la'b

• Oyun, boş şey. Oyun ile boş yere vakit geçirme.

acilen / âcilen

• Vakit gelince yapılmak üzere. Bir vâdeye veya bir şarta bağlı bulunarak.

adeta / adetâ

• Âdet olduğu üzere, her vakitki gibi, alelâde. Bayağı surette, âdi bir suretle. Düpedüz.

agah / agâh

• (Ageh) Haberdar. Uyanık. Kalbi uyanık. Malumatlı. Basiretli. Vâkıf. Bilen. (Farsça)

ahbas

• (Tekili: Habs) Su bentleri, havuzlar.
• Hapisler, zindanlar.
• Gayr-ı meşru vakıf yerler.

ahsen-ül kasas

• İbret verici vakıaların en güzel şekilde nakledilişi. Kıssaların en güzeli.
• Sure-i Yusuf (A.S.).

ahyan

• (Tekili: Hin) Arasıra. Vakit vakit. Vakitler. Zamanlar.

akile / âkile

• (Çoğulu: Avakil) Baba tarafından olan akraba.
• Baş tarayıcı kadın.

akreb-i mekniyyat

• Huk:Meşrut-un lehi bildiren zamirin en yakın mercii mânasını anlatır. Meselâ: Bir vakfiyede vâkıf tevliyetini evvelâ kendisine, sonra oğlu "A" ya, sonra çocuklarına şart etse, çocukları tabirindeki zamir vâkıfın kendisine değil de en yakın merci'i bulunan "A" nın çocuklarına hamlolunur. (Huk.L.)

ale-l-ekser

• Ekseriya, çok vakit.

alivre

• Elde edildiği vakit teslim edilmek üzere, bir mahsul üzerine önceden yapılan satış.

allame-i küll / allâme-i küll

• Bir şeyin ilmine vâkıf olan. Bir hususda ihtisas sahibi olan.

an-karib-iz-zaman

• Yakın vakitten.

an-karibin

• Yakın vakitlerde.

ana / ânâ

• (Tekili: Ani) Gece yarısı vakitleri.

ana-ül-leyl / ânâ-ül-leyl

• Gece yarıları, gecenin geç vakitleri.

angah / angâh

• (Angeh) O vakit. Ondan sonra. (Farsça)

arif / ârif

• (İrfan. dan) Bilen, bilgide ileri olan. Aşinâ, vâkıf. Hakkı, hakkı ile bilen.
• Sabırlı ve mütehammil.
• Çok düşünmeğe ihtiyaç kalmaksızın, tekellüfsüz gördüğünü bilen ve anlayan.
• Zevkî ve vicdanî irfan sâhibi olan.

arif-i esrar / ârif-i esrar

• İlâhî sır ve hakikatlara vâkıf olan.

arifin / ârifîn

• İrfan sahipleri, İlâhî hakikatlere vakıf olanlar.

arız / ârız

• Sonradan olan şey. Bir şeyin zâtına ve hakikatına ait ve lâzım olmayıp başka bir varlıktan bazan vâki ve kaim olan. Takılan. Yapışan.
• Bir şeyi arz ve takdim edici olan.
• Kalın ve geniş bulut.
• Ön dişlerin haricindeki onaltı dişin herbiri.
• İnsanın yanağı.

arraf

• Falcı, kâhin, müneccim.
• Hekim.
• Göçebe Arab aşiretlerinin örfe vâkıf umumi bilgileri. (Müe: Arrâfe)

asal

• (Tekili: Asil) İkindi ve akşam arası mânasına, öğleden geceye kadar olan müddet.
• Zamanlar ve vakitler.

ati

• Önde. Aşağıda. Sonra. Vâki olan. Gelecek zaman.

avan / âvân

• Anlar. Zamanlar. Vakitler.

• Anlar, vakitler.

avine

• (Tekili: Evân) Vakitler, zamanlar, anlar. Devirler.

avret

• Eksik. Gedik. Gizlenmesi lâzım gelen şey. Dinen örtülmesi vâcib olan âzâ, ud yeri. Utanılacak ve hayâ edilecek şey. Erkeklerde göbek ile diz kapağı arasındaki kısım.
• Kadın. Zevce. Nikâhlı.
• Gece uykuya yatacağı vakit ve seherden evvel uykudan kalkılacak saate de şeriat örfünde

ayin / âyin

• Merâsim. Usûl. Görenek. Dinî âdâb. Âdet, örf ve kanun.
• Ziynet, süs.İslâm'da fıkıh lisânı âyin kelimesini kabul etmemiştir. Bazı vakıflar, filân câmide herhangi bir tarikat âyini icra için te'sis yapacakları zaman vaki olan müracaatlarında fetvahâne tarafından verilen müsaadelerde âyi

azumet / azûmet

• Eğlence. Neşeli ve hoşça vakit geçirten şey.

bagar

• Bir yakıcı hastalıktır ki devede vâki olur; suyu içip kanmaz ve sonunda ondan helâk olur.

bahira / bahîra

• Süryâni rahiblerindendir. Zamanın ilim ve fenlerine vâkıf ve bilhassa hey'et ve nücumda ihtisas sahibiydi. Bu sebepten rahiblerin câhilleri kendisinden hoşlanmazlardı. Hazret-i İsâ'nın ulûhiyetini ve Hz. Meryem'in ümmullah olduğunu inkâr ve ilân ettiğinden, bulunduğu manastırın reisi tarafından kovu

başe-i felek / bâşe-i felek

• Nesr-i Tâir ve Vâki adı verilen iki yıldız.

bedel-i ferag

• Huk: Arazi-i emiriye ve icareteynli vakıf gayr-i menkullerinin tasarruf haklarının devredilmesi karşılığı alınan bedeldir.

bi-gah / bî-gah

• Vakitsiz, zamansız. (Farsça)

bi-hengam / bî-hengam

• Vakitsiz, zamansız. (Farsça)

bi-namaz / bî-namaz

• Namaz kılmayan, namazı terkeden, namazsız. Beynamaz. Namaz, İslâmın temel şartlarından biridir. Peygamberimiz (A.S.M.), namaz dinin direğidir demiştir. Namazını terkeden dininin direğini yıkmış olur. Beş vakit namaz için bir saat yetmektedir. İnsan bir günün 24 saatinden bir saatini Allah'ın huzurun (Farsça)

bille

• Yaşlık, ıslaklık. Çiy dedikleri rutubet ki sabah vakitlerinde olur.

busayri / busayrî

• (Şeref-üd-din) (Mi: 1213-1295) Busayr'da doğdu. Meşhur Arap şair ve hattatıdır. "Kaside-i Bürde" sahibidir. Esas ismi "El-Kevakib-üd-Dürriyye fi Medh-i Hayrilberiyye" olan kasidesine; tutulmuş olduğu hastalıktan, rü'yasında Resûlullah'ın hırkasını (bürde) üzerine örtüp şifa bulması sebebiyle "Kaside

çağ

• Zaman, vakit, esnâ, hengâm, mevsim.
• Yaş.
• Boy, kamet, tenâsüb, lüzumu derece semizlik.
• Devir, tarih çağları. (İlkçağ, Ortaçağ, Yeniçağ, Yakınçağ.)

cehri / cehrî

• Aleni ve yüksek sesle vâki olan şey.

cenah

• Kanat, taraf, kısım. (Vicdanın ziyası ulum-u diniyyedir. Aklın nuru, fünun-u medeniyedir. İkisinin imtizacı ile hakikat tecelli eder. O iki cenah ile talebenin himmeti pervaz eder. İftirak ettikleri vakit, birincisinde taassub, ikincisinde hile, şüphe tevellüd eder. Mün.)

ceraye

• Vakıf tarafından verilen erzak ve yiyecek.

cereyan / cereyân

• Akma, akış, gidiş. Hareket. Akıntı. Gezme. Mürûr. Vuku, vâki olma.
• Mc: Aynı fikir ve gaye etrafında toplananların meydana getirdikleri faaliyet ve hareket. Bu hareket; dinî, fikrî veya siyasî hareketler gibi birbirlerinden farklı sahalarda olabilir.

cibayet

• Vergilerin, devlet gelirlerinin tahsili.
• Büyük vakıfların ayrı vazifeliler tarafından idare edilen kısımları.

cidad

• Hurma kesecek vakit.

cüz-ü tamm

• Bütün. Bir şeyin, temel vasıflarının tamamını toplayan parçası. Parçalandığı vakit ana vasfını ve asliyetini kaybeden şey.

dahil / dahîl

• Yabancı, sığınan, sığınmış. Muhacir.
• Birisinin içyüzü, niyet ve mezhebi. Dâhil ve içerde. Birisinin bütün gizli ve sırlı işlerine vâkıf olan dost ve hemdemi.
• Evvelâ alâkasız olup sonradan bir cemaate dâhil olan.
• Edb: Başka bir dilden olup, sonradan diğer bir dile geçe

dahve-i kübra / dahve-i kübrâ

• Kaba kuşluk. Oruç müddetinin yarısı, öğleden bir saat evvelki vakit.

dahve-i sugra

• Güneşin bulutsuz havada bakamayacak kadar parladığı vakit. İşrâk vakti.

daima

• (Devam. dan) Her vakit, bir düziye, daimî suretde.

daire-i hindiyye / dâire-i hindiyye

• Namaz vakitlerinin tesbitinde kullanılan ve güneş gören düz bir yere çizilen dâire veya bu şekle uygun olarak yapılan âlet.

daiye / dâiye

• İnsanı bir şeye candan bağlamağa sürükleyen iç duygusu.
• Mücib ve sebep.
• Bâis olan husus, vakit ve zamanın bir hâleti.
• Arzu, hırs.
• Dava.
• Bahane.

dakaik-aşina

• İlmî incelikleri bilen, anlaşılması ve tefhimi müşkül, yüksek ve ince ilmî mes'elelere vâkıf olan. (Farsça)

dakika-i icabe

• Duanın kabul olduğu vakit, an.

dem

• Nefes. Soluk. (Farsça)
• Ağız. (Farsça)
• Nazar. (Farsça)
• An, vakit, saat. (Farsça)
• Koku. (Farsça)
• Kibir, gurur. (Farsça)
• Âli, yüksek. (Farsça)
• Körük. (Farsça)

dem-güzar

• Yaşayan, vakit geçiren. (Farsça)

demadem

• Zaman zaman. An be an. Sık sık. Her vakit. (Farsça)

deman

• Heyecanlı. Hiddetli, hiddete kapılmış. (Farsça)
• Vakit, zaman. An. (Farsça)
• Bağırıp çağırma, feryat, figân. (Farsça)
• Heybetli, güçlü, kuvvetli, azametli, cesim. (Farsça)
• Kükremiş. (Farsça)

demankeş

• Zaman, müddet, vakit, an. (Farsça)

dembedem

• Bazan. Vakit vakit. Arasıra. (Farsça)

derhal

• Şimdi, hemen, bu anda, vakit kaybetmeden. (Farsça)

dram

• yun. Korkunç ve kanlı tiyatro piyesi.
• Müthiş bir vakıa. Musibet, felâket. Heyecan uyandıran hâdise veya hareket.

duha vakti / duhâ vakti

• Kuşluk vakti. Oruç zamânının yâni imsak ile iftar vakti arasındaki müddetin dörtte birinin tamam olmasından îtibâren başlayan vakit.

ebeden

• (Ebedâ) Devamlı olarak. Kat'â ve aslâ. Hiçbir vakit.

ebediyyen

• Ebedî olarak, ilel-ebed.
• Hiç bir vakit, hiç bir zaman.

ebu-l vakt

• Vakit ve hâlin te'siri altında kalmıyanlar.

ecel

• Belli vakit. Hayâtın sonu. Hayat sâhibinin, canlının ölümü için Allahü teâlânın takdir ve tâyin ettiği vakit.

ecel-i müsemma / ecel-i müsemmâ

• Belli vakit, bilinen ecel, Allahü teâlânın bir kimse için ezelde takdir ve tâyin buyurduğu (belirlediği) hiç bir şekilde değişmeyen ecel, hayâtın sonu.

eda' / edâ'

• Yerine getirmek. Ödemek. Borcunu vermek. Vazifesini yapmak.
• Tarz. Üslub.
• Şive.
• Tekebbür.
• Fık: Namazı vaktinde kılmağa "Eda" ve vakit geçtikten sonra kılınan namaza da "Kaza" denir.

edvar-ı hamse

• Beş devir, beş vakit.

ehl-i batın / ehl-i bâtın

• Görünürdeki eşyanın bize görünmeyen mânâlarına vakıf olanlar.

ehl-i hibre

• Ehl-i vukuf. Bilirkişi. Meselenin künhüne vâkıf mütehassıs zât. (Farsça)

ehl-i tertib / ehl-i tertîb

• Vitirle berâber en çok beş vakit namazı kazâya kalmış kimse.

elem-i dembedem

• Vakit vakit gelen elem. Ara sıra gelen acı.

emsiye

• (Tekili: Mesâ) Akşamlar, akşam vakitleri. Günün son zamanları.

endar

• Baştan geçen bir olay, vakıa, sergüzeşt, hikâye, kıssa. (Farsça)

engam

• Vakit, zaman, an. Mevsim. (Aslı: Encam'dır.) (Farsça)

eshar

• Seher vakitleri, seherler. Gece yarısından sonra ve tan yeri açılmazdan evvelki vakitler.

esil

• (Çoğulu: Asal-Esail-Usul) İkindi sonrasından akşama kadar olan vakit.
• Kavi, muhkem, sağlam.

esna / esnâ

• Ara. Aralık. Sıra. Vakit. Zaman. Hengâm.

• Vakit, zaman.

• Ara, vakit, sıra.

evkaf / evkâf / اوقاف

• (Tekili: Vakıf) Allah yoluna hizmet için verilip devamlı bırakılan şeyler. Sahibi tarafından şeriata uygun olarak bir hayır iş ve hasenata tahsis olunmuş mülk veya mallar.Osmanlı devletini asırlar boyu kuvvetli bir devlet olarak ayakta tutan kuruluşlardan biri de vakıftır. Osmanlı tarihini inceleyen

• Vakıflar.

• Vakıflar.

• Vakıflar. Sâhibi tarafından İslâmiyet'e uygun olarak bir hayır işe tahsis edilmiş mülk veya mallar.

• Vakıflar. (Arapça)

evkaf-ı hümayun

• Tar: Padişahların ve onlara mensub olan kişilerin bıraktıkları vakıflar.

evkaf-ı mazbute

• İdaresi Evkaf Nezareti'ne ait olan vakıflar.

evkat / evkât / اوقات

• (Tekili: Vakit) Vakitler.

• Vakitler.

• Vakitler, zamanlar.

• Vakitler. (Arapça)

evkat-ı hamse

• Beş vakit, namaz vakitleri.

• Beş vakit. Sabah, öğle, ikindi, akşam ve yatsı namazlarının kılındığı vakitler.

evkat-ı mahsusa

• Özel vakitler.

evkat-ı muayyene

• Belli vakitler, belli zamanlar.

evkat-ı münasip

• Uygun vakitler.

evkat-ı salat / evkat-ı salât

• Namaz vakitleri.

eyyan

• Vakit, zaman.

eyyü

• Sual sormak için "Hangi? Ne? Ne vakit?" mânalarına kullanılır.

ezan / ezân

• Bildirmek. Namaz vakitlerini bildirmek, müslümanları namaza dâvet etmek (çağırmak) için yüksek bir yerde belli olan Arabca kelimeleri sırası ile okumak.

ezman / ezmân

• Zamanlar. Vakitler. Müddetler.

• Zamanlar, vakitler.

ezmine

• Zamanlar, anlar, vakitler, çağlar.

ezvak-ı arifin / ezvâk-ı ârifîn

• İrfan sahiplerinin, İlâhî hakikatlere vakıf olanların aldığı mânevî zevkler.

fakihe

• (Çoğulu: Fevâkih) Yemiş, yaş meyve.

fersah

• Uzunluk ölçüsü birimidir, iki çeşittir: Deniz fersahı: 5555 m. Kara fersahı: 4444 m.
• İki şey arasındaki açıklık.
• Sükun ve hareket arasındaki vakit.
• Zaman. Saat.
• Dâimî ve çok olup aslâ kesilmeyen şey.

fetret

• Uyuşukluk, zayıflık.
• Vahy ve semavî hükümlerin sükûn zamanı olduğu için, iki peygamber-i zişan devirleri arasındaki zaman.
• Vukuu âdet halinde olan şeyin kesilme zamanı veya kesilmesi.
• İki vakıa arasındaki geçen zaman. Terakki ve teâli devirleri arasındaki hareketsiz,

• İki peygamber veya padişah arasında peygambersiz veya padişahsız geçen zaman.
• İki vakıa arasındaki zaman.

filvaki'

• Vâki hâle göre. Vakide olduğu gibi.

firaset / firâset

• Allahü teâlânın, mü'minlere ihsân ettiği işlerin iç yüzüne vâkıf olma kuvveti.

fursat

• Müsait an, elverişli durum, uygun zaman, elden kaçırılmayacak faydalı hâl veya vakit. Nöbet.

gah ü bi-gah / gâh ü bî-gâh

• Sıralı sırasız, vakitli vakitsiz.

gah ü na-gah / gâh ü na-gâh

• Vakitli vakitsiz, zamanlı zamansız.

galle-i vakf

• Vakfın faide ve mahsulü. Bununla vakfın tabiî ve hukukî semereleri anlaşılır. Vakıf paraların ticareti ve vakıf akarların kirası, vakıf bahçelerin sebze ve meyveleri bu kabildendir.

gehan

• Zaman, an, vakit. (Farsça)

gıras

• Ağaç budağı.
• Ağaç dikecek vakit.

güzar

• Geçiş, geçme. (Farsça)
• Beceren, halleden, yapan. (Farsça)
• Geçiren, geçirici mânâlarına gelir ve birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Dem-güzar : Zaman geçiren, vakit öldüren. (Farsça)

haberdar

• Haberli, bilgili, vâkıf.

• Haberli, vâkıf, bir mes'eleden haberi olan.

hadise / hâdise

• Vakıa, olay.

• (Çoğulu: Hâdisat, Havadis) Vâkıa, olay. Yeni bir şey, ilk defa olan. Haber.

hakikat

• (Çoğulu: Hakaik) Bir şeyin aslı ve esâsı. Mahiyeti. Gerçek. Doğru. Sahih. Künh. Sâbit ve vâki.
• Kadirbilirlik. Sadâkat, doğruluk. Kâinat ve tabiat ve uluhiyet hakkında bütün teşbih ve mecazlardan âri ve zâhir olan gerçek.
• "Mecâz" karşılığı, esas olarak kullanılan kelime.
• <

hakim / hakîm

• Hikmetle muttasıf olan ve mevcudatın hakikatına vâkıf olan. Hikmet mütehasssı. İlm-i hikmette mütebahhir ve mütehassıs olan. İş ve emirleri hikmetli ve yanlışsız olan.
• Tabib, doktor.

halvetgah / halvetgâh

• Tek başına oturup ibadetle vakit geçirilen yer. (Farsça)
• Halvet yeri. Gizli olarak görüşülecek yer. (Farsça)

halvethane / halvethâne

• Çilehâne. Tasavvuf yolunda olgunlaşmak ve ilerlemek için belli bir müddet kendi hâlinde yalnız kalınan ve ibâdetle vakit geçirilen yer.

handek gazvesi

• Peygamberimizin (A.S.M.) büyük muharebelerinden birisi olup, hicretin beşinci senesinde Şevval ayında vuku bulmuştur. Asıl muharebeyi uyandıranlar Beni Nadir kabilesi olup bunlar Kureyş ve Gatfan kabilelerini de davet etmekle hepsi birden Medine-i Münevvere'ye hücuma geçtikleri vakit, Hz. Resullulah

hasr-ı evkat

• Bütün vakitlerini o işe verme.

hatice / hatîce

• (Hadîce) Vakitsiz ve erken doğan kız çocuğu.
• Fetva metinlerinde kadını temsil eden umumi isimlerden birisi. (Ötekiler: Hind, Fâtıma ve Zeyneb'dir.)

havass / havâss

• (Tekili: Hâss - Hâssa) Hâslar. Hâssalar. Keyfiyetler. Hususlar.
• Dindarlık ve doğruluğu ile, ilmiyle âmil olup mâneviyat mertebelerinde yükselmekle makbul ve muteber olan zatlar.
• Zenginler sınıfı.
• Kur'anî ve manevî sırlara ve hususlara vâkıf bulunan, ilim, ibadet, tâat

havkale

• (Çoğulu: Havâkıl) İhtiyar, zayıf, kuvvetsiz ve çelimsiz adam.
• Hızlı yürüme.

hayunet

• Vakit yaklaşma.

hengam / hengâm / هنگام

• Zaman, devir, çağ,sıra, vakit, mevsim. (Farsça)

• Vakit, zaman. (Farsça)

her / هر

• Her. (Farsça)
• Her halde: Mutlaka, her durumda. (Farsça)
• Her vakit: Her zaman, daima. (Farsça)

hergah / hergâh

• Her vakit, her an, her zaman. (Farsça)

hey'etşinas

• Astronomi bilgini. Sema ve ecramın ahvâline vâkıf olan. (Farsça)

hezi / hezî

• Ahmak.
• Vakit, saat.

hilal

• Sâfi ve halis.
• Sıdk ile dostluk etmek.
• Ara. Aralık.
• Zaman ve vakit.
• İki şey arasına sokulmuş olan.
• Buluttan yağmurun çıktığı yer.
• Gr: Bir kelimenin aslını ve ondan türeyenleri gösteren tertip.
• Kulak ve diş karıştırmak gibi şeylerde kull

hin / hîn / حين

• An, zaman, vakit. Sıra. Çağ.
• Kıyamet.

• An, zaman, vakit, sıra.

• Zaman, vakit.

• Zaman, vakit, esna. (Arapça)

hin-i hacette / hîn-i hacette

• Lüzumlu zamanında, ihtiyaç olduğu vakit.

hine / hîne

• Bir vakit.

hinen / hînen

• Zamanca, vakta, vakitçe, zaman olarak.

hobi

• ing. Her zamanki çalışmaların haricinde yer alan dinlendirici bir merak veya işlem. Severek yapılan iş, vakit geçirme yolu.

hükm-i zımni / hükm-i zımnî

• Fık: Zımnen vaki olan hüküm. (Bir kimse diğer bir kimse aleyhine; "Benim filân şahıs zimmetinde sâbit olacak şu kadar lira alacağıma onun emriyle kefil olmuş idin" diye dâva ve o kimse kefâleti ikrar ve borcu inkâr etmekle müddei, borcu isbat ederek hâkim dahi hükmetse bu hüküm kefil aleyhine sarâhe

huruf-u kameriye

• Gr: Arapçada kelimenin başında harf-i tarif olduğu vakit, harf-i tarifin lâmı okunan harfler. Meselâ: El-Kamer, El-İnsân, El-Bedi' kelimelerinde olduğu gibi. Burada kelime başında "kaf, elif, bâ" harfleri kameriyeden olduğu için aynen okunuyor. (Bunlar: Elif, bâ, cim, hı, hâ, ayın, gayn, fe, kaf, ke

ibban / ibbân

• Uygun zaman, vakit. Her şeyin mevsimi.

ibkar

• Fecirden kuşluğa kadar olan vakit.
• Tehir etmek, sonraya bırakmak.

icare-i müzafe

• Bir şeyi gelecek muayyen bir vakitten itibaren kiraya vermektir. Meselâ: Bir hâneyi gelecek falan ayın birinden itibaren bir sene müddetle şu kadar bin liraya kiraya vermek, bir icare-i müzafedir.

icareteyn

• Müeccel ve muaccel icarelerle kiralanan vakıf emlâkı. Hem derhal alınan, hem ileride alınacak kirası olan vakıf bina.

icma' / icmâ'

• Edille-i şer'iyyenin (din bilgilerinin elde edildiği delîllerin, kaynakların) üçüncüsü. Bir asırda yaşayan müctehid denilen derin âlimlerin bir mes'elenin hükmünde birleşmeleri, ictihadlarının birbirine uygun olması.
• Beş vakit namazın farz oluşu, zinânın haram oluşu gibi ictihâd lâzı

idde

• Müddet. Zaman. Vakit.
• Küfüv. Hemta. Arkadaş.

if

• Vakit.

ifate-i vakt

• Vakit kaybetme, zaman harcama.

ihsanperver

• İhsan edici. İyiliği çok sever. (İhsan ihsandır, eğer nev'e olsa veya muhtaca ve fakire olsa. Sehavet o vakit tam sehavettir, eğer millet için olsa, yahut milleti tazammun eden bir ferde olsa güzeldir. Şayet muhtaç olmayan şahsa olsa, şahsı tembel eder. Çingeneliğe alıştırır. Elhasıl, millet bâkidir (Farsça)

ihtilas-i vakt

• İşlerin arasında vakit bulabilme.

ihya

• Diriltmek. Yeniden hayata kavuşturmak. Canlandırmak. Şenlendirmek. Uyandırmak.
• Gece de uyumayıp çalışmak veya ibâdetle vakit geçirmek.

ikaf

• (Vakf. dan) Vakfetme, malını vakıf şekline koyma.
• Bir işten vaz geçme, durdurma.

ikindi namazı

• İslâm'ın şartlarından biri olan beş vakit namazın üçüncüsü, öğle vakti ile akşam vakti arasında kılınan namaz.Gökten yere iner kamû (bütün) melekler, Meleklere müştâk olur (can atar) felekler, Kabûl olur anda bütün dilekler, İkindi namâzın kıldığın zaman.

imate-i vakt

• Vakit öldürme. Boşu boşuna zaman harcama.

imrar-ı evkat

• Vakitleri geçirmek.

• Vakit geçirme.

imsak vakti / imsâk vakti

• Oruca başlama zamânı. Ufkun bir yerinde beyazlığın başladığı vakit. Bundan (6-10) dakika sonra beyazlık ufk üzerinde ip gibi yayılınca sabah namazının vakti başlar.

imsakiye

• Ramazanda imsak vakitlerini gösteren cetvel.

inhibas

• Vakıf namına malı hapsetme.
• Nefes tutulma.

intisaf

• Hakkını tam olarak alma, haklaşma.
• Zaman, yarı olma. Vakit, yarıyı bulma.

inziva

• Feragat edip bir tarafa çekilmek. Bir işe karışmamak. Dünya işlerini bırakmak. Süfli ve hevesi işleri bırakıp ilm-i Kur'an ve imanla, ibadet ve taatla, Kur'ân ve imana hizmetle vakit geçirmek.

ışa' / ışâ'

• Yatsı zamanı. Akşam ile yatsı namazı arasındaki vakit.
• Güneş batmasından ertesi günü fecre kadar olan zaman.

işa-i evvel / işâ-i evvel

• Yatsının ilk vakti. Batıdaki mer'î (görünen) ufuk hattı üzerinde, kırmızılığın kaybolması ile başlayan vakit. Güneşin üst kenarının ufk-ı mer'î altında, on yedi derece yüksekliğe indiği vakit.

işa-i sani / işâ-i sânî

• Batıdaki mer'î ufuk hattı üzerinde beyazlığın kaybolması ile başlayan vakit; güneşin üst kenarının ufk-ı mer'î altında on dokuz derece yüksekliğe indiği ve şafağın kaybolduğu tam karanlık vakit.

isbatiyecilik

• Bu felsefe nazariyesine göre, isbat yolu ile yakîn, şüphesiz bilginin elde edilebilmesi, tecrübelerle müşahadelerle ve vakıalara istinaden mümkün olacağı iddia edilir. İsbat şeklini ve sahasını daraltıp sadece maddiyata münhasır kılan bu anlayış yalnız maddiyata ait mes'eleler için doğrudur.

isfirar-ı şems vakti / isfirâr-ı şems vakti

• Güneşin sararması vakti. Tozsuz, dumansız, berrak bir havada güneş ışığının geldiği yerlerin veya kendisinin bakacak kadar sararmaya başlamasından (güneşin alt kenarının görünen ufuktan bir mızrak boyu yükseklikte olduğu vakitten) güneş batıncaya kadar geçen zaman. İslâm astronomi âlimleri, bir mızr

israfil aleyhisselam / isrâfil aleyhisselâm

• Dört büyük melekten biri. Kıyâmet kopacağı vakit sûr denilen boruya üfürmekle vazîfeli olan melek.

istibdal / istibdâl

• Değiştirmek. Hâkimin harâb olmuş vakıf binâsını satıp, semeni (bedeli) ile başkasını alarak mütevellîye (vakfın idârecisine) teslim etmesi.

istibtan

• Gizliliğe, bir kimsenin iç işlerine vakıf olmak.

istinba

• Haber sormak. Haber istemek.
• Vâkıf olmak. Bilmek.

it'amiyye

• Bazı vakıf müesseselerinde fakirlerin doyurulması için ayrılan tahsisat.

itkan

• Pürüzsüz yapmak veya yapılmak. Sağlamlaştırmak. Hakikata yakından vakıf olmak, delileriyle bilmek, inanmak. Bilerek emin olmak. Muhkem kılmak, muhkem yapmak. Sâbit kılmak.

ıtlal

• Havâle olma, birşey üzerine yüklenme.
• Boşu boşuna zaman geçirme, vakit öldürme.

iz

• "Hem, vakt, yevm, hîn" gibi kelimelerden sonra ek olarak kullanılır. Meselâ: Hîneizin: O vakit ki. Yevmeizin: O gün ki, kelimelerinde olduğu gibi.
• Mâzi fiillerinden evvel "iz" gelirse: İzküntü muallimen: Muallim olduğum zaman mânasına geliyor. (iz) Yazılmasa mânası, muallim idim olur

izaa-i vakt / izâa-i vakt

• Zamanını boş yere harcama, vakit kaybetme.

kahvaltı

• Sabah ve ikindi vakitleri yenilen hafif yemek. (Türkçe)

kakuze

• (Çoğulu: Kavâkiz) Boş maşrapa.

kariben

• Bir zaman sonra, yakın vakitte. Çok zaman geçmeden.
• Sülâlece ve soyca yakın olan.

karn

• Boynuz.
• Yüz yıllık zaman.
• Vakit, zaman.
• Yaşıt, bir yaşta olan.

karun

• İki şeyi bir araya getiren.
• Tez terleyen hayvan.
• Arka ayaklarının tırnağı ön ayağının tırnağı yerine vâki olan hayvan.
• İleride olan memeleri geride olan memelerine pek yakın olan dişi deve.

kerahet vakitleri / kerâhet vakitleri

• Namaz kılmak tahrîmen mekruh yâni haram olan vakitler. Güneş doğarken, batarken, gündüz ortasında iken.

keşah

• Bir hastalık. (İnsanın böğrüne vâki olur da dağlarlar.)

key

• Ne vakit, ne zaman? (Soru için kullanılır.) (Farsça)

kıble saati

• Herhangi bir yerde, güneşin kıble hizâsında bulunduğu andaki vakit. Güneşin hangi saatte kıble hizâsında bulunduğu hesâb edilir ve takvimlere yazılır. Bu saatler hergün değişmektedir.

kitab-ı yavakit / kitab-ı yavâkit

• İmâm-ı Şa'rânî'nin eseridir. Kitabın tam adı el-Yevakit ve'l-Cevahir fî Beyani Akaidi'l-Ekâbir'dir.

kıtaf

• Bağdan üzüm kesecek ve ağaçtan yemiş devşirecek vakit.

klüp

• ing. Eğlenerek boş olarak vakit geçirmek yahut okumak, konuşmak üzere üyelere mahsus toplantı veya eğlence yeri.

künh

• Bir şeyin aslı, cevheri, mikdarı. Dip. Kök. Özü, nihâyeti, vechi.
• Vakit, zaman.

kuşluk vakti

• Orucun başlaması (imsak) ile güneşin batması arasındaki zamânın ilk dörtte biri geçince başlayan ve güneşin zeval (tepe) noktasına ulaşmasından, bir müddet öncesine kadar devâm eden vakit, duhâ vakti.

• Güneşin doğup bir miktar yükselmesinden başlayıp Günişin gökyüzünün tam ortasına gelmesinden biraz öncesine kadar olan vakit.

küvs

• Göç vakitlerinde çalınan meşhur bir büyük sazın adı.

lakıh / lâkıh

• (Çoğulu: Levâkıh) Ağaca su yürüten rüzgâr.
• Yağmur yağdıran rüzgâr.
• Karnında yavrusu olan hamile deve.

lebs

• Bir yerde eğlenip durma. Vakit geçirme.

ledün

• İnd kelimesi gibi, zaman ve mekân zarfıdır.Hel-i istifhâmiye mânasına geldiği de vaki'dir. Kamus Müellifine göre ledün ile leda, aynı şeydir. Başkaları ise tefrik etmişlerdir. Demişlerdir ki: Ledün kelimesi zaman ve mekânın evvel ve ibtidasından muteberdir. Onun için ekseri harf-i cer olan "min" kel

ledünn

• (İlm-i ledünn) Garib bir ilim ismidir. Ona vakıf olan, mesturat ve hafâyayı, gizlilikleri münkeşif bir halde göreceği gibi, esrar-ı İlâhiyyeye de ıttıla' kesbeder. Bu ilm-i şerifin hocası ve sultanı Fahr-i Kâinat Aleyhi Ekmelüttahiyyât vessalâvât Efendimiz Hz. leridir. Bu ilmin ehli ise, Enbiyâ-ı iz

ma-vakaa

• Vaki' olan. Hâdise. Sergüzeşt.

ma-veka'

• (Mâ-Vaka') Vâki olan, olup biten.

mahrem-i esrar

• Gizli sırlara vakıf olan çok yakın kimse. Gizli sır söyleyen kimse.

mearic suresi

• Kur'an-ı Kerim'in 70. Suresi olup Seele veya Mevaki Suresi de denir ve Mekkîdir.

mechure

• Harf, hareke ile okunduğu vakit, nefesin hapsolunup sesin âşikâr olmasında okunan harfler. Bu harfler nefesi kendileri ile cereyandan men'ederler.

medrese

• (Ders. den) Ders görülen yer. Ders okutulan yer. İslâmi ilimleri okuyan talebelerin yatıp kalktıkları ve tahsil için çalıştıkları vakıf odalarının bulunduğu binâ.

mehl

• Vakit verme. Vâde. Mühlet. Bir işi belli bir zamana kadar te'hir etme.

mela

• (Çoğulu: Emlâ) Ova, sahra.
• Vakit.
• Sıcak kül.

melavet

• Vakit, zaman.

mentec

• Doğuracak vakit.

menun

• (Menn. den) Kesmek.
• Vakit, zaman, ömür ve sâireyi kesen mânâsınadır.

mesa

• Akşam. Akşam vakti. Akşam olmak.
• Gamlı olmak.
• Öğleden güneş batıncaya kadarki vakit.

mesbah

• Doğacak yer ve zaman. Tulu' edecek yer. Tulu' edecek vakit.

meta

• Ne vakit? Ne zaman? mânasında olup, mutlak ve mübhem vakit edatıdır. Bazan "Min" harfi-i cerri yerinde ve suâl için de kullanılır.

mevaid

• (Tekili: Mev'ud ve Miad) Söz verilmiş vakitler. Vaad edilen muayyen, belli zamanlar.

mevakıf

• Durulacak yerler. Vakıflar. Durak yerleri.

mevakıt

• (Tekili: Mevkıt) Evvelden belirtilmiş olan vakitler.

mevakit

• (Tekili: Mikat) Hacıların ihrâma girdikleri yerler.
• Bir iş için tâyin edilen vakitler.

mevalid

• (Tekili: Mevlid) Doğulan yerler. Mevlidler. Doğma vakitleri. Milâdlar.

mevhin

• Gece yarısına yakın vakit.

mevkin

• (Çoğulu: Mevâkin) Kuş yuvası.

mevkit

• (Çoğulu: Mevâkit) Tâyin ve tesbit edilip kararlaştırılan yer veya zaman.

mevkut

• Vakitli. Vakti belli olan. Mahdud ve muayyen olmuş vakit.

mevsim

• (Çoğulu: Mevâsim) Pazar yeri.
• Arap pazargâhları.
• Yılın dört kısmından biri.
• Zaman. Vakit. Alâmet.

mi'yar / mi'yâr

• Ölçü âleti.
• Kendisinde yalnız bir vâcibin (farzın) edâ edildiği, başka bir vâcibin edâ edilemediği vakit.

muarres

• Çömlek koyacak yer. Gecenin geç vakitlerinde inilecek yer.

mücahede

• (Çoğulu: Mücahedât) Cihad etme.
• Din düşmanına karşı koyma. Çarpışma.
• Uğraşma. Çalışma. Gayret gösterme.İslâmiyette mücahedenin ehemmiyeti hakkında Deylemî'den (R.A.) mervi Hadis-i Şerif meâli: "Allah bir kulu sevdiği vakitte onu Zât-ı Uluhiyetine hizmet etmek için seçer. Onu

müddet

• Zaman, vakit, bir şeyin uzayıp sürdüğü zaman.

• Belli ve muayyen vakit.

muhakkik

• Hakikatı araştırıp bulan. İç yüzüne inceliyerek vakıf olan.
• Hakikat âlimi. Hakikatlara hakkı ile vakıf ve ehl-i tahkik olan büyük İslâm âlimi.

mühlet

• Vakit. Bir işi bir zaman için geri bırakmak.
• Rıfk ve teenni ile meydan vererek tutmak.

• Zaman, vakit.

mukınun / mûkınûn

• Yakîn sahibi olanlar. Şüphesiz ve tereddüdsüz olarak imanî ve Kur'anî hakikatlara vâkıf olanlar.

müks

• (Meks) Ağır ağır, vakit vakit.
• Eğlenme, muntazır olma, durma, bekleme.

mülk suresi

• Kur'an-ı Kerim'in 67. suresidir. Tebâreke, Münciye, Mücâdele, Mânia, Vakiye, Mennea Suresi gibi isimleri de vardır. Mekkîdir.

mülkiyet

• Mülk sahipliği, vakıf olmayan bina ve mülkün durumu.

müntehiz

• (Nehz. den) Vakit ve fırsatı kaçırmayan.

musalli / musallî

• (Salat. dan) Namaz kılan. Beş vakit namaza devam eden.

• Namaz kılan, beş vakit namazına devâm eden.

müsemma

• İsimlendirilen, ad verilmiş olan, bir ismi olan.
• Muayyen zaman. Belirli vakit.

müşrif

• Yükselen, çıkan.
• Ölüme pek yakın bulunan.
• Etrafa bakan, etrafı gören.
• Vakıf malı koruyan kimse.

müstemhil

• (Mehl. den) Belirli bir vakit ve zaman isteyen. Mühlet isteyen.

müteallil

• Bahane ve özür ile vakit geçiren.

mütelehhi

• (Lehv. den) Oyunla, sazla vakit geçiren.

mütevelli

• Vakıf idarecisi.

muttali'

• Haberli. Bilgisi olan. Bir yüksek yerden bakarak görüp anlayan. Vâkıf. Derk eden.

muvakkat

• Vakitli. Geçici. Fâni. Devamlı olmayan.

• Vakitli, geçici.

muvakkit

• Vakit bildiren.

müvakkit

• Eskiden İslâm devletlerinde namaz vakitlerini ve bunlarla ilgili âletleri kullanan, tâmirini ve ayarını yapan vazîfeli kimse.

na-behengam / na-behengâm

• Vakitsiz, mevsimsiz, zamansız. (Farsça)

nahb

• Yüksek sesle ağlama.
• Önemli iş, mühim iş. Nezretmek, adamak.
• Seri seyr.
• Vakit, müddet. Ecel, ölüm, mevt.

nakus

• Kiliselerde asılı bir vaziyette durup belirli vakitlerde çalınan çan. Kilisenin büyük çanı.

nakz

• (Nakazân) (Çoğulu: Nevâkız) Sıçramak.
• Talep etmek, istemek.

namus

• Irz, iffet, edeb, hayâ.
• Şeriat.
• Melâike.
• İrade-i İlâhiyenin tecellisi.
• Nizam.
• Emniyet ve istikamet gibi faziletlerin muhassalası olan pek kıymetli haslet.
• Bir kimsenin mahrem, gizli esrarı olup işleri ve hallerinin iç yüzüne vakıf ve muttali ki

nazır / nâzır

• Gören, görücü.
• Vakfın işlerini, dînin emirlerine uygun olarak idâre etmek üzere vâkıf (vakıf yapan) veya hâkim tarafından tâyin edilen mütevellînin vakıf işlerindeki tasarruflarını murâkabe (kontrol) etmesi ve gerektiğinde ona re'yleri (görüşleri) ile yardımcı o lması için vazîfelend

necm

• (Necim) Yıldız, ahter, kevkeb. Ülker yıldızına da denir. Ülker, onbir yıldızdır. Altısı görünür, gözü kuvvetli olan yedinciyi de görebilir.
• Belirli olan vakit. (Araplar, vakti yıldızlarla tahdit ederlerdi)
• Kabak ve hıyar gibi yayvan nebat.
• Belirli vakitte yapılan vazi

necmeddin-i kübra

• (Mi: 540 - 618) İran Mutasavvıflarının en mühim şahsiyetlerindendir. Kübreviyye veya Zehebiyye ismi ile anılan tarikatın kurucusu sayılır. İsmi: Ahmed bin Ömer Eb-ul Cenab Necmeddin Kübra el-Hivakî el-Harzemî.Münazara ve mübaheseyi çok sevdiği ve her münazarada hasımlarını yendiği için kendisine "Et

nekayat / nekâyat

• Çarklar.
• Vakitler.

nesr

• Hamele-i Arş'tan olan bir melek.
• Akbaba, kartal.
• Nuh kavminin putlarından birisinin ismi.
• Yarayı deşmek.
• Kuşun, eti didiklemesi.
• Birinin aleyhinde konuşmak.
• Güneyde bir parlak yıldız. Buna Nesr-ül vâki' denir. Batıdaki yıldıza ise: Nesr-üt-Tair

neşve

• (Nişve - Nüşve) Sevinç, keyif.
• Büyümek ve yetişmek.
• Koklamak.
• Rayiha.
• Bir şeyi tekrarlamak.
• Mest ve sarhoş olmak.
• İyice duyup vâkıf olmak.

nevakis

• (Tekili: Nakus) Çanlar. İbadet vakitlerinde kiliselerde çalınan çanlar.

nikendiş

• (Nîk-endiş) Her vakit iyilik düşünen. Herkesin iyiliğini istiyen. (Farsça)

pozitivizm

• Fls: Hakikatın yalnız tecrübe ve müşahede ile vakıalara istinaden tam olarak bilineceği iddiasında olan felsefe sistemi. (Fransızca)

racife

• Şiddetle sarsan sarsıntı. Dünyayı yerinden oynatan vakıa. İlk nefha.

rakud

• (Çoğulu: Revâkıd) Derinliği fazla olan küp.

revah

• Öğleden akşama kadar olan vakit.
• Bir şeyin tahsilinden dolayı gelen sürur ve şâdlık, neş'e.

revatib sünnetler / revâtib sünnetler

• Peygamber efendimizin beş vakit namazın farzından önce veya sonra devamlı kıldığı müekked sünnetler.

rifa'

• Ekini tarladan getirip harman yerine ilettikleri vakit.

rub'-ı daire / rub'-ı dâire

• Namaz vakitlerinin hesaplanmasında, yükseklik ölçülmesinde ve bâzı trigonometrik hesapların yapılmasında kullanılan el âleti. Bâzı geometrik şekillerden ibâret olup, dörtte bir dâire şeklinde tahta üzerine şekiller işlendiği için buna Rub'-ı dâire ta htası da denilmiştir.

ruşenzamir

• Hakikatları bilen. Kalbi, gönlü hakikatlara vakıf olan.

rüsuh

• Bir ilmin derinliğine, özüne ve inceliğine vakıf olma, sağlam ve geniş bilgi sahibi olma.

rüzgar / rüzgâr

• Zaman, devir, hengâm, vakit. (Farsça)
• Dünya, âlem. (Farsça)
• Yel. (Farsça)

ruzname

• Vakit cetveli, takvim.
• Günlük gazete, günlük hâdiselerin yazıldığı kâğıt.
• Bir meclis veya hey'etin müzakerat proğramı.
• Hergünkü gelir ve giderin kaydedilip yazıldığı defter.

sa'

• Vakitler, saatler, zamanlar.

saat

• Bir günün yirmi dörtte biri, saat. Zaman, vakit. Muayyen, belli bir vakit. Altmış dakikalık zaman.
• Kıyâmet.

• Saatler. Vakitler.

saat-i icabe

• Duaların kabul olduğu ve insanlarca gizli ve gaybî olan, Cuma gününde bir vakit.

saat-i muhtar

• Uğurlu vakit.

sabah

• Gün doğmasına yakın vakitten, öğle vaktine kadar olan zaman.

sabah vakti

• Fecr-i sâdık denilen beyazlığın doğuda görünen ufkun bir noktası üzerinde doğması ile başlayan vakit. İmsâk vakti.

sahle

• (Çoğulu: Sühul-sihâl) Koyun kuzusuna ve keçi oğlağına derler. (Doğduğu vakitten dört aylık olana kadar.)

sahur / sahûr

• Güneşin batmasından imsak vaktine kadar olan zamânın son altıda biri, seher vakti; oruç tutmak için yemeğe kalkılan vakit.

sakıa

• (Çoğulu: Savâkı) Yıldırım.

sakıye

• (Çoğulu: Sevâki) Su arkı, su dolabı.

salat / salât

• Namaz. Belirli vakitlerde Kur'an'da emredildiği tarzda ve Hz. Peygamber'in tarifi vechi ile yapılan ibadet.
• Tebrik, tezkiye.
• Dua. Peygamberimize (A.S.M.) yapılan dua.
• İstiğfar.
• Rahmet.

• Namaz, belli vakitlerde yapılan ibadet, dua.

salat-ı hamse / salât-ı hamse

• Beş vakit namaz.

salisat / sâlisât

• (Tekili: Sâlise) Sâliseler. Sâniyenin altmışta biri kadar olan vakitler.

şe'n

• İş, yeni olan hal.
• Şan.
• Tavır.
• Hâdise.
• Vâkıa.
• Kasdetmek.
• Emr ü hal.
• Tıb: Baştan göze gelen kan damarı. Baştan kaşa, kaştdan göze kan getiren iki damar ismi.
• Fls: Bir şeyin hususiyetinin fiilî tezâhürü, neticesi ve eseri.

sebk

• İleri geçme, ilerleme. Öne göçme.
• Vâki olma.
• Koşuda kazanan hayvan.

sebre

• (Çoğulu: Seberât) Pek soğuk olan erken vakit.

seher

• Tan. Sabah olmağa başladığı vakit.
• Fık: İkinci fecirden biraz evvel olan vakit.

• Tan, sabah olmaya başladığı vakit.

seri'

• Çabuk, hızlı.
• Az vakitte çok iş yapan.

sıram

• Hurma ve yemiş toplayacak vakit.
• Toplanmış hurma ve yemiş.

sultan reşad

• (Mi: 1844-1918) Meşrutiyet devri Osmanlı Padişahıdır. Merhametli ve halim tabiatlı olan bu dindar ve abdestsiz gezmiyen padişah, Mevlevi Tarikatına bağlı idi. Boş vakitlerini Mesnevi okumakla geçirirdi.

sünuh

• (Çoğulu: Sünuhat) Çok düşünmeden akla ve kalbe gelen mânâ.
• Zuhur etmek. Vaki olmak.
• Sözü kinâye ve târiz ile söylemek.
• Kolay olmak.
• Birini güçlüğe düşürmek.

taammuk

• (Umk. dan) Derinleşme. Mes'elenin iç yüzüne vakıf olma.

tahkik

• Doğru olup olmadığını araştırmak veya doğruluğunu, yanlışlığını meydana çıkarmak. İncelemek. İçyüzünü araştırmak.
• Bir şeyi eksiksiz ve ziyâdesiz yapmakta mübâlağa etmektir. Bir şeyin hakikatına ermek, künhüne vâkıf olmak, nihayetine erişmek demektir. Kur'an kıraat ıstılahında ise: He

tarih

• Hâdiseye vakit tayin etmek.
• Vak'anın vukuuna tayin olunan vakit. Zaman tesbiti.
• Geçen hâdiseleri kaydetmekten hâsıl olan ilim.
• Vak'anın vukuuna vakit tayin eden söz ve makam.
• Memlekette vâki olan hâdiseleri zamana nazaran tertip ve sırasıyla zikir ve beyan ede

tazyi-i evkat

• Boş yere vakit geçirme. Zaman harcama. Vakit kaybetme.

teakkul

• Aklı kullanarak, lüzumlu şeyleri öğrenirken, her şeyin haddini, sınırını aşmamak, yâni lüzumlu olanı terk etmemek, lüzûmsuz olanla meşgûl olmamak, bunlarla vakit öldürmemek.

teati

• Karşılıklı alıp vermek.
• Bir şeye el uzatıp almak. Hakkı olmayan şeye el uzatmak.
• Fık: Pazarlıksız ve konuşmadan fiilen vâki olan mal alış verişi.

tekattu'

• Tıb: Sıtma nöbetinin muntazam vakitlere ayrılması.

telahi

• Oyun. Oyun âleti ile vakit geçirme.

telehhi

• Oynama. Oyun ile vakit geçirme.

temkin zamanı / temkîn zamânı

• Güneşin doğuş, batış vakti ve namaz vakti hesapları yapılırken, vakitlere eklenen veya çıkarılan zaman miktârı. Bu vakitler hesâb edilirken deniz ve ova gibi düz yerlerde güneş merkezinin hakîkî ufkun altına inmesi esas alınır. Hâlbuki o yerin en yük sek tepesinde bulunan bir kimsenin gördüğü ufukta

teşrik tekbiri / teşrik tekbîri

• Arefe günü yâni Kurban bayramından önceki gün, sabah namazından, bayramın dördüncü günü ikindi namazına kadar yirmi üç vakit her farz namazdan sonra getirilen tekbîr; "Allahü ekber, Allahü ekber, lâ ilâhe illallahü vallahü ekber. Allahü ekber ve lill ahil-hamd" sözleri.

tevcib

• (Vücub. dan) Lüzumlu yapma, lâzım etmek, gerektirmek.
• Bir iş için vakit belirlemek.

tevkit

• Vakit tayin etmek. Vakitlendirmek.

tevrih

• Bir hâdisenin veya konuşmanın tarihini yazmak. Vakit bildirmek.

tulu'

• Doğma, doğuş. Birden zuhur etme.
• Hücum etme.
• Bir şeye vâkıf olup bilme.

ulum-u hafiye

• Gizli ilimler. Ancak veraset-i Nübüvvet muhakkiklerince veya bir kısım hakikatların esrarına vakıf âlimlerce bilinen ilimler.

va'de

• Bir iş için önceden belli edilen zaman. Bir işi te'hir etmek, sonraya bırakmak için olan belli vakit.
• Ecel.

vak'a-yı bereket

• Bereketle ilgili vakıa, olay.

vakayi'

• (Tekili: Vak'a) Vâki olup zuhur eden hususlar.
• Kıtaller. Öldüresiye vuruşlar.

vakf / وقف

• Durma, duruş. (Arapça)
• Durdurma. (Arapça)
• Vakıf. (Arapça)
• Adama. (Arapça)

vakfi / vakfî

• Vakfa âit, vakıfla alâkalı.

vakfiye

• Mülkün vakıf olmak keyfiyyeti.

vakfiyye / وقفيه

• Vakıf belgesi. (Arapça)

vaki / vâki

• Bk. vâki'

vaki' / vâki' / واقع

• Olan, meydana gelen, gerçekleşmiş olan. (Arapça)
• Vâki' olmak: (Arapça)
• Olmak, meydana gelmek, gerçekleşmek. (Arapça)
• Bulunmak, yer almak. (Arapça)

vakıa-i bereket

• Bereketle ilgili vakıa, olay.

vakıat / vâkıât

• (Tekili: Vâkıa) Vâkıalar. Baştan geçen hâdiseler.

vakıat-ı kat'iye / vakıât-ı kat'iye

• Kesin olarak meydana gelen vakıalar, olaylar.

vakıat-ı kevniye / vâkıât-ı kevniye

• Varlıklarla ilgili vakıalar, olaylar.

vakıf-ı ahval / vâkıf-ı ahval

• Durumdan haberli olan, işlere vâkıf bulunan.

vakıfane / vâkıfane

• Bilen kimseye yakışır surette, bilerek. Vâkıf şekilde. Anlamak ve bilmek suretiyle. (Farsça)

vakit-be-vakit

• Vakit vakit, zaman zaman.

vakt / وقت

• (Vakit) Zaman. Saat. Çağ. Mevsim.
• Boş zaman.
• Geçim.
• Fırsat.
• Muayyen, belli bir zaman.

• Vakit, zaman.

• Vakit. (Arapça)

vakt-i hacet / vakt-i hâcet

• İhtiyaç vakti. Lüzumlu vakit.

vakt-i kerahet / vakt-i kerâhet / وَقْتِ كَرَاهَتْ

• Namaz kılmanın mekrûh olduğu vakit.

vakt-i muayyen

• Belirlenmiş vakit.

vakta / vaktâ

• Ne zaman, ne vakit.

vakta ki / vaktâ ki / وَقْتَاكِه

• Ne vakit ki, ne zaman ki.

• Ne vakit ki.

vaktaki

• Ne vakit ki, o zaman ki, olduğu vakit. (Farsça)

vakten

• Vakit ve zamanca.

vekayi-i mezkure / vekayi-i mezkûre

• Anlatılan vakıalar, olaylar.

vikaf

• Tevakkuf etmek, vâkıf olmak, durmak.

vukufiyet

• Vâkıf olma, meselelere hakimiyet.

yaran-ı safa / yârân-ı safâ

• Zevk ve eğlence ile vakit geçiren dostlar. Safâ dostları.

zahire

• (Zahâyir) Öğle vakitleri sıcaklığın çok olduğu vakitler.

zakıne

• (Çoğulu: Zevâkın) Enek çukuru.

zeman

• Zaman, devir, vakit, çağ, mevsim, mehil.

zemane

• şimdiki zaman. (Farsça)
• Vakit, devir. (Farsça)
• Tâlih, baht, şans. (Farsça)

zemen

• Zaman, vakit.

zemin ü zaman

• Vakit ve yer.
• Münasebet. Mevzuya veya mes'eleye olan uygunluk, hâl, vaziyet.

zere'

• Başın önünde vâki olan beyazlık.

zevk

• Lezzet alma, hoşa gitme, tatma.
• Hoş, hoşa giden. Mânevi haz.
• Boş vakit geçirmek. Eğlenmek.
• Alay etmek. Güzeli çirkinden ayırma kabiliyeti.