akd-i meclis

• Konuşmak için toplanma, meclis kurma.

albora

• İtl. (Denizcilik) Serenlerin, direklerin üzerine kaldırılıp bağlanması.
• Floka küreklerinin, selâmlamak için yukarı kaldırılması.
• Dalyanlarda ağın yukarı alınması ile balığın toplanması.

amar

• Hesap. (Farsça)
• Araştırma. (Farsça)
• Tıb: Karında su toplanma hastalığı. (Farsça)

amil / âmil

• İş yapan.
• İslâmiyet'in emirlerini yapıp, yasaklarından sakınan.
• Herhangi bir bölgenin zekât, harac, öşr ve ganîmetlerinin tahsîli (toplanması) için, halîfe, sultan, melik veya emir tarafından vazîfelendirilen ve yerine göre dînin emirlerini öğreten me'mur.

arz-gah

• Bir şey arzetmek için toplanma yeri. (Farsça)

behem-ber-ameden / behem-ber-âmeden

• Toplanmak, cem olmak, birikme. (Farsça)
• Mc: Kızmak, sinirlenmek, asabileşmek, müteessir olmak. ("Behemâmeden" de denir.) (Farsça)

bekke

• Mekke-i Mükerreme'nin eski ismi.
• Bir yerde toplanmak. Bir yere cem'olmak.
• İzdihamlık, kalabalık.

beşer haşri

• İnsanların öldükten sonra âhirette tekrar diriltilerek Allah huzurunda toplanmaları.

bevk

• Sıçrayıp binme.
• Toplanma. Bir araya gelme.
• Karışma, karmakarışık olma.
• Su kaynağını karıştırarak açma.

büruc

• (Tekili: Burc) Burç, aslında âşikar şey mânasına gelir. Her bakanın gözüne çarpacak şeklide zâhir olan yüksek köşk mânasına da kullanılmıştır.
• Bunlara teşbihen veya zuhur mânâsıyla semâdaki bir kısım yıldızlara veya bazı yıldızların toplanmasından meydana gelen şekillere ve farazi su

camiiyet-i tamme / câmiiyet-i tâmme

• İnsanın İlâhî ilimlerin tecellîlerini mükemmel bir şekilde mahiyetinde toplanması.

celse

• Bir meclis veya mahkeme hey'etinin toplanmalarından tâtile kadar olan müzakere müddeti.
• Bir def'a akd-i meclis etmek. Oturuş, bir def'a oturmak.

cemr

• İnsanların bir araya toplanması.
• Atın sıçrayarak yürümesi.
• Ateş ve küçük taş vermek.
• Bir kimseyi def etmek, kovmak.

ceni / cenî

• Devşirilmiş, koparılmış olan. Meyve toplanması ve alınması.

cimam

• Kuyu içinde suyun toplanması ve çoğalması.

cinayet ve ictinadan himayet etmek

• Kesilme ve mevyelerin toplanma teklikesine karşı korumak.

cum'a

• Toplanma.
• Perşembeden sonraki gün. Müslümanların kudsî tâtil günü olup, o güne mahsus namazla mükelleftirler. Memur ve işçilerin cuma namazı vakti serbest bırakılmamaları din hürriyetine aykırıdır. Yahudiler ve hristiyanlar haftalık dinî törenleri için cumartesi ve pazar günü serbest

cumu'

• Toplanmalar. Cemi'ler.

daire-i haşir ve neşr

• Yeniden dirilip toplanma ve tekrar dağılıp yayılma sahası.

dar-ün nedve / dâr-ün nedve

• Müslümanlıktan evvel, Kureyş kabilesinin münakaşalar için toplandığı bir yerin adı olup, Kusey ibn-i Kilâb tarafından kurulmuştur. (Sonradan Hz. Muhammed'e (A.S.M.) karşı bulunanların toplanmalarından dolayı fesat ve münafıkların toplandıkları yer mânâsına kullanılmaya başlanmıştır.)

dehdan

• Develerin bir yere toplanması.

dernek

• Eğlence için yapılan toplanma.
• Düğün.
• Cemiyetler kanununa göre kurulmuş cemiyet.

engame

• Topluluk, cemaat, kalabalık, izdiham. Toplanma yeri, meclis. (Farsça)
• Muharebe yeri, ceng meydanı. (Farsça)
• Oyuncular derneği. (Farsça)

evcümend

• Top, küme, yığın, toplanma. (Farsça)
• Toplu, idareli, evini muntazam tutan. Hanesini iyi ve tertipli bir hâlde bulunduran. (Farsça)

fecr-i haşir

• Haşir sabahı; öldükten sonra âhirette tekrar diriltilip Allah'ın huzurunda toplanma sabahı.

ferahem

• Toplu, devşirli. (Farsça)
• Birikme, yığılma, toplanma. (Farsça)

fuak

• Can çekişme.
• Midenin çekilip toplanması.
• Hıçkırık.

haben

• Siroz denilen ve karında su toplanmasından ileri gelen bir hastalık.

hafl

• Kederlenme, hüzünlenme, tasalanma.
• Toplantı, toplanma.

hane-i avarız

• Avarız ve bedel-i nüzul ve buna benzer vergiler ve tekâlifin toplanmasında tutulan ölçü. Buradaki hanenin, lügat mânası olan evle münasebeti yoktur. Kasabalar, köyler nüfuslarına ve emlâk ve arazilerinin miktar ve hâsılatlarına göre hane itibar edilir ve mahallî masraflarla sair vergiler ona göre ta

hasıl-ı cem' / hâsıl-ı cem'

• Mat: Toplam. Bir kaç sayının birlikte toplanmasından meydana gelen yekûn.

haşir

• İnsanın öldükten sonra âhirette diriltilerek tekrar Allah'ın huzurunda toplanması.

• Ölümden sonra dirilip toplanma.

haşir ve neşir

• Öldükten sonra tekrar diriltilerek Allah'ın huzurunda toplanma ve tekrar dağılıp yayılma.

haşir ve neşr

• Öldükten sonra âhiret âleminde tekrar diriltilip Allah'ın huzurunda toplanma ve sonra tekrar dağılma.

haşir ve neşr-i ekber

• Öldükten sonra yeniden diriltilip Allah'ın huzurunda toplanma ve tekrar dağılıp yayılma.

haşir ve neşr-i insani / haşir ve neşr-i insanî

• İnsanların öldükten sonra tekrar diriltilerek Allah'ın huzurunda toplanması ve tekrar dağılıp yayılması.

haşirdeki mizan

• Haşir meydanındaki amelleri tartan terazi; insanın öldükten sonra âhirette diriltilerek Allah'ın huzurunda toplanmasının ardından günah ve sevapların tartılacağı İlâhî terazi.

haşr

• (Haşir) Toplanmak, bir yere birikmek.
• Toplama, cem'etmek.
• Kıyametten sonra bütün insanların bir yere toplanmaları. Allahın, ölüleri diriltip mahşere çıkarması. Kıyamet.
• Bir tohumun içinden büyük ağaçlar çıktığı gibi, her bir insanın acb-üz zeneb denilen bir nevi çekir

• İnsanların öldükten sonra tekrar diriltilip muhakeme için Allah'ın huzurunda toplanması.

• Toplanma, bir araya gelme. Allahü teâlânın bütün insanları, melekleri, cinleri, şeytanları ve diğer hayvan ve kuşları, gökte, yerde, denizde ne kadar büyük ve küçük canlı var ise, hepsini kıyâmet kopmasından (dünyânın son bulmasından) sonra diriltip, dünyâda yaptıklarının hesâbını vermek üzere Arasâ

• Ölümden sonra dirilip toplanma.

haşr-i azam / haşr-i âzam

• Öldükten sonra âhirette tekrar diriltilip Allah'ın huzurunda toplanma.

haşr-i beşer

• İnsanların öldükten sonra âhirette yeniden diriltilip Allah'ın huzurunda toplanması.

haşr-i beşeri / haşr-i beşerî

• İnsanların öldükten sonra âhirette yeniden diriltilip Allah'ın huzurunda toplanması.

haşr-i cismani / haşr-i cismânî

• İnsanların öldükten sonra âhirette bedenle birlikte yeniden diriltilip Allah'ın huzurunda toplanması.

haşr-i ekber

• En büyük diriliş, öldükten sonra âhirette tekrar diriltilip Allah'ın huzurunda toplanma.

haşr-i emvat / haşr-i emvât

• Ölenlerin dirilerek bir araya toplanmaları.

haşr-i umumi / haşr-i umumî

• Her şeyi kaplayan yeniden diriliş; her şeyin öldükten sonra âhirette yeniden diriltilip Allah'ın huzurunda toplanması.

haşredilme

• Öldükten sonra âhirette yeniden diriltilerek Allah'ın huzurunda toplanma.

haşri / haşrî

• Haşre âit. Öldükten sonraki dirilişe ve toplanmaya dair.

haşrin cismaniyeti

• İnsanların öldükten sonra tekrar diriltilip Allah‘ın huzurunda toplanmasının hem beden, hem de ruh itibariyle olması.

haşruneşr

• Dirilip toplanma ve yayılma.

hazy

• Birbiri üzerine yığılıp toplanmak.

hükre

• Cem'olmak, toplanmak, birikmek.
• Yiyecek maddelerini, pahalanacak diye saklamak.
• Azlığından bir yerde toplanan su.

iclihmam

• Toplanmak, cem'olmak.

icma'

• Toplanma. Dağınık şeyleri toplamak.
• Hazırlamak.
• Azm ve kasdeylemek.
• Topluluk. Fikir birliği. Bir mes'eleden âlimlerin ittihad etmesi.
• Fık: Sahabe-i Güzin Hazretlerinin (R.A.) ittifakları üzere akaid hükmüne geçmiş umur-u diniyenin tamamı.

ictima / ictimâ

• Toplanma, bir araya gelme.

• Toplanma, içtima.

içtima / içtimâ

• Toplanma.

ictima / اجتماع

• Toplanma.

ictima' / ictimâ' / اجتماع

• Toplantı. Toplanmak. Bir araya gelmek. Kavuşmak.

• Toplanma, bir araya gelme, toplantı. (Arapça)
• Toplum. (Arapça)
• İctimâ' etmek: Toplanmak, bir araya gelmek. (Arapça)

ictimaat / ictimâât

• İçtimalar. Toplanmalar.

• Toplanmalar.

içtimaı / içtimâı

• Toplanması.

ictizab

• (Cezb. den) Çekip uzatma.
• Etrafına toplanma.

iddirak

• Akıl etme, idrak etme, anlama, fehmetme.
• Bir yere toplanmak.
• Birbirine yetişmek.

ihşad

• (Halk) Birikme, toplanma, cem' olma.

ihtikan

• Kan toplanması. Bir uzva kan birikmesi sebebi ile oranın şişip kabarması.
• Şırınga kullanma.

ihtişad

• Toplanmak, birikmek, yığılmak.

ihtişar

• Büyük kafalı olma, koca başlı olma.
• Toplanma, cem' olma.

iktitaf

• Edb: Sözün özünü almak.
• Ağaçtan meyve toplamak. Toplanma. Toplama.
• Bir uğraşma sonucunda faydalanma.

imtila'

• Dolma. Dolgunluk.
• Tıb: Kan durma, kan toplanma.

in'ikad / in'ikâd / انعقاد

• Akdetme. Bağlanma.
• Fık: İcab ve kabulün taraflarca eseri zâhir olup, meşru bağlılık ve alâkadarlık.
• Kurulma. Toplanma.

• Bağlanma. (Arapça)
• Toplanma. (Arapça)

inkıbaz / inkıbâz

• Büzülme. Çekilip toplanma.
• Sıkıntı. Gamlı olmak.
• Kabızlık. Tutukluk.

• Büzülüp toplanma, çekilme.
• Kasvet, keder, sıkıntı.
• Kabızlık, peklik.

insibab

• Dökülme. Akıtılma.
• Cereyan etme.
• Başka suya karışma.
• Tıb: Ahlat-ı erbaadan birisinin vücudun bir tarafında nesicler (dokular) arasında toplanması.

insilal

• Bir yere toplanma, üşüşme, hücum etme.

istıktab

• (Kutb. dan) Kutuplaşma, bir kutubun etrafında toplanma, bir kutuba bağlanma.

istinga

• İtl. Yelkenlerin yukarı kaldırılıp toplanması ve bu işin yerine getirilmesi için verilen kumanda.

istiska / istiskâ / استسقا

• Su isteme.
• Yağmur duasına çıkma.
• Vücudun bir yerinde su toplanması.

• Yağmur duasına çıkma. (Arapça)
• Vücutta su toplanması. (Arapça)

istiska'

• (Saky. den) Su isteme. Susama.
• Yağmur duasına çıkma.
• Vücudun bazı yerlerinde su toplanması hastalığı.

ittisak

• Dizilmek. Bir nizam dahilinde sıralanmak.
• Beraber olmak.
• Tamam olmak. Toplanmak.

kelseme

• Cem'olmak, toplanmak.

kemsere

• Cem'olmak, toplanmak.
• Bazısı bazısına girmek.
• Yab yab yürümek.

küta'

• (Çoğulu: Küt'ân) Tilki eniği.
• Kötü adam.
• Tamamlanmak, toplanmak.

kuvvet-i icma / kuvvet-i icmâ

• Toplanma, birlik kuvveti.

lümmi / lümmî

• Toplanmaya dâir.
• Nazarî ve aklî delil.

mahşer / مَحْشَرْ

• Toplanma yeri. Kıyametten sonra insanların tekrar dirilip toplanmaları ve toplandıkları yer. Haşir meydanı.
• Çok kalabalık.

• Toplanma yeri.

mahşer-i acaib / mahşer-i acâib

• Herkesi hayrete sevkeden toplanma. Veya toplanma yeri.
• Hayret edilecek harika şeylerin bulunduğu yer.

mahşer-i azim / mahşer-i azîm

• Bütün varlıkların yeniden diriltilip hesaba çekileceği büyük toplanma yeri; mahşer meydanı.

mahşer-i ekber

• En büyük toplanma yeri; haşir meydanı.

mahşer-i huveynat

• Mikroskobik canlıların toplanma yeri.

meclis-i ruhani / meclis-i ruhanî

• Ruhanîler meclisi, meleklerin ve ruhların toplanma yer ve zamanı.

mecma' / مجمع

• Toplanma yeri.

• Toplanma yeri.

mecma-i ahar / mecma-i âhar

• Âhirette toplanma.

mecma-ı aher / mecma-ı âher

• Başka bir toplanma yeri, öldükten sonra âhirette toplanılacak olan mahşer yeri.

mecma-ı ekber

• Çok büyük toplanma yeri.

• En büyük toplanma yeri. Mahşer.

mecma-i kebir

• Büyük toplanma yeri; haşir meydanı.

mecmaü'l-küll

• Ortak toplanma yeri, hepsinin toplandığı yer.

mücma / mücmâ

• Toplanma.

mücma'

• Cem' olma, toplanma.

mütemerkiz / متمركز

• Bir merkezde toplanma. (Arapça)

nadi

• Nidâ eden, haykıran, çağıran.
• Halkın, meşveret gibi, birşey konuşmak üzere bir yere toplanmaları. Nitekim İslâmdan evvel Mekke'de Kureyş'in toplandığı meclis binasına "Darünnedve" denilirdi. Nâdi; orada ve o gibi yerlerde toplanan heyettir ki; bezm, meclis, mahfil, kongre tâbirleri g

nakiş

• Parça parça ve dağınık olan eşyaların bir yerde veya bir çuval içinde toplanması.
• Benzer, misil.

nekş

• Kuyunun çamurunu temizlemek.
• Bir şeyi bitirmek. Bir işden fâriğ olmak.
• Bir şey üzerine gelip toplanmak.

neşr

• Yayma, dağıtma, ölülerin mahşerde dirilip toplanmasından sonra yayılması.

ruz-i haşir

• (Ruz-i hesab) Kıyamet günü.
• Âhiretteki toplanma günü. Haşir günü. Dirilip toplanıp hesap görülecek gün.

ruzumahşer / rûzumahşer

• Öldükten sonra dirilip toplanma günü.

sahn

• Evin ortasındaki açıklık, avlu, oyuk.
• Boşluk. Boş yer. Orta, meydan, aralık.
• Sahne.
• Cami ve medreselerdeki umumun toplanmasına âit üstü kubbeli ve örtülü yer.
• Büyük kâse. Sahan.
• Zil.

salah

• Bir şeyin en iyi hâli. Rahatlık, sulh, iyileşme, düzelme, iyilik. Dine olan bağlılık. Her hayra câmi faziletlerin toplanmasında hâsıl olan yüksek bir sıfat. (Mukabili fesad ve fücurdur)

şemel

• Perâkendelik, dağınıklık.
• Toplanmak, cem'olmak.
• Az nesne.

şeml

• Az şey. Perâkendelik.
• Örtmek, bürünmek, toplanmak.
• Topluluk, cemaat, insan yığını.

şerebe

• (Çoğulu: Şireb-Şerebât) Ağaç dibine su toplanması için yapılan havuz.

sikaye

• Su içilen kap. Maşraba.
• İçme suyunun toplanması için yapılan yer.

sufar

• Yürekte sarı suların toplanması.

şura

• Konuşma yeri, istişare meclisi. Büyüklerin istişare için toplanma yeri.
• Meşveret için toplantı.
• Meşveret etme.

tadafür

• Bir yere toplanmak.
• Yardım etmek, muâvenet etmek.

tadamm

• Bir yere cem'olmak, toplanmak.

tahabbüş

• Cem'olmak, toplanmak.

tahaşşüd

• Birikme, yığılma. Toplanma.

tahazzüb

• (Hizb. den) Toplanma, birikme. Küçük topluluk meydana getirme.

tahsilat / tahsilât

• Devlet gelirlerinin toplanması.

takallus

• Kısa olmak, kısalmak.
• Toplanmak, cem'olmak.

takallüs

• Kasılma. Bir şeyin büzülüp gerilmesi. Bir uzvun çekilip toplanması. Kıvrılma.

tarak

• Bulutların bir yere toplanması.
• Aynı cinsten olan şeylerden bazısı bazısının üstünde olması.

tasdik-i haşir

• Haşri, öldükten sonra âhirette tekrar diriltilip Allah'ın huzurunda toplânmayı kabul etme.

teakkür

• Cem'olmak, toplanmak.
• Açlık.

tecamu'

• Cima etmek.
• Toplanmak, cem'olmak.

tecemmu / tecemmû / تجمع

• Bir arada bulunma, toplanma.

• Toplanma.

• Toplanma, bir araya gelme. (Arapça)
• Tecemmu etmek: Toplanmak, bir araya gelmek. (Arapça)

tecemmu' / تَجَمُّعْ

• Toplanma. Birikme.

• Toplanma.

tecemmuat / tecemmuât

• (Tekili: Tecemmu') Birikmeler, toplanmalar, yığılmalar.

tedvin-i şeriat

• İslâmî hükümlerin bir araya gelmesi, toplanması.

teellüb

• Cem'olmak, toplanmak.
• Dağ keçisinin erkeği.

tegavün

• Cem'olmak, toplanmak.
• Kötü işe yardım etmek, şer işe muâvin olmak.

tehacüm

• Birbirine hücum etme.
• Bir yere istekle, hızlıca toplanmak, üşüşmek.

tekasüf / tekâsüf

• Kesifleşme. Yoğunlaşma. Sıklaşma.
• Bir noktada toplanma.
• Birbirinden ayrılan kimyevi maddelerin tekrar toplanarak birleşmeleri.

tekavüs / tekâvüs

• Bir yere cem'olmak, yığılmak, toplanmak.
• Sıkışmak.

teke'kü'

• Cem'olmak, birikmek, toplanmak.
• Korkak olmak.

tekennüf

• Bir yere toplanmak.

telemlüm

• Cem'olmak, toplanmak, birikmek.

temerküz / تمركز / تَمَرْكُزْ

• Merkez tutma, merkezleşme. Bir merkezde toplanma.
• Yığılma. Birikme.

• Birikme, toplanma.

• Toplanma, yığılışma. (Arapça)
• Temerküz etmek: Toplanmak, yığılışmak. (Arapça)

• Bir merkezde toplanma.

temerküz etme

• Bir yere toplanma; merkezleşme, birikme.

tenadi

• Birbirine nida etmek, çağırmak.
• Bir araya toplanma.

tenakkur

• Müçtemi olmak, içtima etmek, toplanmak.

terakümat / terakümât

• (Tekili: Teraküm) Toplanmalar, yığılmalar, birikmeler.

tereyyüb

• Cem'olmak, toplanmak, birikmek.

tevhid-i efkar / tevhid-i efkâr

• Düşüncelerin bir noktada toplanması, düşünce birliği.

tevsim

• Hacıların hac zamanı toplanmaları.
• Dağlamak sureti ile ten üzerine işaret koyma, döğme yapma.
• İsimlendirme, ad verme.

tezafür

• Birbirine yardımcı olma.
• Bir yere toplanma.

tezahürat / tezahürât

• (Tekili: Tezahür) Görünüşler. Gösterişler. Gösteriş için toplanmak.

vahdet-i mesele

• Bir mesele hakkında ileri sürülen delillerin biraraya toplanması.

velm

• Ulaşmak, yetişmek.
• Toplanmak, cem'olmak.