"icl" meselesi

• Buzağı olayı. Bu olay İsrailoğullarının Firavun'dan kurtulup Sina Çölüne yerleştikleri zaman yaşandı. Bir ara Mûsa (a.s.) Tur Dağına çıkmış ve orada bir müddet kalmıştı. İsrailoğulları da bu esnâda altından bir buzağı yaptı ve ona tapmaya başladı.

ala nebiyyina ve aleyhissalatü vesselam / alâ nebiyyinâ ve aleyhissalâtü vesselâm

• Peygamberimize ve ona salât ve selâm olsun.

ala-rağm-i enf-il ye's / alâ-rağm-i enf-il ye's

• Ye'sin burnunu kırmak maksadiyle ve ona tahkir ile.

avamil

• (Tekili: Amil) Sebepler.
• Ayaklar.
• Valiler. Hâkimler.
• Gr: Arabçada kelime sonlarının okunuşuna te'sir eden hususları öğreten ilim ve ona dâir kitab.
• Birgivi Hazretlerinin "Nahiv" ilmine dâir olan kitabının ismi.

çuvaldız

• Çuval ve ona benzer çul vs. dikmeye mahsus büyük iğne.

dafr

• Saçı ve ona benzer şeyleri enlice örmek ve dokumak.
• Vakarla yürümek.
• Def'etmek, kovmak.

damar

• t. İstidad. Huy, tabiat, inat.
• İnsan bedeninde kanın dolaştığı yollar, şiryan.
• Irk.
• Toprağın içindeki maden filizleri ve su tabakası.
• Damar veya köke benzeyip bir cismin her tarafına uzanan yollar.
• Mermer ve ona benzer dalgalı şeylerdeki çizgiler.

damen-i pakiniz / dâmen-i pâkiniz

• Çok temiz eteğiniz; her türlü kötülük ve günahtan uzak duran bir kişinin peşinden gitmeyi ve ona saygı göstermeyi ifade eden bir deyim.

efatih

• Mantar ve ona benzer bitkiler.

elfaz-ı tahmidiye / elfâz-ı tahmidiye

• Allah'ı öven ve Ona şükürlerini sunan sözler.

esma ve kemalat-ı ilahiye / esmâ ve kemâlât-ı ilâhiye

• Cenâb-ı Allah'ın isimleri ve Ona ait mükemmellikler.

farisi / farisî

• Acemce, Farsça. İran'la alâkalı ve ona müteallik. İran dili veya halkı ile alâkalı olan.

farzi / farzî

• Farzedilene, tahmin olunana dair. Takdir ve tahmin usulüne dayanan ve ona müteallik.

gaye-i hayal

• Hayalde tasavvur edilen ve ona varılması istenen gaye ve maksat. İdeal.

harf-i rahmani / harf-i rahmânî

• Rahmet ve merhameti sonsuz olan Allah'tan gelen ve Ona ait harf.

hatem-i tasdik / hâtem-i tasdik

• Tasdik ve onay mührü.

hatice-i kübra / hatîce-i kübra

• Peygamberimizin (A.S.M.) ilk zevcesi ve mü'minlerin annesi. Yirmidört sene bütün varlığıyla ve mülküyle Peygamber Efendimize hizmet etmiş ve Ona ilk olarak iman etmiştir. (Radıyallahu Anha)

hayvani / hayvanî

• Hayvana, diriye âit ve ona müteallik.

hicabi / hicabî

• Zar ve perde ile alâkalı ve ona müteallik. Perde ve örtüye âit.
• Mahcub. Utangaç.

hüsna

• (Ahsen'in müennesidir) İyi zan. En güzel. Amel-i sâlih. Pek güzel.
• Cennet.
• İyi amel ve haslet. Cenab-ı Hakk'ı görmek ve Ona iman ve ubudiyetle şereflenmek.
• Düşman üzerine fevz ve zafer bulmak, şehidlik.

ictimaiyyun

• İçtimaî hayatı en güzel şekilde idareyi düşünen ve ona çalışan. İçtimaî mes'elelere dair ilimlerle uğraşan kimseler. Sosyologlar.

ihtiras

• Bir şeyi fazla arzulama ve ona fazla düşkünlük.

kahinane / kâhinane

• Kâhin gibi ve ona benzer şeklide haberler veren. Bir nevi zan ile gaibden haber verir gibi. (Farsça)

kariye

• (Çoğulu: Kavâri) Uzun burunlu, kısa ayaklı, arkası yeşil bir kuş.
• Süngü demirinin keskin yeri.
• Kılıcın ve ona benzer şeylerin keskin yeri.

kuddusi / kuddusî

• Cenab-ı Hakk'ın Kuddus sıfatına dair ve müteallik. Kusursuz olan Cenab-ı Hakk'a ait.
• Kudsi ve temiz olana ait ve ona müteallik.

küfr

• Allah'a inanmama ve ona ortak koşma.
• Dinsizlik, imansızlık, kâfirlik.
• Nankörlük.
• Kaba, ayıp söz söyleme, sövme.

ma'lum

• Resul-i Ekrem'in (A.S.M.) bir nâmıdır. Onun geleceği, melekler, resuller ve nebiler tarafından mâlum olduğundan ve dünyaya teşriflerinden evvel kendilerinin ta'zim edilmesi ve ona intisab dileklerinden dolayı bu isim verilmiştir.
• Bilinen, belli olan.

mahiyet-i mücerrede / mâhiyet-i mücerrede / مَاهِيَتْ مُجَرَّدَه

• Bir şeyin ne olduğunun, kendi maddi vücudundan ve ona has kimliğinden bağımsız soyut hali.

maliye / ماليه

• Devletin gelir ve gider işlerini takip eden bakanlık ve ona bağlı daireler. (Arapça)

mehasin-i yusufiye / mehâsin-i yusufiye

• Hz. Yusuf'un güzelliği ve ona ait güzellikler.

mertebe-i tevhid

• Herşeyi bir olan Allah'a verme ve Ona ait kılma mertebesi, derecesi.

mesihi / mesihî

• (Mesihiyye) Hristiyan. Hristiyanlığa âit. Hz. İsâ Aleyhisselâma âit ve ona müteallik.

mirzah

• (Çoğulu: Merâzıh) Çekirdek ve ona benzer şeyleri dövüp ezdikleri taş.

nasrani

• Hristiyanlıkla alâkalı ve ona mensub olan. Hristiyanlardan olan.

nizam

• Sıra, dizi, düzen. Dizilmiş olan şey, sıralanmış.
• İcaba göre yapılan kanun. Bir kaideye binaen tertib olunmak ve ona binaen tertib olundukları kaide.
• Bir işin sebat ve kıyamına medar, sebep olan şey ve hâlet.

ruh-u behişti

• Cennete ehil ve ona lâyık ruh.

sahib / sâhib

• (Sohbet. den) Sohbet edilen kimse.
• Bir şeyi koruyan ve ona mâlik olan.
• Bir iş yapmış olan.
• Bir vasfı olan.

sevs

• Arpaya, buğdaya ve ona benzer hububata bit düşmesi.

tahmid

• Allah'ı övme ve Ona şükürlerini sunma.

tahmidat / tahmidât

• Allah'ı öven ve Ona şükürlerini sunan sözler.

taht-ı tasdikinde

• Doğrulaması ve onayı altında.

tarik-i berzahiye / tarîk-i berzahiye

• Berzaha giden ve ona ait yol.

tasalsul

• Demir ve ona benzer madenlerin birbirine değmelerinde ses çıkarmaları.

teb'an

• Bir şeyin arkasından gitmek ve ona tabi olmak.

temren

• Okların ucuna demir veya sarıdan takılan parçaya verilen addır. Menzil oklarına maden yerine kemik takılır ve ona da "soya" adı verilirdi. Temren ile soyanın takılışında fark vardı. Temren oka; ok ise soyaya takılırdı.

tevhid-i ceberut / tevhid-i ceberût

• Kâinatın simasına akseden azamet, kibriya, haşmet, kudret gibi yüce sıfatları bir olan Allah'a verme ve Ona ait kılma.

tevhid-i şuhud / tevhid-i şuhûd

• Görünen ve gözlemlenen herşeyi bir olan Allah'a verme ve Ona ait kılma.

vazife-i tefekküriye ve ubudiyet

• Varlıklar ve olaylar üzerinde düşünüp Allah'ı tanıma ve Ona kullukta bulunma görevi.

vücud-u arızi / vücud-u ârızî

• Gerçek varlığa ilişen ve ona dayanan varlık.

zevk-i tevhidi / zevk-i tevhidî

• Allah'ı bilmenin ve Ona inanmanın verdiği mânevî zevk, lezzet.