuş olan.
• Kazâ.
• Kıymeti biçilmiş.
• Beğenilmiş.
• Yazılmış olan.
• Edb: Yazılı olmayıp da sözün gelişinden anlaşılan. Lafzan zikredilmeyip, mânen murad edildiği anlaşılan. Meselâ: Kur'an-ı Ker

mukavele / mukâvele

• Sözleşme, yazılı sözleşme.

• Sözleşme, yazılı sözleşme.

mukavelename

• Anlaşma yazılı olan kâğıt. Mukavele yapılan kâğıt.

murakkam

• (Rakam. dan) Yazılı, yazılmış.
• Numaralanmış, numara konulmuş, sayı konulmuş.

müsbet

• İsbât olunan. Delilli. Açık ve sabit olan.
• Menfinin zıddı. Pozitif, olumlu.
• Yazılıp kaydedilmiş. Tesbit edilmiş olan.

mushaf

• Sahife. Sahife halinde yazılı kitap.
• Kur'ân-ı Kerim'in bir ismi.

• Kur'ân-ı kerîmin tamâmının yazılı olduğu kitap. Mıshaf da denir.

muska

• Şifâ âyet ve duâlarının yazılı olduğu, dürülüp bağlanmış rukye.

müsvedde

• İlk yazılış, karalama.

müteradif

• Birbirine bağlı, tâbi olan. Birbirinin ardınca giden.
• Gr: Yazılışı ayrı, fakat mânası aynı olan kelime.

mütevatir hadis / mütevâtir hadîs

• Birçok sahâbînin Resûl-i ekremden ve başka birçok kimsenin de bunlardan işittiği ve kitaba yazılıncaya kadar, böyle hep, çok kimselerin haber verdiği hadîs-i şerîfler.

müzeyyel

• (Zeyl. den) Zeyli, ilâvesi olan.
• Altına cevabı yazılıp geri gönderilen tezkere.
• Eklentisi olan. Ekleme parçası olan.

name-i nur

• Nurun mektubu. Saadet verici mânâlar yazılı kâğıt.

nüsah

• Nüshalar, sahifeler, yazılı şeyler.

nüsha / نسخه

• (Çoğulu: Nüsah) Yazılı şey. Yazılı bir şeyden çıkarılan suret.
• Muska, duâlı kâğıt.
• Gazete ve dergilerde (sayı).

• Dualı kağıt, sahife, yazılı şey.

• Yazılı belge. (Arapça)
• Muska. (Arapça)
• Süreli yayın sayısı. (Arapça)

nüvişt

• Yazılı, yazılmış. (Farsça)
• Mektub. (Farsça)

pusula / پُوصُولَه

• Not yazılı küçük kağıt.

radıyallahü teala anha / radıyallahü teâlâ anhâ

• Hanım sahâbîlerden birinin ismi anılınca veya yazılınca söylenen "Allahü teâlâ ondan râzı olsun" mânâsına duâ, hürmet ve saygı ifâdesi. İki hanım sahâbî için (Radıyallahü teâlâ anhümâ" ve ikiden çok için "Radıyallahü anhünne" denir.

rakim

• Yazılmış nesne. Yazı yazılacak levha.
• Ashab-ı Kehf'in mağarasının bulunduğu dağ; veya bazılarınca mağaranın bulunduğu dere; veya Ashab-ı Kehf'in başka bir ismi.
• Ashab-ı Kehf'in isim ve kıssalarının yazılı bulunduğu kitabe.

şahi / şahî

• şaha, hükümdara ait, şah ile ilgili. (Farsça)
• Hükümdarlık, şahlık. (Farsça)
• Eski topların bir çeşiti. (Farsça)
• Nişastalı, yumurtalı bir helva. (Farsça)
• Tar: Osmanlı Padişahlarından Yavuz Sultan Selim Han'ın bastığı altun para. (Bu ismin verilmesi, üzerinde "şah" kelimesinin yazılı bulunmasından (Farsça)

sahife-i mukadderat

• Kader sayfası; Allah tarafından takdir edilen şeylerin yazılı bulunduğu sayfa.

salat u selam / salât u selâm

• Peygamber efendimizin sallallahü aleyhi ve sellem ism-i şerîfleri anılınca, işitilince veya yazılınca söylenen veya yazılan hayır duâlardan ibâret olan sözler yâni sallallahü aleyhi ve sellem, Allahümme salli ve sellim alâ seyyidinâ Muhammedin ve alâ âli seyyidinâ Muhammed, Essalâtü ves-selâmü aleyk

sehl-i mümteni'

• Edb: "Hem kolay, hem güç" mânasına bir tâbirdir. Yazılışı veya söylenişi kolay göründüğü hâlde taklidine kalkışınca, taklidi imkânsız eser demektir.

sehv-i kalem

• Yanlış yazılış, kalem yanlışı.

sened

• Delîl, dayanak.
• Hadîs-i şerîfleri rivâyet edenlerin silsilesine verilen ad.
• Bir hakkı tesbit eden yazılı vesîka.

serdefter

• Defterin başında yazılı olan. En ileri geçen, en başta bulunan. (Farsça)

tahriri / tahrîrî / تحریری

• Yazılı. (Arapça)

takdiri / takdirî

• Kaderden olan. Takdir-i İlâhîye ait ve müteallik olan.
• İtibarî.
• Farazî.
• Gr: Yazılı olmayıp var bilinen mâna veya kelime.

takdirname

• Bir işin beğenildiğine ve istihsan edildiğine dâir alâkadarların imzasını taşıyan yazı. Beğenildiğine dair yazılı kâğıt. (Farsça)

tarih-i telif

• Yazılış tarihi.

tarih-i telif ve istinsah

• Yazılış ve düzeltme tarihi.

terci'-i bend

• Gazel şeklinde aynı vezinde yazılı manzumelerin "vâsıta" denilen bir beyti ile birbirine bağlanmış şekli. Vâsıta beyti tekerrür ederse terci-i bend; tebeddül ederse (değişirse) terkib-i bend olur. Bendlerin her birisine, terci-i bendlerde "terci'hâne"; terkib-i bendlerde "terkibhâne" denir. (Edb. L. (Farsça)

tercüman

• Yazılı ve sözlü metinleri başka bir dile çeviren.

tevafukat-ı gaybiye

• Göze görünmeyen ve bizim için gaybi olan tevafuklar. Kur'an veya kıymetli dinî eserlerde, bir kısım kudsi kelimelerin, yazılışlarında İlâhî bir takdir ile, altalta ve yanyana dizilişleri.

tevsik

• Vesikalandırmak. Vesikalamak. Sağlamlaştırmak. Yazılı hale koymak.
• Bir kimse hakkında -bu emindir, mutemeddir- demek.

vasiyetname / vasiyetnâme

• Yazılı vasiyet. Bir kimsenin vasiyetini yazmış olduğu kâğıt. (Farsça)

ve'd-dua

• "Duâlarımız sizinle birliktedir" anlamına gelen bu tâbir, evvelce mektupların altlarına yazılırdı.

vekaletname / vekâletnâme

• Birisine vekillik verildiğini isbat eden ve ekseriya noterlikçe tanzim edilmiş bulunan yazılı kâğıt. (Farsça)

zaman-ı telif

• Yazılış zamanı.

zeyd bin sabit

• Sahabe-i Güzinden ve Aşere-i Mübeşşeredendir. Henüz on bir yaşında iken isteği ile İslâmiyet'i kabul etmiştir. Kur'ân-ı Kerim'i kemiklerde yazılı ve hâfızların ezberinde iken bugünkü şeklinde ilk olarak yazan, bu hizmette en büyük hizmet kendisine nasib olandır. Resul-ü Ekrem'in (A.S.M.) kâtipliğini