enderi / enderî

• Kalın ip, halat.
• Şam yakınında bir köyün adı.
• Bir dağ adı.

enis / enîs

• Dost, arkadaş.
• Yarattığı varlıklara karşı çok yakın, dost olan Allah.

ensar / ensâr

• Yardımcılar. Mekke'den Medîne'ye hicretten sonra, Resûlullah efendimize ve Mekke'den gelen müslümanlara yakın alâka gösterip, malları, mülkleri, bedenleri ve her şeyleri ile yardım eden Medîneli müslümanlar.

enşat

• Kovası, bir defa çekmekte çıkan, dibi yakın kuyu.

enva-ı şekavet / envâ-ı şekavet

• Türlü türlü şikâyetler, yakınmalar.

erham

• (Tekili: Rahim) Döl yatakları, rahimler.
• Yakın hısımlar, akrabalar.

erşed

• Her hali daha iyi olan.
• Doğru yola diğerlerinden daha yakın olan.

ervah

• Halk içinde yürürken at üzerindeymiş gibi görünen uzun boylu kimse.
• Adımları birbirine yakın olan.

eshab-ı fil / eshâb-ı fîl

• Peygamber efendimizin doğmasına yaklaşık iki ay kala Kâbe'yi yıkmak için Mekke yakınlarına kadar gelen, fakat Allahü teâlânın gönderdiği Ebâbîl kuşlarının üzerlerine bıraktıkları mercimek büyüklüğündeki taşlarla perişân olan Ebrehe ve içinde bir çok fillerin de bulunduğu ordu.

esir

• Birbirine yakın olmak, mütekarib.

etelan

• Adım birbirine yakın olmak.

etenan

• Adım birbirine yakın olmak.

ethal

• Kâbe-i Şerif yakınında bir dağın adı.
• Bulanık su veya şerbet.

evvah

• Kusurunu bilerek, ah, vâh ederek yalvarmak.
• Çok âh edip duâ eden.
• Merhametli. Sağlam imanlı. Yakin ilim sahibi. Dinde çok âlim olan. Hz. İbrahim Aleyhisselâmın bir vasfı.

ey

• (Arabçada) "Bak, dinle, dikkat et, yahut, demektir ki" mânalarına gelir. Bir ibareyi tefsir için kulanılır. Türkçede: Yakın nidâ içindir.

eyyim

• Bekâr, dul. Eyyim; gerek bikir, gerek seyyib olsun zevci olmayan kadına ve zevcesi olmıyan erkeğe denir ki, buna bekâr denir. Bundan başka eyyim; hür kadına ve bir kimsenin kızı, hemşiresi, teyzesi gibi yakın hısmına da ıtlak edilir.

ezvah

• Münkabız olmak.
• Yakınlık.

fahz

• Uyluk. Kalça. Bacağın kalçadan dize kadar olan kısmı.
• Bir kimsenin en yakın aşiretinden olan cemaat.

faryab

• Dere ve ırmak suyu ile sulanan yer. (Farsça)
• Eski Horasan'da Belh'e yakın bir şehrin adı. (Farsça)

farz-ı zanni / farz-ı zannî

• Müçtehidlerce kat'i bir delile yakın derecede kuvvetli görülen, zanni bir delil ile sâbit olan vazifedir ki, amel hususunda farz-ı kat'î kuvvetinde bulunur. Buna farz-ı amelî de denir. Meselâ: Abdestte mutlaka başı meshetmek bir farz-ı kat'îdir. Başın dörtte birini meshetmek bir farz-ı amelîdir.

fasid / fâsid

• Bozguncu.
• Doğru olmayan. Bozuk. Müfsid.
• Yanlış olan.
• Fık: Aslen sahih olup, vasfen sahih olmayan. Yani, kendi nefsinde meşru' iken gayr-i meşru' bir şeye yakınlığı sebebiyle meşru'iyyetten çıkan şeydir. İbadet hususunda fâsid ile bâtıl aynı şeydir. Meçhul bir şeyi sat

fehc

• (Çoğulu: Efhac-Fahcâ) İnsanın veya hayvanın iki baldırının arası birbirine yakın olması.

fehz

• (Çoğulu: Efhâz) Kişinin gayet yakın olan kabilesi.
• Uyluk.

fenafilihvan

• (Fenâ fi-l-ihvân) Tefâni. Yani; kardeşlerin birbirinde fâni olması; kendi hissiyat-ı nefsaniyesini unutup, kardeşlerinin meziyyât ve hissiyâtı ile fikren yaşaması. Samimi ihlâs üzerine müesses en yakın dostluk, en fedakâr ve en civanmert kardeşlik.

feriş / ferîş

• Yakında doğurmuş hayvan.

ferkadan

• Şimâl kutbuna yakın parlak ve küçük ayı kümesine tâbi ve gece istikamet bulmağa yarayan, sık sık karşı karşıya gelen iki yıldız (İkizler mânasına).

feth-i islam / feth-i islâm

• Tuna nehri üzerinde Kladova kasabası yakınlarındaki bir kalenin adı.
• İslâmların fethetmesi.

fi'l-i muzari / fi'l-i muzâri

• Gr. şimdiki, geniş ve yakın gelecek zamanı gösteren fiil kipi.

fücur / fücûr / فجور

• Yakın akraba evliliği. (Arapça)
• Günahkarlık, sefihlik. (Arapça)

hacamat / hacâmat

• Hacâmat bıçağı denilen bir âletle, vücûdun deriye yakın damarlarını keserek kan alma. Kan almaya fasd da denir.

hacer-ül esved

• (El-Hacer-ül Esved) Kâbe'de bulunan meşhur siyah taş. Rengi siyah olduğundan "Esved" denmektedir. (İslâm Ansiklopedisi'ne göre: Kâbe'nin şark köşesinde olup, yerden bir buçuk metre yükseklikte kapıya yakın bir yerde yerleştirilmiş, üç büyük ve bir kaç tane de küçük parçadan müteşekkil ve gümüş bir h

hacib / hâcib

• Perde.
• Perdeci. Kapıcı.
• Eskiden Osmanlı İmparatorluğu zamanında Devlet Reisinin en yakın me'muru. Vezirler veya âmirler.
• Kaş.

hadaret

• Bir şeyin yanında bulunmak.
• Huzur. Yakında olmak.
• Hazır etmek. Hazır olmak.
• Medeniyet.

hadise-i ahirzaman / hâdise-i âhirzaman

• Âhirzaman hâdisesi, dünya hayatının kıyamete yakın son devresindeki meydana gelen olay.

hadıyd

• (Hazîz) Oturaklı, mütemekkin, yer.
• Dağ eteği. Zir. Alçak yer.
• Koz: Ayın veya başka bir seyyarenin mahreki üzerinde dünyaya en yakın bir mesafede bulunan nokta. Dünya ile diğer seyyarelerin güneşin merkezinden en uzak oldukları bir nokta.

hafelleh

• Ayaklarının uç kısmı birbirine yakın olup, ökçeleri uzak olan.

hakikat-i akrebiyet-i ilahiye / hakikat-i akrebiyet-i ilâhiye

• Cenâb-ı Hakkın insana yakın oluşunun hakikati.

hakk-ı ihtitab

• Ormana yakın olan kimselerin ormandan odun kesmek hakkı.

hakk-ul yakin / hakk-ul yakîn

• (Hakk-al yakîn) Mârifet mertebesinin en yükseği. En yakînî bir surette hakikatı müşahede edip yaşamak hali. Ateşin yakıcı olduğunu bütün hislerimizle yakından duyup yaşadığımız gibi.

hakku'l-yakin / hakku'l-yakîn

• Hakke'l-yakîn. Bilgi ve marifet mertebelerinin en yükseği, bizzat yaşayarak elde edilen bilgi, gerçeğin özünü kavramak.

hamim

• Sıcak ve kızgın su.
• Yakın hısım, soy sop.
• Samimi arkadaş.

hamiyet

• Din ve vatan gibi kutsal değerleri ve kendi yakınlarını koruma duygusu ve gayreti.

hamiyetçilik

• Din gibi mukaddes değerleri ve kendi vatan, aile ve yakınlarını koruma duygusu ve gayreti içinde oluş.

hamiyetli

• Din gibi mukaddes değerleri ve kendi aile ve yakınlarını koruma duygusu ve gayreti olan.

hamme / hâmme

• Bir kişinin akrabası, yakınları. (Hâssa mânâsına da gelir, mukabili âmme'dir.)

has

• Özel, çok yakın.

hass / hâss

• (Çoğulu: Havass) Hususi. Hâlis. Kıymetli ve ileri gelen mühim yakınların topluluğu.
• Bir şeyde bulunup başkasında bulunmayan. Umumi olmayıp mahsus olan.
• Tam ayar olan, yabancı maddelerle karışık olmayan ve içinde bozuk bulunmayan. Tek, münferid.
• Saf.
• Tar: Osman

hatk

• Yürürken adımların birbirine yakın olması.
• Yönelmek, teveccüh etmek.

hav'eb

• Basra yakınında bir mevkinin adı.
• Çeşme.
• Geniş dere.
• Pek büyük kova.

havass-ı kerrubiyyun / havâss-ı kerrûbiyyûn

• Allah'a yakın olan meleklerin en büyükleri, dört büyük melek.

haynunet

• Yakın olmak, yaklaşmak.

hazar

• Sulh zamanı. Barış zamanı.
• Bir kimsenin huzuru, yakını.
• Mukim olmak. Yolcu olmamak.

hazire / hazîre

• Eti ufak ufak doğrayıp, çok su ile çömlek içinde pişirip erimeye yakın olduğu anda üzerine un koyup karıştırarak yapılan yemek. (İçinde et olmayınca "aside" derler.)

hazırun / hâzırûn

• Huzurda olanlar, yakında bulunan topluluk.

hem-raz

• Sırdaş. En yakın arkadaş. (Farsça)

hemdem / همدم

• Arkadaş, yakın dost, sohbet arkadaşı. (Farsça)

heydeb

• Yere yakın olan bulut.

hıbab

• (Çoğulu: Havâbibe) Hısımlık, yakınlık, akrabalık, karâbet.

hill

• Hac veya umre için ihrâma girilen mîkât denilen yerler ile Harem yâni Mekke şehri sınırı arasına verilen ad. Harem adı verilen yerde ihramlı iken yapılması haram (yasak) edilen şeyler, burada helâl olduğu için Hill adı verilmiştir. Hill'in Mekke-i mü kerremeye en yakın yeri batı taraftaki Ten'im den

hırvani / hırvanî

• Tar: Düz yakalı önü ilikli bir çeşit elbisedir. Şehzade Abdülmecid'in okumağa başlamasından dolayı yapılan törende, yakınlarının bu elbiseyi giymeleri istenmiş ve bu husus, devletin resmi gazetesi olan Takvim-i Vekayi'de tebliğ edilmişti.

hisa

• (Çoğulu: Ahsâ) Kumlu yerde olan dibi yakın kuyu.

hıva'

• (Çoğulu: Ahviye) Suya yakın toplanmış evler.
• Kaplayıp, toplayıcı olan.

hıyere

• Küfe yakınında bir şehrin adı.

hudeybiye

• Mekke-i Mükerreme'den Medine-i Münevvere'ye giden yolun üzerinde ve Mekke'den bir merhale uzaklıkta küçük bir köy olup, yakınında bir kuyu ve bir ağaç vardır ki, bu ağacın altında Hz. Fahr-i Kâinat Efendimize (A.S.M.) beşinci hicri senede eshabı tarafından biat olunmuştur. Hicretten beş sene on ay g

hususiyet

• Ahbaplık, tanışıklık, yakınlık.
• Hususilik.

huz

• Tuz ağacı dedikleri nesnedir ve denize yakın yerlerde posası denize düşüp rüzgârla dalga döve döve kehribar olur.

huzuk

• Adımları birbirine yakın olan kısa boylu kimse.

huzur

• Yakınında olma.

huzur-u daimi / huzur-u dâimî / حُضُورُ دَائِمِي

• Her an Allah'ın huzurunda olduğunu yakinen hissetme.

huzuren

• Yakınında olarak.

ibda'

• Cenab-ı Hakkın âletsiz, maddesiz, zamansız, mekânsız yaratması ve icâdı.
• Misli gelmemiş bir eser meydana koymak, icâd, ("İbda', ihdâs, ihtirâ, icâd, sun', halk, tekvin" kelimeleri birbirine yakın mânâdadırlar.)
• Edb: Geçmişte benzeri olmayan şiiri söylemek.

ictisas

• Evleri yakın olmakla bir arada olma.

idna'

• Yakın etmek, yaklaştırmak.

ihtimalat-ı karibe

• Yakın ihtimaller.

ikan

• İyi ve yakînen bilmek.
• Sağlam bir iş.
• Yakin hasıl etmek ve edilmek suretiyle bilmek.

ikaniyye / ikâniyye

• Yakînî bilgiye tabi olanlar. Din ve bilginlerce ileri sürülen şeyleri delil aramaksızın doğru sayan anlayış.

ikfa'

• Edb: Sesleri birbirine yakın olan harflerle kafiye yapmak.

ikra'

• Okutmak. "Oku" diye emretmek.
• Selâm göndermek. Yakın gelmek. Ziyafet istemek.

iktiran / iktirân / اقتران / اِقْتِرَانْ

• İki şeyin bir arada gelmesi, yakınlık.

• Yakınlaşma, yaklaşma. (Arapça)

• Yakın olma.

iktiran-ı kevakib

• Ast: İki gezegenin zâhiren birbirine yakın bir mevziye gelmeleri veya aynı burçta bulunmaları.

ilhanlılar

• İlhanlılar hanedanı ve bu hanedanın idare ettiği XIII. asrın sonu ve XIV. asrın ilk yarısında yaşayan bir yakındoğu imparatorluğu.

illiyyun

• (Tekili: İlliyyîn) (Aliyyu) Cennetin en yüksek tabakası. Ahirete giden tam kâmil mü'minlerin yeri. Hafaza meleklerinin divanları ismidir ki, salihlerin amelleri oraya yükseltilir. Ahirette yüksek dereceye, dergâh-ı rızâya en yakın olan derecedir.

iltifat-ı ravza-i mutahhara

• Ravza-i Mutahhara'nın iltifatı, lütfu, yakın ilgisi.

iman-ı tahkiki / iman-ı tahkikî

• İmana aid bütün mes'eleleri yakînî surette tedkik ile bilmek ve yaşamak ve tahkikî iman derslerini veren ve taklidî imanı tahkike tebdil eden eserleri sadakatla okumak neticesinde hâsıl olan sağlam, sarsılmaz iman. (Mü'minin kalbi tasdik nuru ile o derece münevver olmasıdır ki, o nur bütün letaif-i

inne rahmetallahi karibün mine'l-muhsinine / inne rahmetallâhi karîbün mine'l-muhsinîne

• "Şüphesiz ki Allah'ın rahmeti ihsan sahiplerine yakındır.".

irs

• Vefat eden kimsenin vâsi olup malını almak.
• Ölen yakın akrabadan kalan mal, miras, mülk.
• Bir şeyin artığı. Fâsıla nişanları.

ıs'as

• Gece karanlığı başlamak, karanlık basmak.
• Karanlığın açılması.
• Bulutun yere yakın olması.
• Peşinden gitmek.

isbatiyecilik

• Bu felsefe nazariyesine göre, isbat yolu ile yakîn, şüphesiz bilginin elde edilebilmesi, tecrübelerle müşahadelerle ve vakıalara istinaden mümkün olacağı iddia edilir. İsbat şeklini ve sahasını daraltıp sadece maddiyata münhasır kılan bu anlayış yalnız maddiyata ait mes'eleler için doğrudur.

ıshar

• (Sıhriyyet. den) Akrabalık, yakınlık, kurbiyet, sıhriyet. Damat olma. Damat edinme.
• Ulaşmak.
• Erimek.

islambol

• Eskiden İstanbul yerine kullanılan bir tabir idi. Ulema takımı yakın zamana kadar zarfların üzerine İstanbul yerine İslâmbol yazarlardı.

islav

• Rus, Ukran, Beyaz Rus, Çek, Slovak, Leh, Sloven, Sırp, Hırvat ve Bulgar gibi milletlere, lisanlarındaki yakınlık dolayısıyla verilen ortak isim. (Fransızca)

istikrab

• Yaklaştırma, yakınlaştırma.
• Akraba olma.

istinabe

• Duruşmada yasal gerekçelerle bulunamayan zanlının, ilgili mahkemece, yasal prosedürün yerine getirilmesi için zanlıya en yakın bölgedeki bir mahkeme veya kişileri yetkili kılması.

istinas / istînas

• Yakınlık duyma, yakınlaşma.

istinas etme / istinâs etme

• Yakınlık duyma, alışma.

itkan

• Pürüzsüz yapmak veya yapılmak. Sağlamlaştırmak. Hakikata yakından vakıf olmak, delileriyle bilmek, inanmak. Bilerek emin olmak. Muhkem kılmak, muhkem yapmak. Sâbit kılmak.

ittikan

• Muhkem yapılmak. Esaslı ve şüphesiz yakından bilmek.

ittisal

• Ulaşmak. Bitişmek.
• Birbirine dokunmak. Yakınlık. Bağlılık. Kavuşmak.

izafe

• Bir şeyi bir kimseye veya bir şeye nisbet etmek, yakın etmek. İsnâd etmek. Katmak, katıştırmak.
• Bir şey üzerine meylettirmek, havale olmak, bağlanmak.
• Mal etmek.
• Gr: İki isimden meydana gelen bağlılık tamlaması.

izafet

• Bir şeyi bir kimseye veya bir şeye nisbet etmek, yakın etmek. İsnâd etmek. Katmak, katıştırmak.
• Bir şey üzerine meylettirmek, havale olmak, bağlanmak.
• Mal etmek.
• Gr: İki isimden meydana gelen bağlılık tamlaması.

izlaf

• Yakın etmek. Toplamak, cem' etmek.

kab-ı kavseyn

• Cenab-ı Hakka en yakın olan makam; Peygamberimiz Miracda Cenâb-ı Hakla bu makamda bizzat görüşmüştür.

kàb-ı kavseyn

• Cenâb-ı Hakka en yakın olan makam; Peygamberimiz Miraçta bu makamda bizzat Allah'la görüşmüştür.

kabe kavseyn / kâbe kavseyn

• Peygamber efendimizin Mîrac gecesinde bilmediğimiz bir şekilde Allahü teâlâya yakınlığından kinâye olan bir tâbir.

kad

• Gr : İsmiyye veya harfiyye olan bir kelimedir. İsmiyye olduğunda iki vecihle kullanılır. yerine muzari olur. Yetişir, kifayet eder mânasınadır. Yahut kelimesine müradif isim olur. Harfiyye olduğunda dâhil olduğu fiil, tahkik, ümid, rica, intizar, yakınlık, azlık veya çokluk ifade edebilir.

kadum

• (Çoğulu: Kudm) Keser.
• Şam yakınında bir köyün adı.

karabet / karâbet / قرابت / قَرَابَتْ

• Soyca yakınlık. Hısımlık. Akrabalık.

• Soy, süt ve evlilik yoluyla yakınlık, akrabâlık.

• Yakınlık, akrabalık.

• Soyca yakınlık, hısımlık, akrabalık.

• Yakınlık.

• Yakınlık, akrabalık. (Arapça)

• Akrabalık, yakın olma.

karabet-i kalb

• Kalb yakınlığı, gönül yakınlığı.

karabet-i nesebiye

• Kan bağından gelen yakınlık.

karabet-i nesliye / karâbet-i nesliye

• Soy yakınlığı, akrabalık.

karabet-i rahmiye

• Soy yakınlığı, akrabalık.

karabet-i sıhriyye

• Kız alıp vermekle meydana gelen akrabalık, yakınlık, hısımlık.

karaib

• (Tekili: Karib) Yakınlar, hısımlar. Akraba.

karef

• Hastalara yakın olmak.

karen

• (Çoğulu: Akrân) Ok mahfazası.
• Kılıç.
• Ok.
• İki deveyi biribirine çattıkları ip. Başka deveye çatılmış deve.
• Çatık kaşlı olmak.
• "Yakınlık" mânâsına mastar.
• Necid ahâlisinin mikâtı olan mevzi.

karib / karîb / قریب

• Çok yakın. Yerce ve mekânca uzak olmayan.
• Yakın hısım.

• Yakın, yakın olan, uzak olmayan, soyca yakın.

• Yakın.

• Yakın.

• Yakın. (Arapça)

karib olma / karîb olma

• Yakınlaşma.

karib-ül ahd

• Yakın zamanda.

kariben / karîben / قریبا

• Bir zaman sonra, yakın vakitte. Çok zaman geçmeden.
• Sülâlece ve soyca yakın olan.

• Yakında, yakın zamanda.

• Yakında.

• Yakında. (Arapça)

karibetün / karîbetün

• Yakındır (kadınlar için kullanılır).

karibün / karîbün

• Yakındır (erkekler için kullanılır).

karin / karîn / قرین / قَر۪ينْ

• Yakın. Hısım. Akraba.
• Arkadaş. Yaşı aynı olan arkadaş. Refik. Komşu.
• Bir şeyi elde eden, nâil olan.
• Pâdişahın daimi surette yakınında bulunan. Mâbeynci.

• Yan yana, yakın.

• Yakın.
• Bir şeye sahip olan, bir şeye nail olan.
• Hısım, komşu, arkadaş gibi yakın.

• Yakın. (Arapça)
• Eş dost. (Arapça)

• Yakın, nâil olan.

karin-i icabet / karîn-i icabet

• Kabule yakın.

karun

• İki şeyi bir araya getiren.
• Tez terleyen hayvan.
• Arka ayaklarının tırnağı ön ayağının tırnağı yerine vâki olan hayvan.
• İleride olan memeleri geride olan memelerine pek yakın olan dişi deve.

katv

• Sürur ve neşeyle ağır ağır yürümek.
• Adımını biribirine yakın atmak.

kaziye-i nazariyye

• Man: Aklın bir delil ile tasdik eylediği kaziyye. Delilinin mukaddematı yakiniyyattan ise, yakiniyye'dir ve illâ zanniye olur.

kaziye-i yakiniyye / kaziye-i yakîniyye

• Man: Yakîni ifade eden kaziyyeye denir. Ya bedihiyye veya nazariyye olur.

keda

• Mekke-i Mükerreme üstünde, Mekâbir yakınında bir yolun adı.

kelil

• Körleşmiş.
• Az gören, donuk gören göz. Uzağı veya yakını iyi göremiyen göz. Miyop veya hipermetrop göz.
• Kesmez olan âlet.
• Çakal.
• Yorulmuş kişi, yorgun kimse.

ken'

• (Çoğulu: Kün'ân) Tilki eniği.
• Cem'etmek, toplamak.
• Yakın olmak.
• Mülâyemet.
• Alçaklık yapmak.
• Firar, kaçmak.

kerahet / kerâhet

• İğrenme, istemeyerek zor altında yapma.
• Şeriatin yasaklamadığı fakat harama yakın olma ihtimali olan ve çekinilmesi gereken husus.

• İğrenme, tiksinme, istememe. Harama yakın olma veya yapılmaması iyi olma. Dinde terk edilmesi iyi olan bir şeyin terk edilmeyip yapılması. Kerâhet, tahrîmiyye ve tenzîhiyye olmak üzere iki kısımdır.

kerahet-i tahrimiyye / kerâhet-i tahrîmiyye

• Kur'ân-ı kerîm ve hadîs-i şerîfteki delilinden zan ile anlaşılan yasak. Harama yakın mekruh.

kerahet-i tenzihiyye / kerâhet-i tenzîhiyye

• Yasak olmasına kuvvetli ve açık bir delil bulunmayan ancak yapılması iyi olmayan şeyler. Helâle yakın mekrûh.

kerb

• (Çoğulu: Kurub-Küreb) Yeri sürüp aktarmak.
• Dar etmek.
• Yakın olmak.
• Gam, tasa, keder, endişe.

kerrubiyyun

• (Mukarrebûn) Sadece ibadetle meşgul olan melekler. Allah'a en yakın olan melekler. Büyük melekler. Kerubiyyun yalnız hamele-i arştır diyenler olduğu gibi, Kerrubiyyun diyenler de olmuştur. Aslı Kerubiyun'dur.

kerub

• Allah'a en yakın olan melekler.

keseb

• Yakınlık, kurbiyet.

kevd

• Yakın olmak.

kıran / قران

• (Çoğulu: Kırânât) Yakınlık, mukarenet.
• Ayrı iki şeyin birleşmesi.
• İki gezegenin bir burçta bulunması.

• Yakınlık.
• İki gezegenin bir burçta bulunması.

• Yakınlaşma. (Arapça)
• İki gezegenin aynı burçta birbirine yaklaşması. (Arapça)

kırban

• Yakınlık.
• Cimadan kinâye olur.

kırmeta

• Kitapla satırların veya yürürken adımların birbirine yakınlığı.

komşu

• Bitişik evlerde veya yakın çevrede oturan kimse veya kimseler.

kuba mescidi / kubâ mescidi

• İslâm târihinde Peygamber efendimizin (sallallahü aleyhi ve sellem) hicreti sırasında Medîne-i münevvere yakınında bulunan Kubâ'da ilk defâ inşâ edilen mescid.

kübr

• Yakınlık.

kühbe

• Kırmızılığa yakın olan beyaz renk.

küllü atin karib / küllü âtin karîb

• Gelecekte olacak her şey yakındır.

künu'

• Yakın olmak.

kurab

• (Tekili: Kurbet) Yakınlar, akrabalar.

kurb / قرب

• Yakınlık.

• Yakınlık. Yakında oluş. Yakın olmak. Yakınlık kazanmak. (Zamanda, mekânda, nisbette, hatvede ve kuvvette kullanılır.)
• Tıb: Böğür. Karnın yumuşaklığına kadar olan yer.

• Yakın.

• Yakınlık. Tasavvufta, Allahü teâlâya yakın olmak.

• Yakınlık. (Arapça)
• Yakın. (Arapça)

kurb-i derece

• Ölen bir kimseye yakınlık derecesi.

kurb-i ebdan / kurb-i ebdân

• Bedenlerin birbirine yakın olması.

kurb-i hüda / kurb-i hüdâ

• Allah'a manevî yakınlık.

kurb-i ilahi / kurb-i ilâhî

• Allahü teâlâya yakın olmak.

kurb-i mesafe / kurb-i mesâfe

• Yer, mekân yakınlığı.

kurb-i nübüvvet

• Nübüvvet (peygamberlik) yoluna âit yakınlık.

kurb-i velayet / kurb-i velâyet

• Velâyet, evliyâlık yoluna âit yakınlık. Allahü teâlâdan gelen feyz ve bereketlere, arada vâsıta bulunmak sûretiyle kavuşma.

kurb-u huzur / kurb-u huzûr / قُرْبِ حُضُورْ

• Allah'ın yüce huzuruna yakınlık.

• Huzura (Allah'a) yakın olma.

kurb-u huzur-u ilahi / kurb-u huzur-u ilâhî

• İlâhî yakınlığa ulaşma makamı.

kurb-u şahane

• Padişahın yakını.

kurban

• Allahü teâlâya yakınlık. Mükîm (yolcu olmayan), âkıl (akıllı), bâliğ (ergen, evlenecek çağa gelmiş), hür ve dînen zengin sayılan, müslüman erkek ve kadın tarafından, Allah rızâsı için kurban niyetiyle kurban bayramının ilk üç gününde (Zilhicce ayının on, on bir ve on ikinci günlerinin her hangi biri

• Allah'ın rızasını kazanmağa sebep olan şey.
• Etleri, fakirlere parasız olarak dağıtılmak niyetiyle farz, vâcib veya sünnet olarak kesilen koyun, keçi, deve, sığır.. gibi hayvan.
• Bir maksad uğrunda feda olma.
• Beylerin ve meliklerin yakınlarından olan kimse.

kurbet

• Yakınlık. Tâatı, Allahü teâlâ için yapmak.

• Yakınlık, Allah'a yakınlık.
• Hısımlık, akrabalık.

• Yakınlık.
• Fık: Allah'a manevî yakınlığa sebeb olan amel-i sâlih.

kurbiyet / قُرْبِيَتْ

• Yakınlık.

• Yakınlık.

• Yakınlık.

kurbiyet-i ilahiye / kurbiyet-i ilâhiye / قُرْبِيَتِ اِلَهِيَه

• İnsanın Allah'a olan yakınlığı.

• Allaha yakınlık.

kurbiyet-i maneviye / kurbiyet-i mâneviye

• Mânevî yakınlık; kulun Allah'a yakınlığı.

kurbiyet-i mekan / kurbiyet-i mekân / قُرْبِيَتِ مَكَانْ

• Yer yakınlığı.

• Mekan yakınlığı.

kurbiyet-i zaman / قُرْبِيَتِ زَمَانْ

• Zaman yakınlığı.

• Zamanın yakınlığı.

kurbiyyet

• Yakınlık kazanmak. Yakınlık. Bir şeye kendi gayretiyle yakınlaşmak.

kurena

• Bir padişâhın yakınında bulunan ve onun sohbetine iştirak edenler. Yakınlar. Arkadaşlar.

kureyza

• Medine-i Münevvere yakınında Yahudi taifesinden bir kavim.

kurun-u uhra / kurun-u uhrâ / kurûn-u uhrâ

• Yakın çağ.

• Son çağ, dünya hayatının kıyamete yakın son devresi.

kusre

• Yakın, karib.

kut'ül amare / kut-ül amare / كوتول امار

• Kut'ül Amare ne demektir?

  Yeni kurulan Osmanlı 6. Ordusu'nun Komutanlığı'na atanarak 5 Aralık'ta Bağdat'a varan Mareşal Colmar Freiherr von der Goltz Paşa'nın emriyle Irak ve Havalisi Komutanı Miralay (Albay) 'Sakallı' Nurettin Bey'in birlikleri 27 Aralık'ta Kut'u kuşattı. İngilizler Kut'u kurtarmak için General Aylmer komutasındaki kolorduyla hücuma geçti ancak, 6 Ocak 1916 tarihli Şeyh Saad Muharebesi'nde 4.000 askerini kaybederek geri çekildi. Bu muharebede 9. Kolordu Komutanı Miralay 'Sakallı' Nurettin Bey görevinden alındı ve yerine Enver Paşa'nın kendisinden bir yaş küçük olan amcası Mirliva Halil Paşa (Kut) getirildi.
  İngiliz Ordusu, 13 Ocak 1916 tarihli Vadi Muharebesi'nde 1.600, 21 Ocak Hannah Muharebesi'nde 2.700 askeri kaybederek geri püskürtüldü. İngilizler mart başında tekrar taarruza geçti. 8 Mart 1916'da Sabis mevkiinde Miralay Ali İhsan Bey komutasındaki 13. Kolordu'ya hücum ettilerse de 3.500 asker kaybederek geri çekildiler. Bu yenilgiden dolayı General Aylmer azledilerek yerine General Gorringe getirildi.

  Kut'ül Amare zaferinin önemi

  Kût (kef ile) veya 1939’dan evvelki ismiyle Kûtülamâre, Irak’ta Dicle kenarında 375 bin nüfuslu bir şehir. Herkes onu, I. Cihan Harbinde İngilizlerle Türkler arasında cereyan eden muharebelerden tanır. Irak cephesindeki bu muharebeler, Çanakkale ile beraber Cihan Harbi’nde Türk tarafının yüz akı sayılır. Her ikisinde de güçlü düşmana karşı emsalsiz bir muvaffakiyet elde edilmiştir.
  28 Nisan 1916’da General Townshend (1861-1924) kumandasındaki 13 bin kişilik İngiliz ve Hind askerlerinden müteşekkil tümenin bakiyesi, 143 günlük bir muhasaradan sonra Türklere teslim oldu. 7 ay evvel parlak bir şekilde başlayan Irak seferi, Basra’nın fethiyle ümit vermişti. Gereken destek verilmeden, tecrübeli asker Townshend’den Bağdad’a hücum etmesi istendi.
  Bağdad Fatihi olmayı umarken, 888 km. yürüdükten sonra 25 Kasım 1915’de Bağdad’a 2 gün mesafede Selmanpak’da miralay Nureddin Bey kumandasındaki Türk ordusuna yenilip müstahkem kalesi bulunan Kût’a geri çekildi. 2-3 hafta sonra takviye geleceğini umuyordu. Büyük bir hata yaparak, şehirdeki 6000 Arabı dışarı çıkarmadı. Hem bunları beslemek zorunda kaldı; hem de bunlar Türklere casusluk yaptı.

  Kût'a tramvayla asker sevkiyatı

  İş uzayınca, 6. ordu kumandanı Mareşal Goltz, Nureddin Bey’in yerine Enver Paşa’nın 2 yaş küçük amcası Halil Paşa’yı tayin etti. Kût’u kurtarmak için Aligarbi’de tahkimat yapan General Aylmer üzerine yürüdü. Aylmer önce nisbî üstünlük kazandıysa da, taarruzu 9 Mart’ta Kût’un 10 km yakınında Ali İhsan Bey tarafından püskürtüldü.
  Zamanla Kût’ta kıtlık baş gösterdi. Hergün vasati 8 İngiliz ve 28 Hindli ölüyordu. Hindliler, at eti yemeği reddediyordu. Hindistan’daki din adamlarından bunun için cevaz alındı. İngilizler şehri kurtarmak için büyük bir taarruza daha geçtiler. 22 Nisan’da bu da püskürtüldü. Kurtarma ümidi kırıldı. Goltz Paşa tifüsten öldü, Halil Paşa yerine geçti. Townshend, serbestçe Hindistan’a gitmesine izin verilmesi mukabilinde 1 milyon sterlin teklif etti. Reddedilince, cephaneliği yok ederek 281 subay ve 13 bin askerle teslim oldu. Kendisine hürmetkâr davranıldı. Adı ‘Lüks Esir’e çıktı. İstanbul’a gönderildi. Sonradan kendisine sahip çıkmayan memleketine küskün olarak ömrünü tamamladı.
  Böylece Kûtülamâre’de 3 muharebe olmuştur. İngilizlerin kaybı, esirlerle beraber 40 bin; Türklerinki 24 bindir. Amerikan istiklâl harbinde bile 7000 esir veren İngiltere, bu hezimete çok içerledi. Az zaman sonra Bağdad’ı, ardından da Musul’u ele geçirip, kayıpları telafi ettiler. Kût zaferi, bunu bir sene geciktirmekten öte işe yaramadı.
  Bu harbin kahramanlarından biri Halil Paşa, Enver Paşa’nın amcası olduğu için; diğer ikisi Nureddin ve Ali İhsan Paşalar ise cumhuriyet devrinde iktidar ile ters düştüğü için yakın tarih hafızasından ustaca silindi. 12 Eylül darbesinden sonra Ankara’da yaptırılan devlet mezarlığına da gömülmeyen yalnız bunlardır.
  Binlerce insanın kaybedildiği savaş iyi bir şey değil. Bir savaşın yıldönümünün kutlanması ne kadar doğru, bu bir yana, Türk-İslâm tarihinde dönüm noktası olan çığır açmış nice hâdise ve zafer varken, önce Çanakkale, ardından da bir Kûtülamâre efsanesi inşa edilmesi dikkate değer. Kahramanları, yeni rejime muhalif olduğu için, Kûtülamâre yıllarca pek hatırlanmadı. Gerçi her ikisi de sonu ağır mağlubiyetle biten bir maçın, başındaki iki güzel gol gibidir; skora tesiri yoktur. Hüküm neticeye göre verilir sözü meşhurdur. Buna şaşılmaz, biz bir lokal harbden onlarca bayram, yüzlerce kurtuluş günü çıkarmış bir milletiz.
  Neden böyle? Çünki bu ikisi, İttihatçıların yegâne zaferidir. Modernizmin tasavvur inşası böyle oluyor. Dini, hatta mezhebi kendi inşa edip, insanlara doğrusu budur dediği gibi; tarihi de kendisi tayin eder. Zihinlerde inşa edilen Yeni Osmanlı da, 1908 sonrasına aittir. İttihatçıların felâket yıllarını, gençlere ‘Osmanlı’ olarak sunar. Bu devrin okumuş yazmış takımı, itikadına bakılmadan, münevver, din âlimi olarak lanse eder. Böylece öncesi kolayca unutulur, unutturulur.
  Müşir İbrahim Edhem Paşa’nın oğlu Sakallı Nureddin Paşa (1873-1932), sert bir askerdi. Irak’ta paşa oldu. Temmuz 1920’de Ankara’ya katıldı. Fakat karakterini bilen M. Kemal Paşa, kendisine aktif vazife vermek istemedi. Merkez kumandanı iken Samsun’daki Rumları iç mıntıkalara sürgün ettiği esnada çocuk, ihtiyar, kadın demeden katliâma uğramasına göz yumdu. Bu, milletlerarası mesele oldu. Yunanlılar, bu sebeple Samsun’u bombaladı. Nureddin Paşa azledildi; M. Kemal sayesinde muhakemeden kurtuldu. Sonradan Kürtlerin de iç kısımlara göçürülmesini müdafaa edecektir. Batı cephesinde, kendisinden kıdemsiz İsmet Bey’in maiyetinde vazife kabul etti. İzmir’e girdi. Bazı kaynaklarda İzmir’i ateşe verdiği yazar. I. ordu kumandanı olarak bulunduğu İzmit’te, Sultan Vahîdeddin’in maarif ve dahiliye vekili gazeteci Ali Kemal Bey’i, sivil giydirdiği askerlere linç ettirdi; padişaha da aynısını yapacağını söyledi. Ayağına ip takılarak yerlerde sürüklenen cesed, Lozan’a giden İsmet Paşa’nın göreceği şekilde yol kenarına kurulan bir darağacına asılarak teşhir edildi. Mustafa Kemal Paşa, İstanbul’da bir fedainin vursa kahraman olacağı bir insanı, vuruşma veya mahkeme kararı olmaksızın öldürmeyi cinayet olarak vasıflandırıp kınadı. M. Kemal’e gazi ve müşirlik unvanı verilmesine içerleyen Nureddin Paşa iyice muhalefet kanadına geçti. 1924’de Bursa’dan müstakil milletvekili seçildi. Asker olduğu gerekçesiyle seçim iptal edildi. İstifa edip, tekrar seçildi. Anayasa ve insan haklarına aykırılık cihetinden şapka kanununa muhalefet etti. Bu sebeple antikemalist kesimler tarafından kahraman olarak alkışlanır. Nutuk’ta da kendisine sayfalarca ağır ithamlarda bulunulur, ‘zaferin şerefine en az iştirake hakkı olanlardan biri’ diye anılır.
  Halil Kut (1882-1957), Enver Paşa’yı İttihatçıların arasına sokan adamdır. Sultan Hamid’i tevkife memur idi. Askerî tecrübesi çete takibinden ibaretken Libya’da bulundu. Yeğeni harbiye nazırı olunca, İran içine harekâta memur edildi. Irak’taki muvaffakiyeti üzerine paşa oldu. Bakü’yü işgal etti. İttihatçı olduğu için tutuklanacakken, kaçıp Ankara hareketine katıldı. Rusya ile Ankara arasında aracılık yaptı. Sonra kendisinden şüphelenilince, Almanya’ya kaçtı. Zaferden sonra memlekete dönüp köşesine çekildi. Politikaya karışmadı.
  Ali İhsan Sâbis (1882-1957), Sultan Hamid’i tahttan indiren Hareket Ordusu zâbitlerindendi. Çanakkale, Kafkasya’da bulundu. Irak’ta paşalığa terfi etti. İttihatçı olduğu için Malta’ya sürüldü. Kaçıp Ankara hareketine katıldı. I. batı cephesi kumandanı oldu. Cephe kumandanı İsmet Bey ile anlaşmadı; azledilip tekaüde sevkolundu. M. Kemal’e muhalif oldu. Nazileri öven yazılar yazdı. 1947’de devlet adamlarına yazdığı imzasız mektuplar sebebiyle 15 seneye mahkûm oldu. 1954’te DP’den milletvekili seçildi. Hatıraları, Nutuk’un antitezi gibidir.

la'sa

• Dudağının rengi az siyâha yakın olan kadın. (Müz: El'as)

laas

• Dudağın rengi açık siyâha yakın olmak.

lazım-ı karib / lâzım-ı karîb

• Yakınında bulunması gereken ayrılmaz unsur.

lemem

• Günaha yakın olmak.
• Küçük günahlar.
• Delilik, cünun.
• Musibete yakın olmak.

lühme

• Bez ırgacı.
• Hısımlık, yakınlık.

ma'kul

• Akla yakın, aklın kabul edeceği.

ma'rifet mertebeleri

• (Bak: Yakin)

mabeyn

• Ara. Aradaki şey. İki şeyin arası.
• Haremle selâmlık arasındaki oda.
• Padişah yakınlarının bulunduğu oda.

mahrem

• Gizli.
• Dince ve şer'an müsaade olunmayan.
• Birisinin hususi hâllerine ait gizli sır.
• Nikâh düşmeyen, evlenilmesi haram olan yakın akraba. (Baba, dede, anne, nine, erkek ve kızkardeş, amca, dayı, hala ve teyzeler arasında bir neseb yakınlığı, bir ebedî mahremiyet vardır

mahrem-i esrar

• Gizli sırlara vakıf olan çok yakın kimse. Gizli sır söyleyen kimse.

mahtur

• (Hatar. dan) Hatara, tehlikeye yakın.
• Düşünme. Fikir ve endişe.

maiyyet-i seniyye

• Pâdişâhın maiyyeti. Pâdişahın yakınında bulunanlar.

makam-ı kurb

• Makamın yakınlığı, yakın olma.

makrebe

• Hısımlık, yakınlık. Karâbet.

makrun / makrûn / مقرون

• (Karn. dan) Ulaşmış. Kavuşmuş. Yakın.
• Müsaadeye mazhar.
• Çatık kaşlı olmak.

• Yakın, ulaşmış.

• Yakın. (Arapça)

makrun-u sıhhat

• Sıhhat ve hakikata yakın. Doğruluk derecesi fazla.

makruniyet

• Yaklaşma. Yakınlık.

mana / mânâ

• Anlam.
• İçyüz.
• Akla yakın sebep.
• Rüya, düş.

mass

• Yakın olan.
• Dokunan. Değen.

me'cuc / me'cûc

• Çok eski zamanlarda, bir duvar arkasında bırakılmış, kıyâmete yakın, yeryüzüne yayılacak olan Nûh aleyhisselâmın oğlu Yâfes'in soyundan gelecek olan kötü bir millet. Yüzleri yassı, gözleri küçük, kulakları çok büyük, boyları kısadır.

me'lufe / me'lûfe

• Alışıldık ve yakın olan.

me'nus

• Cana yakın, sevimli.

mecved

• Doymaya yakın olmak.
• Yağmur taneleri değmiş cisim.

mehdi / mehdî

• Kıyâmete yakın geleceği, Peygamber efendimiz tarafından haber verilen ve İslâmiyet'i ve adâleti yeryüzüne hâkim kılacak olan mübârek zât.

mekad

• Yakın olmak, yakınlık.

mektubat / mektûbât

• Din büyüklerinin yakınlarına ve sevdiklerine gönderdiği, nasihat mektublarından meydana gelen kitap.

melaike-i mukarrebin / melâike-i mukarrebîn

• Makam itibariyle Allah'a yakın olan melekler.

• Allah'a yakın olan melekler.

merih

• Koz: Güneş etrafında seyreden seyyarelerden dünyadan sonra güneşe en yakın olanı. (Aslı: Merrih veya Mirrih okunur.)
• Mars.

merve

• Kâbe-i muazzamanın yakınında bulunan ve hacda, aralarında sa'y denilen ibâdetin yapıldığı iki tepeden biri.

meş'ar-ül-haram / meş'ar-ül-harâm

• Mekke-i mükerremede, Arafât ile Minâ arasında bulunan Müzdelife'nin sonunda Cebel-i kuzah yakınında bir yer. Meş'ar, şiâr (alâmet) yeri demektir. Meş'ar denmesi; ibâdet yeri olması; haram diye vasıflandırılması ise, hürmeti ve kıymeti sebebiyledir.

meşhur hadis veya hadis-i meşhur

• Asr-ı evvelde, Ahâdi hadis kabilinden iken ikinci asırda iştihar edip, kizb üzerine ittifakları aklen tecviz olunmayan bir cemaat tarafından rivâyet olunan hadis. İlm-i yakin derecesinde karib bir surette kalbe itmi'nan verir.

mesih / mesîh

• Îsâ aleyhisselâmın isimlerinden.
• Kıyâmete yakın yeryüzünde çıkacağı bildirilen, son derece kıvırcık saçlı, gözü dışarı fırlamış kâfir bir genç olan Deccâl'e verilen isim.

meskab

• Yakın olacak yer.

meşreb-i hıllet

• Yakın dostluğu öngören hareket tarzı.

metuh

• Devamlı suyu çekilen işlek kuyu.
• Suyu ağzına yakın olan kuyu.

mevhin

• Gece yarısına yakın vakit.

mey-gun

• Şarap renginde olan, kırmızıya yakın olan. (Farsça)

meyl-i cinsiyet

• Tür ve cins yakınlığı açısından meyletme.

miras

• Ölen kimsenin yakınlarına kalan malı.

• Ölen kimseden akrabalarına ve yakınlarına kalmış olan mal, mülk.

moğol

• Turâni milletlerinin en büyüklerinden bir kabile olup Türkler ve Mançurlarla cinsi yakınlıkları vardır. Asyanın ortalarında bugün Çin Devletine tâbi olan ve Moğolistan ismiyle bilinen geniş bir çölde ve Sibirya ve Türkistan'ın da bazı taraflarında bulunurlar.Cengiz Hanla beraber Asyanın batı tarafla

muarefet

• Tanıma, yakından bilme.

mücaveret / mücâveret

• Komşuluk, yakınlık.
• Mescidde itikâfa çekilmek.

• Komşuluk, yakınlık.

mücavir / mücâvir

• Komşu.
• Bir mâbed veya tekke yakınında çekilip oturan.
• Yurdunu terkederek zamanını Haremeyn-i Şerifeyn'de ibadetle geçiren.

• Yakın komşu.

• Komşu, yakın.

müdanat

• Yakınlık.

müdani / müdanî

• Yakın. Eş. Benzer. (Farsça)

müdni / müdnî

• Yakınlaştıran.

muhadenet

• Yakın ahbablık, samimiyet. Dostluk.

mühr-i nübüvvet

• Peygamberlik mührü; Peygamber efendimizin mübârek sırtı ortasında, sol küreğine yakın kalbi hizâsında bulunan nübüvvet mührü. Gümüş teninde, letâfet vardı, İrice Mühr-i nübüvvet vardı. Sırtında idi, Mühr-i nübüvvet, Sağ tarafına yakındı elbet. Bildirdi bize edenler ta'rîf, Bir büyük ben idi, mühr-i

mukaddim

• Allahü teâlânın ism-i şerîflerinden: Mahlûklardan (yaratılmışlardan) bâzısını bâzısından önce var ve yok eden; dilediğini kendine yakınlaştıran, dilediğini uzaklaştıran, kendisine yakın kıldığı meleklerini, peygamberlerini aleyhimüsselâm ve âlimlerini üstün kılan.

mukarebet

• (Kurb. dan) Akrabalık, yakınlık.

mukarenet

• (A, uzun okunur) Yakınlık. Ayrılmayıp musâhebe etmek.
• Bitişmek. Birleşmek.
• Uygunluk.
• Bir yere gelmek.

• Bitişiklik, yakınlık.

mukarib

• Birbirine yakın ve karib olan. İyi ve kötü ortasında orta hâlli olan.

mukarib-ül vücud

• Olması yakın, vücuda gelmesi yakın.

mukarin

• Yakın olan. Bitişen. Ulaşan. Ulaşmış olan.

• Beraber, yakın olan.

• Bitişik, yakın.

mukarreb / مقرب / مُقَرَّبْ

• (Kurb. dan) Yakınlaşmış. Yakınlaştırılmış. Yakın.
• Büyük zât veya padişah gibi kimselere hizmette yaklaşmış olan.

• Yakınlar, yakınlaşmış kimseler.

• Yakınlaştırılmış.
• Cennette dereceleri en yüksek olan.
• Tasavvufta, nefslerinin sevgisinden kurtulmuş, kalbinde Allahü teâlâdan başka hiçbir şeyin sevgisi kalmayan, yalnız Allahü teâlâyı isteyen.

• Yakın olan.

• Yakın. (Arapça)

• Yakın kılınan.

mukarrebin / mukarrebîn

• Yakın olanlar.

• Allah'a mânen yakın olan büyük melekler.

mukarrebin-i sahabe / mukarrebîn-i sahabe

• Devamlı Peygamber Efendimizin (a.s.m.) yakınında ve etrafında bulunan Sahabeler.

mukarrebü'l-vücud

• Olması yakın.

mukarrebun

• Büyük meleklerden bir zümre.
• Takva ve ubudiyyet ile evliya derecesine gelmiş, Cenab-ı Hakk'ın indinde çok kıymetli ve mübarek büyük zâtlar.
• Yakınlaşmış olanlar.

mukarrib-ül vücud

• Vücudunu yakın eden, yaklaştıran.

mukınun / mûkınûn

• Yakîn sahibi olanlar. Şüphesiz ve tereddüdsüz olarak imanî ve Kur'anî hakikatlara vâkıf olanlar.

mukterin

• (İktiran. dan) Yaklaşan, yakın gelen, iktirân eden.

mülabese / mülâbese

• Benzer şeylerin ayırt edilemiyerek birbirine karıştırılması.
• Münasebet, yakınlık.

mülabis

• (Lebs. den) Münasebet kuran. Yakınlık gösteren. Bir kimse ile aşırı ahbaplık eden.
• Karışan.

mülahat

• Yakınlaşmak. Çekiştirmek.
• Çocuğun, sütten kesilme vaktine yakınlaşması.
• Niza ve husumet etmek.

münadimin / münadimîn

• (Tekili: Münadim) Nedimler. Bir büyüğün yakını olan kimseler.

münasebet

• İki şey arasındaki tenasüb, uygunluk, yakınlık, bağlılık, mensubiyet, yakışmak, vesile, alâka.

munis / mûnis / مونس

• Alışılmış. Ehlileşmiş. Cana yakın. Sevimli. Ünsiyyet edilmiş.

• Canayakın, dost.

• Canayakın, sevimli.

• Cana yakın, alışılmış. (Arapça)

müntemi

• (İntimâ. dan) İlgisi ve ilişiği olan. Yakınlık peydâ eden.
• Birinin adamı olan.

müşacene

• Yakınlık, karabet.

müşafehat

• (Tekili: Müşafehe) (Şefe. den) Konuşmalar, dudak dudağa yakından konuşmalar.

müşafehe

• Yakından karşılıklı konuşmak, karşı karşıya konuşmak.

müşagare

• Mehir alıp vermemek için, iki kişi birbirlerinin yakınlarından birer kadınla evlenme.

müşakele-i cinsiye / müşâkele-i cinsiye

• Tür veya soyla ilgili yakınlık, akrabalık.

müşakelet / müşâkelet

• Cinsî yakınlık ve türdeşlik.

müşavir

• İstişare olunacak kimse, kendisine danışılan kişi.
• İdare işlerinde yakın yardımcı memur.
• Kovanlık üstünde yapılan örtünün direkleri.

müşrif

• Yükselen, çıkan.
• Ölüme pek yakın bulunan.
• Etrafa bakan, etrafı gören.
• Vakıf malı koruyan kimse.

müsteykın

• (Yakin. den) Yakinen ve kat'i olarak bilen.

müteallikat

• Alâkalılar, ilgililer, yakınlar, akrabalar.

• Yakın olanlar, müteallik olanlar. Akraba.
• Gr: Bir cümlenin mânasını açıklayan, tamamlayan kelimeler.

• İlgili olanlar, yakınlar.

mütecazib

• Birbirini çeken, yakınlaştıran.

mütedellil

• Çok yakın olan.

mütekarib

• (Kurb. dan) Yaklaşan, tekarüb eden. Birbirine yakın olan, gittikçe birbirine yaklaşan.

mütekarin

• (Karn. dan) Birbirine birleşmiş, bitişmiş olan.
• Yaklaşmış, yakınlaşmış, tekarün eden.

mütekarrib

• (Çoğulu: Mütekarribîn) (Kurb. dan) Yaklaşan, yaklaşmağa çalışan, yakın olan, takarrüb eden.

mütekarribin / mütekarribîn

• (Tekili: Mütekarrib) Takarrüb edenler, yaklaşanlar, yakın olanlar.

mütevassıl

• Kavuşan, ulaşan, vâsıl olan.
• Yakınlık ve münasebet kuran.

müteyakkın

• (Yakîn. den) Teyakkun eden, yakîn ve kat'î olarak şüphesiz bilen.

müttekın

• Mutmain. İyice bilen, doğruluğunu, hakikatini tamamlayan. Ayn-el yakin bilen.

müzaheme

• Yakınlık.
• Ayrılık.
• Düşmanlık, adâvet.

muzari sigası / muzâri sigası

• Gr. Arapçada şimdiki, geniş ve yakın gelecek zamanı birden ifade eden fiil kipi, kalıbı.

müzavele

• Bir şeyin meydana gelmesi için çalışma.
• Bir şeyi başka bir şeye yakınlaştırma.

na-mahrem

• Aralarında evlenmeğe mâni olacak kadar yakınlık bulunmayan. Şer'an evlenmeğe mâni akrabalığı olmayan erkek veya kadın. (Farsça)
• Yabancı. (Farsça)

nafıka

• (Çoğulu: Nevâfık- Nüfeka) Arab tavşanının (diğer adı; tarla fâresi dedikleri hayvanın) iki yuvasından gizli olanın adıdır. Bu hayvan, bunun tavanını yeryüzüne çok yakın yapar. Belirli olan kasia dedikleri yuvasında tehlike hissederse hemen nâfıkanın tavanını delerek kaçar. Münafıklar buna benzediği

nebiyy-i ahirüzzaman / nebiyy-i âhirüzzaman

• Dünya hayatının kıyamete yakın son devrenin Nebisi; son Peygamber.

nefhat-ül-fer'

• İsrâfil aleyhisselâmın, kıyâmetin kopacağına yakın, nasıl olduğu bizce bilinmeyen sûr'a birinci defâ üflemesi.

nefret

• Tiksinmek, ürküp kaçmak.
• Birisinin yakını ve akrabası.

nefti / neftî

• Neft yağı renginde olan, siyaha yakın koyu yeşil. (Farsça)

nehz

• Durmak, kıyam.
• Def'etmek, kovmak.
• Yakın olmak.
• Berkitmek için devenin memesine eliyle vurmak.
• Dolması için kovayı suya vurmak.

neseb

• Soy, şecere. Çocuğu ana ve babaya bağlayan kan bağı. Ekseriya baba yönünden olan yakınlık için kullanılır. Babalar ve yukarıya doğru büyük babalar ile oğullar ve aşağıya doğru oğullar arasındaki alâkaya amûdî yakınlık; erkek kardeşler ile bunların oğ ulları ve amca oğulları arasındaki alâkaya ufkî y

nevahi-i mekke

• Mekke civarı. Mekke'nin yakınları, nahiyeleri.

nevb

• Yakınlık.
• İsabet.

nevres

• Su kuşlarından mavi renkli bir kuştur; başının yarısı siyah yarısı beyaz olur; güvercin büyüklüğündedir. Su üstüne yakın uçar ve balık gördüğü gibi kapar.

neyyif

• Küsur. Ziyade. Artık. Fazla.
• İhsan.
• Yakın.

nezd

• Yan. Yakın. Karib. (Farsça)
• Göre, nazarında, fikrince. (Arapçadaki "ind" mânâsındadır) (Farsça)

nezdik

• Yakın, karib. (Farsça)

nilüfer

• Beyaz, mavi ve sarı çiçekler açan bir cins su bitkisi. (Farsça)
• Bursa yakınlarında akan bir akarsu. (Farsça)

nimnime

• Birbirlerine yakın çizgiler.
• Tırnakta olan beyazlık.

nisbet

• Münasebet, yakınlık, bağlılık, ölçü.
• Rağmen. İnat olarak. İnat olsun diye.

noel gecesi

• Hıristiyanların 25 Aralık veya buna yakın bir târihte Îsâ aleyhisselâmın doğduğunu kabûl ettikleri gece.

nütuc

• Doğurucu hayvan.
• Doğurması yakın olan.

osman

• Peygamberimiz Hazret-i Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâm'ın en yakın sahabelerinden, Aşere-i Mübeşşere'den ve İslâmiyet için en çok fedakârlık gösterenlerdendir. Hz. Talha ve Zübeyr'den evvel imana geldi, iman edenlerin beşincisi oldu. Resül-ü Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm'ın üçüncü halifesi ve damadıd

pasinler cephesi

• Birinci Dünya Savaşı'nın ilk çıktığı sıralarda Erzurum yakınlarındaki Pasinler yöresinde Ruslar'a karşı açılan cephe.

rabıta

• Rabteden, bağlayan, bitiştiren.
• Münasebet, alâka, bağlılık, yakınlık. İki şeyi birbirine bağlayan tertip.
• Nefsini dünyadan men edip âhirete, Allah'a (C.C.) bağlanmak.
• Tertip, sıra, düzen, usûl.

rakmiyyat

• Medine yakınında bir yere nisbet edilen oklar.

rampacı

• Eski deniz muharebelerinde yakından dövüşerek zabtedilmek istenilen bir düşman gemisine hücumla borda bordaya gelindiği sırada düşman gemisindeki askerlerin vuku bulacak hücumunu menetmek için güverteye yayılan silâhendazlar.

retk

• Adımların birbirine yakın olması.
• Deve kuşunun sür'atle gitmesi.

rüavi

• Köy yakınında ve halk yöresinde güdülen deve.

rübba

• (Çoğulu: Ribâb) Yakında doğurmuş koyun.

rübde

• Siyaha yakın boz renk.

sa'y

• Hac ve ömre ibâdeti için Mekke-i mükerremeye gelen kimsenin Mescid-i Haram (Kâbe ve avlusu) yakınındaki Safâ ve Merve tepeleri arasında usûlüne göre Safâ'dan başlayarak Merve'ye ve Merve'den Safâ'ya yedi kere gidip gelmesi. Sa'y, dört gidiş ve üç gelişten ibârettir.
• Çalışmak, iş görm

saan

• Suya yakın yerde develerin yattığı yer.

sabah

• Gün doğmasına yakın vakitten, öğle vaktine kadar olan zaman.

sacid

• Secde eden, Allah'ın (C.C.) huzurunda başını yere koyarak dua eden. Hâdis meâli: "Bir kulun Rabbine en yakın olduğu an: O'na secde ettiği zamandır."

sadd

• Yüz çevirmek, men eylemek, bir şeyden birini vazgeçirmek.
• Fikir, niyet, kasd.
• Yakınlık, civar.
• Konuşulan husus.

saded

• Asıl mevzu, maksad, asıl konuşulan şey, fikir.
• Niyet, kasıd. Teşebbüs.
• Yakınlık, civar.

sadef

• Deniz böceklerinin kıymetli kabuğu ve onlardan yapılan şeyler.
• Sert, parlak ve şeffafa yakın madde. İnci kabuğu.

safa ve merve / safâ ve merve

• Kâbe-i muazzamanın yakınındaki iki tepenin adı. Hac ve umre esnâsında sa'y denilen hac vazîfesini yaparken Safâ tepesinden sonra Merve tepesine gidilir.

şafak

• Tan zamanı. Güneş doğmağa yakın zaman veya güneş battıktan sonraki alaca karanlık. Gündüz.
• Nahiye. Cânib.
• Nasihat eden kimsenin "Nasihatım te'sir etsin, sözüm tutulsun" diye ıslah için gayret göstermesi.
• Merhamet.
• Harf.

saha-i ukba-yı ferda / saha-i ukbâ-yı ferdâ

• Yakın gelecekteki âhiret sahası.

sahb

• (Tekili: Sâhib) Yakın dostlar. Sâhipler.

sahbet

• Şarabın kırmızı olması.
• Saç kılının kırmızıya yakın olması.

sahih ced / sahîh ced

• Ölenin babasının babası veya babasının babasının babası gibi derecesi yakın olsun uzak olsun aralarında kadın bulunmayan dede. Yâni araya kadın girmeyen büyük baba.

sakb

• (Çoğulu: Sukub) İnce, uzun.
• Ev ortasında olan direk.
• İçi boş olmayan kuru cisme vurmak.
• Yakınlık.

sebeb-i kurbiyet

• Yakınlık sebebi.

şefaat etmek

• Cenâb-ı Haktan yakınlarının affını talep edip kurtuluşlarına vesile olmak.

şehl

• Gözün siyahının maviye yakın olması.
• Koyun gözü.

sekab

• Yakınlık.

şekah

• Yakınlık.

şelim

• Şam yakınında bir beyt-i mukaddes.

sempati

• Cana yakınlık, sıcak kanlılık. (Fransızca)
• Tıb: Her omurilik boyunca olan sağlı sollu yirmi üç boğumdan geçen iki paralel ağ şeklinde sinir sistemi. (Fransızca)

• Cana yakınlık.

serab

• Şaşkın hâle gelme. Çorak yerlerde, çölde sıcak ve ışığın te'siriyle ileride, yakında yahut ufukta su veya yeşillik var gibi görünme hâdisesi.

şerare

• (Şerâr) Kıvılcım. Elektrik kıvılcımı. Müsbet ve menfi (+ ve -) elektrik kutuplarının birbirine çok yakın olmasından veya dokunmasından hâsıl olan kıvılcımların parlayışı.

şikayet / şikâyet

• Yakınma, derdini söyleme.

sıla / صله

• Yakınlarını ziyarete gitme özlemi. (Arapça)

sıla-i rahim

• Akrabalık bağı, yakınlarla bağ kurma.

sıla-i rahm / صلهء رحم

• Akrabâyı, yâni ana, baba, dede, çocuklar ve torunları; süt ve evlilik yoluyla olan yakınları ziyâret etmek, gözetmek ve onlara yardım etmek.

• Yakınlarını ziyaret edip özlem gidermek.

sirac-ı kurb-i ev edna / sirâc-ı kurb-i ev ednâ

• Yakınlığın, hatta daha da yakınlığın kandili (Peygamber Efendimiz Miracda Cenâb-ı Hakkın huzuruna geldiğinde Ona çok yaklaşmıştı. O yakınlık makamı kâinatta hiçbir varlığa nasip olmamıştır.).

şirin

• Tatlı. Sevimli. Cana yakın. (Farsça)

şirini / şirinî

• Tatlılık, cana yakınlık, sevimlilik. (Farsça)

sırr-ı akrebiyet

• Cenâb-ı Hakkın varlıklara olan yakınlığının özü, esprisi.

sohbet-i hassa

• Özel sohbet ve yakınlık.

şübke

• (Çoğulu: Şübük) Yakınlık. Akrabalık, hısımlık.

süf'a

• Kırmızılığa yakın olan siyahlık.

sugur

• Düşmana yakın hududlar, serhadler.
• Mağara.
• Ön dişler.
• Ağızlar.

şühud-i enfüsi / şühûd-i enfüsî

• Kendi hakîkatini görme. Tasavvuf yolunda Allahü teâlâya yakın olma hâli. Tasavvuf makamlarını kalb gözüyle görme.

süreyya / süreyyâ

• Ülker (Pervin) yıldızı. Yedi (veya altı) yıldızlardır ki; ikişer ikişer karşılıklı dururlar ve Ayın geçtiği yerlere yakın görünürler. Gerdanlığa benzemesinden Felekiyâtta "Ikd-ı Süreyya" tabir edilir.

• Ülker takımyıldızı; yedi (veya altı) yıldızdan meydana gelen ve Ayın geçtiği yerlere yakın görünen bir takımyıldızı.

ta'cif

• Arkalamak.
• Doymaya yakın olana kadar yemek.

ta'ziye

• Ölen kimsenin yakınlarına sabır, ölene rahmet dileme.

• Yeni ölen birisinin yakınlarının acısını paylaşır söz söylemek, teselli etmek. Baş sağlığı dilemek. "Allah sabr-ı cemil ihsan etsin" diye söylemek.

taallukat / taallukât / taallûkat / تعلقات

• Bir kimsenin yakınları, akrabaları. Alâkalılar.

• İlgililer, yakınlar, akrabalar.

• Yakın akrabalar.

• İlgili olanlar. (Arapça)
• Akraba, yakınlar. (Arapça)

tadri'

• Yakın etmek, yaklaştırmak.

tahrimen

• Haram olarak. Harama yakın olarak.

tahrimen mekruh / tahrîmen mekrûh

• (Vâcibin zıddı) Harama yakın iş olup, zannî delil ile olan nehiydir.

• Kur'ân-ı kerîmdeki ve hadîs-i şerîfteki delîlinden zan ile anlaşılan yasak. Harama yakın olan fiil, iş.

takarrüb / تقرب / تَقَرُّبْ

• Yakınlaşmak. Yaklaşmak.
• Zamanı gelmek. Vakti yakın olmak.

• Yaklaşma, yakınlaşma.

• Yaklaşma, yakınlaşma. (Arapça)
• Takarrüb etmek: Yaklaşmak, yakınlaşmak. (Arapça)

• Yakınlaşma.

takarüb

• Birbirine yakın olmak.

takrib etmek

• Yakınlaştırmak.

takrip

• Yakınlaştırma, yaklaştırma.

tatrik

• Kuşun yumurtalamaya, kadının doğum yapmağa yakın olması.

tazallüm / تظلم

• Sızlanma, yakınma. (Arapça)
• Tazallüm etmek: Sızlanmak, yakınmak. (Arapça)

taziye / tâziye

• Yakını ölen üzgün birini teselli etme.

• Yakını ölen kimseye baş sağlığı dileme.

taziyename / tâziyename

• Yeni ölmüş birisinin yakınlarını teselli eden ve acılarını hafifleten mektup.

te'vilat / te'vilât

• (Tekili: Te'vil) Te'viller. Zâhiren yakın mâna ve delil nakletmek sebebiyle başka mâna vermeler.

te'z

• Yara.
• Cenk edip döğüşürken birbirine yakın olup yoldaşını gözetmek.

tecazüb / tecâzüb

• Birbirine karşı duyulan yakınlık.
• İncizab etme. Çekme.

• Birbirini cezbetme, yakınlaşma.

tecazüp

• Birbirini cezbetme; birbirine duyulan yakınlık, sempati.

tedennü'

• Yakın olmak.

tednik

• Yakın olmak.

tekarüb

• Yakınlaşma.

• Birbirine yaklaşma. Birbirine yakın gelme.
• Tedenni etme.

• Birbirine yakınlaşma.

tekarub / tekârub / تقارب

• Yakınlaşma. (Arapça)

temsil-i dürbini / temsil-i dürbinî

• Uzağı yakınlaştıran kıyaslama tarzında olan benzetme.

tenasüb

• Uygunluk, uyma, tutma. Yakınlaşma.
• Anlamca birbirine uygun kelimeleri bir arada söze güzellik vermek amacı ile kullanmak.

• Uygunluk, uyma, tutma. Yakınlaşma.
• Nisbet, kıyas.
• İki adet birbirine nisbet edilerek yapılan hesap usulü.
• Edb: Mânaca birbirine uygun kelimeleri bir arada söze güzellik vermek maksadı ile zikretmek.

tenhib

• Suya gayet yakın olmak.

tenzihen mekruh

• Nehyine dair şer'î bir delil olmamakla beraber işlenmesi kerih görülen iş. (Helâle yakın iş)

tevella

• (Tevelli) Birisini dost edinme.
• Bir işi üzerine alma.
• Dönme, yönelme, i'raz etme.
• Ehl-i Beyt'e tam sevgi.
• Akrabalık. Karabet. Yakınlık beslemek.

teyakkun

• İyiden iyiye araştırıp şüphesiz tam olarak bilmek.
• Tam yakınlık hâsıl etmek.

tıfl

• Küçük çocuk.
• Her şeyin cüz ve parçası.
• Batmaya yakın güneş.
• Kıvılcım.

• Küçük çocuk. Her şeyin cüz ve parçası. Batmaya yakın güneş..

übülle

• Basra yakınında bir harap şehir.
• Bir miktar hurma.

ukaz

• Mekke-i Mükerreme yakınındaki bir pazar adı.

ülfet

• Bir topluluğun din ve dünyâ düşüncelerinde inançlarında birbirlerine uygun olmaları. Dostluk, yakınlık kurmak, kaynaşmak.

ünsiyet

• Dostluk, yakınlık, alışkanlık.

ünsiyetkar / ünsiyetkâr

• Dostça, cana yakın bir şekilde.

ünsiyetkarane / ünsiyetkârâne

• Dostça, canayakın bir şekilde.

ünsiyetli

• Canayakın, dost.

usüvv

• Kaba ve iri olmak.
• Katı olmak.
• Gece karanlık olmak.
• Yakın olmak.

utarid

• Merkür, güneşe en yakın olan gezegen.

üzuf

• Yakın olmak, yaklaşmak.

vacib / vâcib

• Mecburi, farza yakın hüküm.

vadk

• Yağmur damlamak.
• Alışmak.
• Yağmur.
• Genişlik.
• Kolaylaştırmak, yakın olmak.

vahdet

• Birlik. Yalnızlık. Teklik. (Kesretin zıddıdır.)
• Edb: İfade esnasında mevzuun haricine çıkılmaması, maksad ne ise yalnız ondan bahsedilmesi, sözün dallandırılıp budaklandırılmaması.
• Tas: Allah'a yakınlık. Gönlünü, kalbini tamamen Allah ile meşgul etme hali.

vakz

• Galebe etmek.
• Şiddetle vurup ölmeye yakın etmek.

vecd

• Aşk, muhabbet. Kendinden geçecek, unutacak kadar İlâhî bir aşk hali.
• Yüksek heyecan. İştiyakın galebesi.

vedk

• Yağmur. Yağmurun damlaması.
• Alışıp üns ve ülfet etmek. Yakın olmak.

vela

• Yakınlık. Sâhiplik.
• Sevme, muhabbet.

velayet-i kamile / velâyet-i kâmile

• Mükemmel velilik; kulluk noktasında mânevî mertebeleri aşarak Allah'ın yakınlığını ve dostluğunu elde etme mükemmelliği.

veliyy

• (Çoğulu: Evliyâ) Yakın.
• Amcazâde, emmi oğlu.
• Yar, dost.

vely

• Birbiri ardı sıra gelme. Tâkib etme.
• Çıkma. Olma.
• Yaz yağmurundan sonra olan yağmur.
• Yakınlık.

vesile / vesîle

• Kişiyi Allahü teâlâya yaklaştıran, Allahü teâlânın nezdinde (katında) yakınlığa ve hâcetlerin yâni ihtiyâçların giderilmesine sebeb olan her şey.

vesile-i teshil ve takrib

• Yakınlaştırma ve kolaylaştırma vesilesi.

vezir

• Osmanlı Devleti zamanında en yüksek mülkiye rütbelerine ulaşmış paşa. Hükümdar vekili. Pâdişahın yakınlarından ve onun yükünü üzerine alanlardan, mülkün idaresinde fikir ve tedbir ile meded ve yardım eden. Bu tabir "Vizr" kelimesinden gelir. "Vezr" kelimesinden alınsa; "halkın sığınağı" demek olur.

vila'

• Birbirinin ardı sıra gelmek.
• Abdest esnasında uzuvları yıkarken birisi kurumadan diğerini yıkamağa başlamak.
• Ahbablık, yakınlık, dostluk.

vilayet / vilâyet

• Evliyâlık, velîlik makâmı, Allahü teâlâya yakın olma, gafletten uzak bulunma.

vird

• Suya ve sair şeye yakın gelme. Su hissesi. Suya müteveccih cemaat. (Farsça)
• Talebe, şakird, mürid. (Farsça)

yakin / yakîn

• Şüphesiz, sağlam ve kat'i olarak bilmek. (Yakîn: Ma'rifet ve dirayetin ve emsalinin fevkinde olan ilmin sıfatıdır. İlm-i yakîn denir, ma'rifet-i yakîn denilmez. Ayn-el yakîn: (kelimenin merfu hali ayn-ul yakîndir.) Göz ile görür derecede veya görerek, müşahede ederek bilmek. Meselâ; uzakta bir duman

yakiniyet

• Kesinlik, şüphesizlik; yakîn ile kesin olarak bilinme durumu.

yakiniyyat / yakîniyyât

• Yakînî bir surette bilinenler.

yaver / yâver / يَاوَرْ

• Yardımcı. Mededkâr. İmdatçı. (Farsça)
• En yakın memur. (Farsça)
• Devlet büyüklerinin yanında bulunan en yakın memur. (Farsça)

• En yakın yardımcı.

ye'cuc ve me'cuc / ye'cûc ve me'cûc

• Kur'ân-ı kerîmde adı geçen ve kıyâmete yakın, yeryüzüne yayılacak olan zararlı ve bozguncu iki kötü kavim.

yesteur

• Medine yakınında bir yer.
• Deve sağrısına yapılan palas.
• Belâ.
• Bâtıl.
• Misvak ağacı.

yunus aleyhisselam / yûnus aleyhisselâm

• Musul yakınındaki Nineve (Ninova) ahâlisine gönderilen peygamber. Babasının ismi Metâ'dır. Yûnus aleyhisselâm Âsûr Devleti'nin başşehri ve önemli bir ticâret merkezi olan Nineve şehrinde doğdu.

yunus emre

• (Vefat Mi: 1320) Porsuk Nehri'nin Sakarya'ya döküldüğü yere yakın Sarıköy'de doğduğu söylenir. Tasavvufî halk edebiyatının veli şâiri olan Yunus Emre, yaşadığı devirde halk tabakasını irşad ve tenvir etmiştir. Bir çok memleketleri ve bu arada Konya, Şam ve Azerbeycan'ı dolaştı. Konya'da Mevlâna ile

zann-ı galib

• Kuvvetli, hakikate en yakın olan zann.

zekik

• Yazının satırlarının sık olması.
• Yürürken kişinin adımlarının bibirine yakın olması.

zekk

• Zayıf.
• Yürürken adımların birbirine yakın olması.

zemu'

• Aceleci ve seri kimse.
• Sıçraması birbirine yakın olan tavşan.

zemzem

• Kâbe yakınlarındaki mübârek su.

zevali / zevâlî

• Geçip gidici, ölüme yakın.

• Sonu ermesi yakın.

zevf

• Adımını birbirine yakın atmak.

zevi-l erham

• Yakın akraba.

zevil erham / zevil erhâm

• İslâm mîrâs hukûkunda, Eshâb-ı ferâiz (farz hisse sâhibi) ve asabe denilen kimseler dışındaki yakın akrabâ.