Menu
İletişim
LUGGAT
OSMANLICA TÜRKÇE SÖZLÜK
{ lügât . lügat . لغت }
Arapça ve Farsça yazımları, Osmanlıca okunuşları
ve detaylı açıklamaları ile birlikte.
Arama yapmak istediğiniz kelimeyi girip
karşılığını bulmak istediğiniz "
OSMANLICA ARA
" ya da "
TÜRKÇE ARA
" butonlarına tıklayın.
İfadenin içinde geçtiği kelimeleri de göster.
Türkçe - Osmanlıca Sözlük
'te
Yazı
ifadesini içeren
745
kelime bulundu...
a'fer
Pek beyaz.
Beyazı kırmızılığına galip olan geyik.
abadi / abadî
Bayındırlık, mâmurluk, şenlik.
İmar edilmiş olan.
Hindistan'ın Devlet-âbad şehrinde ipekden yapılmış bir yazı kağıdı.
adaletname
Mahkemeye davet yazısı.
adaptasyon
Tatbik etme işi. Bir şeyin bir başkasına göre ayarlanması. Bir canlının, yaşadığı muhite uyması işi.
(Fransızca)
Yabancı dilde yazılmış bir eseri yerli adlar ile ve yerli hayata uydurarak çevirme.
(Fransızca)
afra'
Beyazı kızıllığına galip olan geyik.
Ayın onüçüncü gecesi.
agsem
Beyazı siyahından daha fazla olan saç.
ahyed
Hz. Peygamberin (A.S.M.) Tevrattaki bir ismidir. (Bazı metinlerde Uheyd, Uhidu, Uheydu, Uhyidu şeklinde yazılıdır.)
akderi
Eski zamanda kağıt yerine kullanılan ve üzerine yazı yazılan deri.
aklam / aklâm / اقلام
Kalemler.
(Arapça)
Yazı gereçleri.
(Arapça)
Devlet daireleri.
(Arapça)
aleyhimürrıdvan / aleyhimürrıdvân
Allahü teâlânın rızâsı onların üzerine olsun veya Allahü teâlâ onlardan râzı olsun mânâsına duâ ve hürmet ifâdesi. İkiden fazla Eshâb-ı kirâmın ismi anıldığında, işitildiğinde ve yazıldığında söylenir ve yazılır. Bir kişi için aleyhirrıdvân, iki kişi için aleyhimerrıdvân denir.
aleyhissalatü ves-selam / aleyhissalâtü ves-selâm
Peygamberler bilhassa Peygamber efendimizin ism-i şerîfi söylenince, yazılınca ve işitilince söylenen ve yazılan salât ve selâm (hayr duâlar) onun üzerine olsun mânâsına duâ ve tâzim (saygı) ifâdesi. İki kişi için aleyhimesselâm daha fazla için aleyh imüssalâtü ves selâm denir.
aman-name
Bir şahsa iltimas yapması için, başka bir kimseye hitaben yazılan pusula, yazı.
(Farsça)
amazon
Milattan önce yaşamış İskitlerin kadın askerlerine verilen isim. Göğüslerini dağlatarak küçükten harbe alıştırılan bu İskit kadınlarının şiddetli muharebeler yaptıkları yazılıdır.
Güney Amerika'da büyük bir nehir adı.
ame
Divit, yazı hokkası.
(Farsça)
amel defteri
İnsanların dünyâda iken yaptığı bütün işlerinin yazıldığı ve Arasât meydanında herkese verilecek olan defter.
amelehu
"Tarafından yapıldı." mânâsına gelir ve bir sanat eserinde san'atkârın imzasından önce yazılır.
an mim amed
Tar: İslâmiyeti ve Türkçeyi öğretmek maksadıyla, devşirilerek toplanan ve Türk köylülerine satılan acemi oğlanlardan, müddetini tamamlayarak Rumeli Ağasının tezkeresiyle ulüfeye yazılanların kayıtlarına verilen işaret.
(Farsça)
arabi hat / arabî hat
Arapça yazı.
arabi hattı ve hurufu / arabî hattı ve hurufu
Arapça yazısı ve harfleri.
araiz
(Tekili: Ariza) Arz olunan meseleler. Küçükten büyüğe yazılan yazılar.
ariza / arîza
Büyük bir kimseye hürmetle yazılan veya verilen şey, istirhamnâme, hediye.
Bir mesele hakkında istek ve taleplerin sunulduğu yazı, mektup.
ariza-i cevabiye / arîza-i cevabiye
Cevabi yazı.
asalet
Temiz soyluluk. Soy sop temizliği. Köklülük.
Rüsuh.
Metanet. Necabet. Zâdegânlık.
Kendi işi için bizzat ve kendisi nâmına hareket.
Edb: Yazıda veya sözde bayağı tâbirlerin bulunmaması.
asaletlu / asaletlû
Asâletli, soy ve neseb sahibi, necib, asil.
Osmanlı İmparatorluğu zamanında resmi yazışmalarda büyükelçilere, Hristiyan büyüklerine, devlet adamlarına ve prenslerine denirdi.
asar-ı sabıka-i nuraniye / âsâr-ı sâbıka-i nuraniye
Geçmiş dönemlerde yazılan nurlu eserler, kitaplar.
aşkname / aşknâme
Aşkı anlatan yazı.
asm
"Aleyhissalâtüvesselâm" duasının kısa yazılışı.
astar
(Tekili: Satr) Yazı satırları.
atıl / âtıl
Yazı yazmayı bırakan, faaliyet göstermeyip boş duran.
atras
(Tekili: Tırs) Yazılmış sayfalar.
avah
Eyvah, yazık! gibi teessüf ifâdeleri.
Rızık, kısmet, nasib.
aval
Bir ticaret senedine yazılan kefillik. Böyle bir kefalete girişen kimse.
(Fransızca)
azaim
Kötü şeyleri defetmek için yazılan duâlar.
azze vecelle
Allahü teâlânın ismi söyleyince, işitince ve yazınca "O, Azîz ve Celîldir (yücedir)" mânâsına söylenilen ve yazılan saygı ifâdesi.
ba-i kasem / bâ-i kasem
Arabçada yemin maksadı ile kelime başına getirilen bâ. "Billâhi" gibi.
Farsçada: Bâ diye yazılırsa; ile, beraber, birlikte, sâhip mânalarına gelir. Arapçadaki Zû gibidir.
bahariyye
Edb: Birini övmek için yazılan ve bahar tasviriyle başlayan kaside.
Tar : Yeniçeri ağasından itibaren padişah tarafından Yeniçeri kâtibiyle ocak ağalarına verilen baharlık.
baht
Kader. Tâli. Uğur. Alın yazısı. Kısmet. İkbal.
(Farsça)
Saadet. Lezzet.
(Farsça)
barla
Nur Risalelerinin yazıldığı belde.
barnabas incili / barnabas incîli
Hazret-i Îsâ'nın havârîlerinden biri olan Barnabas'ın, Îsâ aleyhisselâmdan görüp işittiklerini doğru şekilde yazıp derlediği İncil.
başkitabet / başkitâbet
Başyazıcılık.
başmuharrir
Başyazar, bir süreli yayında başmakaleleri, başyazıları yazan yazar.
bed-tahrir
Kötü yazı.
beduh
Eski yazıda mektub zarfları üzerine yazılması ve zarfa basılan mühüre kazdırılması mûtad ve aslı meçhul bir sözdür.
belinograf
Telefon hatlarıyla fotoğraf, şekil ve yazıyı uzak mesafeye nakleden cihaz.
(Fransızca)
belka'
Tenha çöl. Harap ve boş yer.
Yazı.
Yalan yere yemin etmek.
Su, süt gibi boğaz ıslatan şeyler.
Bir hurma cinsi.
berkenar
Hâşiye. Kenara yazılan yazı. Kenarda.
(Farsça)
beyadıka
(Tekili: Beyâzıka) (Beydak ve Beyzak) Küçük yapılı, bodur boylu ve çabuk yürüşlü adamlar, paytaklar.
Satranç oyununda paytaklar, piyadeler.
beyanname / beyannâme
Durumu yazı ile bildiren açıklama.
(Farsça)
Açıklama yazısı, bildiri.
beyin
Kafatasının en büyük kısmını kaplayan, kalınca ve dayanıklı üç zarla örtülmüş olan bir sinir merkezidir. Yumuşak ve beyazımsı bir kitle olan beyin, duygu ve bilgi merkezidir. Ak ve boz maddeden yapılmıştır ve iki yarım küre olarak yaratılmıştır. Yarım kürelerden birinde bir arıza sebebiyle bu merkez
(Türkçe)
bil'istinsah
Elle yazıp çoğaltarak.
bina-yı mechul
Fiilde fâilin, öznenin meçhul olması hâli. Meselâ: "Yazmak" fiilinin binâ-yı meçhulü olan "yazıldı" kelimesinde olduğu gibi. Fiilde fâilin belli olması hâlinde de "binâ-yı malûm" denir. "Nuri yazdı" gibi.
bitaka
Küçük parça. (Üzerinde kumaşın fiatını yazıp kumaş içine koyarlar.)
biyoğrafi
Şahısların hayatlarını mevzu edinen yazı çeşitlerine verilen isim.
bülten
Halka bilgi veren, özet olarak yazılmış resmi yazı.
(Fransızca)
Bir müessesenin, kurumun faaliyetlerini tanıtan ve belli zaman aralıklarıyla yayınlanan mevkute.
(Fransızca)
buyrultu
Sadrazam, kaptan-ı derya, vezir, beylerbeyi gibi devlet erkânının yazılı emirleri.
(Türkçe)
çala
İsimlerden önce kullanılarak, devam ve şiddetli ve pervasız kullanılmasını bildirir. Meselâ: Çalakalem: Çabuk ve gelişigüzel ve ilmi olmayan yazı yazmak.
ceffe-l kalem
Düşünmeksizin, birden, hemen.
Kalemin yazısı kurumuş, silinmez.
Kat'i olan şey.
celb / جلب
Kendine çekme.
(Arapça)
Celb edilmek:
(Arapça)
Kendine çekilmek.
(Arapça)
Yazı ile çağırılmak.
(Arapça)
Celb etmek:
(Arapça)
Kendine çekmek.
(Arapça)
Yazı ile çağırmak.
(Arapça)
celcelutiye / celcelûtiye
Peygamberimizin (a.s.m.) derslerine dayanarak, ebced ve cifir hesabıyla ilgili, Hz. Ali tarafından yazılan bir kaside.
celi
Parlak, açık, âşikâr, meydanda.
Kur'an harfleri ile yazılan bir çeşit yazı.
celle celalüh / celle celâlüh
"O yücedir" mânâsına Allahü teâlânın ismi-i şerîfi söylenince, yazılınca ve işitilince, söylenilen ta'zîm (hürmet, saygı) ifâdesi.
cemreviyye
Divân şairleri tarafından bayramlar, baharlar gibi cemre sebebiyle, muasır olan büyük makamlı ve rütbeli kişiler için yazılan şiirler.
cevab
Sorulan şeye söz veya yazıyla verilen karşılık.
Kabul etmemek. Reddetmek.
(Tekili: Câbiye) Havuzlar.
cevahir
(Tekili: Cevher) Cevherler. Çok kıymet verilen ve az bulunan şeyler, çok kıymetli mâden veya taşlar.
Mc: Çok kıymetli söz veya faydalı yazılar.
cevher
Bir şeyin özü, esası.
Kıymetli taş.
Çelik üzerindeki nakış.
Edb: Noktalı harf.
Yalnız noktalı harflerin ebcedîsi hesab edilerek yazılan manzum tarih.
Harflerin noktası.
Fls: Varlığı kendinden olan, var olmak için kendi dışında başka birşeye muh
cülusiyye / cülûsiyye / جلوسيه
Taht'a çıkan hükümdarlar veya padişâhlar için yazılmış yazı veya söylenmiş şiir.
Hükümdarın tahta çıktığı ilk gün verdiği bahşiş.
Tahta çıkan hükümdarın dağıttığı bahşiş.
(Arapça)
Tahta çıkan hükümdar için yazılan şiir.
(Arapça)
cümle-i mu'terize
Cümlenin mânasını açıklamak için parantez içine yazılan cümle.
daire
Resmi hükümet makamlarından her biri.
Yazıhane.
Büyük bir idare adamının makamı.
Ev veya apartman katı.
Bir manevi te'sirin hükmü geçtiği mahal.
Sınır içi.
Büro, büyük ev, konak.
Çember, düz yuvarlak şekil.
Mat: Merkezden aynı u
dal
Ağacın ilk verdiği kol.
Kur'ân hattiyle yazılan () harfinin okunuşu (Ebcedi değeri dörttür.) Noktasız olduğundan "dâl-i mühmele" de denir.
dasitan / dâsitân
(Dâstân) Destan, sergüzeşt. Geçmiş hâdiseleri anlatan nesir veya nazım halinde yazı.
(Farsça)
Şöhret.
(Farsça)
debir
Müsteşar.
(Farsça)
Kâtib, yazıcı.
(Farsça)
defter-i a'mal / defter-i a'mâl / دَفْتَرِ اَعْمَالْ
Amellerin (yazıldığı) defter.
defter-i hasenat / defter-i hasenât
Sevap ve iyiliklerin yazıldığı mânevî defter.
der-kenar
Kenarda bulunan, hâşiye. Bir sahifenin kenarına çıkarılan yazı.
derc
İçine almak. Katmak.
Kitaba koymak.
Nakışlı kâğıt üzerine yazılan yazı.
Hattatın yazılmış kâğıt tomarı.
derda / derdâ / دردا
Yazık! Vah vah!
(Farsça)
Ne yazık ki, eyvahlar olsun.
(Farsça)
derkenar / derkenâr / دركنار
Kenar yazısı.
(Farsça - Arapça)
destgah-ı levh-i mahfuz-u hakikat / destgâh-ı levh-i mahfuz-u hakikat
Gerçekte herşeyin bütün ayrıntılarıyla yazıldığı kader levhasının tezgâhı.
dikte
Başkası tarafından yazılmak üzere söyleyip yazdırma.
(Fransızca)
Karşı koymayacak olan birisine, aşırı arzu ve isteklerini bildirip kabul ettirme.
(Fransızca)
diriğ
Men'etmek, korumak, esirgemek.
(Farsça)
Eyvâh, yazık.
(Farsça)
diriga
Yazık, eyvahlar olsun!
(Farsça)
diriğa / dirîğâ / دریغا
Ne yazık ki, vah vah, eyvahlar olsun.
(Farsça)
divit
Yazı yazmak için kullanılan hokka ve kalemi bir arada ihtiva eden mahfaza.
dramatik
yun. Drama benzer. Heyecan verici, acıklı.
Temsil yapılmak üzere yazılan heyecan verici veya acıklı tiyatro eseri. Acıklı olanına Trajedi, gülünç olanına da Komedi denir.
ebced hesabı / ebced hesâbı
Ebced harf tertibinde görüldüğü gibi, Kur'ân-ı Kerim daha nâzil olmadan harflere rakam değeri verilerek tarih yazılır ve hâdiseler kaydedilirdi. Bundan böyle Arab, Fars ve Türk Ebediyatında hâdiselerin tarihleri Ebced hesâbı ile yazılırdı. Birçok muharebe, zafer, büyüklerin doğum ve ölümü, yüksek me
Her harfi bir rakamı gösteren arabî harflerle yazılı sekiz kelimeden meydana gelen bir hesab sistemi. Hâdiselerin zamânının tesbiti ve hatırda daha kolay kalması için rakamları harf olan târih düşürme sanatı.
ecel-i muallak / ecel-i muallâk
Levh-i Mahv İsbat'ta mukadder olarak yazılı, bâzı şartlarla mukayyed olan ecel. Ecel-i müsemma.
Mânevî kader levhasında yazılı olan ve gerçekleşmesi bazı şartlara bağlı olan ecel.
eddai
"Mâlum bir duâcı. Duâcınız. Hayrınızı isteyen" meâlinde imza yerine yazılan bir tâbir.
edebi / edebî
Edebe dâir. Güzel söylenmiş yazı. Edebiyata âit. Ehl-i edebe, terbiyeli, ahlâklı ve edebli olanlara dâir ve edebe mensup ve müteallik.
Edeple ilgili, güzel söz ve yazı.
edebiyat
Düşünce, duygu veya herhangi bir hakikatı veya herhangi bir fikri yazı veya sözle, manzum veya nesir halinde güzel şekilde ifâde san'atı. Bu san'atla uğraşan ilim kolu.
Edebiyata âit yazıları toplayan kitap.Edebiyatın sözlük anlamından biri de edebe, yani terbiyeye uygun söz söylemek
edevat-ı kitabet
Yazı vasıtaları.
efsun / efsûn
Fen yolu ile tecrübe edilmemiş maddeler ve Kur'ân-ı kerîmden olmayan, mânâsız yazılar kullanmak. Mânâsı bilinmeyen ve îmânın gitmesine sebeb olan şeyleri okumak.
efsus / efsûs / افسوس
Yazık! Hay! Eyvah! gibi bir teessür edatı.
(Farsça)
Yazık, çok yazık, eyvahlar olsun.
(Farsça)
elbette
(Te'kid edâtı) Kat'i veya kat'iye yakın hükümlerde kullanılır. Yazılı sözlerde daha çok "elbet" şeklinde geçer.
elifba / elifbâ
Arap dilinin seslerini ve yazı sistemini gösteren harfler dizisi, Arap alfabesi.
eman / emân
Korkusuzluk, emniyet, güven.
Bir kimseye veya düşmana; söz, işâret veya yazı ile, mal ve can güvenliğinin emniyet (güven) altında olduğunu bildirme.
Müslüman olmayan bir kimsenin İslâm memleketine girmesi için kendisine verilen müsâade, izin.
emirname / emirnâme
Âmirin emri yazılı olan kağıt. Üst makamdan verilen emir kağıdı.
(Farsça)
Emir yazısı.
Emir yazısı.
emirname-i arifane / emirnâme-i ârifâne
Ârif olana, bilene yakışır biçimde olan emir yazısı.
epik
Mevzuu kahramanca olan yazıların frenkçe ismi.
(Fransızca)
erkam / erkâm / ارقام
Rakamlar. Sayı işaretleri.
Yazılar.
Rakamlar.
(Arapça)
Yazılar.
(Arapça)
eş'ar
(Tekili: Şa'r) Kıllar. Tüyler. Tüycükler.
(Şiir) Şiirler, manzum ve güzel yazılar.
esefa / esefâ / اسفا
Vâ esefâ! Eyvah, yazık!
Eyvah, yazık!.
Yazık!
Vah vah, eyvahlar olsun, yazık!
(Arapça)
esmat
(Çoğulu: Sümut) Saçının ve sakalının karası beyazıyla karışıp ikisi beraber olmak.
estar
(Tekili: Satr) Yazı dizileri, satırlar.
evrak
(Çoğulu: Vuruk) Sivri ve uzun dişli.
Yüzü renkli güvercin.
Siyahı beyazına galip olan at ve deve. (Müe: Vürka)
eyvah
Heyhât, yazık.
(Farsça)
eyyühe'n-nazır / eyyühe'n-nâzır
Ey (bu yazıya) bakan, nazar eden.
fenn-i inşa
Yazı yazma san'atı.
fenn-i kitabet
Çeşitli yazı usûl ve şekillerini öğreten ilim.
ferman
Emir, buyruk, padişah tarafından verilen yazılı emir.
ferman-ı rabbani / fermân-ı rabbânî
Bütün varlıkları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında tutan Allah'ın emir ve buyruklarının yazılı olduğu Hizbü'l-Ekber.
fi'l-i mechul
Gr: Faili yani öznesi bilinmeyen fiil. Edilgen fiil. Mesela: Yazılmak, içilmek, vurulmak gibi.
fiil
(Fi'l) Müessirin te'siri. Amel, iş.
Gr: Hâdiseye veya zamana delâlet eden kelime. (Sarf bilgisinde geniş izahı vardır.) Türkçede; gelme, gitme, yazma, okuma, gezme gibi kelimelere de fiil denir. (Fi'l diye de yazılır.)
fıkra / فقره / فِقْرَه
Kısa yazı.
Yazıda bir bahis.
Parağraf.
Kanun maddelerinden her bir kısım.
Kısa haber.
Küçük hikâye.
Omurga kemiklerinin her biri.
Bend.
Kıssa.
Gazetelerde gündelik hâdiselerin kısaca yazılmış şekli.
Kısa yazı, küçük hikâye, nükteli hikâyecik.
Yazı parçası.
Kısa yazı.
fıkra-i galib
Galib'in konu hakkında yazdığı yazı.
fıkra-i gavsiye
Abdülkadir-i Geylânî'ye ait söz, yazı.
fıkra-i manidar / fıkra-i mânidar
Nükteli, ince ve derin anlamlı kısa yazı.
fıkra-i rana / fıkra-i rânâ
Güzel ve lâtif olan kısa yazı.
füsus
Eyvah! Yazık!
(Farsça)
gafil
Dikkatsiz, iyi düşünmeyen, uyanık olmayan. Haberi olmayan, ihtiyatsız, başına geleceği önceden düşünmeyen. Allah'ı unutan. Kendi gayr-ı meşru zevkine dalan. (Günde bir taşı binâ-yı ömrümün düştü yere,Can yatar gafil, binası oldu viran bîhaber. (Niyazi-i Mısrî)
gayur
Hamiyetli. Çok çalışkan. Dayanıklı. Çok gayretli.
Kıskanç. ("Gayyur" diye yazılması yanlıştır.)
gazeliyyat
Gazel tarzında yazılmış şiirler.
gubari / gubarî
Eski harflerle yazılan bir çeşit ince yazı. Bu isim Arapça toz demek olan gubardan alınmıştır. Yazı, toz gibi ince yazıldığı için bu adı almıştır. Eski Türk devletlerinde güvercin postalarıyla gönderilen mektuplar bu yazı ile yazılırdı.
haber
Herhangi bir konuda alınan yazılı veya sözlü bilgi.
Sünnet, hadîs-i şerîf.
Eshâb-ı kirâm, Tâbiîn ve Tebe-i tâbiînden bildirilen söz.
habr
(Çoğulu: Ehbâr) Alim ve sâlih kimse. Bilgili. Ehl-i ilim.
Ferahlık.
Nimet, vüs'at.
Refah, sürur.
Tıb: Dişlerin beyazına ârız olan sarılık.
hacegan-ı divan-ı hümayun / hâcegân-ı divan-ı hümayun
Eskiden devlet dairelerindeki yazı işlerinin başında ve bir takım mühim memuriyetlerde bulunanlar hakkında kullanılan bir tâbirdi. İkinci Mahmud zamanında yenilikler yapılıp memuriyete mahsus rütbeler ihdas olunurken hâcegânlık da rütbe sayılmış ve bunlara ait nişanla, resmi günlerde giyecekleri elb
hadis-i mütevatir / hadîs-i mütevâtir
Bir çok Sahâbînin Peygamber efendimizden ve başka bir çok kimsenin de bunlardan işittiği ve kitâba yazılıncaya kadar, böyle pek çok kimsenin haber verdiği hadîs-i şerîfler.
hakk
Kazıma. Oyma. Maden üzerine yazı işlemek.
haliçe
Küçük halı. Kilim. Seccâde. (Kaliçe de yazılır.)
halife-i evvel
Devlet dairelerinde yazı işlerinde çalışanlar. Tanzimattan evvel kalem teşkilâtı; halife, halife-i sâni, halife-i evvel olmak üzere üç derece idi. Ondan sonra bir kısım dairelerde bunun yerine baş kâtib, bazılarında da mümeyyiz-i evvel denilmiştir.
halis / halîs
Karışmış, muhtelif.
Siyah ile beyazı karışmış saç.
Tel.
hamegüzar / hâmegüzar
Kalemle yazılmış.
(Farsça)
hamiş / hâmiş
Mektubun altına sonradan yazılan sözler. Hâşiye.
Mektubun altına ilave edilen yazı, hâşiye, dipnot.
hamse
Mesnevi şekliyle yazılmış beş kitabdan ibaret bir takım demektir ki, böyle eser meydana getirmiş olanlara "Hamsenüvîs", yâhut "Hamseci" denilir. XII. yüzyıla kadar hamse-nüvîslik mutâd değildi. 1195'de vefat etmiş olan Genceli Şeyh Nizamî, manzum olarak beş kitab yazmış ve hepsine birden "penc genç"
hane
Ev, mesken, beyt.
(Farsça)
Mat: Basamak, bölüm, göz.
(Farsça)
Bazı kelimelerle birleştirilip mürekkep isim yapılan bir "ek" tir. "Hasta-hane, ecza-hane, yazı-hane, kıraat-hane" gibi.
(Farsça)
harf-i zaid / harf-i zâid
Gr: Kelimenin bazı tasrifinde düşen harf. Fazla, zâid harf. Te'kid için yazılan harf. Sonradan ilâve olan harf.
harfi / harfî
Harfe âit.
Sahibi tanıtmak için olan.
Başkasının mânası için yazılan.
haşiye / hâşiye
Sahife kenarına veya altına yazılan izah. Bir kitabın izah ve şerhini yapan yazı. Kenar, pervaz.
Sayfanın altındaki açıklama yazısı.
hasret-name
Edb: Ayrılık münasebetiyle yazılan mektub. Hasreti belirten yazı, hasret mektubu.
hat / hât
Yazı, çizgi, sınır.
Yazı.
hatavat
(Tekili: Hatvât - Hatuvât - Hutuvât olarak da yazılır) (Hatve) Adımlar, hatveler.
hatem / hâtem
Mühür. Üzerinde yazı olan ve mühür yerine kullanılan yüzük.
Son. En son.
hatıra
Hatıra gelen. Hatırda kalan şey.
Bir kimseyi veya bir hâdiseyi hatırlatması için yazılan veya saklanan veya birisine verilen şey.
hatt
Sınır. Çizgi. Hudud.
Yazı. El yazısı.
Nâme. Mektup.
Gençlerde yeni çıkan bıyık veya sakal.
Çizgi gibi uzanan belirsiz hafif yol.
Deniz yalısı.
Gemilerin hareketteki istikameti.
Parmağın onikide biri olan bir ölçü.
Ferman, buyruk
Çizgi.
Satır.
Yazı.
Sınır, çizgi, yazı, yol.
hatt-ı arabi / hatt-ı arabî
Arapça hat, yazı.
hatt-ı arabi-i kur'ani / hatt-ı arabî-i kur'ânî
Arapça Kur'ân hattı, yazısı.
hatt-ı dest
El yazısı.
(Farsça)
El yazısı.
hatt-ı fazılane / hatt-ı fâzılâne
Faziletli, değerli yazınız.
hatt-ı hakiki / hatt-ı hakîki / hatt-ı hakîkî / خَطِّ حَقِيقِي
Hakikî hat, gerçek yazı.
Hakiki hat (yazı).
hatt-ı hümayun
Padişanın el yazısı. Padişahın emri.
(Farsça)
hatt-ı kadim / hatt-ı kadîm
Eski yazı.
hatt-ı kur'an / hatt-ı kur'ân / خَطِّ قُرْآنْ
Kur'ân hattı, yazısı.
Kur'ân yazısı.
Kurân yazısı.
hatt-ı kur'ani / hatt-ı kur'ânî
Kur'ân yazısı.
hatt-ı kur'aniye / hatt-ı kur'âniye
Kur'ân hattı yazısı.
hatt-ı mismari / hatt-ı mismarî
Çivi yazısı.
hatt-ı şehriyari / hatt-ı şehriyarî
Tar: Padişahın yazısı manâsına gelen bir kelimedir. Eskiden padişahlar "hatt-ı hümayun" "hatt-ı şerif" adı verilen emirleri kendi el yazılarıyla yazdıkları gibi, başkalarına yazdırdıklarının başına da imzalarını koyarlardı. İşte bu türlü vesikalardaki padişahların el yazılarına "hatt-ı şehriyarî" de
hatt-ı şerifiniz / hatt-ı şerîfiniz
Şerefli yazınız, kendi mübarek hattınız, el yazınız.
hatt-ı zerendud
Altunla yazılmış celi yazılar.
hatt-şinas
Yazı uzmanı, yazıdan anlayan.
(Farsça)
hattat / خطاط
Çok güzel yazı yazan san'atkâr.
Güzel yazı yazma üstadı.
Güzel yazı yazan kimse.
Hattat, güzel yazı yazan.
(Arapça)
havalename
Posta gibi vasıtalarla para göndermek üzere yazılan havale mektubu.
(Farsça)
havaşi
(Tekili: Hâşiye) Bir yazının kenarına eklenen not veya açıklamalar. Hâşiyeler, derkenarlar.
Maiyet adamları.
haver
Gözün beyazının çok beyaz ve karasının da çok kara olması.
hayf / حيف
(Hayfâ) Emansızlık. Haksızlık. Zulüm. Cevr. (Vah vah, yazık, eyvah, yazıklar olsun meâlinde söylenir.)
Yazık, vah vah.
(Arapça)
hayfa / hayfâ / حَيْفَا
Yazık!
Yazık.
hayfa ki / hayfâ ki
Ne yazık ki.
hayzum
(Çoğulu: Hayazim) Göğüs tahtası.
hazef
Eski yazıda hepsi noktasız harflerden müteşekkil olarak yazılan şiirler ve nesirler. Hüner göstermek için bu şekilde yüz beyitlik kasideler yazan şairler vardı.
heba / hebâ / هبا
Boş.
(Arapça)
Hebâ etmek:
Yitirmek, yazık etmek, elden kaçırmak.
(Arapça)
Hebâ olmak:
Yitmek, yazık olmak, yok olmak.
(Arapça)
Hebâya gitmek:
Boşa gitmek, yazık olmak.
(Arapça)
heder / هدر
Yazık olma, boşa gitme.
(Arapça)
Heder etmek:
Yazık etmek, yitirmek, boşa harcamak.
(Arapça)
Heder olmak:
Yazık olmak, yitmek, kaybolmak.
(Arapça)
heft-kalem
Yedi çeşit yazı. Tâlik, sülüs, tevki, muhfak, reyhanî, rik'a ve nesih.
hendesehane-i bahri / hendesehane-i bahrî
Bahriye Mektebinin ilk adıdır. Abdülhamid zamanında miladi 1773 yılında Cezayirli Hasan Paşa'nın teşebbüsüyle Tersane içinde açılmıştır. Okulun ilk baş muallimi, Türk riyaziyecisi Gelenbevi İsmail Efendi'dir.Şimdiki ismiyle "Gemi İnşa Mühendisliği" olan Bahriye Mektebi, 1795 senesinde daha muntazam
hevamm
Böcekler, haşereler. Pire, tahta kurusu, bit, örümcek, yılan gibi, kışın gizlenip yazın meydana çıkan, insan ve hayvanın vücudundan beslenerek yaşayan, insana zararı dokunan (parazit yaşayan) küçük canlılır.
heyhat / heyhât / هيهات / هَيْهَاتْ
Teneffür ve tehassür ifâde eder; "sakın, savul, yazıklar olsun, uzak ol" mânalarına geldiği gibi, daha ziyade; Eyvah, yazık, ne yazık, ne kadar uzak... gibi mânalar için söylenir.
Ne yazık ki; çok uzak!.
Yazık, ne yazık!
Yazık.
(Arapça)
Ne yazık.
hibe-name
Bir kimseye birşey hibe edip bağışlamak üzere yazılan kâğıt.
(Farsça)
hica'
Hicvetme, yerme. Birisi hakkında alay eder tarzda yazılar yazma.
hicv
(Hiciv) Birini şiir ile zemmetmek, onu gülünç hale koymak. Bu şekilde yazılan şiir veya manzume.
Alay etmek.
hicviyye / هجویه
(Çoğulu: Hicviyyât) Hiciv tarzında yazılmış manzume.
Hicv sözü veya yazısı, taşlama.
Taşlama, hicivle ilgili şiir veya düzyazı.
(Arapça)
hıdırellez
Yazın başlangıcı sayılan altı Mayıs günü. (Rûmî senede Nisan ayının yirmi üçüncü günü.)
hikemiyyat
Hikmet ve felsefeye âit söz ve düşünceler. Yeni yeni bilgiler veren kıssalar, ibret verici hâdiseler bildiren yazılar, sözler.
hilali / hilalî
Yeni ay şeklinde olan.
Bir yazı stili.
hilye
Güzel sıfatlar, Peygamberimizi tasvir eden yazılar.
hilye-i seadet / hilye-i seâdet
Peygamber efendimizin sallallahü aleyhi ve sellem görünüşü veya O'nun görünen bütün uzuvlarının şeklini, sıfatlarını, isimlerini ve güzel huylarını anlatan yazılar. Süslü levhalar üzerine yazılan bu yazılara Hilye-i şerîf de denir.
hilye-i şerif
Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) mübarek vasıflarını anlatan manzum veya nesir halindeki yazı.
hindubar
Yazı hokkası.
(Farsça)
hırz
Melce'. Sığınılacak yer.
Tılsım. Cenab-ı Hakk'ın muhafaza etmesine dair yazılı duâ.
Fık: Bir malın âdet üzere muhafazasına mahsus yer.
Muhafaza etmek.
hitam
Son, nihayet.
Bir şeye mühür basmak. Yazının veya istidanın sonunu mühürlemek.
hiyeroglif
Eski Mısırlılar'ın yazısı.
(Fransızca)
hoşkalem
Kâtip. İyi yazı yazan.
(Farsça)
Hilekâr, hileci.
(Farsça)
hubanname
Edb: Güzel ve yakışıklı gençler hakkında yazılan kitap. (Güzel kadınlar hakkında yazılanlara ise "zenanname" denilir.)
huccet
Senet, vesîka, delîl, burhân.
Şer'î mahkemelerde bir dâvânın şâhitlerini dinledikten sonra kâdının verdiği hükmün yazıldığı îlâm, belge.
hüccet-i zahriye
Kenarında sebebi yazılı bulunan hükmün tasdikli suretini ihtiva eden hüccet.
hücec-i hattiye
Huk: Yazılı deliller. Bunlar tezvir ve tasni şüphesinden sâlim olduğundan onunla amel edilebilir, yani hükme medar olur, başka vech ile sübuta ihtiyaç kalmaz. (Beraetler, mahkeme kararları, tescil edilen vakriye gibi.)
hücumat-ı sitte / hücumât-ı sitte
Altı hücum anlamına gelen ve şeytanın desiselerine karşı yazılan bir eser; Yirmi Dokuzuncu Mektupta Altıncı Risale olan Altıncı Kısım.
hukuk
(Tekili: Hakk) Haklar.
İnsanın cemiyet hayatında riâyet etmesi lâzım gelen kaideler, esaslar, yâni; şer'i ve adli hükümler. Haklıyı haksızdan ayıran kaideler.
Şeriat kitablarında yazılı olan haklar, kanunlar ve kaideler.
Üniversitenin hukuk tahsili yaptıran kısmı.
hukuk-u mektube
Kanunlarda yazılı olan haklar.
hürriyet-i kalem
Yazı yazma hürriyeti.
huruf ve hatt-ı kur'an / huruf ve hatt-ı kur'ân
Kur'ân'ın harfleri ve yazısı; Arapça harfler.
huruf-ı mukattaa / hurûf-ı mukattaa
Kur'ân-ı kerîmde bâzı sûre başlarında bulunan ve mânâsı açık olmayan ikisi üçü bir arada veya tek başına yazılı harfler. Elif lâm mîm, Yâsîn, Elîf lâm râ... gibi.
huruf-u muttasıla
Gr: Kendisinden sonra gelen harflerle bitişip yazılan harfler.
huruf-u şemsiye
Gr: "El" harf-i tarifinin "lâm" harfi ile yan yana geldiğinde, kendisi okunmayıp "Lâm" harfine kalboluyorsa, o harflere "huruf-u şemsiye" harfleri denir. (Te, se, dal, zel, rı, ze, sin, şın, sad, dat, tı, zı, lem, nun harfleri) Meselâ: El-turab yazılıyor, etturab okunuyor. El-şems yazılıyor, eşşems
huruf-ul mukattaa
Gr: Kur'an-ı Kerim'de sure başlarında bulunan, kesik kesik, ikisi üçü birleşik veya tek başına yazılı hafler. Elif Lâm Mim, Yâ Sin, Elif Lâm Râ... gibi. Bunlar İlahî birer şifre olup, mânalarını anlayanlar Resul-ü Ekrem (A.S.M.) ve O'nun vârisleridir.
hüsn-ü hat
Güzel yazı.
hutut
Çizgiler.
Yazılar.
Yollar.
(Tekili: Hatt) Yazılar. Çizgiler
Yollar.
Çizgiler, yazılar.
i'cam
Harflere, yazıya nokta koymak.
İsteğini açıklıkla bildiremeyip, maksadı belirsiz, muğlak söylemek.
i'lam
Bildirmek. Belli etmek. Anlatmak.
Mahkeme hükmünü bildiren resmi karar yazısı.
i'lanname
İçinde ilân yazılı olan kâğıt.
(Farsça)
Bir hususun herkese ilân edilmesi için hükümetçe hazırlanıp bastırılan resmi kâğıt.
(Farsça)
i'timadname
İtimad yazısı, itimad bildiren yazı.
(Farsça)
i'tiraziye
İtiraza, kabul etmediğine dair yazı.
Edb: Cümlenin esasından olmayıp yalnız bir husus hakkında söylenen ibare.
i'tirazname / i'tirâznâme / اِعْتِرَاضْنَامَه
İ'tirâz yazısı.
ibarat / ibârât
İbareler, metinler, yazılar.
ibare / ibâre
Bir fikri anlatan bir veya birkaç cümlelik yazı. Parağraf.
İbretli ders veren söz.
Metin, yazı.
idarehane
Bir işe bakan hey'etin veya bir işi idare edenlerin toplanarak iş gördükleri yer ve dâire.
(Farsça)
Dergi, gazete vs. gibi yayınların yazı işlerine bakılan dâire.
(Farsça)
Yazıhane, müdüriyet.
iddianame / iddianâme / iddiânâme / اِدِّعَانَامَه
Müddei umuminin (savcının), iddialarını topladığı ve soruşturma sonunda mahkemede okuduğu yazı. (Ceza işlerinde hazırlık tahkikatının neticesi, davasının açılması için kâfi olduğu anlaşılırsa savcı bu dâvayı, ya ilk tahkikatın açılması hakkında sorgu hakimine bir talepname veya doğrudan doğruya mahk
İddiaların toplandığı yazı, metin.
İddia yazısı; savcının, yapılan soruşturmalar neticesinde tutuklu hakkındaki suçlamalarını bildirmek üzere mahkemeye sunduğu yazı.
Savcının cezâ talep ettiği yazı.
idgam / idgâm
Gizlemek.
Bir şeyi bir yere koymak.
Tecvidde: Aynı cinsten olan harfleri birbirine katarak iki def'a okumak. Şeddeli okumak veya yazılmak.
Birbirine benzeyen iki harfi bir yazıp şeddeli okuma.
idil
Kır hayatını mevzu yapan nazım veya nesir yazı.
(Fransızca)
idrac
Dercetmek. Dürmek.
Bir yazıyı bir yere koydurmak.
idris
Hz. Adem'in (A.S.) evlâdlarından ve Kur'anda ismi zikredilen, ilk yazı yazan, terzilik yapan peygamber (A.S.)
ifade-i tahririye
Yazı ile anlatış.
iffetli
(İffetlü) Namus, hayâ ve iffet sahibi kadın.
Doğru, rüşvet yemez, haram yemez, istikametli kimse.
Eskiden kadınlara yazılan mektub hitabı.
ifta / iftâ
Fetvâ vermek, dînî bir mes'elenin hükmünü sözlü veya yazılı olarak bildirmek.
iftiraname
İftira yazısı.
İftira yazısı.
ihbarname
Yazılı haber. Yazı ile haber vermek.
(Farsça)
Belirli hadiselere dair bilgi olarak, alâkalı olduğu yere verilen yazı.
(Farsça)
Bir paranın ödenmesi veya başka bir muamelenin yapılması lüzumuna dair resmi bir daireden gönderilen ihtarnâme.
(Farsça)
Haber kağıdı, haber yazısı.
ihbarname-i gayb
Gayba ait haber içeren yazı.
ihdaiyye
Hediye etme vesilesiyle yazılan yazı.
ihsanname
Edb: İltifat mektubu. İltifat ve tahsini hâvi yazılan mektub.
(Farsça)
ihtarname / ihtarnâme
Uyarı yazısı.
ikazname / ikaznâme / îkaznâme
İkaz yazısı.
Uyarma yazısı.
ikrar bi-l kitabe
Bir kimsenin diğer bir kimseye olan borcunu kitabetle yani yazı ile tasdik etmesi. Tabirin mânası yazı ile ikrar'dır.
iktibas
Bir söz veya yazıyı olduğu gibi veya kısaltarak almak. Birisinden ilmen istifade etmek. İstifade suretiyle almak, alınmak.
Söz arasında Kur'an-ı Kerimden veya Hadis-i Şeriftden veya başka makbul eserlerden bir cümlenin kâmilen veya kısmen az tasarruf ile veya tasarrufsuz alınması.
iktitab
Yazılmış olan bir şeyin kopyasını çıkarma, suretini alma.
ilahi / ilahî
Cenâb-ı Hak ile alâkalı, Allah'a dâir. Cenab-ı Hakk'a aid ve müteallik.
Ey Allahım, ey İlâhım! (meâlinde duâ içinde söylenir).
Edb: Tasavvufî şairler tarafından dinî ve İlâhî fikirleri havi olmak üzere yazılmış olan ve makamla okunan şiirler.
ilamname / îlâmnâme
Bildirme yazısı.
ilanname / ilânnâme
Yazılı duyuru.
Duyurma yazısı.
ilanname-i ilahi / ilânnâme-i ilâhî
İlâhî hakikatleri aktaran duyuru yazısı.
ilave
(Çoğulu: İlâvât) Katma, ek yapma, arttırma, zam.
Bir kitabın sonuna gerek yazarı ve gerek başkası tarafından sonradan eklenen kısım. Zeyil.
Bir gazetenin çıkardığı sayıdan başka ona ek olarak ve ayrıca çıkardığı sayı.
İmzadan sonra mektubun altına yazılan şey.
ilmihal / ilmihâl
"Hâl ilmi" mânâsında herkese gerekli olan dinî hükümleri bildirmek maksadıyla yazılan kitaplara verilen isim.
ilticaname
Sığınma yazısı, metni.
iltifatname / iltifatnâme
İltifat yazısı, metni.
iltimasname
İltimas mektubu. Kayırma yapılması için yazılan mektub.
(Farsça)
ilyasin / ilyasîn
İlyas demektir. Bazı kıraetlerde "âl yasin" okunduğundan, her iki kıraete de mutabık olmak için imlâsı, "el yasin" suretinde yazılır.Yasin, İlyas Aleyhisselâm'ın babası olmakla Âl-i Yasin, yine İlyas demek olur. Yasin bir de Resul-i Ekrem'in isimlerinden olduğuna göre, bazıları Âl-i Yasin'den murad;
imam-ı mübin / imâm-ı mübîn / اِمَامِ مُب۪ينْ
İlâhî ilim ve emrin bir ünvanı; gayb âlemine bakan, eşyanın geçmiş ve geleceğe ait kaidelerinin yazıldığı kader defteri.
Her şeyin vukūundan evvel ve sonra yazılı olduğu kader defteri; Allahın şimdiki zamandan ziyâde, geçmiş ve geleceğe bakan ilmi.
imla / imlâ / املا
Doldurma, doldurulma.
Yazı yazma. (Dikte)
Bir dildeki kelime ve sözleri doğru yazma bilgisi.
Müddeti mühlet vererek uzatma.
Doldurma.
(Arapça)
Yazı bilgisi.
(Arapça)
Yazı.
(Arapça)
imza-yi padişahi / imza-yi padişahî
Padişahın imzası. Osmanlı Padişahları tarafından vaktiyle hükümdarlara yazılan name-i hümayunların kenarlarına altun yaldızla imza konurdu. Bunlara imza-yı padişahî denilirdi.
inayetname / inâyetnâme
Allah'ın yardım ve inayetine mazhar olmaya, Kur'ân ve iman hakikatlerini anlamaya vesile olacak mektup, yazı.
Yardım yazısı.
incil-i yuhanna
Yuhanna İncili dört incilden birisi, Hz. İsa'nın (a.s.) havarilerinden Yuhanna tarafından yazılan İncil, Hz. İsa'ya indirilen kitap.
inşa / inşâ / انشا
Yapma. Vücuda getirme. Terkib etme. Bir şey peyda etmek.
Yaratma.
Edb: Yazı dersi. Nesir yazmak.
Güzel nesir halinde yazı yazmak veya güzel yazılmış nesir halindeki yazı.Çeşitli mektuplaşma ve güzel yazma için mektup, tezkere, istida (dilekçe), tebrik, tâziyenâme, sen
Yapma.
(Arapça)
Güzel yazı yazma.
(Arapça)
Kompozisyon.
(Arapça)
inşa ve kitabet / inşâ ve kitâbet
Yazı yazma, telif etme.
insak
(Nesak. dan) Düzenli yazı yazma.
Kâfiyeli, secili ve akıcı bir tarzda söz söyleme.
intihal
Çalma. Başkasının malını kendisinin gibi iddia etme.
Edb: Başkasının yazısını kendisinin gibi göstermek. Onu benimsemek. Böyle şiire, sirkatî şiir de denir.
irade-i aliye
Tar: Sadrazam tarafından verilen emir. Bu emir yazılı olduğu gibi, şifâhi de olurdu. Yazılı olana "iş'arat-ı âliye" de denilirdi.
irade-i seniyye
Padişahın, bir işin yapılması veya yapılmaması hakkında verdiği emir. İrade eskiden şifahî, yani ağızdan emir vermek, yahut kendi el yazısı ile yazmak suretiyle verilirdi. Sonradan iradeler mabeyn baş kâtibinin imzasını taşıyan yazılı kâğıtla bildirilmeğe başlamıştır.
Çok yüksek ve m
iş'ar / iş'âr
Yazı ile haber vermek. Anlatmak, bildirmek.
Yazı ile haber verme.
Anlatmak, bildirmek.
isa
Dört büyük peygamberden birisidir. Hakiki Hristiyanlık dininin peygamberidir. Kur'an-ı Kerim'de meziyet ve senası geçmektedir. İncil, mukaddes kitabıdır. Vahiy ile kendine gönderilmiştir. Ancak kendisinden sonra Havarileri tarafından yazılmıştır.
işaret-i aliye / işaret-i âliye
Tar: Şeyh-ül islâm, defterdar ve yeniçeri ağası gibi maiyyet memurlarından biri tarafından yazılan takrir veya ilam üzerine sadrazamın kabul veya red şeklinde yazdığı yazı.
Sadaret makamından çıkan emirler.
istar
(Satr. dan) Yazı yazma.
isti'lam
(İlm. den) Bilgi edinmek için yüksek bir makamdan alt makama sorulma.
Yazı ile bilgi isteme.
istiare-i temsiliye
Temsilî istiare; istiarenin, teşbih unsurlarından "benzetilen" ögesi ile yapılan, benzeyenin teferruatlı olarak tasvir edildiği istiare çeşididir. Temsilî istiarede anlatılan kavram bütün manzumeye veya yazıya işlenmiştir.
isticvabname
Şahidlerin ve maznunun ifadelerinin yazılı olduğu kâğıt.
(Farsça)
istid'a-name
Resmî bir makama dilekçe olarak yazılan pullu, damgalı yazı.
(Farsça)
istifaname
Bir yerden ayrılıp çekilmeyi bildiren yazı.
(Farsça)
istihza / istihzâ
Söz, yazı, işâret veya çeşitli davranışlarla bir kişinin ayıp ve eksikliklerini ortaya çıkarmak, onunla eğlenmek, alay etmek.
istikbaliyye
Edb: Yeni gelen bir kimsenin karşılanması sebebiyle yazılan manzume.
istiktab
Söyleyip yazdırma. Dikte ettirme.
Yazısını kontrol etmek için bir kimseye bir kaç satır yazı yazdırma.
istimla
Bir şey yazılmasını istemek. Birisine birşey yazdırmak.
istinabe
Niyabet istemek.
Huk: Başka bir tarafta görülen bir muhakeme için, şahid veya maznunun yazılı ifadesinin alınması. Muhakemenin icab ettirdiği muameleleri yapması için bir mahkeme tarafından başka bir mahkemeye veya kendi âzâsından birisine salâhiyet verilmesi.
istintakname / istintaknâme
Huk: Sorguya çekilen kimsenin ifâdesinin yazıldığı kâğıt.
istirhamname / istirhâmnâme
Bir rica veya arzu maksadıyla yazılan mektub.
(Farsça)
Merhamet dilenme yazısı.
istiş'ar
Bir mes'elenin yazılıp bildirilmesini istemek.
Kullanmak.
Ürkmek.
istiş'arat
(Tekili: İstiş'ar) Yazı ile bildirilmesini istemeler.
ithaf
Yazılan kitapta birinin adını anma.
ithafname
Bir eserin bir kimse adına olduğunu gösteren yazı.
(Farsça)
ithamname / ithâmnâme / اِتْهَامْنَامَه
Suçlama metni, yazısı.
Suçlama yazısı.
Suçlama yazısı.
itirazname / îtiraznâme
İtiraz yazısı.
ittihamname / ittihâmnâme
Suçlanma yazısı.
iz
"Hem, vakt, yevm, hîn" gibi kelimelerden sonra ek olarak kullanılır. Meselâ: Hîneizin: O vakit ki. Yevmeizin: O gün ki, kelimelerinde olduğu gibi.
Mâzi fiillerinden evvel "iz" gelirse: İzküntü muallimen: Muallim olduğum zaman mânasına geliyor. (iz) Yazılmasa mânası, muallim idim olur
kaddesallahü teala esrarehümül'aziz / kaddesallâhü teâlâ esrârehümül'azîz
Daha çok tasavvuf büyüklerinin, evliyâ zâtların isimleri anılınca ve yazılınca söylenen veya yazılan Allahü teâlâ onların kıymetli sırlarını temiz, mübârek eylesin mânâsına duâ ve saygı ifâdesi. Bir kişi için Kaddesallahü sırrehü; iki kişi için Kadde sallahü sırrehümâ denir.
kader
Allahü teâlânın ilm-i ezelîsi (başlangıcı olmayan ilim sıfatı) ile, ilerde olacak hâdiseleri ezelde (başlangıcı olmayan öncelerde) bilip takdîr etmesi; alın yazısı.
kafiye
Tâbi olan şey.
Herşeyin son tarafı.
Edb: Manzum yazılan satırların ses bakımından sonlarının aynı olması. (Yaman, duman, saman... gibi.)
kaime
Uzun bir kâğıda yazılan ferman.
Kitap yaprağı.
Kâğıt para.
kainat kitab-ı kebiri / kâinat kitab-ı kebîri
Büyük bir kitap gibi varlıklarla yazılmış kâinat.
kainat kitabı / kâinat kitabı
Bir kitap gibi yazılmış bütün âlem.
kalem
(Çoğulu: Aklâm) Kamış. Yazı için ucu inceltilen bir nevi ince ve sert kamış.
Yazı yazmak için kullanılan her türlü âlet.
İfâde. Üslub.
Mâden, taş ve tahta üzerinde oymak için ucu sivri çelik âlet.
İnce boya, fırçası.
Yazı enva'ı.
Resim. Nakış.<
kalemen
Yazı ile, kalem ile.
Sayıca, sayı bakımından.
kalemgir
Yazı yazarken kalemin kâğıda takılmadan rahatlıkla kayması.
(Farsça)
kalemiyye
Eskiden kalemlerde yazı karşılığı olarak alınan para.
kalemkeş
Yazan, yazıcı, yazar, müellif.
(Farsça)
Çizen.
(Farsça)
Yazıda silinti yapan.
(Farsça)
kalemzede
Yazılmış, kaleme alınmış.
(Farsça)
kalemzen
Yazan, yazıcı, kâtib.
(Farsça)
kanunname / kanunnâme
Kanun kitabı, kanunların yazılı olduğu kitap.
Kanun yazısı.
kararname / kararnâme
Bakanlar Kurulu'ndan çıkan resmî emirler.
(Farsça)
Verilen karârı bildiren yazı.
(Farsça)
Suçlama veya aklamaya dair resmi yazı.
Kararların yazısı.
karsaa
Buruşup büzülmek.
Yazıyı sık yazmak.
kasaid / kasâid
Kasideler; kâfiyeli olarak büyük şahsiyetleri övmek için yazılan şiirler.
Kasideler, övgü için yazılan şiirler.
kaside / kasîde
Onbeş beyitten aşağı olmamak, bütün beyitlerin ikinci mısraları en başta bulunan mısra ile kafiyeli bulunmak ve daha çok büyükleri övmek üzere yazılan nazım. Koçaklama.
kaside-i ercuze / kaside-i ercûze
(Ürcuze) Hz. İmam-ı Ali (R.A.) tarafından bahr-ı recez vezni üzere yazılan ve istikbalden haber veren meşhur kasidenin adı.
Hz. Ali tarafından yazılan ve istikbalden haber veren kaside.
kaside-i manzume-i hikmet
Hikmetle ve düzenli bir şekilde yazılmış kaside, şiir.
kaside-i şerife
Şerefli kaside; on beş beyitten az olmayan ve büyük bir şahsı övmek için yazılan şiir.
katib / kâtib / كاتب / كَاتِبْ
Yazan, yazıcı, kitâbet eden. Usta yazıcı.
Yazıcı.
Yazıcı.
Yazıcı.
(Arapça)
Yazıcı.
katibane / kâtibâne
Yazıcı gibi.
katibe / kâtibe
Yazıcı kadın.
katibin-i kiram / kâtibîn-i kirâm / كَاتِب۪ينِ كِرَامْ
Şerefli yazıcı melekler.
katip / kâtip / كاتب
Yazıcı, yazan.
Yazıcı.
(Arapça)
katiplik / kâtiplik
Yazıcılık.
kavisname
Okçular ve okçuluk hakkında yazılan eser.
(Farsça)
kaza / kazâ
Allah'ı takdir ettiği şeyin zamanı gelince meydana gelmesi; kaderde yazılı olanın meydana gelmesi.
Kaderde yazılanın gerçekleşmesi.
kazim
(Çoğulu: Kazmân-Kazam) Gümüş.
Yazı yazmada kullanılan beyaz deri.
Davara verdikleri arpa.
kelimat-ı mektube
Yazılı kelimeler.
kelime-i mektube
Yazılmış kelime.
keşide
Çekilen, çekilmiş. Çekmek.
(Farsça)
Tartılmış. Dizilmiş. Tertibedilmiş. Yazılmış.
(Farsça)
kesre
Kur'an-ı Kerim yazısında harfin altına konarak, o harfi "İ" veya "I" diye okutan ve bir adı da "esre" olan işâret.
ketebe
Kâtibler. Yazıcılar.
Bir hattatın yazdığı eserinde imza yerinde "Ketebehu; Onu yazdı" mânasında kulllanılır.
Yazıcılar.
kıbal
(Bir yazıyı) karşılaştırma, mukabele etme.
Pabucun ayak üstüne gelen yeri.
kıble saati
Herhangi bir yerde, güneşin kıble hizâsında bulunduğu andaki vakit. Güneşin hangi saatte kıble hizâsında bulunduğu hesâb edilir ve takvimlere yazılır. Bu saatler hergün değişmektedir.
kıblename
Kıbleyi gösteren yazı.
kıraat
Okuma. Düzgün ve çabuk okuma.
Okuma kitabı.
Fık: Namazda Kur'an-ı Kerim'den bir miktar okumak.İnsan bir yazıyı ya kendi kendine yahut başkasına dinletmek üzere okur. Hususi mütâlaa nasıl olsa olur. Fakat dinletmekten maksad, anlatmak olduğu için o yolda okumanın dikkat edilec
kitab-ı kainat / kitab-ı kâinat
Kâinat kitabı; bir kitap gibi yazılmış olan bütün âlem.
kitab-ı samedani / kitab-ı samedânî
Herşey Kendisine muhtaç olduğu halde, Kendisi hiçbir şeye muhtaç olmayan Allah'ın bir yazı gibi yarattığı kitap.
kitabe / kitâbe / كتابه
Kabartılarak veya oyularak sert levhalar üzerine yazılan yazı. Levha olarak yazılan manzum olmayan nesir halinde levha yazma ilmi.
Mezartaşı yazısı.
Yazılı levha.
Mezar taşı yazısı.
(Arapça)
Yazıt.
(Arapça)
kitabe-i seng-i mezar
Mezar taşı yazısı.
kitabet / kitâbet / كِتَابَتْ
Yazım.
Kâtiblik, yazıcılık, yazı yazma ilmi.
Güzel yazı ve güzel ifâde için lâzım olan yazı yazma usûl ve kâideleri.
Kölenin belirli bir ücreti ödemek veya bildirilen şartları yerine getirmek karşılığında âzâd edileceğine (serbest bırakılacağına) dâir sâhibi ile yaptığı akid, sözleşme.
Yazı yazma.
kitabet san'atı / kitâbet san'atı
Yazı yazma san'atı.
kitabet-i fıtriye
Yaratılışa ait yazılar, doğal yazı.
Fıtri olan yazılmış şeyler.
Kâinat sahifelerinin kitab gibi oluşu.
kitabet-i kudsiye
Kutsal yazılımlar, yazılar.
kitabeten / kitâbeten / كِتَابَتًا
Yazı olarak.
Yazı olarak.
klasik
Çok eskiden yazıldığı hâlde değerini kaybetmeyen eser veya san'at eseri.
(Fransızca)
Âdet hâline gelmiş usul.
(Fransızca)
klişe
Matbaada tipografik baskıda kullanılan kabartma resim veya yazılar çıkarılmış madeni levha.
(Fransızca)
kolon
Sütun.
(Fransızca)
Matbaacılıkta, dizilen yazı sütunu.
(Fransızca)
kuddise sirruh
Daha çok Allahü teâlânın sevdiği kullar olan evliyâdan birinin ismi anılınca veya yazılınca, onun sırrı (içi) temiz ve mübârek olsun mânâsına söylenen veya yazılan duâ, hürmet ve saygı ifâdesi. İki kişi için "Kuddise Sirruhümâ" ikiden çok için "Kuddi se sirruhüm" denir.
kudret-i kalemiye
Yazı yazmadaki kuvvet; kalem gücü.
kudumiyye
Uzak yoldan gelen bir büyük zâta, oranın halkı tarafından takdim edilen hediye.
Edb: Böyle bir vaziyetten dolayı yazılan kaside.
künye
Bir kimsenin nereden ve kimden olduğunu bildiren ve hüviyeti yazılı olan kâğıt.
Künye, kişinin kimliğinin yazılı olduğu kâğıt veya levha.
kur'an hattı / kur'ân hattı
Kur'ân'ın yazılı olduğu alfabe, Arap alfabesi.
kur'an-ı kerim / kur'ân-ı kerîm
Allahü teâlânın Cebrâil aleyhisselâm vâsıtasıyla Muhammed aleyhisselâma yirmi üç senede Arabça olarak indirdiği, bize kadar ilk nâzil olduğu şekilde tevâtürle, yalan söylemeleri mümkün olmayan üstün vasıflı insanların bildirmeleri ile gelen ve mushaf larda yazılı olup, okunması ile ibâdet edilen, hi
kureyş lehçesi
Arab dilinin Kureyş kabîlesince konuşulan lehçesi. Kur'an-ı kerîm bu lehçe üzerine inmiş ve bu lehçe üzerine yazılmıştır.
kut'ül amare / kut-ül amare / كوتول امار
Kut'ül Amare ne demektir?
Yeni kurulan Osmanlı 6. Ordusu'nun Komutanlığı'na atanarak 5 Aralık'ta Bağdat'a varan Mareşal Colmar Freiherr von der Goltz Paşa'nın emriyle Irak ve Havalisi Komutanı Miralay (Albay) 'Sakallı' Nurettin Bey'in birlikleri 27 Aralık'ta Kut'u kuşattı. İngilizler Kut'u kurtarmak için General Aylmer komutasındaki kolorduyla hücuma geçti ancak, 6 Ocak 1916 tarihli Şeyh Saad Muharebesi'nde 4.000 askerini kaybederek geri çekildi. Bu muharebede 9. Kolordu Komutanı Miralay 'Sakallı' Nurettin Bey görevinden alındı ve yerine Enver Paşa'nın kendisinden bir yaş küçük olan amcası Mirliva Halil Paşa (Kut) getirildi.
İngiliz Ordusu, 13 Ocak 1916 tarihli Vadi Muharebesi'nde 1.600, 21 Ocak Hannah Muharebesi'nde 2.700 askeri kaybederek geri püskürtüldü. İngilizler mart başında tekrar taarruza geçti. 8 Mart 1916'da Sabis mevkiinde Miralay Ali İhsan Bey komutasındaki 13. Kolordu'ya hücum ettilerse de 3.500 asker kaybederek geri çekildiler. Bu yenilgiden dolayı General Aylmer azledilerek yerine General Gorringe getirildi.
Kut'ül Amare zaferinin önemi
Kût (kef ile) veya 1939’dan evvelki ismiyle Kûtülamâre, Irak’ta Dicle kenarında 375 bin nüfuslu bir şehir. Herkes onu, I. Cihan Harbinde İngilizlerle Türkler arasında cereyan eden muharebelerden tanır. Irak cephesindeki bu muharebeler, Çanakkale ile beraber Cihan Harbi’nde Türk tarafının yüz akı sayılır. Her ikisinde de güçlü düşmana karşı emsalsiz bir muvaffakiyet elde edilmiştir.
28 Nisan 1916’da General Townshend (1861-1924) kumandasındaki 13 bin kişilik İngiliz ve Hind askerlerinden müteşekkil tümenin bakiyesi, 143 günlük bir muhasaradan sonra Türklere teslim oldu. 7 ay evvel parlak bir şekilde başlayan Irak seferi, Basra’nın fethiyle ümit vermişti. Gereken destek verilmeden, tecrübeli asker Townshend’den Bağdad’a hücum etmesi istendi.
Bağdad Fatihi olmayı umarken, 888 km. yürüdükten sonra 25 Kasım 1915’de Bağdad’a 2 gün mesafede Selmanpak’da miralay Nureddin Bey kumandasındaki Türk ordusuna yenilip müstahkem kalesi bulunan Kût’a geri çekildi. 2-3 hafta sonra takviye geleceğini umuyordu. Büyük bir hata yaparak, şehirdeki 6000 Arabı dışarı çıkarmadı. Hem bunları beslemek zorunda kaldı; hem de bunlar Türklere casusluk yaptı.
Kût'a tramvayla asker sevkiyatı
İş uzayınca, 6. ordu kumandanı Mareşal Goltz, Nureddin Bey’in yerine Enver Paşa’nın 2 yaş küçük amcası Halil Paşa’yı tayin etti. Kût’u kurtarmak için Aligarbi’de tahkimat yapan General Aylmer üzerine yürüdü. Aylmer önce nisbî üstünlük kazandıysa da, taarruzu 9 Mart’ta Kût’un 10 km yakınında Ali İhsan Bey tarafından püskürtüldü.
Zamanla Kût’ta kıtlık baş gösterdi. Hergün vasati 8 İngiliz ve 28 Hindli ölüyordu. Hindliler, at eti yemeği reddediyordu. Hindistan’daki din adamlarından bunun için cevaz alındı. İngilizler şehri kurtarmak için büyük bir taarruza daha geçtiler. 22 Nisan’da bu da püskürtüldü. Kurtarma ümidi kırıldı. Goltz Paşa tifüsten öldü, Halil Paşa yerine geçti. Townshend, serbestçe Hindistan’a gitmesine izin verilmesi mukabilinde 1 milyon sterlin teklif etti. Reddedilince, cephaneliği yok ederek 281 subay ve 13 bin askerle teslim oldu. Kendisine hürmetkâr davranıldı. Adı ‘Lüks Esir’e çıktı. İstanbul’a gönderildi. Sonradan kendisine sahip çıkmayan memleketine küskün olarak ömrünü tamamladı.
Böylece Kûtülamâre’de 3 muharebe olmuştur. İngilizlerin kaybı, esirlerle beraber 40 bin; Türklerinki 24 bindir. Amerikan istiklâl harbinde bile 7000 esir veren İngiltere, bu hezimete çok içerledi. Az zaman sonra Bağdad’ı, ardından da Musul’u ele geçirip, kayıpları telafi ettiler. Kût zaferi, bunu bir sene geciktirmekten öte işe yaramadı.
Bu harbin kahramanlarından biri Halil Paşa, Enver Paşa’nın amcası olduğu için; diğer ikisi Nureddin ve Ali İhsan Paşalar ise cumhuriyet devrinde iktidar ile ters düştüğü için yakın tarih hafızasından ustaca silindi. 12 Eylül darbesinden sonra Ankara’da yaptırılan devlet mezarlığına da gömülmeyen yalnız bunlardır.
Binlerce insanın kaybedildiği savaş iyi bir şey değil. Bir savaşın yıldönümünün kutlanması ne kadar doğru, bu bir yana, Türk-İslâm tarihinde dönüm noktası olan çığır açmış nice hâdise ve zafer varken, önce Çanakkale, ardından da bir Kûtülamâre efsanesi inşa edilmesi dikkate değer. Kahramanları, yeni rejime muhalif olduğu için, Kûtülamâre yıllarca pek hatırlanmadı. Gerçi her ikisi de sonu ağır mağlubiyetle biten bir maçın, başındaki iki güzel gol gibidir; skora tesiri yoktur. Hüküm neticeye göre verilir sözü meşhurdur. Buna şaşılmaz, biz bir lokal harbden onlarca bayram, yüzlerce kurtuluş günü çıkarmış bir milletiz.
Neden böyle? Çünki bu ikisi, İttihatçıların yegâne zaferidir. Modernizmin tasavvur inşası böyle oluyor. Dini, hatta mezhebi kendi inşa edip, insanlara doğrusu budur dediği gibi; tarihi de kendisi tayin eder. Zihinlerde inşa edilen Yeni Osmanlı da, 1908 sonrasına aittir. İttihatçıların felâket yıllarını, gençlere ‘Osmanlı’ olarak sunar. Bu devrin okumuş yazmış takımı, itikadına bakılmadan, münevver, din âlimi olarak lanse eder. Böylece öncesi kolayca unutulur, unutturulur.
Müşir İbrahim Edhem Paşa’nın oğlu Sakallı Nureddin Paşa (1873-1932), sert bir askerdi. Irak’ta paşa oldu. Temmuz 1920’de Ankara’ya katıldı. Fakat karakterini bilen M. Kemal Paşa, kendisine aktif vazife vermek istemedi. Merkez kumandanı iken Samsun’daki Rumları iç mıntıkalara sürgün ettiği esnada çocuk, ihtiyar, kadın demeden katliâma uğramasına göz yumdu. Bu, milletlerarası mesele oldu. Yunanlılar, bu sebeple Samsun’u bombaladı. Nureddin Paşa azledildi; M. Kemal sayesinde muhakemeden kurtuldu. Sonradan Kürtlerin de iç kısımlara göçürülmesini müdafaa edecektir. Batı cephesinde, kendisinden kıdemsiz İsmet Bey’in maiyetinde vazife kabul etti. İzmir’e girdi. Bazı kaynaklarda İzmir’i ateşe verdiği yazar. I. ordu kumandanı olarak bulunduğu İzmit’te, Sultan Vahîdeddin’in maarif ve dahiliye vekili gazeteci Ali Kemal Bey’i, sivil giydirdiği askerlere linç ettirdi; padişaha da aynısını yapacağını söyledi. Ayağına ip takılarak yerlerde sürüklenen cesed, Lozan’a giden İsmet Paşa’nın göreceği şekilde yol kenarına kurulan bir darağacına asılarak teşhir edildi. Mustafa Kemal Paşa, İstanbul’da bir fedainin vursa kahraman olacağı bir insanı, vuruşma veya mahkeme kararı olmaksızın öldürmeyi cinayet olarak vasıflandırıp kınadı. M. Kemal’e gazi ve müşirlik unvanı verilmesine içerleyen Nureddin Paşa iyice muhalefet kanadına geçti. 1924’de Bursa’dan müstakil milletvekili seçildi. Asker olduğu gerekçesiyle seçim iptal edildi. İstifa edip, tekrar seçildi. Anayasa ve insan haklarına aykırılık cihetinden şapka kanununa muhalefet etti. Bu sebeple antikemalist kesimler tarafından kahraman olarak alkışlanır. Nutuk’ta da kendisine sayfalarca ağır ithamlarda bulunulur, ‘zaferin şerefine en az iştirake hakkı olanlardan biri’ diye anılır.
Halil Kut (1882-1957), Enver Paşa’yı İttihatçıların arasına sokan adamdır. Sultan Hamid’i tevkife memur idi. Askerî tecrübesi çete takibinden ibaretken Libya’da bulundu. Yeğeni harbiye nazırı olunca, İran içine harekâta memur edildi. Irak’taki muvaffakiyeti üzerine paşa oldu. Bakü’yü işgal etti. İttihatçı olduğu için tutuklanacakken, kaçıp Ankara hareketine katıldı. Rusya ile Ankara arasında aracılık yaptı. Sonra kendisinden şüphelenilince, Almanya’ya kaçtı. Zaferden sonra memlekete dönüp köşesine çekildi. Politikaya karışmadı.
Ali İhsan Sâbis (1882-1957), Sultan Hamid’i tahttan indiren Hareket Ordusu zâbitlerindendi. Çanakkale, Kafkasya’da bulundu. Irak’ta paşalığa terfi etti. İttihatçı olduğu için Malta’ya sürüldü. Kaçıp Ankara hareketine katıldı. I. batı cephesi kumandanı oldu. Cephe kumandanı İsmet Bey ile anlaşmadı; azledilip tekaüde sevkolundu. M. Kemal’e muhalif oldu. Nazileri öven yazılar yazdı. 1947’de devlet adamlarına yazdığı imzasız mektuplar sebebiyle 15 seneye mahkûm oldu. 1954’te DP’den milletvekili seçildi. Hatıraları, Nutuk’un antitezi gibidir.
küttab / küttâb / كتاب
Kâtipler, yazıcılar.
(Arapça)
kütüb-ü mezbure
Kaleme alınan, yazılan kitaplar.
kütüb-ü sitte-i hadisiye / kütüb-ü sitte-i hadîsiye
Hadise dair yazılan en sahih, en doğru ve kabul görmüş altı büyük hadis kitabı.
kütük
Bütün adların yazıldığı büyük defter.
kuyud
(Tekili: Kayd) Kayıtlar. Resmi muâmelelerin veya her hangi bir şeyin kayıtları, deftere geçirilmeleri, yazılmaları.
lafzan
Lafız itibariyle. Söz olarak. Söyleyerek. Yazılı olmıyarak.
lafzi mu'cize / lâfzî mu'cize
Kur'ân'ın lâfzına ait mu'cize; Kur'ân'ın yazı ve hat san'atıyla yazılırken farkında olmayarak "Allah" lâfızlarının alt alta gelmesi şeklinde görünen Kur'ân mu'cizesi.
lafziye
Sözde ve yazıda görülen ve çok defa tasannua kaçan kelime süsleri.
lahiya / lâhiya
Bir konu hakkında yazılan yazı.
layıha / lâyıha
Düşünülen veya tasavvur edilen bir şeyin yazılması. Tasarı.
layiha / lâyiha / لَايِحَه
Herhangi bir konuda bir görüş ve düşünceyi bildiren yazı.
Kaleme alınan yazı.
layiha-i temyiz / lâyiha-i temyiz
Yargıtaya yazılan itiraz dilekçesi.
layiha-yı tashih / lâyiha-yı tashih
Mahkeme kararının düzeltilmesi istemiyle bir üst mahkemeye sunulan yazı, dilekçe.
leff ü neşr
Edb: Bir yazı veya şiirde söz simetrisi yapma san'atıdır. Önce iki veya daha fazla kelimeyi sıralamak, sonra da onlarla alâkalı şeyleri söylemek. İki çeşidi vardır;1- Leff ü Neşr-i Müretteb (Düzenli leff ü neşir) : Birinci cümlede sıralanan kelimelerle ikinci cümlede söylenen kelimelerin aynı sırayı
levh
Görünen ibretli manzara.
Üzerinde yazı veya şekil çizilebilir düzlük.
Seyredilen yerin çizili sureti.
Ayet, hadis veya büyüklerin ders verici sözleri. Yazılı şey.
Şimşek çakmak.
Susamak.
Zâhir olmak.
Çalıp almak.
Levha, yazı, resim, manzara.
levh-i a'la / levh-i a'lâ
Levh-i Mahfûz; herşeyin bütün ayrıntılarıyla yazıldığı kader levhası, Allah'ın ilminin bir adı.
levh-i ezeli / levh-i ezelî
Olmuş ve olacak her şeyin üzerinde yazılı olduğu ezeli levha.
levh-i kaza ve kader / levh-i kazâ ve kader
Allah tarafından olacak bütün olayların belirlendiği ve yazıldığı Kazâ ve Kader Levhası.
levh-i mahfuz / levh-i mahfûz
Her şeyin hayatının ind-i İlâhîde yazılması. İlm-i İlâhînin bir ünvanı.
Herşeyin bütün ayrıntılarıyla yazıldığı kader levhası, Allah'ın ilminin bir adı.
Allah yanında her şeyin yazılı bulunduğu manevî levha.
levh-i mahfuz-u a'zam / levh-i mahfûz-u a'zam / لَوْحِ مَحْفُوظِ اَعْظَمْ
Herşeyin yazılı olduğu en büyük kader levhası.
levh-i mahfuz-u azam / levh-i mahfuz-u âzam
Herşeyin bütün ayrıntılarıyla yazıldığı büyük mânevî kader levhası.
levh-ül-mahfuz / levh-ül-mahfûz
Korunmuş levha; Allahü teâlânın takdir ettiği her şeyin yazılı bulunduğu, nasıl olduğu bizce bilinmeyen ve her türlü te'sirden korunmuş levha.
levha
Manzara, yazı, resim.
Üzerinde yazı veya resim bulunan, duvara asılacak kâğıt.
Bir sayfanın üzerindeki kalın yazı.
levha-i imaniye
Üzerinde imanî bilgiler yazılan tablo.
levhimahfuz / levhimahfûz
Olmuş ve olacaklarla ilgili bütün bilgilerin yazılı bulunduğu kader levhası.
levhimahv
Varlıkların yazılıp silindiği levha.
luka
Meşhur olmuş dört İncil kitabından birisidir. Hz. İsa Aleyhisselâm'dan sonra mühim Hristiyan doktorlarından birisi olan Luka adındaki zatın yazdığı İncil'dir. Bu Zâtın (Mi: 70) yılında vefât ettiği yazılıdır.
luka incili / luka incîli
Meşhûr dört İncîl'den biri. Antakyalı papas Luka tarafından yazıldığı için bu ad verilmiştir. Şimdi elde bulunan İncîllerin en yanlış olanıdır.
lütufname / lütufnâme
İltifat yazısı.
Güzel, hoş risale, yazı.
maa't-teessüf / مَعَ التَّأَسُّفْ
Ne yazık ki.
maa-t-teessüf
Yazık ki. Esefle. Teessüfle beraber.
maal-esef
Yazık ki. Maalesef.
maalesef / مع الأسف
Yazık ki.
Ne yazık ki.
(Arapça)
maatteessüf / مع التأسف / مَعَ التَّأَسُّفْ
Ne yazık ki.
Üzülerek, yazık ki.
Ne yazık ki.
Ne yazık ki, üzülerek, maalesef.
(Arapça)
Ne yazıkki.
maattessüf
Ne yazık ki.
mahfuz
Saklanmış, korunmuş.
Ezberlenmiş.
Levhi mahfuz:
Allah tarafından takdir edilenlerin ezelde yazılı bulunduğu levha.
mahkuk / mahkûk / محكوک
Hakkedilmiş. Sert bir şey üzerine sert kalemle kazılarak yazılmış.
Kazılmış, kazılarak yazılmış, yontulmuş.
(Arapça)
mahlasname
Şiir söylemeye yeni başlayan bir şâire, usta şâir tarafından mahlas verildiğine dair yazılan manzume.
mahtut / mahtût / مخطوط
(Mahtute) Çizilmiş. Çizgilenmiş. Yazılmış.
Yazılı.
(Arapça)
Çizili.
(Arapça)
mahya
Ramazanlarda, kandillerde veya bayramlarda çifte minâreli olan camilerde iki minare arasına gerilen ipe asılmak suretiyle ışıklarla yazılan yazı veya yapılan resim.
Dam çatısında iki eğik sathın birleştiği çizgi ve buradaki aralığı kapatmak için kullanılan uzunca, oluk biçiminde kire
Ramazan-ı şerîf ayında, geceleri çift minâre bulunan câmilerde iki minâre arasına gerilen ve halata (kalın ipe) asılarak kandillerle (lambalarla) yazılan yazı ve şekiller.
mahzuf
Silinmiş.
Yerinden düşürülmüş. Kaldırılmış. Hazfolunmuş.
Edb: Noktasız harflerle yazılmış olan.
makalat
(Tekili: Makale) Makaleler. Söz ve yazılar. Bahisler.
makalat-ı selase / makalât-ı selâse
Üç makale, yazı.
makale
Yazı.
Söz, gazete yazısı.
maksur
(Kasr. dan) Kasrolunmuş, kısaltılmış, kasılmış, alıkonulmuş.
Mahbus.
Kasrolunmuş nesne.
Gelinin üzerine tutulan duvak.
Gr: Bir kısım arapça kelimelerin sonunda yâ şeklinde yazılan, fakat elif gibi okunan harf. ( : Dâ'vâ) kelimesinde olduğu gibi. Buna, "Elif-i
maktel / مقتل
Öldürme yeri.
(Arapça)
Ünlü birinin ölümü üzerine yazılan şiir.
(Arapça)
mana mertebeleri
Kur'an-ı Kerim'deki âyetlerin anlaşılmasında bilinen muhtelif ma'nâlar. Zâhirî, bâtınî, sarihî, harfî, ismî, işarî, remzî, mecazî, mefhumî, riyazî mânâlar gibi.
manzum / manzûm / مَنْظُومْ
Tertip, ölçü ve kafiye ile yazılmış yazı.
manzum kaside
Kâfiyeli bir şekilde yazılan şiir.
manzume
Tertibli, ölçülü yazı, şiir. Vezinli ve kafiyeli olan söz.
Sıra, dizi. Sistem.
marifetname / mârifetname / mârifetnâme
Allah'ı bilmeye dair yazı, eser.
Marifet yazısı.
masif
(Çoğulu: Mesâif) (Sayf. dan) Yazlık. Yazın oturulacak yer. Sayfiye yeri.
mastur
(Satır. dan) Çizilmiş, yazılmış.
matbaa
(Tab'. dan) Tab'edilen yer. Kitab, gazete ve sâir yazıların basıldığı yerler. Basımevi.
mazbata
Bir toplantıda konuşulanların neticesinin yazılı şekli. Kararnâme.
mazbut
Zabtolunmuş, elegeçirilmiş.
Sağlam.
Yazılmış. Kaydedilmiş. Hatırda tutulmuş. Derli toplu.
Muhâfazalı. Korunmuş.
Belli, belirtilmiş.
mazbut-u ümmet
Aynen yazıya geçirdiği.
me'huzat / me'huzât
Alınmış olanlar. Alınan paralar ve bu paraların defterde yazılı kısmı.
mebde-i telif
Yazılma başlangıcı.
mecmece
Yazının karışık olması.
Kalbinde olanı demek isteyip, yine demeyip gizlemek.
mecmua
Belli bir konuda kaleme alınan yazıların toplandığı eser.
Toplanıp biriktirilmiş, tertip ve tanzim edilmiş şeylerin hepsi.
Seçilmiş yazılardan meydana getirilen kitap. Risâle.
Kolleksiyon.
Yazılar topluluğu, dergi.
medde
Uzatma; çekim harfleri; yazıldığı halde okunmayan, kendisi harekesiz olup, kendinden önceki harfi uzatan elif, vav, ye harfleri.
medhiye / مَدْحِيَه
Birini medhetmek için yazılan yazı.
Övgü yazısı.
Övgü yazısı.
mediha
Medih için yazılan kaside, övme.
medihasenc
Medihnâme yazan, övücü yazılar yazan.
(Farsça)
mehdur
(Hedr. den) Yazık edilmiş, ziyan edilmiş. Boş yere gitmiş.
mekteb
(Çoğulu: Mekâtib) Yazı yazacak yer.
Okul.
mektub / mektûb / مكتوب
Yazılı, yazılmış kâğıt.
Mektup, yazılan.
Yazılan.
Yazılı.
(Arapça)
Mektup.
(Arapça)
mektub-u sami / mektub-u sâmî
Başbakanlık (sadaret) makamından yazılan resmi mektublar.
mektube / mektûbe
Yazılmış.
mektup
Yazılmış.
melfufat
İlişik yazılar; kağıt, mektup ve sair evrak.
(Tekili: Melfuf) Zarf içinde veya tezkereye ilişik yazılar.
memlukane / memlukâne
Köleye yakışır hâlde. Kölece.
(Farsça)
Eskiden çok defa bir büyüğe sunulan yazılarda, kendinden bahsederken kullanılırdı.
(Farsça)
memşuk
Yazılmış olan, meşkolunmuş.
Uzun boylu zayıf at.
menakıb / menâkıb
Menkıbeler. Velîlerin, Allahü teâlânın sevgili kullarının güzel iş, hareket, söz ve kerâmetlerini konu edinen hikâye ve hâtıralar, bu hususta yazılmış kitapları. Menkabenin çokluk şeklidir.
mensur
Nesir halindeki yazı, düzyazı.
(Nesr. den) Dağılmış. Saçılmış.
Gece vaktinde güzel kokan bir çiçek.
Edb: Manzum olmayan nesir halindeki yazı. Bunun mânaca çok güzel ve şiir gibi ahenkli yazılmış olanına "mensur şiir" denir.
menşur / menşûr
Yazılı olarak yayılan, neşredilen.
Yazılmış, yayınlanmış.
mensur / mensûr / منثور
Düzyazı.
(Arapça)
merba'
(Çoğulu: Merâbi') (Rebi'. den) Yazlık. Yazın oturulan mesken.
merkum / مرقوم
(Rakam. dan) Yazılmış. Adı geçmiş. Rakamla söylenmiş. Sayılmış.
Basit ve âdi insan.
Adı geçen, anılan; yazılmış.
(Arapça)
mersiye
Birisinin ölümü hakkında yazılan, teessürü anlatan manzume.
Birisinin ölümü hakkında yazılan, üzüntüyü dile getiren manzume, ağıt.
mersum
(Resm. den) Yazılmış, çizilmiş. Alâmetli, işaretli.
An'ane, gelenek, örf ü âdât.
Adı ve bahsi geçmiş. Bahsedilmiş.
mesaj
Sözle veya yazı ile gönderilen haber.
(Fransızca)
Bir devlet adamının veya makam sahibi şahsiyetin, diğer bir şahsiyete veya cemaate gönderdiği yazılı haber.
(Fransızca)
mesfur
Yazılmış, adı geçmiş. (Bu tabir, eskiden daha ziyade hakaret görmesi icabeden aşağılık kimseler hakkında kullanılırdı.)
meşk / مشق
Yazı örneği. Öğretici yazı.
Bir şeyi uzatmak.
Uzun uzun yazmak.
Bilmeyene bir şeyi öğretmek.
Sür'at, hız.
Yazı örneği.
(Arapça)
Temrin.
(Arapça)
mesnevi / mesnevî
Her beyti kendi arasında kafiyeli ve baştan sona aynı vezinle yazılmış manzume.
Mevlânâ'nın ünlü eseri.
mesneviyyat
(Tekili: Mesnevî) Mesnevi tarzında yazılmış olan eserler.
mestur / mestûr / مسطور
Satırlanmış. Çizilmiş. Yazılmış.
Yazılı.
(Arapça)
metin / metîn
Yazının tamamı.
Yazı, lâfız, ibare.
metn / متن
Sağlam ve sert yer.
Yüksek yer.
Her nesnenin yüzü, üstü, arka ve ortası.
"Vurmak ve seyr" mânâsına mastar.
Bir yazının tamamı. Yazının aslı veya sureti.
Yazıya dökülmüş bilgi.
(Arapça)
mevmat
(Çoğulu: Mevâmi) Sahrâ. Çöl.
Yazı.
mevsim-i asar / mevsim-i âsâr
"Eserlerin mevsimi" mânâsında, Kur'ân hakkında yazılan eserler mevsime benzetilmiştir.
mevsukan
Güvenilir ve sağlam şekilde, yazılı olarak kaydedilmiş.
meyzer
(Çoğulu: Meyâzir) Peştemal.
meziyy
Mezi, idrardan önce gelen beyazımsı sıvı.
mi'raciyye
Mi'raca âid. Mi'rac hakkında. Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) Mi'rac mu'cizesi hakkında yazılmış manzume veya bu hususta yazılan eser.
mibred
Eğe.
Eğe cinsinden bir yazı âleti.
midad
Yazı mürekkebi. Mürekkeb.
minyatür
Eski el yazısı kitapları süslemek için sulu boya ile yapılan ince resimler hakkında kullanılır bir tâbirdir. İtalyanca "minyatura" kelimesinden alınmadır. Buna vaktiyle küçük nakış demek olan "hurde nakış" denilirdi.
İnce bir san'atla yapılmış küçük resimler.
mıshaf
Kur'ân-ı kerîmin tamâmının yazılı olduğu mübârek kitab.
mıska
Şifâ âyet-i kerîme ve duâlarının yazılı olduğu kâğıt, muska.
mısra'
Kapı kanadı.
Edb: Bir manzum yazının her bir satırı. Tam bir vezin ölçüsüne göre tanzim edilmiş söz.
mıstar
Yazının güzelliğine, düzgünlüğüne yarayan âlet. Yazı yazarken satırları doğru gösterebilmek için lâzım olan çizgileri yapmağa yarayan âlet.
Sıvacıların bir âleti.
mizah
Şaka, lâtife.
Edb: Bâzı düşünceleri nükte, şaka veya takılmalarla süsleyip anlatan bir yazı çeşidi. Hoş, nükteli söz. (Zıddı ciddiyettir)
mizah-nüvis
Eğlenceli mizahlı yazılar yazan.
(Farsça)
muahede-name
Ahdleşmenin yazıldığı ve imzalandığı kâğıt.
(Farsça)
muallakat-ı seb'a / muallâkat-ı seb'a
Yedi askı; Kur'ân nâzil olmadan önce, cahiliyet devrinde meşhur Arap şairlerinin en beğenilmiş şiirlerinden, Kâbe'nin duvarına astıkları yazılar ve şiirler.
mualleka
(Çoğulu: Muallekat) Askılar. Henüz karar verilmemiş olanlar.
Kocası kaybolan kadın.
İslâmiyet'ten evvel Arabların meşhur edib ve şâirlerinin Kâbe duvarına astıkları yazılar ve şiirler.
muaraza-i bil-huruf
Söz, yazı veya fikir ile birisine karşı gelmek. Sözlü mücâdele.
muaraza-i bilhuruf / muâraza-i bilhuruf
Harflerle mücadele, yazılı ve sözlü mücadele.
mübeyyiz
Temize çeken. İlk yazılan müsvedde sahifeyi temizce tekrar yazan.
mücerred
(Çoğulu: Mücerredât) Yalnız, tek.
Hâlis, saf, katışıksız, karışık olmayan. Tek başına.
Çıplak, soyulmuş.
Tek başına yaşayan, evlenmemiş, bekâr.
Edb: Kur'ân yazısında noktasız harflerle yazılı mensur veya manzume. Bu şekil yazıya mahzuf veya mühmel de denir.
müdafaaname / müdafaanâme / müdâfaanâme / مُدَافَعَه نَامَه
Savunma yazısı.
Savunma yazısı.
Savunma yazısı.
müellef
(Ülfet. den) Yazılmış toplanmış.
Te'lif edilmiş, kitap olarak meydana getirilmiş, birleştirilmiş.
müellefat / müellefât / مُؤَلَّفَاتْ
Te'lif olunmuş olanlar. Yazılmış eserler.
Yazılan kitaplar.
Yazılmış eserler.
Yazılmış eserler.
müellefe
Alıştırılmış, yazılmış.
müennes
Dişi. Müzekkerin mukabili.
Gr: Hakiki, itibarî veya söylenişi cihetiyle "dişi" olan kelime.Müennes-i hakikî : Müzekker kelimenin sonuna bir "e-a" ilâve ederek yapılan kelime. Meselâ: (Kâtib: ): Erkek yazıcı. (Kâtibe: ): Kadın yazıcı.Sonu "e" ile biten kelimeler ekseriyetle müennestir
müfettah
Açılmış, açık.
Bir çeşit yazı ismi.
muhabbetname
Sevgisini bildiren yazılı mektup.
Sevgisini bildiren yazılı kâğıt. Aşkını bildiren yazı.
(Farsça)
muharrer / محرر
Yazılı, yazılmış.
Tahrir olunmuş.
Yazılmış. Yazılı.
Yazılmış, yazılı.
Yazılmış.
Yazılı.
(Arapça)
muharrerat / muharrerât
Yazılı şeyler. Yazılmış kâğıtlar. Mektuplar.
muharrerat-ı resmiye / muharrerât-ı resmiye
Resmi mektublar veya yazılar.
muharrir
Yazan. Tahrir eden. Kâtib. Kitab te'lif eden. Gazetede yazı yazan.
muhaşşa
Hâşiye yazılmış. Tahşiye olunmuş.
mühmel
İhmâl edilmiş. Bırakılmış. Kıymet verilmemiş. Bakılmamış.
Mânasız ve boş söz, cümle. Sonraya atılmış.
Boşlanmış.
Edb: Noktasız harf, noktasız harflerle yazılmış olan.
Ebcedde: Noktasız harflerin hesabı ile çıkan tarih.
mühr
Mühür. İmza yerine basılan yazılı damga. Damga. Sikke.
Tay.
muhtıra
Hatırlatmak veya hatırlamak için yazılan tezkere.
mukadder
Tâyin olunmuş.
Kısmet. Kader. Miktarı tâyin ve takdir olunmuş olan.
Kazâ.
Kıymeti biçilmiş.
Beğenilmiş.
Yazılmış olan.
Edb: Yazılı olmayıp da sözün gelişinden anlaşılan. Lafzan zikredilmeyip, mânen murad edildiği anlaşılan. Meselâ: Kur'an-ı Ker
Kıymeti biçilmiş, kadri, değeri bilinmiş.
Alın yazısı.
mukadderat / mukadderât
(Tekili: Mukadder) Kader. Ölçü ve miktarı tâyin olunan şeyler. Alın yazısı.
Allahü teâlânın olacak şeyleri ezelde (sonsuz öncelerde) bilip takdîr ettiği şeyler, kader, alın yazısı.
mukaddime
Evvel gelen. Öne geçen. Her şeyin evveli.
Bir kitapta asıl maksada başlamadan evvel kitapda olan bahisler hakkında ve kitabın muhteviyatına dâir yazılan makale, önsöz.
Alın. Nâsiye. Alındaki perçem.
mukarrizin / mukarrizîn
(Tekili: Mukarriz) Medhedenler, övenler. Medih yollu yazı yazanlar. Bir eseri medhedenler.
mükatebat / mükâtebat
(Tekili: Mükâtebe) Mektuplaşmalar, mükâtebeler, yazışmalar.
mükatebe / mükâtebe / مكاتبه
Yazışma. Mektuplaşma. Birbirine yazma.
Fık: Azâd edilmesi, bazı şartlara -mal kazanmak veya bir müddet hizmet etmek gibi neticeye- bağlı olan köle veya câriye ve bu azad hususunda yapılan mukavele.
Yazışma, mektuplaşma, birbirine yazma, köle ile yapılan azatlık sözleşmesi.
Yazışma.
Yazışma.
(Arapça)
mukavele / mukâvele
Kavilleşmek. Karşılıklı anlaşmak. Sözleşmek.
Anlaşmada imzalanan ve karar altına alınanların yazıldığı kâğıt.
Sözleşme, yazılı sözleşme.
Sözleşme, yazılı sözleşme.
mukavelename
Anlaşma yazılı olan kâğıt. Mukavele yapılan kâğıt.
mukteb
(Çoğulu: Mekâtib) Yazı talim eden kimse.
mukteza
İktiza etmiş, lâzım gelmiş.
Kanun gereğince yazılmış yazı, derkenar.
mümeyyiz
Seçen, ayıran.
Dairedeki yazıları temize çeken kâtip.
İmtihanda ayırtman.
münacat / münâcat
Allah'a yalvarmak. Duâ. Allah'tan necat için dua.
Yalvarmak için yazılan duâ veya manzume.
Sürurlaşmak, neşelenmek.
Dua etme, yalvarma.
Divan edebiyatında Allah'a dua için yazılan manzume çeşidi.
münşeat
Kaleme alınmış şeyler. Nesir yazılar. Mektublar.
münsecil
(Sicil. den) Mahkeme defterine yazılmış, sicile geçmiş.
münşee
(Çoğulu: Münşaât) Müsvedde yazılan kâğıt.
Yelkeni çekilmiş gemi.
münşi
(Neş'et. den) İnşâ eden, yapan. Yapısı, üslubu güzel olan.
Edb: Maksadı kâğıt üzerinde tasvir ve tesvid eden. İyi nesir yazı yazan, kâtib.
münteha-yı te'lif / müntehâ-yı te'lîf / مُنْتَهَايِ تَأْلِيفْ
Yazılan eserin sonu.
murakkam
(Rakam. dan) Yazılı, yazılmış.
Numaralanmış, numara konulmuş, sayı konulmuş.
murassa'
Süslü. Kıymetli taşlarla süslenmiş. Sırmalı.
Birbirine yanaştırılmış. Oturtulmuş.
Edb: İki mısra veya iki fıkrası birbiri ile aynı vezin ve kafiyede olan söz veya beyit.
Bir nevi yazı.
mürekkeb
(Rükub. dan) Terkib edilmiş, bir kaç maddeden yapılmış.
Yazı yazmaya mahsus boya terkibi.
Karışmış, muhtelit.
Bitecek yer, münbit.
Asıl, esas.
Yazı için kullanılan sıvı.
mürettib
(Retb. den) Tertib eden, nizâma, sıraya koyan.
Matbaada harfleri ve yazıyı yerine dizen.
mürettibhane
Matbaalarda yazıların dizilip sahife şeklinde tertib edildiği yer.
musannef
(Çoğulu: Musannefât) (Sınf. dan) Sıraya konulup tasnif edilmiş.
Te'lif edilmiş, yazılmış.
musattar
(Satr. dan) Yazılmış.
müsbet
İsbât olunan. Delilli. Açık ve sabit olan.
Menfinin zıddı. Pozitif, olumlu.
Yazılıp kaydedilmiş. Tesbit edilmiş olan.
müşeccer
(Şecer. den) Ağaç gibi dallı budaklı olan yazı veya resim.
müsevvid
Müsvedde yapan, ilk nüshaları yazan, temize çekilecek olan yazıyı yazan.
Resmi dairede kâtip.
mushaf
Sahife. Sahife halinde yazılı kitap.
Kur'ân-ı Kerim'in bir ismi.
Kur'ân-ı kerîmin tamâmının yazılı olduğu kitap. Mıshaf da denir.
Sahife halinde yazılmış kitap.
Kur'ân.
muska
Şifâ âyet ve duâlarının yazılı olduğu, dürülüp bağlanmış rukye.
müsned
(Çoğulu: Mesânid) İsnad edilmiş, nisbet edilmiş olan.
Gr: Haber (yüklem). Meselâ: "Bu yazı güzeldir" cümlesindeki (güzeldir) kelimesi gibi.
Edb: Açık olmayan heceye (kapalı heceye) de müsned denir.
Ehl-i Hadis ıstılahınca: Müsned; içindeki metinler, senetleri ile mezk
müstensih / مُسْتَنْسِخْ
İstinsah eden. Yazıyı çoğaltan, kopya çıkaran.
Teksir makinesi. Çoğaltma makinesi.
Bir yazıdan örnek çoğaltan.
müsteş'ir
(İş'ar. dan) Soruşturan. (Yazı ile) bildirilmesini isteyen.
müstezad
(Ziyade. den) Artmış, çoğalmış.
Edb: Aruz kalıplarından " Bahr-i recez" denilen vezin ile yazılmış manzume. (Mef'ulü mefâîlü mefâîlü faûlün) gibi. Veya (Mef'ûlü faûlün) veznine denk parça ilâvesi ile yapılır. Ziyadeli mısralı manzumelerdir.
müsvedde / مُسْوَدَّه
(Seved. den) Temize çekilmek üzere yazılmış şey. İlk yazılan. Acele ile temiz yazılmayan yazı.
İlk yazılış, karalama.
İlk yazılan metin.
müsvedde-i asli / müsvedde-i aslî
Asıl müsvedde, asıl yazı, ilk yazılan.
mütekellim-i maalgayr
Konuşan kimsenin kendisinin de içinde bulunduğu bir cemaata ait fiili ifade eden kelimelerin sigasıdır. Okuduk, yazıyoruz, gideceğiz, çalışmışız... gibi.
müteradif
Birbirine bağlı, tâbi olan. Birbirinin ardınca giden.
Gr: Yazılışı ayrı, fakat mânası aynı olan kelime.
mütevatir hadis / mütevâtir hadîs
Birçok sahâbînin Resûl-i ekremden ve başka birçok kimsenin de bunlardan işittiği ve kitaba yazılıncaya kadar, böyle hep, çok kimselerin haber verdiği hadîs-i şerîfler.
müzekkire
Bir iş için üst makama yazılan resmi kâğıt.
müzeyyel
(Zeyl. den) Zeyli, ilâvesi olan.
Altına cevabı yazılıp geri gönderilen tezkere.
Eklentisi olan. Ekleme parçası olan.
müzeyyelen
Kâğıdın altına, ek karşılığı yazılarak.
na't
Medih ve senâ ederek, vasıflarını göstererek bir şeyi anlatmak.
Peygamberimiz Aleyhissalâtü Vesselâmı medhederek yazılan kaside.
na-matbu
Basılmamış, tab edilmemiş yazı.
(Farsça)
naat
Peygamberimizi övmek için yazılan şiir.
nakş-ı kader
Kader yazısı, nakşı.
name-i nur
Nurun mektubu. Saadet verici mânâlar yazılı kâğıt.
namık
Kâtib, yazıcı.
nasihatname
Nasihat yazısı.
nazm
Kur'ân-ı Kerim'in yazısı. Manzume, ölçü ve kâfiyeli yazı.
nazm-ı mensur
Şiir gibi âhenkli yazılan düz yazı.
nazmiyyat
(Tekili: Nazm) Manzum yazılar.
nehar-ı ebyaz
Beyaz gündüz, gözün gündüz aydınlığına benzeyen beyazı.
nesh / نسخ
Hükümsüz kılma.
(Arapça)
Nesih yazı.
(Arapça)
neshi / neshî
Nesihle alâkalı, neshe ait.
Bir cins yazı.
nesir / نَثِرْ
Düz yazı.
Düz yazı.
Düz yazı.
nesirli
Düz yazı.
nesr / نثر
Nesir, düz yazı.
(Nesir) Çoğaltmak, saçmak, yaymak.
Manzum olmayan söz veya yazı.
Düzyazı.
(Arapça)
nesren / نثرا
Nesir olarak, manzum olmadan yazılan yazı.
Çoğaltmak suretiyle.
Düz yazı şeklinde.
Düzyazı ile.
(Arapça)
nevruziye / نوروزیه
Nevruz gününe âit olan. Hususan o gün için yazılan, söylenen manzume.
Nevruz için yazılan kaside.
(Farsça - Arapça)
nigaşte / nigâşte
Resmolunmuş. Musavver.
(Farsça)
Yazılmış.
(Farsça)
niyazi-i mısri / niyazi-i mısrî
(Mi: 1618 - 1694) Malatya'nın Soğanlı köyünde doğdu. Şâir ve tasavvufçu olup Halvetî tarikatının Niyaziye veya Mısriye şubesini kurmuştur. Mısır'da Câmi-ül-Ezher'de tahsil gördü. 1646'da İstanbul'a döndü ve Sokollu Mehmed Paşa Medresesinde irşada başladı. Eserlerinden bazıları şunlardır: Risale-i Ha
nizamname / nizamnâme
Düzen yazısı, düzenleme ile ilgili belge.
nokta
(Nukta) Benek.
Durak, mevki. Mahâl.
Göze ârız olan leke.
Durak işareti.
Tek karakol, tek nöbetçi.
Yazıdaki durak işâreti.
Mat: Hiçbir uzunluğu olmayan şekil.
nota / نُوطَه
(İtalyancadan) Emir ve istek bildiren yazı.
Bir şeyi sonradan hatırlamak için konan işaret.
Resmi ve siyasi mektup, muhtıra.
Mülâhazat.
Hesap pusulası.
Müziğe ait yazı.
Emir ve istek bildiren yazı, kısa hatırlatma yazısı.
nükte
Güzel mânâlı söz.
Derin düşünerek ve zihni yorarak ilmî, edebî veya başka bir söz ve yazıdan çıkarılan ince mânâ. Meselâ bu sözde bir nükte vardır, bu şiirin nüktelerini anlamak kolay değildir, denir.
nurdan sesler
Ali Ulvi Kurucu tarafından yazılan bir şiirin başlığı.
nüsah
Nüshalar, sahifeler, yazılı şeyler.
nusha
Muska; büyü ve tılsım gibi hastalıkve âfetlerden korunmaya vesile olması için yazılan ve üste asılan veya suyu içilen veya tütsülenen dua.
nüsha / نسخه
(Çoğulu: Nüsah) Yazılı şey. Yazılı bir şeyden çıkarılan suret.
Muska, duâlı kâğıt.
Gazete ve dergilerde (sayı).
Dualı kağıt, sahife, yazılı şey.
Yazılı belge.
(Arapça)
Muska.
(Arapça)
Süreli yayın sayısı.
(Arapça)
nüsur
(Tekili: Nesr) Nesirler, manzum olmayan yazılar. Dağıtmalar.
Çok çocuk doğuran kadın.
nüvis
Yazan, yazıcı.
(Farsça)
Yazıcı.
nüvisende
Yazıcı, kâtib.
(Farsça)
nüvişt
Yazılı, yazılmış.
(Farsça)
Mektub.
(Farsça)
ofis
Yazıhane, daire, büro.
(Fransızca)
paragraf
Yazı bölümü.
Yun. Düz yazıda bölümlerden herbiri.
pastoral
Yun. Kır hayatına, köy âlemine dair yazılan manzume.
pelme
Yazı tahtası.
(Farsça)
pusula / پُوصُولَه
Not yazılı küçük kağıt.
radıyallahü anh
Daha çok Eshâb-ı kirâmdan birinin ismi anıldığı veya yazıldığı zaman söylenen ve yazılan "Allahü teâlâ ondan râzı olsun" mânâsına duâ, hürmet ve saygı ifâdesi. İki kişi için Radıyallahü anhümâ, ikiden fazlası için Radıyallahü anhüm denir.
radıyallahü teala anha / radıyallahü teâlâ anhâ
Hanım sahâbîlerden birinin ismi anılınca veya yazılınca söylenen "Allahü teâlâ ondan râzı olsun" mânâsına duâ, hürmet ve saygı ifâdesi. İki hanım sahâbî için (Radıyallahü teâlâ anhümâ" ve ikiden çok için "Radıyallahü anhünne" denir.
rahimehullah
Daha çok Eshâb-ı kirâmdan başka İslâm büyüklerinden birisinin ismi anıldığı veya yazıldığında, söylenen ve yazılan, Allahü teâlâ ona rahmet eylesin mânâsına, duâ, hürmet ve saygı ifâdesi. İki kişi için rahimehumallah daha çok kimse için, rahimehumullah denir.
rahmetullahi aleyh
Daha çok Eshâb-ı kirâmdan (Peygamber efendimizin arkadaşlarından) başka din büyüklerinden birinin ismi anıldığı veya yazıldığında, söylenen veya yazılan "Allahü teâlâ ona rahmet eylesin" mânâsına duâ, hürmet ve saygı ifâdesi. İki kişi için rahmetulla hi aleyhimâ, daha çok kimse için rahmetullahi ale
rakam
Yazı ile işaret, sayıları gösteren işaret.
Yazı yazmak.
rakamzede
Yazılan, söylenen. Yazılmış.
(Farsça)
rakamzen
Yazıcı, yazan. Kayıt ve işâret eden.
(Farsça)
rakim
Yazılmış nesne. Yazı yazılacak levha.
Ashab-ı Kehf'in mağarasının bulunduğu dağ; veya bazılarınca mağaranın bulunduğu dere; veya Ashab-ı Kehf'in başka bir ismi.
Ashab-ı Kehf'in isim ve kıssalarının yazılı bulunduğu kitabe.
rakime
Yazılmış kâğıt. Mektub.
rapor
Bir tedkik neticesini bildiren yazı.
(Fransızca)
İnceleme sonucunu bildiren yazı.
recez
Vezni altı defa müstef'ilün'den ibaret olan bir nevi şiir veya bahire denir.
Kaside tarzında yazılan manzume.
reddiye
Red için yazılan yazı.
ref'-i imtiyaz
İmtiyazın, sınıflamanın kalkması. Aynı hakka sahip herkese aynı muâmele yapılması.
remram
Bir ağaç cinsi.
Yazın biten bir ot.
reşahat-i kalem
Kalem sızıntısı, kalemden dökülen fikirler, yazılar.
resail
(Tekili: Risale) Risaleler, bir mevzuda yazılan mektuplar veya küçük kitaplar.
Dergiler, mecmualar.
resmi / resmî
Devlet adına veya devlet tarafından.
Ciddi. Çok sert.
Resme, yazıya, çizgiye ait. Resme dair.
reyhani / reyhanî
Fesleğen gibi ince nakışlı.
Divanî hat da denilen bir yazı tarzı.
ricaname / ricânâme
Bir iş için yazılan rica mektubu.
(Farsça)
Bir iş için yazılan rica mektubu.
Rica yazısı, ümit ifade eden yazı.
rık'a
Kur'an-ı Kerim'in harfleri ile bir yazı çeşidi.
rıka
Üzerine yazı yazılan deri veya kağıt parçaları.
Kısa mektublar.
Yamalar.
İstidalar. Müzekkereler. Dilekçeler.
risale / risâle
Mektup.
Bir ilme dair yazılmış küçük kitap.
Haber göndermek.
Elçinin götürdüğü mektup, name.
Fık: Bir kimsenin sözünü veya emrini başka birisine tebliğ etmek.
Mektûb; bir mes'eleye, bir ilme ve fenne dâir yazılan müstakil küçük kitâb.
riyaziye
Hesap ilmi. Matematik bilgisi. Hesapla alâkalı.
Bir yazı çeşidi.
riyaziyyun
(Tekili: Riyazî) Matematik âlimleri.
roman
Hayalî veya hakiki, kitap halinde yazılmış büyük hikâye.
Eski Roma devletinin diline de Roman denirdi.
röportaj
Bir gazete muharririnin gördüklerini anlatan yazısı.
(Fransızca)
rübai / rübaî
Dörtlük olan. Dörtle ilgili.
Edb: Dört mısralık belli vezinlerle yazılmış manzume. Aynı esasta 24 şekilli vezinle yazılan 4 mısralık şiir.
Gr: Mastarını meydana getiren dört harften hepsi de aslî olan kelimeler.
ruk'a
(Çoğulu: Rıka'-Ruka') Kısa mektub.
Üzerine yazı yazılan kâğıt veya deri parçası.
Dilekçe.
Yama.
ruzname / rûznâme
Vakit cetveli, takvim.
Günlük gazete, günlük hâdiselerin yazıldığı kâğıt.
Bir meclis veya hey'etin müzakerat proğramı.
Hergünkü gelir ve giderin kaydedilip yazıldığı defter.
Günlük, olayların zaman sırasına göre yazıldığı defter, takvim.
Günleri gösteren yazı, takvim, günlük yazı.
sadaka-i cariye / sadaka-i câriye
Sürekli hayra sebep olan ve sevabı öldükten sonra da yazılmaya devam eden sadaka.
safha
Aynı şey üzerinde görülen değişik hâllerden her biri.
Bir şeyin gözle görülen yüzlerinden her biri.
Kısım.
Bir şeyin düz yüzü.
El ayası.
Bir hâdisede birbiri ardınca görülen hâllerin beheri.
Yazılmış ve yazılabilir sahife.
sahaif-i a'mal / sahâif-i a'mâl
Amellerin yazıldığı sahifeler.
sahh
(Sıhhat. den) Eskiden resmi yazılara konulan ve "doğrudur, yanlışsızdır" mânasına gelen bir işâretti.
şahi / şahî
şaha, hükümdara ait, şah ile ilgili.
(Farsça)
Hükümdarlık, şahlık.
(Farsça)
Eski topların bir çeşiti.
(Farsça)
Nişastalı, yumurtalı bir helva.
(Farsça)
Tar: Osmanlı Padişahlarından Yavuz Sultan Selim Han'ın bastığı altun para. (Bu ismin verilmesi, üzerinde "şah" kelimesinin yazılı bulunmasından
(Farsça)
şahide
(Müe.) Kadın şâhid.
(Farsça)
Mezar taşı.
(Farsça)
Mezara dikine dikilen ve üzerinde yazı ve çiçek motifi bulunan baş ve ayak taşları.
(Farsça)
Dilber, güzel.
(Farsça)
sahife-i a'mal / sahife-i a'mâl
İş ve davranışların yazıldığı sahifeler.
sahife-i amel
Amellerin yazıldığı sayfa.
sahife-i hasenat / sahife-i hasenât
Sevap ve iyiliklerin yazıldığı mânevî sayfa.
sahife-i mukadderat
Kader sayfası; Allah tarafından takdir edilen şeylerin yazılı bulunduğu sayfa.
sahife-i vech
Yüz sayfası; Cenâb-ı Hakkın isimlerini tecellî edip yazıldığı insan yüzü.
sahra
(Çoğulu: Sahârâ-Sahravât) Kır, ova, çöl.
Yazı.
Kızıl dişi eşek. (Müz-Eshar)
sakat
Bir tarafı bozuk, eksik veya asla bir işe yaramaz olan.
Yanlışlık (yazıda veya sözde).
salat / salât
Allahü teâlâdan rahmet, meleklerden istiğfâr, mü'minlerden duâ.
İslâm'ın beş esâsından (temelinden) birisi olan namaz.
Peygamber efendimizin ism-i şerîfleri anıldığında, işitildiğinde veya yazıldığında söylenen ve yazılan "sallallahü aleyhi ve sellem". sözü ve benzerleri. Çoğ
salat u selam / salât u selâm
Peygamber efendimizin sallallahü aleyhi ve sellem ism-i şerîfleri anılınca, işitilince veya yazılınca söylenen veya yazılan hayır duâlardan ibâret olan sözler yâni sallallahü aleyhi ve sellem, Allahümme salli ve sellim alâ seyyidinâ Muhammedin ve alâ âli seyyidinâ Muhammed, Essalâtü ves-selâmü aleyk
saliye
Edb: Yeni yılı tebrik maksadıyla sene başında yazılan tarihli medhiye.
sallallahü aleyhi ve sellem
Peygamber efendimizin ism-i şerîfi anıldığı, işitildiği ve yazıldığında söylenen ve yazılan, Allahü teâlâdan, O'nun dünyâda ve âhirette her türlü iyiliğe ve üstünlüğe kavuşmasını istemekten ibâret olan hayır duâ, hürmet, saygı ve bağlılık ifâdesi. Bu na salât u selâm da denir.
san'at-ı hat
Hat, yazı sanatı.
şartname
Bir sözleşmede olan şartların yazıldığı resmi kâğıt.
(Farsça)
şaryo
Araba. Yazı makinelerinde, daktilolarda kâğıdın takıldığı kısım.
(Fransızca)
satr
(Çoğulu: Sutur) Satır. Yazı sırası.
sayfiye
Yazlık. Gezinecek ve yazın yaşanacak yer.
sebeb-i risale
Risalelerin yazılmasına vesile olan.
sebeb-i telif
Bir eserin yazılma sebebi.
sec' / سجع
Seci sanatı. Düzyazıda kafiyelendirme sanatı.
(Arapça)
sec'a
Kuşların cıvıltısı gibi olan ses.
Edb: Nesir hâlindeki kafiyeli yazı.
secaat / secaât
Kuşların ötüşleri, sec'aları.
Nesir halindeki yazının kafiyeleri.
sefere
Yazıcılar.
şefkatname
Şefkatli yazılmış mektup.
sefr
Ev süpürmek.
Yüzünü açmak.
Yazı yazmak.
Islâh etmek, düzeltmek.
sehl-i mümteni'
Edb: "Hem kolay, hem güç" mânasına bir tâbirdir. Yazılışı veya söylenişi kolay göründüğü hâlde taklidine kalkışınca, taklidi imkânsız eser demektir.
sehlimümteni
Yazılması veya söylenmesi kolay görünen, ama denendiğinde zor olduğu anlaşılan eser.
sehv-i kalem
Yanlış yazılış, kalem yanlışı.
şekvaname / şekvâname / şekvânâme
Şikâyet yazısı.
Şikâyet mektubu, yazısı.
sened / سَنَدْ
Delîl, dayanak.
Hadîs-i şerîfleri rivâyet edenlerin silsilesine verilen ad.
Bir hakkı tesbit eden yazılı vesîka.
Senet, güvenilir söz veya yazı.
Kuvvetli delil olabilecek söz veya yazı.
serdefter
Defterin başında yazılı olan. En ileri geçen, en başta bulunan.
(Farsça)
serdengeçti
Tar: Akıncılardan düşman ordusu içine dalmak veya muhasara altına alınan bir kaleye girmek için fedai yazılan kimseler. Bunlara ellerinde kınlarından sıyrılmış kılıçlarla bu tehlikeli işlere atıldıkları için "dalkılıç" da denilirdi. Düşman ordusuna dalacak veya kaleye girecek olanların dönmelerinden
şerh
Açma, genişletme.
Açıklama. Anlaşılanı anlatma. Bir yazı veya konuşmayı kolay anlaşılması için izah etme, tafsil etme.
Bir şeyi dilim dilim kesme.
Bollaştırma.
Bir müşkil ve mübhem makaleyi açıklama, keşif ve izhar etme.
Açıklanmış yazı, risale.
serkatib / serkâtib
Baş yazıcı.
serlevha
Yazıda başlık.
(Farsça)
sermeşk
Talebenin öğrenmesi için yazılan örnek yazı.
(Farsça)
Temrin yazısı; alıştırma için hazırlanmış yazı örneği.
sername / sernâme
Mektup, kitap vs. nin başına yazılan yazı. Önsöz.
(Farsça)
Önsöz, baş yazı.
sernüvişt / سرنوشت
Yazı başlığı.
(Farsça)
Başa yazılan, alın yazısı. Kader, mukadderat.
(Farsça)
Yazgı, alın yazısı.
(Farsça)
sevad
Karaltı. Uzakta karaltı halinde görülen kalabalık.
Ekseri insanlar.
Şehir. Kasaba. Karye. Köy.
Karartı. Yazı karalama.
seyahatname / seyahatnâme
Seyahat yazıları.
sida'
Sahrâ, çöl.
Yazı.
sifr
Yazılmış nesne, mektup.
şifre
Gizli ve işaretle yazı usulü.
(Fransızca)
Haberleşmede kullanılan belirli bazı işaretler.
(Fransızca)
Herkesin anlayamadığı, bazı kimselere mahsus anlaşma usulü.
(Fransızca)
Gizli işaretlerle yazılan yazı.
şikeste
Kırılış, yeniliş, mağlub olmuş. Kırık. Tâlik yazının bir çeşidi.
(Farsça)
şirket
Ortaklık, ortak olmak, iki veya daha çok kimsenin bir mala berâber sâhib olmaları. Bir şeyin birden çok kimseye âit olması, başkasına âit olmaması veya ortakların yazı ile yaptıkları akd, sözleşme.
şitaiyye / şitâiyye / شتائيه
Kışlık.
(Arapça)
Kış için yazılan şiir.
(Arapça)
siyer
Gidişât. Resûlullah sallallahü aleyhi ve sellemin hayâtını, güzel ahlâkını, üstün vasıflarını anlatan ilim dalı; bu hususta yazılmış kitab.
siyer-i nebeviye
Hz. Peygamberin (a.s.m.) yüksek ahlâk ve vasıflarına dair yazılan kitap.
siyer-i seniye
Hz. Muhammed'in (a.s.m.) hayatı, yüksek ahlâk ve vasıflarına dair yazılan kitap.
siyer-i seniyye
Hz. Peygamber'in (a.s.m.) yüksek ahlâk ve vasıflarına dair yazılan kitap.
Yüksek ahlâk ve yüksek vasıflar. Hazret-i Peygamberin (A.S.M.) yüksek ahlâk ve vasıflarına dair yazılan kitab.
suhuf
Dört büyük ilâhî kitab dışında gönderilen kitapçıklar, formalar. Peygamberlere (aleyhimüsselâm) Allahü teâlâ tarafından gelen yüz dört kitaptan ilk yüz tânesi.
Amel defteri. İnsanların dünyâda iken yaptıkları iyilik ve kötülüklerinin yazıldığı ve kıyâmet günü herkesin eline verilecek ola
sülüs
Üçte bir. Üç parçadan biri.
Bir yazı çeşidi.
Üçte bir, üç parçadan biri. Bir yazı çeşidi.
sülüsi / sülüsî
Sülüsle, yani üçte birle ilgili.
Bir yazı sitili.
sür'at-i kalem
Kaleminin hızlı olması, hızlı yazı yazma.
sur-name
(Suriye) Edb: Düğün, ziyafet, şenlik gibi halleri tasvir için yazılan yazılar.
(Farsça)
sutur / sutûr
(Tekili: Satır) Satırlar, yazı dizileri.
Yazı satırları.
Satırlar, yazı dizileri.
ta'lik
Asmak, geciktirmek, bağlamak, bir zamana bırakmak, Arap yazısının bir çeşidi.
ta'likat
Bir eseri açıklamak üzere kenarına yazılan notlar.
ta'rife
Bir şeyi lâzım olduğu şekilde anlatıp bildiren yazı.
ta'viz / ta'vîz
Kur'ân-ı kerîmde bildirilen ve Peygamberimizden naklen gelen duâları okumak veya bunları yazıp üzerinde taşımak.
taahhüdname / taahhüdnâme
Söz verdiğine ve taahhüd ettiğine dair yazılan vesika.
(Farsça)
tab olunan
Yazılan, basılan.
tab' edilen
Yazılan, basılan.
tahmidname / tahmidnâme
Hamd ve teşekkür yazısı.
Medih ve şükür yazısı.
tahrif
Bir yazıdaki cümlenin anlamını değiştirme.
Bir yazıdaki adın veya cümlenin yerini değiştirme, bozma.
tahrifat
Bir yazıdaki cümlelerin anlamlarını karıştırma, değiştirmeler.
tahrir / تحریر
Yazı, yazı yazmak.
Yazmak. Yazılmak. Kaydetmek.
Hürriyete kavuşturmak.
Yazma.
(Arapça)
Yazılma.
(Arapça)
Kitap yazma.
(Arapça)
Serbest bırakma.
(Arapça)
Tahrîr edilmek:
Yazılmak.
(Arapça)
Tahrîr etmek:
Yazmak.
(Arapça)
Tahrîr ettirilmek:
Yazdırılmak.
(Arapça)
tahrirat / tahrirât
Tahrirler. Yazı. Resmî mektup.
tahriren
Yazmak suretiyle, yazı ile.
tahriri / tahrîrî / تحریری / تَحْر۪ير۪ي
Yazılı.
(Arapça)
Yazı ile ilgili.
tahşiye / تحشيه
Derkenar, haşiye yazma veya yazılma.
Haşiye yazma.
(Arapça)
Tahşiye edilmek:
Haşiye yazılmak.
(Arapça)
Tahşiye etmek:
Haşiye yazmak.
(Arapça)
takdiri / takdirî
Kaderden olan. Takdir-i İlâhîye ait ve müteallik olan.
İtibarî.
Farazî.
Gr: Yazılı olmayıp var bilinen mâna veya kelime.
takdirname
Bir işin beğenildiğine ve istihsan edildiğine dâir alâkadarların imzasını taşıyan yazı. Beğenildiğine dair yazılı kâğıt.
(Farsça)
takrir
İyi ifade etmek. Bildirmek.
Ağzından anlatmak.
Yerleştirmek. Kararlaştırmak. Yerini belirtmek.
Resmî olarak yazı ile bildirmek.
Tapuda, mülkünü başkasına sattığını bildirmek.
Siyasî nota.
takriz / takrîz / تقریض / تَقْر۪يضْ
(Karz. dan) Ödünç vermek.
Bir şeyi veya bir eseri beğendiğini söylemek. Beğendiğini bildiren yazı yazmak. Bir eserin takdir ve tahsin edildiğini bildiren yazı yazmak.
Birşeyi veya bir eseri beğendiğini söyleme ve bu gayeyle yazılan yazı.
Bir eserin medih yazısı.
Borç verme.
(Arapça)
Kitaba beğeni yazısı yazma.
(Arapça)
Bir eseri tanıtan ve öven yazı.
takrizname / takriznâme
Bir eser hakkında yazılan övgü ve beğeni yazısı.
Bir eseri metheden yazı.
talikat / tâlikât
Kitap okurken hatıra gelen mânâları not ederek yazılan eser.
tanzir / tanzîr / تنظير
Benzetme. Benzetilme. Nazire yapma.
Bir yazının şekil ve mâna bakımından benzerini yazma.
Benzetme.
(Arapça)
Nazire yazma.
(Arapça)
Tanzîr edilmek:
(Arapça)
Benzetilmek.
(Arapça)
Nazire yazılmak.
(Arapça)
Tanzîr etmek:
(Arapça)
Benzetmek.
(Arapça)
Nazire yazmak.
(Arapça)
tarife
Tanıtma yazısı.
tarifename / târifename
Tanıtma yazısı.
Bir şeyin bütün özelliklerini tanıtan yazı.
tarifname / târifname
Tanım yazısı.
Bir şeyin yapılışını, kullanılışını anlatan yazı.
tarih-i telif
Yazılış tarihi.
tarih-i telif ve istinsah
Yazılış ve düzeltme tarihi.
tarz-ı hat
Yazı şekli.
tasdikname / tasdîknâme / تَصْدِيقْنَامَه
Doğrulama yazısı.
tashif
(Çoğulu: Tashifât) Yanılarak yanlış kelime yazma. Yazı yazarken kelimeyi yanlış yazma.
Hatâ yapma.
Tağyir etme, değiştirme.
tashih layihası / tashih lâyihası
Düzeltme yazısı, kararnamesi.
tastir
(Satr. dan) Yazı yazma. Satırlar meydana getirme.
Yazı yazıp satırlar oluşturma.
tasvir
Hiss ve mahsusata münhasır olan ifâde.
Bir şeyi söz veya yazı ile anlatmak. Resim yapmak.
Bir şeye şekil ve suret vermek. Resim.
Edb: Görebildiğimiz ve hissedebildiğimiz şeyleri bize gösterebilecek veya hariçte vücudu olmayan fakat hissedilen şeyleri duyurabilecek mel
tasvir etme
Birşeyi sözle veya yazıyla anlatma, göz önünde canlandırma.
tavsifname / tavsifnâme
Tanıtıcı yazı.
Özellikleri belirten yazı.
te'kid / te'kîd / تأكيد
Kuvvetlendirme, sağlamlaştırma.
Üsteleme. Bir iş için evvelce yazılan bir yazıyı tekrarlama.
Sağlamlaştırma.
Bir iş için önce yazılanı bir daha tekrarlama.
Pekiştirme, sağlamlaştırma.
(Arapça)
Te'kîd etmek:
(Arapça)
Pekiştirmek, sağlamlaştırmak.
(Arapça)
Önceki yazıyı tekrarlamak.
(Arapça)
te'kiden
Tekrarlama ile.
Sağlamlaştırarak. Te'kid suretiyle.
Evvelce yazılmış olan bir yazıyı tekrarlıyarak.
te'lif / te'lîf / تأليف
Yanyana getirme, alıştırma.
(Arapça)
Kaleme alma, yazma.
(Arapça)
Te'lîf edilmek:
(Arapça)
Bir araya getirilmek, birleştirilmek.
(Arapça)
Kaleme alınmak, yazılmak.
(Arapça)
Te'lîf etmek:
(Arapça)
Bir araya getirmek.
(Arapça)
(Arapça)
te'lifat / te'lifât
Yazılmış eserler, kitaplar.
teala ve tekaddes / teâlâ ve tekaddes
Allahü teâlânın ism-i şerîfi anıldığında, işitildiğinde veya yazıldığında: "Yüce ve noksan sıfatlardan münezzeh (uzak, temiz)" mânâsına hürmet, saygı ifâdesi.
tebareke ve teala / tebâreke ve teâlâ
Allahü teâlânın ism-i şerîfi anıldığında ve yazıldığında, söylenen ve yazılan, "Yüce ve noksan sıfatlardan münezzeh (uzak, temiz)" mânâsına ta'zîm ve hürmet ifâdesi.
tebliğname / tebliğnâme
Tebliğ yazısı.
tebrikname / tebriknâme / tebrîkname / تبریك نامه
Kutlama yazısı.
Kutlama yazısı.
(Arapça - Farsça)
tebşirname
Müjdelerin olduğu yazı.
tebyiz
Karalama şeklinde yazılan bir yazıyı temize geçme.
tecvid
(Cevdet. den) Bir şeyi güzel yapma. Süsleme.
Kur'an-ı Kerim'i usulüne uygun olarak okuma ilmi ve buna dair yazılan kitap.
teemmüli / teemmülî
Düşünerek söylenen veya yazılan. Teemmüle ait ve müteallik.
tefe'ülname / tefe'ülnâme
Hayra yorma yazısı.
tefekkürname / tefekkürnâme
Tefekkür yazısı.
Allah'ı tanımayı sonuç verecek şekilde varlıklar üzerinde düşünmeye sevk edici eser, yazı.
tefrika
Nifak. Ayrılık. Bozuşma.
Bir gazete veya dergide parça parça, bir önceki yazının devamı olarak çıkan uzun yazı.
Fırka fırka olmak.
Ayrılık, dizi yazı.
tekadir
(Tekili: Takdir) Mukadderât. Alınyazıları.
İhtimâller.
tekatüb
Yazışmak.
teksir makinası
Yazıları çoğaltmak için kullanılan makine.
telif edilen
Yazılan, kaleme alınan.
telif kanunu
Yazarlık yasası, yazı yazma kanunu.
telif olunan
Yazılan.
telif zamanı
Bir kitabın yazılma süresi.
telifat / telifât
Yazılan yazı ve eserler.
telifi
Yazılması.
temyiz evrakı
Yargıtay'ın kaleme aldığı cevap yazısı.
temyiz layihası / temyiz lâyihası
Hakkında bir mahkeme tarafından hüküm verilen bir davanın, bir üst mahkemede tekrar görülmesi, incelenmesi için yazılan dilekçe.
tenaşir
Acemi yazısı, çocuk yazısı.
tenkit
Noktalamak. Yazıda nokta, virgül gibi işaretler koymak.
tenmik
(Nemk. den) Yazma. Yazılma.
Güzel yazı ile yazma.
tenufe
(Çoğulu: Tenânif) Helâk olacak yer.
Sahra.
Yazı.
tenuk
(Tenuka, Tenukıye) : Helâk olacak yer.
Sahra.
Yazı.
terbiyename
Terbiye yazısı.
terci'-i bend
Gazel şeklinde aynı vezinde yazılı manzumelerin "vâsıta" denilen bir beyti ile birbirine bağlanmış şekli. Vâsıta beyti tekerrür ederse terci-i bend; tebeddül ederse (değişirse) terkib-i bend olur. Bendlerin her birisine, terci-i bendlerde "terci'hâne"; terkib-i bendlerde "terkibhâne" denir. (Edb. L.
(Farsça)
tercüman
Yazılı ve sözlü metinleri başka bir dile çeviren.
teşekkürname / teşekkürnâme
Teşekkür yazısı.
Teşekkür yazısı.
tesvid
Karartma. Yazı ile karalama. Yazmak, müsvedde yapmak.
Bir yazıyı, daha sonra temize çekmek üzere, karalama olarak yazma, müsvedde.
tevafukat-ı belagat / tevafukat-ı belâgat
Belâgat kuralları gözetilerek yazılmış ifadeler arasındaki uyum.
tevafukat-ı gaybiye
Göze görünmeyen ve bizim için gaybi olan tevafuklar. Kur'an veya kıymetli dinî eserlerde, bir kısım kudsi kelimelerin, yazılışlarında İlâhî bir takdir ile, altalta ve yanyana dizilişleri.
tevhid
Birleme. Bir Allah'tan başka İlâh olmadığına inanma. Lâ ilahe illallah sözünü tekrarlama. Her yerde ve her şeyde Allah'tan başkasının te'sir hâkimiyeti olmadığını anlamak, bilmek ve bilerek yaşamak.
Edb: Allah'ın varlığına ve birliğine dair yazılan manzume.
tevkifname
Tutuklama metni, yazısı.
Tutuklama yazısı.
tevsik
Vesikalandırmak. Vesikalamak. Sağlamlaştırmak. Yazılı hale koymak.
Bir kimse hakkında -bu emindir, mutemeddir- demek.
tevşim
(Çoğulu: Tevşimât) (Veşm. den) Bedene döğme yapma. İğne ile yazı yazma veya şekil yapma.
tezbir
(Çoğulu: Tezbirât) (Zebr. den) Yazma veya yazılma.
Bez kenarına saçak yapmak.
tezkere
(Tezkire) Pusula.
Herhangi bir iş için izin verildiğini bildirmek üzere alınan resmî vesika.
Bazı meslek sahipleri için yazılan, o şahsın şahsî ve meslekî durumu hakkında bilgi. Biyografi.
tezkire
Hatırlatma yazısı, not.
Hatırlatmaya yarayan yazı, hatırlatma yazısı.
ücra
Pek uçta ve kenarda olan. Uzak. (Bu kelime, Arapça zannedilerek "hücra" yazılması yanlıştır.)
(Farsça)
udme
Buğday renklilik.
Beyazı çok olan deve.
ulvan
Mektup ve yazı başlığı.
Övünme, tefahur.
ümmi / ümmî
Anasından doğduğu gibi kalmış ve tahsil görmemiş, mekteb ve medresede okumamış kimse. Yazı yazmak bilmeyen. (Ümmi ile câhil arasında fark vardır. Ümmi yalnız okuyup yazmak bilmiyendir. Câhil ise, okuyup yazmak bilse de, bir şey bilmiyen kimsedir, her ümmi câhil değildir.)
Anaya mensu
Kitab okumamış, yazı yazmamış, kimseden ders görmemiş kimse.
va
"Vah, yazık" meâlinde olup hayf, hasret, esef gibi kelimelerle birlikte söylenir. (Buna Arabçada "edât-ı nüdbe" denir.)Türkçede bunun yerine; vâh, vây, eyvâh edatları kullanılır. Bunlar bâzan şiddet ve te'yid için tekrar edilir.
va esefa / vâ esefâ
Vah, esefler olsun! Eyvah, çok yazık!
"Yazıklar olsun".
va esefa, va hasreta / vâ esefâ, vâ hasretâ
"Esefler olsun/yazıklar olsun" anlamında bir ifade.
va hasreta / vâ hasretâ
Vah vah! Ne yazık ki! (Teessür bildirir.)
Ne yazık ki.
vaesefa / vâesefa
Esefler olsun, yazık!
vah / vâh / واه
Vah, yazık.
(Arapça)
vahayfa / vâhayfâ / واحيفا
Eyvah, yazık.
Yazıklar olsun, eyvahlar olsun, vah vah.
(Arapça)
varakpare
Kâğıt parçası.
(Farsça)
Küçük yaprak. Yaprak parçası.
(Farsça)
Ehemmiyetsiz yazı, tezkere.
(Farsça)
vasf-ı mezbur
Söylenen vasıf, daha önce yazılan sıfat.
vasiyetname / vasiyetnâme
Vasiyet yazısı.
Vasiyetin yazıldığı kağıt.
Vasiyet yazılan kâğıt.
Yazılı vasiyet. Bir kimsenin vasiyetini yazmış olduğu kâğıt.
(Farsça)
vasl
Âşığın sevdiğine kavuşması. Kavuşmak.
Birleştirmek, ulaştırmak.
Gr: Ulama, ekleme.
Edb: Sözü teşkil eden cümlelerin atıf ve rabt suretiyle birbirine bağlı olarak yazılması usulü ki, buna Sebk-i Mevsul da ta'bir edilir.
Bir kelimenin sonundaki harfi, bir sonrak
vaveyla / vâveylâ / واویلا
Çığlık, yaygara, feryat.
Eyvah, yazık gibi üzüntü ifadeleri.
Yazık, eyvahlar olsun.
(Arapça)
Çığlık.
(Arapça)
Vâveylâ düşmek:
Çığlıklar atılmak.
(Arapça)
ve'd-dua
"Duâlarımız sizinle birliktedir" anlamına gelen bu tâbir, evvelce mektupların altlarına yazılırdı.
vedaname / vedânâme
Vedâ yazısı.
Veda yazısı.
vedi
Küçük abdest bozduktan sonra çıkan beyazımsı su.
vekaletname / vekâletnâme
Birisine vekillik verildiğini isbat eden ve ekseriya noterlikçe tanzim edilmiş bulunan yazılı kâğıt.
(Farsça)
Vekil etme yazısı.
veyl / وَيْلْ / ویل
Vay hâline, yazık, felâket, hüzün ve hüsran.
Cehennem'de bir çukur ismi veya Cehennem'in bir kapısına bu isim verilmiştir.
Vaid, tehdid makamında kullanılan azab kelimesidir.
Yazık.
Vay hâline, yazıklar olsun.
Bir kimse veya topluluğun işledikleri kötülükler sebebiyle karşılaşacakları azâbı, kötü hâlleri ve acınacak bir hâlde bulunduklarını ifâde eden bir söz.
Cehennem'de bir vâdinin adı.
Vay hâline, yazık!
Vay haline, yazık, hüzün ve hüsran. Cehennemde bir çukurun adı.
Yazık.
Yazık, yazıklar olsun, eyvahlar olsun.
(Arapça)
vücud-u nakşiye
Yazı gibi nakış şeklindeki varlık.
yarı ümmi
Yazıyı tam yazamayan.
İlmi daha ziyade ilhama istinad eden.
yelek
Her nesnenin beyazı.
Beyaz keçi.
yuhanna incili
Dört incilden birisi, Hz. İsa'nın (a.s.) havarilerinden Yuhanna tarafından yazılan İncil Hz. İsa'ya indirilen kitap.
zabıt
Mahkeme, meclis gibi yerlerde söylenenlerin olduğu gibi yazılmışı.
Alâkalılarca yazılarak karşılıklı imzalanan, karşılıklı anlaşmayı bildiren yazı.
Yazı varakası.
Birçok kimselerce imzalanan rapor.
zabtname / zabtnâme / ضبط نامه
Tutanak, zabıt yazısı.
(Arapça - Farsça)
zahri / zahrî
(Zahriyye) Arkaya âit, arka ile alâkalı.
Bir kâğıdın arkasına yazılan yazı, şerh.
zahriye / ظهریه
Kağıdın arka yüzündeki yazı.
(Arapça)
zaman-ı telif
Yazılış zamanı.
zebir
Sıkıntı, mihnet.
Yazılmış şey. Mektup.
zebr
Kitab. Cüz. Kitap yaprağı.
Yazı yazma.
Söz. Yazı.
Akıl, zekâ.
Kuvvetli, sağlam, şiddetli adam.
Men'eylemek.
zekab / zekâb
Yazı mürekkebi.
(Farsça)
zekik
Yazının satırlarının sık olması.
Yürürken kişinin adımlarının bibirine yakın olması.
zeyd bin sabit
Sahabe-i Güzinden ve Aşere-i Mübeşşeredendir. Henüz on bir yaşında iken isteği ile İslâmiyet'i kabul etmiştir. Kur'ân-ı Kerim'i kemiklerde yazılı ve hâfızların ezberinde iken bugünkü şeklinde ilk olarak yazan, bu hizmette en büyük hizmet kendisine nasib olandır. Resul-ü Ekrem'in (A.S.M.) kâtipliğini
zeyliyat / zeyliyât
İlâve ve ek olarak yazılan şeyler.
En Çok Aranan Osmanlıca Kelimeler
kut'ül amare
ruhban
ram olmak
münib
lev
şegaf
tercüman-ı beliğ
inantab
terceme
tercüme
En Son Aranan Osmanlıca Kelimeler
SüN
tali
cefa
kaffal
vech-i şebeh
nergis
rahamet
İhvan
bedayi'
maşûk
En Son Aranan Türkçe Kelimeler
Yazı
mahcubiyet
sürür
Mual
SEVGİLİ
tavşan
Mintan
karb
kurumlar
Tezvîc