abdal

• Dünya ile ilgisini kesen mânevî makam sahibi kişi.

abık

• Sebebsiz olarak sahibi yanından kaçan köle.
• Civa. (Hg)

acz-mend

• Acizlik, mahviyet sâhibi.

adalet / adâlet

• Hak sahibine hakkını vermek, doğruluk.

• Hak sahibine hakkını verme, haksızı terbiye etme ve cezalandırma.

adaletkar / adaletkâr

• Adaletli, insaflı, adalet sahibi. (Farsça)

adaletkarane / adâletkârane

• Adâletlice. Adalet sahibine yakışır şekilde, insaflı ve haklı surette. (Farsça)

adil / âdil

• Adalet sahibi, doğru adaletli.

• Adalet sahibi, herşeye hakkını veren Allah.

• (Âdile) Adâlet eden. Allah'ın emirlerini noksansız tatbik eden. Doğru. Doğruluk gösteren. Adâlet sahibi.

adil-i bilhak / âdil-i bilhak

• Sonsuz adalet sahibi, adaletle iş gören, herşeyin hakkını veren Allah.

adil-i hakim / âdil-i hakîm

• Herşeyi hikmetle yapan, sonsuz adalet sahibi Allah.

adil-i hakim-i zülcelal / âdil-i hâkim-i zülcelâl

• Sonsuz yücelik ve haşmet sahibi olan ve herşeye adaletle hükmeden Allah.

adil-i mutlak / âdil-i mutlak / عَادِلِ مُطْلَقْ

• Sınırsız adâlet sahibi Allah.

• Sınırsız adâlet sahibi olan (Allâh).

adil-i rahim / âdil-i rahîm

• Adâletle iş gören, sonsuz rahmet ve merhamet sahibi Allah.

adilane / âdilâne

• Adalet sahibi bir adama yakışır surette.

adiliyet / âdiliyet

• Allah'ın haklıyı haksızı ayırması, her hakkı yerine getirmesi, sonsuz adalet sahibi olması.

adl

• Her hak sahibine hakkını veren, sonsuz adalet sahibi olan Allah.

adl-i adil / adl-i âdil

• Her zaman adaletle hükmeden adalet sahibi Allah.

adl-i hakem

• Haklıyı haksızı ayıran, hükmeden, her hakkı yerine getiren, sonsuz adalet sahibi olan Allah.

afaif

• Namus, ırz ve iffet sahibi, şerefli kadınlar.

ahiret alimi / âhiret âlimi

• Dünyâlığa, mala, mevkiye kıymet vermeyen, ilim ile dünyâlık elde etmeye çalışmayan, âhireti dünyâya tercih eden, ilmiyle amel eden, işi sözüne uyan, ibâdet ve tâate teşvik eden, ilmi âhiretine faydalı olan tevâzu sâhibi âlim.

akademi

• Bir ilim dalında ihtisas sahibi kimselerin çatısı altında toplandığı kuruluş.

akıl / âkıl / عاقل

• Akıllı, akıl sahibi. (Arapça)

akl

• (Akıl) Men'etmek.
• Sığınacak yer.
• Kırmızı mihfe örtüsü.
• Diyet.
• İnsanın; hayrı, şerri ve ilimleri anlayan, sebeblerden neticeleri çıkaran ve eserden eser sahibine intikal eden hassası. Düşünme ve anlama kabiliyeti. Zihin, zekâ, tefehhüm, fehim, irade, anlayış, k

aleyhi nazaru'r-rahmani / aleyhi nazaru'r-rahmânî

• Sonsuz merhamet ve şefkat sahibi olan Allah'ın nazarı ve teveccühü onun üzerine olsun.

ali-cenab / âli-cenab

• İyilik sahibi, yüksek ahlâklı. Cömerd. Büyük zat. (Farsça)

ali-kadr / âli-kadr

• Çok takdir edilen. Yüksek değer sahibi. Kadr ü kıymeti yüksek.
• Meşhur bir çeşit lale.

ali-makam / âli-makam

• Yüce makam sahibi.

alikadir / âlikadir

• Kadri yüce, yüksek kişilik sahibi.

alikadr / âlikadr

• Yüksek değer sahibi; çok takdir edilen.

alim / alîm / âlim

• Sonsuz bilgi sahibi Allah.

• Bilen, ilim sâhibi.
• Her şeyi bilen mânâsına Allahü teâlânın sıfatlarından biri.
• Zamânın fen ve edebiyât bilgilerinde yetişmiş, Kur'ân-ı kerîmin ve yüzbinlerce hadîs-i şerîfin mânâsını ezberden bilen, İslâm'ın yirmi ana ilmi ve bunların kolları olan seksen ilminde mütehassıs (uzman),

• Her şeyi hakkıyla bilen, sonsuz ilim sahibi Allah.

alim-i ezeli / alîm-i ezelî

• Herşeyi hakkıyla bilen, ilmi herşeyi kuşatan ve ilminin başlangıcı olmayan sonsuz ilim sahibi Allah.

alim-i inayetkar / alîm-i inayetkâr

• Sonsuz lütuf, yardım ve ihsan sahibi ve herşeyi hakkıyla bilen, ilmi herşeyi kuşatan Allah.

alim-i kadir / alîm-i kadîr

• Her şeyi hakkıyla bilen, herşeye gücü yeten, herşeyi yapabilen, sonsuz güç ve kudret sahibi Allah.

alim-i kerim / alîm-i kerîm

• Sonsuz cömertlik ve ikram sahibi ve her şeyi hakkıyla bilen, ilmi herşeyi kuşatan Allah.

alim-i küll / âlim-i küll

• Her çeşit ilimde ileri bilgi sahibi olan.

alim-i mutlak / alîm-i mutlak

• Sınırsız ilim sahibi Allah.

alim-i rahim / alîm-i rahîm

• Herşeyi hakkıyla bilen ve rahmetinin çok özel tecellîleri olan sonsuz şefkat ve merhamet sahibi Allah.

alim-i zülcelal / alîm-i zülcelâl

• Sonsuz ilmiyle herşeyi bilen ve sınırsız haşmet ve yücelik sahibi olan Allah.

allah zülcelal hazretleri / allah zülcelâl hazretleri

• Sonsuz büyüklük, yücelik ve azamet sahibi olan Allah.

allah-ı kerim / allah-ı kerîm

• Sınırsız ikram, lütuf, ihsan ve cömertlik sahibi Allah.

allah-ı zülkemal / allah-ı zülkemâl

• Sonsuz mükemmellik sahibi olan Allah.

allahü zü'l-celal ve'l-kemal / allahü zü'l-celâl ve'l-kemâl

• Sonsuz büyüklük, haşmet ve mükemmellik sahibi olan yüce Allah.

allahü zü'l-kerem teala ve tekaddes hazretleri / allahü zü'l-kerem tealâ ve tekaddes hazretleri

• Namı ve şerefi yüksek olan, her türlü kusur ve eksikliklerden münezzeh olan, cömertlik ve ikram sahibi Allah.

allahü zülcelal / allahü zülcelâl

• Sınırsız haşmet ve yücelik sahibi olan Allah.

allahü zülcelal hazretleri / allahü zülcelâl hazretleri

• Büyüklük ve haşmet sahibi olan yüce Allah.

allahü zülcelal tebareke ve teala ve tekaddes hazretleri / allahü zülcelâl tebareke ve teâlâ ve tekaddes hazretleri

• Büyüklük, haşmet ve yücelik sahibi olan ve her türlü kusur ve eksiklikten uzak olan Allah.

allahü zülcelal ve'l-kemal / allahü zülcelâl ve'l-kemâl

• Sınırsız haşmet ve mükemmellik sahibi olan Allah.

allame / allâme

• Çok büyük alim. Meşhur olmuş büyük mütefekkir. Her ilimde ihtisas sahibi.

allame-i küll / allâme-i küll

• Bir şeyin ilmine vâkıf olan. Bir hususda ihtisas sahibi olan.

amir-i alim / âmir-i alîm

• Sonsuz ilim sahibi olan idareci, Allah.

amir-i müstakil / âmir-i müstakil

• Hiç kimseye bağlı olmayan ve istiklâl sahibi olan âmir, kumandan.

amir-i mutlak / âmir-i mutlak

• Kesin emir sahibi olan, mutlak emredici, Allah.

andelib-i zişan / andelib-i zîşân

• Şan sahibi bülbül.

anka-meşrebane

• Anka meşrebi halinde, kanaat sahibi. Eski edebiyatta kanaat sahiplerine kinaye olarak söylenir.

arazi-i haraciye / arâzi-i haraciye

• Müslümanlar tarafından fetholunan ve ulul-emir tarafından müslim olmayan eski sahibi elinde bırakılan veya hâriçten müslim olmayanlar getirilerek yerleştirilen arâzi.

arazi-i mahlule / arâzi-i mahlule

• Huk: Araziyi kullananın intikal sahibi mirasçı bırakmaksızın ölümüyle hükümete kalan arâzi-i emiriye.

arazi-i miriyye / arâzi-i mîriyye

• Mîrî yâni devlete âit topraklar. Harp ile alınarak, gâziler arasında taksim edilmeyip, beytülmâle (devlet hazînesine) bırakılan veya uşr yâhut harac toprağı iken sâhibi ölüp, hiç mîrasçısı bulunmayan topraklar. Arâzi-i Memleket, Arâzi-i Emîriyye de denir.

arazi-i muhtekere / arâzi-i muhtekere

• Kiracısı tarafından üzerine bina yapılmak veya ağaç dikilmek üzere senelik bir ücret karşılığında kiraya verilen arazi. (Kiracı, kira bedelini her sene arâzi sahibine vererek o arâziyi devamlı sûrette elinde bulundurur.)

arif / ârif / عارف

• (İrfan. dan) Bilen, bilgide ileri olan. Aşinâ, vâkıf. Hakkı, hakkı ile bilen.
• Sabırlı ve mütehammil.
• Çok düşünmeğe ihtiyaç kalmaksızın, tekellüfsüz gördüğünü bilen ve anlayan.
• Zevkî ve vicdanî irfan sâhibi olan.

• Bilen, tanıyan, ilim ve irfân sâhibi.
• Allahü teâlânın rızâsını kazanmış, O'ndan başkasının sevgisini kalbinden çıkarmış, tasavvufta yetişip, kemâle ermiş velî zât. Ârif-i billah da denir.
• Mütehassıs olduğu ilmi, zorlanmadan tatbik eden, kullanabilen kimse.

• Bilen, arif, irfan sahibi. (Arapça)

arif-i münevver / ârif-i münevver

• İrfan sahibi aydın.

arifane / ârifane

• Arife yakışır surette. Bilene yakışır şekilde. İrfan sahibi olarak. (Türkçe)

aristokrasi

• yun. Âlimlerin ve cemiyette en iyilerin iktidarına dayanan hükümet şekli. Tarihte soylu, imtiyazlı, toprak sahibi, zenginlerin hâkimiyetine dayanan hükümet şekli. Bu şekli ile oligarşi veya plütokrasi adıyla da anılmaktadır. İmtiyazlı azınlığın, çoğunluğu idare etmesidir.

arzuhal

• (Arz-ı hâl) Bir iş için bir makam veya resmi daireye bir iş sahibinin verdiği dilekçe. İstida-nâme.

asaletlu / asaletlû

• Asâletli, soy ve neseb sahibi, necib, asil.
• Osmanlı İmparatorluğu zamanında resmi yazışmalarda büyükelçilere, Hristiyan büyüklerine, devlet adamlarına ve prenslerine denirdi.

asban

• Değirmenci. Değirmen sahibi. (Farsça)

asfiya / asfiyâ

• Sâfiyet, takvâ ve kemâlât sâhibi ve Peygambere (A.S.M.) vâris olup, onun meslek ve gayelerini ihyaya ve tatbike çalışan muhakkik zatlar.

• Hz. Peygamber yolundan giden ilim ve takvâ sahibi velî kullar.

asfiya-i müçtehidin / asfiya-i müçtehidîn

• Kur'ân ve sünnetten yola çıkarak hüküm ortaya koyan ve Hz. Peygamberin yolundan giden ilim ve takvâ sahibi kimseler.

asfiya-i muhakkikin / asfiya-i muhakkikîn

• Hz. Peygamberin çizgisinde yaşayan ve hakikatleri delilleriyle bilen ilim ve takvâ sahibi büyük zatlar.

asfiya-yı müdakkikin / asfiya-yı müdakkikîn

• Hz. Peygambere (a.s.m.) vâris olup onun yolundan giden takvâ sahibi ve gerçekleri tam olarak araştıran, delilleriyle isbat eden büyük velîler.

ashab-ı irfan ve hikmet

• İlim ve hikmet sahibi kimseler.

ashab-ı kemal

• Mükemmel ve olgunluk sahibi kimseler.

ashab-ı kemalat / ashâb-ı kemâlât / اَصْحَابِ كَمَالَاتْ

• Kemâl ve olgunluk sahibi insanlar.

• Ma'nevi olgunluk sahibi insanlar.

ashab-ı kiram

• Yüksek şeref sahibi Sahabeler; Peygamberimizi (a.s.m.) dünya gözüyle görüp onun yolundan gidenler.

asilane / asilâne

• Asil olanlara yakışır şekilde. Asil ve neseb sahibine lâyık. (Farsça)

asiya-ban / asiyâ-bân

• Değirmenci, değirmen sahibi. (Farsça)

ataya-yı rahmaniye / atâyâ-yı rahmâniye

• Sonsuz merhamet sahibi Cenâb-ı Hakkın bağış ve hediyeleri.

ateşpare-i zeka / ateşpâre-i zekâ

• Ateş saçan zekâ; çok süratli ve keskin anlayış sahibi.

avn-i hak

• Varlığı zorunlu ve gerçek olan, her şeyi hakkıyla yaratan ve her hakkın sahibi olan Allah'ın yardımı.

ayine-i ism-i hayy / âyine-i ism-i hayy

• Allah'ın, gerçek hayat sahibi olan ve her canlıya hayat veren isminin aynası, yansıdığı yer.

ayine-i zişuur / âyine-i zîşuur

• Şuur sahibi âyine. (Yani: İnsan, cin, melek)

• Şuur sahibi ayna.

azim / âzim

• Bir yere gitmeğe karar veren. Bir iş hakkında kat'i karar ve niyet sahibi.

aziz / azîz

• İzzet, şeref ve haysiyet sahibi Allah.

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Her zaman izzet ve şeref sâhibi. Gâlib, benzeri olmayan, büyük ve küçük her şeyin O'na şiddetle ihtiyâcı olan.
• Kıymetli, şerefli, üstün.

• İzzetli. Çok izzetli. Sevgili. Çok nurlu.
• Dost.
• Şerif.
• Nadir.
• Dini dünyaya âlet etmeyen.
• Sireti temiz.
• Ermiş. Mânevi kudret ve kuvvet sahibi.
• Mağlup edilmesi mümkün olmayan ve daima galib olan manasında Cenab-ı Hakk'ın bir ismidir.

aziz-i cebbar / azîz-i cebbâr

• Dilediği herşeyi yapabilecek kudrete sahip olan, herşeyi ve herkesi ister istemez kudretine boyun eğdiren, izzet ve yücelik sahibi Allah.

bab

• Evlat sahibi erkek. Ata, ecdat. (Farsça)
• Gemi halatlarının bağlandığı yer. (Farsça)
• İnşaatta ağırlıkların bindirildiği direk. (Farsça)
• Mânevi rehber, şeyh. (Farsça)
• Bektaşi şeyhi. (Farsça)
• Hayırhah ve muhterem. (Farsça)
• Daha çok zencilerde olan bir hastalık cinsi.Aile reisi babadır. Babanın hayatt (Farsça)

bahira / bahîra

• Süryâni rahiblerindendir. Zamanın ilim ve fenlerine vâkıf ve bilhassa hey'et ve nücumda ihtisas sahibiydi. Bu sebepten rahiblerin câhilleri kendisinden hoşlanmazlardı. Hazret-i İsâ'nın ulûhiyetini ve Hz. Meryem'in ümmullah olduğunu inkâr ve ilân ettiğinden, bulunduğu manastırın reisi tarafından kovu

baki-i hakiki / bâkî-i hakikî

• Gerçek sonsuzluğun sahibi Allah.

baki-i zülcelal / bâkî-i zülcelâl

• Sonsuz haşmet ve yücelik sahibi ve varlığı kalıcı ve devamlı olan Allah.

baki-i zülkemal / bâkî-i zülkemâl

• Sınırsız mükemmellik sahibi ve varlığı devamlı ve kalıcı olan Allah.

baneva

• Zengin, mal, mülk sahibi. (Farsça)
• Meşhur, şöhret bulmuş, ünlü, namdar. (Farsça)

bani-i zülcemal / bâni-i zülcemâl

• Sonsuz güzellik sahibi, herşeyin yapıcısı olan Allah.

basir

• Basiret sâhibi ve anlayışlı olan. Hakikatları anlayan. En iyi ve en çok anlayışlı. Kalb gözü ile gören.
• İt, köpek, kelp.

basirane

• Görerek. Bilerek. Basiret sahibine yakışır halde. (Farsça)

bed-endiş

• Kötü fikir sahibi, fena düşünen. (Farsça)

bedel-i rakabe

• Huk: Kölenin sahibi tarafından azad edilmesi için, şahsı yerine geçen kıymeti veya nefsi karşılığında vermeyi kabullendiği ıtk veya kitabet akçesi.

bediü'l-beyan / bedîü'l-beyan

• İfade ve beyanda eşsiz güzellik sahibi.

behlül

• Çok gülen, çok gülücü.
• Hayır sahibi, çok iyi adam.
• Hârun-ür Reşid'in kardeşinin adı olup meczûbâne ve hikmetli hareketleriyle meşhur olmuştur.

behremend / بهرمند

• Hisse sahibi. (Farsça)
• Yararlanan. (Farsça)

berayı malumat / berâyı malûmât / برای معلومات

• Bilgi edinmek için, bilgi vermek için, bilgi sahibi olmak için.

berere

• (Tekili: Bârr ve Berr) Dindar ve temiz kimseler. Takvâ ehli olan, her çeşit günahlardan sakınanlar. Çok hayır sahibi kimseler.

bid'at ehli

• Peygamberimizin sallallahü aleyhi ve sellem ve Eshâb-ı kirâmının yolundan (Ehl-i sünnet îtikâdından) ayrılanlar. Bid'at sâhibi. Îtikâdda (îmânda) ve amelde (ibâdette) dinde olmayan yenilikler ortaya çıkaran kimseler, dinde reformcular.

bişkuh

• İktidarlı. Kuvvet sahibi. Muhterem ve saygıdeğer kimse. (Farsça)

bişkul

• Becerikli, çevik. (Farsça)
• İhtiyatlı, tedbirli. (Farsça)
• Akıllı. (Farsça)
• Kuvvet sahibi. (Farsça)

bülbül-ü zü'l-kur'an / bülbül-ü zü'l-kur'ân

• Kur'ân sahibi, okuyan bülbül.

bürhan-ı inni / bürhan-ı innî

• Olaylardan kanunlara, neticelerden sebeplere, eserden eserin sahibine (müsebbip) ulaştıran delil. Dumanın ateşe delil olup göstermesi gibi.

busayri / busayrî

• (Şeref-üd-din) (Mi: 1213-1295) Busayr'da doğdu. Meşhur Arap şair ve hattatıdır. "Kaside-i Bürde" sahibidir. Esas ismi "El-Kevakib-üd-Dürriyye fi Medh-i Hayrilberiyye" olan kasidesine; tutulmuş olduğu hastalıktan, rü'yasında Resûlullah'ın hırkasını (bürde) üzerine örtüp şifa bulması sebebiyle "Kaside

carim

• Cürüm ve kabahat sahibi. Suçlu.
• Ailesinin maişetini kazanan.
• Kesen.
• Hurma toplayan.

cebbar / cebbâr

• (Sıfat-ı İlahiyedendir) İstediğini mutlak yapan, dilediğine muktedir olan. Büyüklük, azamet ve kudret sahibi. İmar eden Cenab-ı Hak. Kullarını ıslah edip tevbeye götüren Allah Teâlâ Hz.leri (C.C.)
• Zâlim, gaddar, müstebid, mütemerrid insanlar da bu sıfatla tavsif edilir. Meselâ; Cengi

• Dilediği herşeyi yapabilecek kudrete sahip olan, herşeyi ve herkesi ister istemez kudretine boyun eğdiren, kudret ve azamet sahibi Allah.

• İlâhî isimlerdendir. Dilediğini yapan, kudret ve güç sahibi Allah.
• Zalim, müstebit kişi.
• Gökyüzünün güneyinde bulunan bir yıldız kümesi.

celal / celâl / جَلَالْ

• Büyüklük, ululuk. Zü'l-celâl: Celâl sahibi Allah.

• Büyüklük ve kahır sâhibi olma.

celali / celâlî / جَلَال۪ي

• Büyüklük ve kahır sâhibi olmaya âit.

celil / celîl / جَلِيلْ

• Celâlet ve celâdet sâhibi. Azîm, mertebesi yüksek.

• Büyüklük sahibi.

• Celâl sâhibi mânâsına Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden).

• Büyüklük ve kahır sâhibi olan (Allah).

celil-i cemil / celîl-i cemîl

• Sonsuz güzellik, haşmet ve yücelik sahibi olan Allah.

celil-i mutlak / celîl-i mutlak

• Sonsuz derecede haşmet, heybet ve görkem sahibi Allah.

celil-i pürkemal / celîl-i pürkemâl

• Sonsuz kemâl ve haşmet sahibi Allah.

celil-i zülcemal / celîl-i zülcemâl

• Sınırsız güzelliğiyle beraber, sonsuz yücelik ve heybet sahibi olan Allah.

cemal / cemâl

• Güzellik.
• Allahü teâlânın lütuf ve rızâ sıfatı.
• Zât, yüz.
• Çirkinliği gidermek, vakar sâhibi olmak ve şükr etmek için nîmeti göstermek. Çirkinliğe, başkalarının iğrenmelerine, hakâret etmelerine sebeb olacak şeyleri yapmamak, bunları gidermek.

cemal sahibi / cemâl sahibi

• Sonsuz derecede güzellik sahibi, Allah.

cemal ve kemal sahibi / cemâl ve kemâl sahibi

• Sonsuz güzellik ve kemâl sahibi olan Allah.

cemal-i ezeli / cemâl-i ezelî

• Ezelî ve sonsuz güzellik sahibi olan Allah.

cemil / cemîl

• Sonsuz güzel olan ve bütün güzelliklerin sahibi bulunan Allah.

• Bütün güzelliklerin kaynağı ve sonsuz güzellik sahibi Allah.

• Allahü teâlânın isim-i şerîflerinden. Cemâl sâhibi.

cemil-i alel'ıtlak / cemîl-i alel'ıtlak

• Sonsuz ve kusursuz güzellik sahibi olan Allah.

cemil-i baki / cemîl-i bâkî

• Sınırsız güzellik sahibi ve varlığı devamlı ve sonsuz olan Allah.

cemil-i bimisal / cemîl-i bîmisâl

• Benzersiz güzellik sahibi Allah.

cemil-i mutlak / cemîl-i mutlak

• Sınırsız güzellik sahibi olan Allah.

cemil-i zülcelal / cemîl-i zülcelâl / جَم۪يلِ ذُوالْجَلَالْ

• Celal sâhibi, cemil olan Cenab-ı Allah (C.C.)

• Nihâyetsiz güzellik ve haşmet sâhibi olan (Allah).

cemil-i zülkemal / cemîl-i zülkemâl

• Sonsuz güzellik ve kemâl sahibi Allah.

cemilekar / cemilekâr

• İyilik sever, güzel ahlâk ve huy sâhibi olan. (Farsça)

cenab-ı erhamürrahim / cenâb-ı erhamürrâhim

• Merhametlilerin en merhametlisi olan, sonsuz şeref ve azamet sahibi yüce Allah.

cenab-ı feyyaz-ı mutlak / cenâb-ı feyyaz-ı mutlak

• Sınırsız feyiz, bolluk ve bereket sahibi olan Allah.

cenab-ı hak / cenâb-ı hak

• Hakkın ta kendisi olan, sonsuz şeref ve azamet sahibi yüce Allah.

cenab-ı hakim-i mutlak / cenâb-ı hakîm-i mutlak

• Sınırsız hikmet sahibi yüce Allah.

cenab-ı hakim-i rahim / cenâb-ı hakîm-i rahîm / جَنَابِ حَك۪يمِ رَح۪يمْ

• Çok merhamet edici ve hikmet sâhibi olan (Allah).

cenab-ı hakk / cenâb-ı hakk

• Hakkın tâ kendisi olan, şeref ve yücelik sahibi Allah.

cenab-ı halık / cenâb-ı hâlık

• Herşeyin yaratıcısı olan sonsuz şeref ve yücelik sahibi Allah.

cenab-ı halık-ı rahim / cenâb-ı hâlık-ı rahîm

• Herbir şeyi sonsuz şefkat ve merhametle yaratan, sonsuz şan ve şeref sahibi olan Allah.

cenab-ı hallak-ı rahim / cenâb-ı hallâk-ı rahîm

• Sonsuz şefkat, merhamet, şeref ve yücelik sahibi olan herşeyin yaratıcısı Allah.

cenab-ı hayy-i layemut / cenâb-ı hayy-i lâyemût

• Gerçek hayat sahibi olan, her canlıya hayat veren ve zâtına ölüm arız olmayan Allah.

cenab-ı kadir-i kayyum / cenâb-ı kadir-i kayyûm

• Herşeye gücü yeten, sonsuz güç ve kudret sahibi olan ve herşeyi Kendi varlığıyla ayakta tutan Allah.

cenab-ı kadir-i mutlak / cenâb-ı kadir-i mutlak

• Nihayetsiz kuvvet ve kudret sahibi, şeref ve azamet sahibi olan Cenâb-ı Allah.

cenab-ı kerim-i mutlak / cenâb-ı kerîm-i mutlak

• Sınırsız ikram ve cömertlik sahibi yüce Allah.

cenab-ı kibriya / cenâb-ı kibriyâ

• Azamet ve kudreti sonsuz olan, şeref ve azamet sahibi Allah.

cenab-ı mevla / cenâb-ı mevlâ

• Herşeyin efendisi, koruyucusu ve sahibi olan Allah.

cenab-ı mevla ve tekaddes / cenâb-ı mevlâ ve tekaddes

• Her türlü eksiklikten münezzeh, şeref ve yücelik sahibi, koruyup gözetici Allah.

cenab-ı peygamber / cenâb-ı peygamber

• Yüksek şeref sahibi olan Peygamber Efendimiz.

cenab-ı rabb-i izzet

• İtibar ve yücelik sahibi olan Allah.

cenab-ı rabbü'l-alemin hazretleri / cenab-ı rabbü'l-âlemîn hazretleri

• Âlemlerin Rabbi olan sonsuz şeref ve büyüklük sahibi Allah.

cenab-ı zülcelal ve'l-kemal / cenâb-ı zülcelâl ve'l-kemâl

• Sonsuz haşmet, yücelik ve mükemmellik sahibi olan Allah.

cessas

• Gizli şeyleri araştıran, gizli şeylere merak eden. Tecessüs sâhibi.

cesur / cesûr / جسور

• Cesaret sahibi. (Arapça)

cevad / cevâd

• Sınırsız cömertlik sahibi olan ve çok çok ihsan eden Allah.

cevad-ı mutlak / cevâd-ı mutlak

• Sınırsız cömertlik ve ikram sahibi Allah.

cevvad / cevvâd

• Sınırsız cömertlik sahibi Allah.

cezl

• Kalın odun. Tomruk.
• Sağlam. Metin.
• Güzel ve muhkem fikir.
• Rekik olmayıp doğru ve dürüst olan söz veya kelime.
• Kâmil, dirayet sahibi, akıllı ve olgun adam.

cinn

• Bir cins ateşten yaratılmış olup, dünyanın insandan sonra en mühim sekenesidir. Akıl ve şuur sâhibi olup pekçok şer ve isyan yapabildikleri gibi "Peygamberlerin ve semâvî kitabların irşadlarıyla" insana yetişememekle beraber terakki edip yüksek kemâlatlara çıkabilen mahluktur. İnsanlar gibi

cism-i nurani / cism-i nuranî

• Nuranî cisim sahibi.

cism-i zihayat / cism-i zîhayât / جِسْمِ ذِي حَيَاتْ

• Hayat sahibi cisim.

cismaniyet

• Cismânilik. Maddi beden sahibi olmak hâli.

cömert

• Eli açık, ikramcı, kerem sahibi.

cüdera'

• (Tekili: Cedir) Yakışanlar. Lâyık olanlar, liyâkat sahibi olanlar.

dabh

• Atların koşu esnasındaki nefeslerinin sesleridir ki, sahil denilen kişnemek değil, yemi ve sahibini gördüğü zaman yaptığı gibi hamhame denilen sesi de değil; hızlı nefes sesi olan bir harıltı ve hohlamadır. Denilmiştir ki: Dabh, bir at ve bir de köpek koşarken olur.

dahi / dâhî / داهى

• Eşine ender rastlanır, hârikulâde zekâ, fatanet ve hikmet sâhibi.

• Deha sahibi, üstün zekâ ve hikmet sahibi.

• Deha sahibi. (Arapça)

dahiye / dâhiye

• Hârikulâde zekâ ve fetanet sahibi.
• Âfet, belâ, musibet. Kazâ. Emr-i azîm. Büyük iş ve hâdise.

damen-i mualla / dâmen-i muallâ

• Yüksek şerefli dâmen, muallâ etek.
• Mc: Yüksek namus sâhibi.

• Yüksek namus sahibi; yüce, yüksek etek.

defter-i iltifatat-ı rahmaniye / defter-i iltifâtât-ı rahmâniye

• Sonsuz merhamet sahibi olan Allah'ın iltifatlarını içine alan defter.

deha / dehâ

• Çok akıllılık. Zekiliğin ve anlayışlılığın son derecesi. İleri görüşlülük, geniş ve çok güzel fikir sâhibi olmak.

• Olağanüstü zeka ve anlayış kabiliyeti.
• Olağanüstü zeka sahibi kimse.

• Olağanüstü zekâ sahibi.

dehaet

• Dahilik, dehâ sahibi olma. Zekilikte, anlayışlılıkta çok yüksek olma.

delalet-i selase / delalet-i selâse

• Üç çeşit delâlet. Bunlar da: Delâlet-i mutabıkıye, delâlet-i tazammuniye, delâlet-i iltizamiyedir.1- Delalet-i mutabıkıye: Bir kelâmın vaz'olunduğu, yani kasdedilen mânanın tamanına delâletidir. Meselâ: İnsan lâfzı, insanın tam mahiyeti olan, hayvan-ı natık, (yani, konuşan hayat sahibi varlık) mânas

delil-i inni / delil-i innî

• Olaylardan kanunlara, neticelerden sebeplere, eserden eserin sahibine (müsebbip) ulaştıran delil. Dumanın ateşe delil olup göstermesi gibi.

dergah-ı izzet / dergâh-ı izzet

• İzzet sahibi Allah'ın yüce kapısı.

devlet

• Sınırları belli olan bir memleketin sahibi olan insanların kurduğu siyasî, hukukî, idarî mahiyetteki merkezî teşkilât. Devlet, teşekkül tarzı, takip ettiği esas siyaset, temsil ettiği hâkimiyet ve iktidarın mahiyeti bakımından çeşitlere ayrılır:1- Kapitalist Devlet: İktisadî siyasete, şahsî mülkiyet

deyyar / deyyâr

• Bir kimse. Ehad.
• Yurt sahibi birisi.
• Manastır sahibi.

• Manastır sahibi.
• Biri, bir kimse, fert.

dile

• Dil, gönül, kalb yürek. (Farsça)
• Gönül sahibi. (Farsça)

dımar

• Cehalet devrinde Arabistanda bir sanem (put) ismi.
• Bir daha sâhibinin eline geçmesi ümid edilmeyen zâil olmuş mal.
• Sonraya bırakılan vâde. Müddeti hudutsuz borç.
• Gizli.

dinperver

• Sağlam dindar, dine hizmet eden. Salabet-i diniye sâhibi. (Farsça)

diplomat

• yun. Memleket hakkında siyasi söz sâhibi. Dış meseleler hakkında milletlerarası işlerle uğraşan siyaset adamı.
• Becerikli, söz söyliyebilen.

• Memleket ve millet meseleleri hakkında siyasî söz sahibi.

dirayet

• Zekâ, bilgi. Kuvvetli tecrübe sahibi olmak.
• Fetanet. Temkin ve tecrübeye dayanan akıl.

diver

• Ev sahibi. (Farsça)

dühat

• Akıllılar. Akılda çok ileri olanlar. Dehâ sâhibi. Son derece anlayışlı ve zekâ sahibi olanlar.

dünyadar / dünyadâr

• Dünya işleriyle uğraşan, mal ve mülk sahibi olan. Dünya hayatına fazla meyilli olan. (Farsça)

eali

• (Tekili: A'lâ) İtibarı ve şerefi yüksek zâtlar. İyiler. Günahtan sakınan temiz ve sâlih amel sâhibi kimseler.

ebü'l-vakt

• Tasavvufta kalb makâmından yukarı çıkıp, kalbin sâhibine varan, hallerden kurtulup, halleri verene ulaşan. Bunlara Erbâb-üt-temkîn de denir.

ecel

• Belli vakit. Hayâtın sonu. Hayat sâhibinin, canlının ölümü için Allahü teâlânın takdir ve tâyin ettiği vakit.

edepli

• Terbiyeli, edep sahibi. (Arapça - Türkçe)

egoist

• Kendi menfaatini düşünen bencil, hodbîn, enâniyet sâhibi.

ehil / اهل

• Maharet sahibi. (Arapça)
• Evcil. (Arapça)
• Bir yerde ikamet eden. (Arapça)
• Bir yere mensup. (Arapça)

ehl / اهل

• Maharet sahibi. (Arapça)
• Evcil. (Arapça)
• Bir yerde ikamet eden. (Arapça)
• Bir yere veya görüşe mensup. (Arapça)

ehl-i akıl ve vicdan

• Akıl ve vicdan sahibi kimseler.

ehl-i dirayet

• Zeka, bilgi ve kavrayış sahibi kimseler.

ehl-i fazl

• Fazilet sahibi olanlar.

ehl-i fazl ve kemal / ehl-i fazl ve kemâl

• Fazilet ve kemâl sahibi olanlar.

ehl-i gayret

• Gayret sahibi, gayretli.

ehl-i hak ve insaf

• Hak ve doğru yolda olan insaf sahibi kimseler.

ehl-i hal / ehl-i hâl

• İlâhî aşka bağlanmış, çoşkunluk ve vecd sahibi.

• Hâl sâhibi. Mânevî zevklere kavuşmuş kişi.

ehl-i hamiyet

• Hamiyet ve gayret sahibi kimseler.

ehl-i heva / ehl-i hevâ

• Nefsine uyan, nefsinin arzu ve istekleri peşinde koşan.
• Bid'at (dinde olmayan inanış ve işler) sâhibi.

ehl-i ihtisas

• İhtisas sahibi olan kimseler. Bu kişiler yalnız kendi meslekleriyle uğraşırlar, çeşitli meslek ve meselelerle fikirlerini dağıtmazlar.

ehl-i ilim ve kemal

• Fazilet ve ilim sahibi kimseler.

ehl-i ilim ve tarikat

• İlim sahibi ve bir tarikata bağlı olan kimseler.

ehl-i insaf

• İnsaf sahibi kimseler.

ehl-i insaf ve dikkat

• İnsaf sahibi ve dikkatli kimseler.

ehl-i irfan

• Cenab-ı Hakkı tanıyıp bilen, hak ve hakikatin özüne ve esasına ulaşan, bilgi ve marifet sahibi kimseler.

ehl-i ırz

• Yüz aklığı ve şan, itibar sahibi olan, namuslu kimse. Şerefli ve temiz olan. Namuslu, iffetli ve ismetli. Irz ehli.

ehl-i izzet

• İtibar ve şeref sahibi kimseler.

ehl-i izzet ve tefahur

• İzzet sahibi ve yaptıklarıyla övünen kişiler.

ehl-i kemal / ehl-i kemâl

• Kemâl sahibi, olgun kimseler.

ehl-i namus

• Namus sahibi.

ehl-i nazar ve felsefe

• Tecrübeye dayanarak görüş ve düşünce sahibi olanlar ve felsefeciler.

ehl-i nübüvvet ve salahat / ehl-i nübüvvet ve salâhat

• Peygamberler ve takva sahibi sâlih kimseler.

ehl-i sehavet ve ihsan / ehl-i sehâvet ve ihsan

• Bağış, ikram sahibi ve cömert olanlar.

ehl-i servet

• Servet ve sermaye sahibi.

ehl-i şuhud

• Kâinatta tevhid delillerini aynen seyreden, İlâhi ve gizli sırlarını Hakkın izni ile gören şuhud ehli. Veli. (Farsça)
• Görecek derecede kat'i kanaat sâhibi olan enbiyâ ve evliyalar. (Farsça)

ehl-i şuur

• Şuur ehli, bilinç sahibi olanlar.

ehl-i tecrübe

• Tecrübe sahibi.

ehl-i vicdan ve insaf

• Vicdan ve insaf sahibi insanlar.

ehl-i vukuf / ehl-i vukûf

• Bir mes'ele hakkında bilgi sahibi olan salâhiyetli kimseler. Vukuf ehli. Bilirkişi.

• Bir mes'ele hakkında ihtisâs ve bilgi sâhibi olan, bilirkişi.

eimme-i ehl-i beyt

• Ehl-i Beyt'ten yetişen, saltanata bilfiil girmeyen ve karışmayan en salâhiyetli, mânevi nüfuz ve ilim ve riyaset sahibi imamlar.

eimme-i isna aşer / eimme-i isnâ aşer

• On iki imâm. Silsile-i sâdâttan olup müceddit olan imâmlar hakkındaki bir tâbirdir. Bu zâtlar esasât-ı İslâmiye ve hakaik-i Kur'âniye ve imâniyenin, dini esasların ve şeriatın muhafazasına çalışan, saltanat işlerine karışmayan mânevi riyâset ve ilim sahibi şahsiyetlerdir.

ekarim

• (Tekili: Kerim) Kerem sâhibi olanlar.

eksper

• Uzun tecrübe neticesi bir sahada ihtisas kazanan, meleke sahibi olan kimse. (Fransızca)

el-adl

• Her hak sahibine hakkını veren, sonsuz adalet sahibi olan Allah.

el-hak

• Hakkın ta kendisi. Tam doğrusu. Tam gerçekten.
• Hakkı, hakkı ile izhar ve beyan eden.
• Varlığı hiç değişmeyen, ibadete lâyık ve her hakkın sahibi, Allah (C.C.) Âdil-i Mutlak ve Vacib-i lizâtihi.

el-hakem

• Haklıyı haksızı ayıran, hükmeden, her hakkı yerine getiren hüküm sahibi Allah.

el-hayy

• Diri ve devamlı hayat sâhibi. Zâtî hayat ile münferid, her şeyi bilen ve her şeye gücü yeten Allah (C.C.)

elhamdü lillahi ala rahmaniyyetihi ve ala hakimiyyetihi / elhamdü lillâhi alâ rahmâniyyetihî ve alâ hakîmiyyetihî

• Hamd ve şükür sonsuz merhamet sahibi ve herşeyi hikmetle, bir gaye ve maksatla yaratan Allah'a aittir.

emacid

• (Tekili: Emced) Emcedler, en şanlılar, en şerefliler, eşrefler, en fazla haysiyet ve onur sahibi olan kimseler.

emazir

• (Tekili: Mezir) Kuvvetli ve azamet sahibi olanlar.

emr-i celil / emr-i celîl

• Sonsuz derecede haşmet, heybet ve görkem sahibi Allah'ın emri.

enaniyet-i ilmiye / enâniyet-i ilmiye

• İlimden, ilim sahibi olmaktan gelen benlik ve gurur.

enva-ı zevi'l-hayat / envâ-ı zevi'l-hayat

• Hayat sahibi olan canlıların türleri.

er-rahman / er-rahmân

• Çok merhamet sahibi olan ve şefkatle bütün yaratıkların rızkını veren Allah.

er-rahmanü'r-rahim / er-rahmânü'r-rahîm

• Bütün varlıklara olduğu gibi tek tek her bir varlığa şefkat gösteren sonsuz rahmet sahibi Allah.

erbab

• (Tekili: Rab) Sahipler.
• Rabler, Terbiyeciler.
• Bâtıl ilâhlar.
• Türkçede diğer bir mânası: Maharet sahibi, elinden iyi iş çıkan kimse. Bir işin ehli.

erbab-ı fazilet / erbâb-ı fazilet

• Faziletli, güzel ahlâk sahibi kimseler.

eşekk

• Çok şek ve şüphe sahibi. Tereddütte ileri giden.

eshab-ı feraiz / eshâb-ı ferâiz

• Ölen bir kimsenin mîrâsına (geriye bıraktığı mala) vâris (hak sâhibi) olan ve Allahü teâlânın Kur'ân-ı kerîmde hisselerini (paylarını) bildirdiği dördü erkek, sekizi kadın on iki kişi.

etkıya

• (Tekili: Taki) Çok takvâ sâhibi olanlar. Takiler. Takvâda çok ileri giden mes'ud kimseler.

etkıya-i ümmet

• Ümmet içinde takva sahibi kimseler.

evkaf / evkâf

• (Tekili: Vakıf) Allah yoluna hizmet için verilip devamlı bırakılan şeyler. Sahibi tarafından şeriata uygun olarak bir hayır iş ve hasenata tahsis olunmuş mülk veya mallar.Osmanlı devletini asırlar boyu kuvvetli bir devlet olarak ayakta tutan kuruluşlardan biri de vakıftır. Osmanlı tarihini inceleyen

• Vakıflar. Sâhibi tarafından İslâmiyet'e uygun olarak bir hayır işe tahsis edilmiş mülk veya mallar.

evliya-yı kamilin / evliya-yı kâmilîn

• Olgun, kemâl ve fazilet sahibi olan Allah'ın velî kulları.

evsak

• En çok inanılan, ziyade sağlam. Daha çok vüsuk sahibi.

evvah

• Kusurunu bilerek, ah, vâh ederek yalvarmak.
• Çok âh edip duâ eden.
• Merhametli. Sağlam imanlı. Yakin ilim sahibi. Dinde çok âlim olan. Hz. İbrahim Aleyhisselâmın bir vasfı.

ey sübhanımız

• Ey bütün mükemmel sıfatların sahibi ve bütün eksikliklerden, bütün noksan sıfatlardan uzak, acz ve şerikten münezzeh olan Rabbimiz!.

facir / fâcir

• Fücûr sahibi, fena huylu. günahkâr.

fadıl-fazıl / fâdıl-fâzıl

• Faziletli, fazilet sahibi, erdemli.

fahim

• (Fahm. dan) İtibâr ve nüfuz sâhibi olan, büyük zât.

fahimane / fahimâne

• İtibar ve nüfuz sahibi kimseye yakışır şekilde, fahim olana yakışacak surette. (Farsça)

fail-i hakiki / fâil-i hakikî

• Bir işte hakiki te'sir sahibi. Onu hakkı ile yapan (Allah C.C.)

fail-i hayr / fâil-i hayr

• Hayır işleyen, hayır sahibi.

fail-i kadir / fâil-i kadîr

• Her şeye gücü yeten, kudret sahibi olan fâil, Allah.

fail-i teşkil-i enva / fâil-i teşkil-i envâ

• Çeşitleri, türleri teşkil eden fail, fiil sahibi.

fail-i zülcelal / fâil-i zülcelâl

• Sonsuz haşmet ve yücelik sahibi Fâil, Allah.

fasih / fasîh

• Fasahat sâhibi. Hatasız olarak söyleyen. Açık ve güzel konuşan.

fatın

• (Fıtnat. dan) Fıtnat sahibi, zihni açık, uyanık. İleri derecede akıllılık.

fatır-ı alim / fâtır-ı alîm

• Herşeyi bilen ve harika üstün san'atıyla yaratan, sonsuz ilim sahibi Allah.

fatır-ı hakim-i zülcelal / fâtır-ı hakîm-i zülcelâl

• Sonsuz haşmet ve yücelik sahibi olan ve her şeyi bir gaye ve faydaya yönelik olarak, tam yerli yerinde benzersiz yaratan Allah.

fatır-ı hakim-i zülcemal / fâtır-ı hakîm-i zülcemâl

• Sonsuz güzellik sahibi, herşeyi hikmetle ve harika üstün sanatıyla yaratan Allah.

fatır-ı kerim / fâtır-ı kerîm

• Sonsuz cömertlik ve ikram sahibi olan ve herşeyi hârika, eşsiz sanatıyla yaratan Allah.

fatır-ı kerim-i zülcemal / fâtır-ı kerîm-i zülcemâl

• Sonsuz güzellik, lütuf ve cömertlik sahibi ve herşeyi hârika üstün sanatıyla yaratan Allah.

fatır-ı zülcelal / fâtır-ı zülcelâl

• Sonsuz haşmet sahibi olan ve herşeyi benzersiz üstün sanatıyla yaratan Allah.

fatır-ı zülcemal / fâtır-ı zülcemâl

• Sonsuz güzellik sahibi ve herşeyi benzersiz yaratan Allah.

fazıl

• (Fâdıl) Fazilet sâhibi. Üstün kimse.

faziletperver

• Fazilet sahibi, faziletsever. (Farsça)

• Fazilet sever, erdem sahibi.

fazl-ı rahman / fazl-ı rahmân

• Sonsuz şefkat ve merhamet sahibi Allah'ın yardımı.

fazl-ı rahmani / fazl-ı rahmânî

• Sonsuz merhamet sahibi Allah'ın ikramı, ihsanı.

ferid

• Benzeri pek nâdir bulunan. Benzeri bulunmayan, yektâ.
• Doğrudan doğruya Kur'andan ders alıp ders veren ve kuvve-i kudsiye sahibi olan Evliyaullah. Yalnız ve münferid.
• Zamanında eşine rastlanmıyan. Akran ve emsali yok.
• Dizilmiş inci.
• Bir tane, nefis ve müntehab

ferman-ı celil / ferman-ı celîl / فَرْمَانِ جَلِيلْ

• Büyüklük ve kahır sâhibi olan (Allah)'ın buyruğu, Kur'ân.

ferman-ı zişan / ferman-ı zîşân

• Şan ve şeref sahibi buyruk.

fermend

• Şan ü şeref ve mevki sahibi olan kişi. (Farsça)

feteva

• (Tekili: Fetva) Fetvalar. Ehliyet sâhibi bir din âliminin bir mes'ele hakkında müsbet veya menfî haber ve malûmatları.

fetiş

• Sahibine uğur getirdiğine ve tabiatüstü özellikler taşıdığına inanılan nesne veya hayvan.

feyizyab / feyizyâb

• Feyiz sahibi, feyiz alan.

feyyaz-ı mutlak

• Mutlak ve sonsuz feyiz ve bolluk sahibi. Allah.

fiham

• (Tekili: Fahîm ve fahm) İtibar ve nüfuz sahibi kişiler, ulu kimseler.

firzan

• (Çoğulu: Ferâzine) Arif.
• Fen sahibi kimse.

galib-i mutlak

• Tam olarak galip. Kayıtsız şartsız hâkimiyet sahibi.

gani / ganî

• Her cihetle sonsuz zenginlik sahibi olan Allah.

ganiyy-i ale'l-ıtlak

• Her cihetle sınırsız zenginlik sahibi Allah.

ganiyy-i alel'ıtlak / ganiyy-i alel'ıtlâk / غَنِيِّ عَلَي الْاِطْلَاقْ

• Nihayetsiz zenginlik sâhibi olan (Allah).

ganiyy-i kerim / ganiyy-i kerîm

• Sonsuz cömertlik ve zenginlik sahibi olan Allah.

ganiyy-i muğni / ganiyy-i muğnî

• Bütün varlıkların ihtiyaçlarını karşılayan ve her varlığın zenginliği Kendisinin tükenmez hazinesinden çıkan ve hiçbir şeye muhtaç olmayan sınırsız zenginlik sahibi Allah.

ganiyy-i mutlak / غَنِيِّ مُطْلَقْ

• Nihâyetsiz zenginlik sâhibi olan (Allah).

ganiyy-i rahim / ganiyy-i rahîm

• Sınırsız zenginlik sahibi olan, şefkat ve merhamet sahibi Allah.

garazkar / garazkâr

• Kötü niyet sahibi, art niyetli.

garazkarlık / garazkârlık

• Kötü niyet sahibi olma, art niyetlilik.

gavsiyyet

• Evliyaullahın başı olmak. Velâyet mertebelerinden yüksek bir makam sahibi olmak.

gayr-ı akıl / gayr-ı âkıl

• Akıl sahibi olmayan.

gayr-ı men hüve leh

• Sâhibinden gayrısı.

• Sahibinden başkası, sahibinin kendi dışında; kendisi için olmayan.

gazz

• (Gadd) Utancından dolayı önüne bakmak.
• Bir şeyin miktarını eksiltmek.
• Hurmanın tomurcuğu.
• Zerafet sâhibi.
• Yeni buzağı.

giran-kadr

• Kadr u itibar sahibi. Hürmet edilen kimse. (Farsça)

giran-saye

• Yüksek makam ve mevki sahibi. (Farsça)
• Ordu kumandanı. (Farsça)

giran-seng

• Ağır başlı kişi. Ciddi ve vakar sahibi kimse. (Farsça)
• Sabırlı, kanaatkâr. (Farsça)

gird-gar / gird-gâr

• Allah.Yaratıcı. Kudret sahibi. (Farsça)

gül-i ruhsar

• Gül yanaklı. (Farsça)
• Mc: Mânevi çok güzellik sahibi. Çok sevilen. (Farsça)

günahkar / günahkâr / گناهكار

• Günah sahibi, suçlu. (Farsça)

habib-i rahman / habib-i rahmân

• Sonsuz merhamet sahibi ve yarattığı bütün varlıklara şefkatle rızıklarını veren Allah'ın en sevdiği kulu olan Hz. Muhammed.

habib-i rahmani / habib-i rahmânî

• Sonsuz şefkat ve merhamet sahibi olan Allah'ın sevgili kulu; Hz. Muhammed (a.s.m.).

habib-i zişan / habib-i zîşân / habîb-i zîşân / حَب۪يبِ ذ۪يشَانْ

• Şan ve şeref sahibi, Allah'ın en sevdiği kul olan Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (a.s.m.).

• Şân sahibi sevgili (asm).

habib-i zülcelal / habib-i zülcelâl

• Sonsuz haşmet ve yücelik sahibi olan Allah'ın sevdiği, Hz. Muhammed (a.s.m.).

hacb

• İslâm mîrâs hukûkunda bir vârisi (hisse sâhibini) diğer bir vârisin bulunmasından dolayı kısmen veya tamâmen mîrastan menetmek. Bir vârisi mîrâstan kısmen (payının azalması şekliyle) mahrûm etmeğe hacb-i noksan, mîrastan hiç alamamak şeklinde mahrûm etmeğe hacb-i hirman denir.

hace / hâce

• Müderris, hoca, efendi mânâsına ilim sâhibi kimselere verilen Farsça bir ünvan.

hacetmend / hâcetmend

• İhtiyaç sahibi, muhtaç. (Farsça)

hafender

• Malını güzel tedbirlerle çoğaltan mal sahibi.

hafiz-i alim / hafîz-i alîm

• Herşeyi koruyup saklayan, ilmi herşeyi kuşatan sonsuz ilim sahibi Allah.

hafiz-i zülcelal / hafîz-i zülcelâl

• Sonsuz haşmet ve yücelik sahibi, büyük küçük herşeyi kaydedip koruyan Allah.

hafiz-i zülcelal-i ve'l-ikram / hafîz-i zülcelâl-i ve'l-ikram

• Sonsuz haşmet, yücelik ve ikram sahibi olan, herşeyi koruyup gözeten ve muhafaza eden Allah.

hak

• Herşeyi hakkıyla yaratan, varlığı hak olan ve her hakkın sahibi olan Allah.

hak teala / hak teâlâ

• Herşeyi hakkıyla yaratan, varlığı hak olan ve her hakkın sahibi olan yüce Allah.

hak teala ve tekaddes hazretleri / hak teâlâ ve tekaddes hazretleri

• Varlığı gerçek olan, her şeyi hakkıyla yaratan ve her hakkın sahibi olan ve her türlü kusur ve noksanlıktan sonsuz derece uzak olan yüce Allah.

hakem / حَكَمْ

• Nihâyetsiz hikmet ve hüküm sâhibi (Allah).

hakem-i zülcelal / hakem-i zülcelâl

• Herbir şey nasıl olacaksa onun keyfiyeti hakkında genel hükmü veren sonsuz haşmet sahibi Allah.

hakik / hakîk

• Haklı, hak sahibi olan.
• Müstehak, lâyık, münasib.

hakikat-i kerimane / hakikat-i kerîmâne

• İkram sahibi olana yakışırcasına olan gerçek ve doğru.

hakikat-i zişuur / hakikat-i zîşuur

• Bilinç sahibi hakikat.

hakim / hakîm / حكيم

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Hikmet sâhibi, ilmi kâmil, işi güzel, uygun işler yaratıcı ve kullar arasında hükmedici.
• Hikmet ehli. Din bilgilerini fen bilgileri ile isbât eden âlim.

• Hikmet sahibi.

hakim-i adil / hâkim-i âdil / حَاكِمِ عَادِلْ

• Adâletli hüküm sâhibi.

hakim-i bimisal / hâkim-i bîmisâl

• Hikmet sahibi; herşeyi hikmetle, belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve yerli yerinde yaratan ve eşi, benzeri olmayan Allah.

hakim-i hakem-i hakim-i zülcelali ve'l-cemal / hâkim-i hakem-i hakîm-i zülcelâli ve'l-cemâl

• Herşeyin hâkimi, her varlığın küllî hükmünü veren, her şeyi hikmetle ve yerli yerinde yaratan, sonsuz büyüklük ve güzellik sahibi.

hakim-i ilahi / hakîm-i ilâhî

• Aklıyla Allah'ı bulmaya çalışan hikmet sahibi zât.

hakim-i kadir / hakîm-i kadîr

• Her şeyi hikmetle yapan sonsuz güç ve kudret sahibi Allah.

hakim-i kerim / hakîm-i kerîm

• Herşeyi hikmetle belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratan ve sonsuz cömertlik ve ikram sahibi Allah.

hakim-i mutlak / hakîm-i mutlak / hâkim-i mutlak / حاَكِمِ مُطْلَقْ / حَك۪يمِ مُطْلَقْ

• Tam hikmet sahibi olan. Cenab-ı Hak (C.C.)

• Herşeyi belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratan sınırsız hikmet sahibi Allah.

• Nihayetsiz hüküm sâhibi (Allah).

• Nihayetsiz hikmet sâhibi (Allah).

hakim-i namdar / hâkim-i namdar

• Ün sahibi meşhur padişah, hâkim.

hakim-i rahim / hakîm-i rahîm / حَك۪يمِ رَح۪يمْ

• Her işi hikmetli olup çokça rahmet sâhibi olan (Allah).

hakim-i zişan / hâkim-i zîşân

• Şan ve şeref sahibi idareci.

hakim-i zülcelal / hâkim-i zülcelâl / حَاكِمِ ذُوالْجَلَالْ / hakîm-i zülcelâl / حَك۪يمِ ذُوالْجَلَالْ

• Sonsuz haşmet ve yücelik sahibi ve herşeyi hikmetle yapan Allah.

• Büyüklük ve kahır sâhibi olup hükmeden (Allah).

• Büyüklük ve kahır sâhibi olup her işi hikmetli olan (Allah).

hakim-i zülcemal / hakîm-i zülcemâl

• Sonsuz güzellik sahibi ve herşeyi hikmetle yaratan Allah.

hakim-i zülkemal / hâkim-i zülkemâl

• Sonsuz mükemmellik sahibi ve herşeye hükmeden Allah.

hakimane / hakîmâne / حَك۪يمَانَه

• Hikmet sâhibine yakışır şekilde.

hal / hâl

• Durum, vaziyet. Görünüş. Tavır. Suret. Keyfiyet.
• Cezbe.
• Dert, keder, elem.
• Mecâl. Kuvvet.
• Gr: Fâili, mef'ulü veya her ikisinin durumunu bildiren sözdür. Halin sâhibine zi-l hâl denir.Meselâ : Reeytuhu mâşiyen: (Onu yürürken gördüm) cümlesinde Mâşiyen (yürürken

hal ehli / hâl ehli

• Hâli tavrı güzel olan gönül sâhibi kişi. Velî zat.

halık-ı kadim-i kadir / hâlık-ı kadîm-i kadîr

• Sonsuz cömertlik ve ikram sahibi olan, varlığının başlangıcı olmayan, her şeyi yaratan Allah.

halık-ı kadir / hâlık-ı kadîr

• Bütün varlıkların yaratıcısı olan ve her şeye gücü yeten, sonsuz kudret sahibi Allah.

halık-ı kerim ve rahim / hâlık-ı kerîm ve rahîm

• Sonsuz cömertlik ve merhamet sahibi ve her şeyi yaratan Allah.

halik-ı rahim / hâlik-ı rahîm

• Sonsuz şefkat ve merhamet sahibi ve herşeyi yaratan Allah.

halık-ı rahim ve hakim / hâlık-ı rahîm ve hakîm

• Sonsuz merhamet sahibi olan ve herşeyi hikmetle yaratan Allah.

halık-ı rahim ve kerim / hâlık-ı rahîm ve kerîm

• Sonsuz merhamet ve cömertlik sahibi olan yaratıcı, Allah.

halık-ı rahmanü'r-rahim / hâlık-ı rahmânü'r-rahîm

• Çok merhamet sahibi olan ve şefkatle bütün yaratıkların rızkını veren, sonsuz rahmetiyle her bir varlığa ayrı ayrı şefkatini gösteren ve bütün varlıkların yaratıcısı olan Allah.

halık-ı zişan / hâlık-ı zîşan

• Şan sahibi, her şeyin yaratıcısı Allah.

halık-ı zülcelal / hâlık-ı zülcelâl

• Sonsuz büyüklük, haşmet sahibi olan ve herşeyi yaratan Allah.

halik-ı zülcelal / hâlik-ı zülcelâl

• Büyüklük sahibi ve herşeyin yaratıcısı olan Allah.

halık-ı zülcemal / hâlık-ı zülcemâl

• Sonsuz derecede güzellik sahibi ve her şeyin yaratıcısı olan Allah.

halık-ı zülkemal / hâlık-ı zülkemâl

• Sonsuz mükemmellik sahibi olan ve herşeyi yoktan yaratan Allah.

halim / halîm

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Hep hilm sâhibi olan; günâh işleyenlerin, günâh işlemelerini ve emirlerine muhâlefetlerini, karşı geldiklerini gördüğü hâlde gazablanmaya ve onları cezâlandırmaya gücü yettiği hâlde, acele etmeyen. Allahü teâlâ kullarına cezâ vermekte

hallak-ı kerim / hallâk-ı kerîm

• Sonsuz cömertlik ve ikram sahibi olan; çokça ve sürekli olarak yaratan Allah.

hallak-ı rahim / hallâk-ı rahîm

• Sonsuz şefkat ve merhamet sahibi olan yaratıcı, Allah.

hamiyet-kar / hamiyet-kâr

• Hamiyetli. Haysiyet ve şeref sahibi. (Farsça)

hane-huda

• Ev sahibi, sahib-ül beyt. (Farsça)

harfi / harfî

• Harfe âit.
• Sahibi tanıtmak için olan.
• Başkasının mânası için yazılan.

harfi nazar / harfî nazar

• Varlıklara bizzat kendisini değil de san'atkârını, ustasını, sahibini tanıtan mânasıyla bakma.

harut

• Mukaddes kimse.
• İpini sahibi elinden çekip kaçan davar.

hasan-ı basri

• (Hi: 21-110) En ileri Tâbiînden olup hadis ve fıkıhta büyük âlimlerdendir. Basra'da medfundur. Mezheb sahibi bir müçtehiddir. Sahabe-i Kiram'dan 130 zat ile görüşmüş, Buharî, Müslim, Ebu Davud, Tirmizî, Neseî, İbn-i Mace kendisinden hadis nakletmişlerdir.

hasib / hasîb

• Cömert kimse. Hayır sahibi ve eli açık adam.
• Bolluk yer, ucuzluk.

• Muhterem, itibarlı, değerli ve soyu temiz kimse. şahsi meziyet sâhibi insan.
• Muhâsebeci.

hasıl-ı bilmasdar / hâsıl-ı bilmasdar

• Bir şeyin kaynağından ortaya çıkan, gerçek tesir sahibinden meydana gelen sonuç; varmak fiili masdar, acı ise hâsıl-ı bilmasdardır.

hasl

• Fena huylu olma. Kötü haslet sahibi olma.

haşmetli

• (Haşmetlü) Tar: Haşmet sâhibi mânâsına gelir ve ecnebi hükümdarlarına verilen bir ünvandır.

haşmetmeab

• Haşmetli, haşmet sahibi mânâlarına gelir ve eskiden padişahlara karşı hürmet bildirmek için kullanılırdı.

havaric / havâric

• Sapık bir anlayışın sahibi olan Haricîler.

hayr-hah

• Hayır sâhibi. Herkesin manevî ve maddî iyiliğini isteyen. Allah rızası için ilm-i Kur'an ve imanla, manen ve maddeten hayırlı hizmetler etmeyi ve hayırlı işler işlemeyi seven. (Farsça)

hayrhah

• Hayır sahibi.

hayvan-ı zişuur / hayvan-ı zîşuur

• Şuur sahibi canlı varlık.

hayy / حَيْ

• Gerçek hayat sahibi olan Allah.

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Dâimâ hayât sâhibi ve diri olan, hep var, varlığı ezelî ve ebedî (sonsuz) olan.

• Ezelden beri hayat sahibi olan Allah.

• Daimi hayat sahibi olan (Allah).

hayy-ı baki / hayy-ı bâkî / hayy-ı bâki / حَيِّ بَاق۪ي

• Sürekli var olan ve sonsuz hayat sahibi olan Allah.

• Sonu olmayan dâimi hayat sahibi (Allah).

hayy-ı ezeli / hayy-ı ezelî

• Başlangıcı olmaksızın devamlı hayat sahibi olan Allah.

hayy-ı kayyum / hayy-ı kayyûm / حَيِّ قَيُّومْ

• Dâimî hayat sâhibi olup, varlığı kendinden olan ve mahlûkātı varlıkta tutan (Allah).

hayy-ı layemut / hayy-ı lâyemut / hayy-ı lâyemût / حَيِّ لاَيَمُوتْ

• Ölümün kendisi için söz konusu olmadığı daimî hayat sahibi Allah.

• Ölümün kendisi için söz konusu olmadığı, daimî hayat sahibi Allah.

• Ölümsüz olup dâimâ hayat sâhibi olan (Allah).

hazımlı

• Mc: Tahammüllü, müsamahalı, tolerans sahibi.

hazret-i hak

• Herşeyi hakkıyla yaratan, varlığı hak olan ve her hakkın sahibi olan Allah.

hazret-i kahhar / hazret-i kahhâr

• Her şeyi hükmüne itaat ettirebilen bir hâkimiyet sahibi, düşmanlarını kahrederek zelil ve perişan eden ve kudretinin karşısında her şeyi âciz bırakan Allah.

hediye-i rahmani / hediye-i rahmânî

• Acıma ve merhamet sahibi Allah'ın hediyesi.

hediye-i rahmaniye / hediye-i rahmâniye

• Sonsuz rahmet sahibi Allah'ın hediyesi.

hekim / hekîm

• Doktor, hikmet sahibi.

heşile / heşîle

• Sahibinin izni olmayarak bir adamın bindiği deve.

hidayet-i hak

• Herşeyi hakkıyla yaratan, varlığı hak olan ve her hakkın sahibi olan Allah'ın doğru yola iletmesi.

hisse-mend

• Hisse sahibi, hisseli.

hissedar / hissedâr / حصه دار

• Hisse sâhibi, hissesi olan.

• Hisse sahibi.

• Pay, hisse sahibi.

• Pay sahibi. (Arapça - Farsça)
• Hissedar olmak: Payını almak. (Arapça - Farsça)

hisseyab olma / hisseyâb olma

• Hissedar, pay sahibi olma.

hitabat-ı ezeliye / hitâbât-ı ezeliye

• Ezelî hitaplar; başlangıcı olmayan sonsuz varlığın sahibi Allah'tan gelen hitaplar, mesajlar, seslenişler.

hizbullah

• Allah için din uğrunda ciddi gayret sâhibi olan ve din düşmanlarıyla aslâ hakiki dost olmayan mücahid cemaat. "Hizb-ül Kur'an" tabiri de aynı mânada kullanılır. (Kur'an-ı Kerim'de 5:56 ve 58:22 âyetlerinde zikredilir.)

huccet-ül-islam / huccet-ül-islâm

• Üç yüz bin hadîs-i şerîfi, senetleri (rivâyet edenleri) ile birlikte ezberden bilen büyük İslâm âlimi.
• Dinde söz sâhibi mânâsına İmâm-ı Gazalî hazretlerinin lakabı.

hukuk-u hayatiye

• Hayat sahibi olmaktan kaynaklanan haklar.

hükümdar / hükümdâr / حكمدار

• Padişah, hüküm sâhibi. En yüksek reis. İmparator. (Farsça)

• Hüküm sahibi, devlet başkanı.

• Padişah, sultan, hüküm sahibi. (Arapça - Farsça)

hünermend / هنرمند

• Hüner sahibi, hünerli, marifetli. (Farsça)

• Marifetli, becerili, hüner sahibi. (Farsça)

hünerver

• Çok ustalıklı. Becerikli. Usta. Mahâret sahibi. (Farsça)

hüsn-i zan

• Kulların Allahü teâlâdan rahmetini ummaları.
• Bir kimse veya bir hâdise hakkında iyi kanâat sâhibi olmak.

hüzeyfe

• Ensar-ı Kiramdandır. Hüzeyfe-i Yemanî de denir. Hz. Muhammmed (A.S.M.) ona münafıkları bildirdiğinden dolayı, Hz. Ömer (R.A.) onunla istişare eder ve Onun, namazını kılmadığı kimselerin namazında bulunmazdı. Çok takvalı ve istiğna sâhibi bir zat idi. İran'ın fethinde bulundu. (Hi: 35) de Dâr-ı Beka'

huzur-u irfan

• İrfan ve ilim sahibi olan kişinin yüksek makamı.

huzur-u kibriya / huzur-u kibriyâ

• Sonsuz büyüklük sahibi Allah'ın yüce huzuru.

hz. hak

• Her şeyi hakkıyla yaratan, varlığı hak olan ve her hakkın sahibi olan Allah.

iare-i mutlaka

• Bir mülkün, bir eşyanın sâhibi tarafından hiç bir şart ve kayda bağlı kalmayarak başka birine ödünç verilmesi.

ibak

• Bir esirin, bir köle veya câriyenin sebepsiz olarak, sahibini bırakıp kaçması.

ibrahim desuki / ibrahim desukî

• Büyük âlim ve mutasavvıflardan olup büyük makam sâhibi bir zâtdır. Pek meşhur ve çok güzel sözleri ve mev'izaları vardır. 676 tarihinde 43 yaşında Şam'da vefat etmiştir. (K.S.)

icab

• Lâzım. Gerekli. Lüzum. Sebeb olmak.
• Ist: Akitlerde ilk söylenen söz. Bir mal sahibinin müşteriye karşı, "Bu malımı sana şu kadar paraya sattım" demesidir. Müşterinin de kabul etmesine dair olan sözüne "kabul" denir. Şer'i ıstılahta buna "icâb ve kabul" denir.

iddisar

• Zengin olma, çok mal mülk sahibi olma. Bir şeye bürünme.

idealist

• İdeal ve mefkûre sahibi. (Fransızca)
• İdealizm felsefesine bağlı kimse. (Fransızca)

iffetli

• (İffetlü) Namus, hayâ ve iffet sahibi kadın.
• Doğru, rüşvet yemez, haram yemez, istikametli kimse.
• Eskiden kadınlara yazılan mektub hitabı.

ihkak-ı hak

• Hak sahibine hakkını verme.

ihkakıhak

• Hakkı sahibine vermek.

ihlas-mend

• İhlaslı, ihlas sahibi, temiz kalbli. (Farsça)

ihlas-perver

• İhlas sahibi, temiz kalbli. (Farsça)

ihlas-perverane

• Temiz yürekli, ihlas sahibi bir kimseye yakışacak surette. (Farsça)

ihlas-perveri / ihlas-perverî

• Temiz yürekli, ihlas sâhibi olma. (Farsça)

ihtiras

• Aşırı istek sahibi olmak, hırs duymak, şiddetli arzu.

ihtisab / ihtisâb

• Allahü teâlânın emir ve yasaklarına uyulmasının, ilim ve ehliyet sâhibi bir devlet me'muru olan muhtesib tarafından sağlanması, emr-i ma'rûf nehy-i münkerin yâni iyiliği emretmek kötülükten sakındırmak vazîfesinin el ile yapılması vazîfesi.

ihtisas / ihtisâs / اِخْتِصَاصْ

• Bir sahada geniş bilgi sâhibi olma.

ihtisasiyyun

• İhtisas sâhibi kimseler, mütehassıslar.

ikram-ı rahmani / ikram-ı rahmânî

• Sonsuz şefkat ve merhamet sahibi Allah'ın ikramı.

ıktaat

• (Tekili: Iktâ) Sahibi olmayan ve üzerinde imaret eseri olmıyan yerlerden olup, ulülemr tarafından istihkak sahibine imar ve inşa etmesi için tahsis olunan arazi.

ilm-i muhtar

• Seçim serbestliği bulunan ve bağımsız hareket eden bir ilim sahibi.

iltifatat-ı ebediye-i rahmaniye / iltifâtât-ı ebediye-i rahmâniye

• Sonsuz merhamet sahibi Allah'ın teveccühleri.

iltifatat-ı fazılane / iltifâtât-ı fâzılâne

• İyilik ve ihsan sahibinden gelen iltifatlar, hoş sözler.

imam

• Bir ilimde sözü delil kabul edilebilecek derecede derin ve geniş bilgi sahibi olan âlim.

• Öne geçmek.
• Önde ve ileride olan. Delil ve rehber.
• Cemaate namaz kıldıran.
• İçtihad sahibi zat. Mezheb sahibi olan.
• Bir mahallenin lüzumlu işlerine ve içtimaî vazifelerine nezaret eden.
• Müslümanların imamı olan halife ve askerlerin başı. Sultan. Hâkim.

imam-ı ali naki

• (Hi: 212-254) Eimme-i İsnâ Aşer'den onuncu zât olup, manevi büyük nüfuz ve takva sahibi, ehl-i kemal bir zâttır. Ali İbn-i Muhammed Hâdi diye de bilinir. (R.A.)

imdad-ı risaletpenahi / imdâd-ı risaletpenâhî

• Peygamberlik sahibi olan Hz. Muhammed'in (a.s.m.) yardımı, imdadı.

imdadat-ı rahmaniye / imdâdât-ı rahmâniye

• Sonsuz rahmet sahibi Allah'ın yardımları.

imlak

• Mülk sahibi olmak.
• Bey etmek.
• Evlendirmek.

imraz

• İllet sahibi olmak. Hasta etmek. Bir kimseyi hasta bulmak.

inayet-i hak / inâyet-i hak

• Herşeyi hakkıyla yaratan, varlığı hak olan ve her hakkın sahibi olan Allah'ın yardımı.

incil-i şerif

• Şeref sahibi İncil.

infak / infâk

• Malı, Allahü teâlânın yolunda harcama. Nafaka zekat gibi verilmesi lâzım olan malı hak sâhibine verme.

inni / innî

• Eserlerden eser sahibine götüren delil.

insafkar / insafkâr

• İnsaflı, insaf sahibi, haksızlık yapmayan.

insan

• Rûh ve bedenden meydana gelen akıl sâhibi varlık.

insan-ı kamil / insan-ı kâmil

• Güzel huy, ahlâk ve yüksek fazilet sahibi olan kimse.

irsal

• (Resul. den) Göndermek, gönderilmek, yollamak.
• Havale kılma.
• Salıvermek. Kendi haline koymak.
• Sürü sahibi olmak.
• Elçi gönderme.

irtibat

• Bağlanmak, raptedilmek. Muhabbet, dostluk ve alâkadarlık.
• Düşmana karşı cenk için hudutta at sahibi olmak.

ism-i adl

• Allah'ın sonsuz adalet sahibi olduğunu bildiren ismi.

ism-i celil / ism-i celîl

• Haşmet, heybet ve görkem sahibinin ismi.

ism-i cemil / ism-i cemîl

• Allah'ın bütün güzelliklerin kaynağı ve sonsuz güzellik sahibi olduğunu ifade eden ismi.

ism-i hak

• Allah'ın varlığının hak olup her hakkın sahibi olduğunu bildiren ismi.

ism-i hakem

• Allah'ın haklıyı haksızdan ayırdığını, her hakkı yerine getirdiğini ve hüküm sahibi olduğunu ifade eden ismi.

ism-i hayy

• Allah'ın gerçek hayat sahibi olduğunu ve her canlıya hayat verdiğini bildiren ismi.

ism-i hayy ve kayyum / ism-i hayy ve kayyûm

• Gerçek hayat sahibi olan, her canlıya hayat veren, her şeyi Kendi varlığıyla ayakta tutan ve varlıklarını devam ettiren Allah'ın ismi.

ism-i kadir / ism-i kadîr / اِسْمِ قَدِيرْ

• Allah'ın sonsuz güç ve kuvvet sahibi olduğunu bildiren ismi.

• Nihâyetsiz kudret sâhibi (Allah)'ın ismi.

ism-i rahim ve rezzak / ism-i rahîm ve rezzâk

• Allah'ın sonsuz şefkat ve merhamet sahibi olduğunu ve bütün canlıların rızıklarını verdiğini ifade eden Rahîm ve Rezzak isimleri.

ism-i rahman / ism-i rahmân

• Allah'ın sonsuz rahmet ve merhamet sahibi olduğunu ifade eden ismi.

ısmarlama

• Bir san'at sâhibine bir şeyi târif ederek istediği şekilde yaptırmak.

istiklal / istiklâl

• (Kıllet. den) Kendi başına olmak, kimseye bağlı olmayış, müstakil oluş.
• Az bulma, kâfi görmeme.
• Rey sahibi olup keyfi iş görme ve başkasının emrine ve fikrine tâbi olmaktan uzak kalma.

istikra'

• Gezmek, dolaşmak, etraflı bilgi edinmek. Ayrı ayrı hâdiselerdeki müşterek vasıflara dikkat ederek umumi bir netice çıkarmak. Umumi araştırmak. Fertten umuma âit hüküm sâhibi olmak.

istimale

• Avutmak. Meylettirmek. Cezbettirmek.
• Gönül almak. Çok mal sahibi olmak.

istimlak

• İcraî karar alma salâhiyetini hâiz bir amme hükmî şahıs (Vilâyet, Belediye v.s.) tarafından bir malın, halkın faydası için karşılığı verilip alınarak umumun istifadesine arzedilmesi.
• Mülk satın almak.
• Mülk sahibi olmak.

istişhar

• Şöhret sahibi olmak. Şöhret kazanmak.

istisna' / istisnâ'

• Ismarlama. Bir san'at sâhibinden belirli bir işin, belirli özelliklerde yapılmasını istemek. Meselâ bir terzi ile kumaşı ve benzeri malzemeleri ondan olmak üzere bir kat elbise dikmesi için sözleşme yapmak.

ithaf / ithâf / اتحاف

• Hediye etme. (Arapça)
• Eser sahibinin eserini birine veya bir kuruluşa manen hediye etmesi. (Arapça)

itminan / itminân

• Emin olma, kanaat sahibi olma.

ıttıla / ıttılâ

• Haberdar olma, bilgi sahibi olma.

ıttıla kesb etme

• Haberdar olma, bilgi sahibi olma.

ıttıla' / ıttılâ' / اطلاع

• Bilgi sahibi olma. (Arapça)

ittisaf / ittisâf

• Vasıflanmak. Muttasıf olmak. Sıfat sahibi olmak. Bir hâl takınmak.

• Vasıflanmak, bir sıfat sahibi olmak.

izn-i hak

• Herşeyi hakkıyla yaratan, varlığı hak olan ve her hakkın sahibi olan Allah'ın izni.

izzet

• Bir kimse zelil iken kavi ve kudret sahibi olmak. Ziyâdelik ve üstünlük.
• Değer, kıymet. Kuvvet. Muhterem ve mu'teber olmak.
• Bulunmaz derecede az olan şey.

izzet ve haysiyet

• Yücelik ve itibar sahibi olma.

izzetli

• Şeref ve itibar sahibi.

izzetlu / izzetlû

• Şeref ve itibar sahibi.
• Eskiden belirli bir mevki ve rütbe sahiblerine verilen ünvan.

jerfbin / jerfbîn

• Dikkat sâhibi, dikkatli. (Farsça)

kadim-i baki / kadîm-i bâkî

• Varlığının başlangıcı olmayan ve sürekli hayat sahibi Allah.

kadir / kadîr

• Bir işi yapmaya gücü yeten. Kudret sâhibi ve herşeye kudreti yeten. (Allah C.C.)

• Mukaddir. Muktedir. Kudreti mutlak olan ve her hususa muktedir olan. Nihayetsiz kudret sahibi. (Allah C.C.)

• Herşeye gücü yeten, herşeyi yapabilen, sonsuz güç ve kudret sahibi Allah.

kàdir

• Herşeye gücü yeten, sonsuz güç ve kudret sahibi Allah.

kadir / kâdir

• Gücü yeten, iktidar sahibi.

• Gücü yeten, kudret sâhibi.
• Allahü teâlânın sıfatlarından biri; gücü her şeye yeten, hakîkî kudret sâhibi.
• Gücü yeten.

kādir / قَادِرْ

• Güç, kudret sâhibi.

• Nihâyetsiz kudret sâhibi (Allah).

kadir / kadîr / قَدِيرْ

• Nihâyetsiz kudret sâhibi (Allah).

kadir-i alim / kadîr-i alîm

• Herşeyi bilen, sonsuz güç ve kudret sahibi Allah.

kadir-i alim-i mutlak / kadîr-i alîm-i mutlak

• Herşeye gücü yeten ve herşeyi bilen, sınırsız kudret ve ilim sahibi Allah.

kadir-i bimisal / kadîr-i bîmisâl

• Herşeye gücü yeten, sonsuz güç ve kudret sahibi olan, eşi ve benzeri olmayan Allah.

kadir-i cebbar / kadîr-i cebbâr

• İstediğini mutlaka yapan ve sonsuz kudret sahibi olan Allah.

kadir-i ezeli / kadîr-i ezelî / قَد۪يرِ اَزَل۪ي

• Başlangıcı olmayan nihâyetsiz kudret sâhibi (Allah).

kadir-i ezeli-i zülcelal / kadîr-i ezelî-i zülcelâl

• Varlığının başlangıcı olmayan sonsuz haşmet ve kudret sahibi Allah.

kadir-i hakim / kadîr-i hakîm / قَد۪يرِ حَك۪يمْ

• Herşeyi hikmetle yaratan sonsuz kudret sahibi Allah.

• Nihâyetsiz kudret sâhibi ve her işi hikmetli olan (Allah).

kadir-i kayyum / kadîr-i kayyûm

• Sonsuz kudret sahibi olan, herşeyi Kendi varlığıyla ayakta tutan ve dilediği gibi onları idare eden Allah.

kàdir-i kayyum / kàdir-i kayyûm

• Ezelden ebede kadar bütün varlıkları ayakta tutan sonsuz kudret sahibi, Allah.

kadir-i kerim / kadîr-i kerîm

• Sonsuz cömertlik sahibi olan ve kudreti herşeye yeten Allah.

kadir-i külli şey / kadîr-i külli şey

• Sınırsız güç ve kudret sahibi olan ve herşeye gücü yeten Allah.

kàdir-i külli şey / kàdîr-i külli şey

• Sınırsız güç sahibi olan ve herşeye gücü yeten Allah.

kadir-i layezal / kadîr-i lâyezâl

• Hiçbir zaman kaybolup gitmeyecek, sonsuz kudret sahibi Allah.

kadir-i mutlak / kadîr-i mutlak

• Kudreti herşeyi kuşatan, sınırsız güç ve kudret sahibi Allah.

kàdir-i mutlak

• Herşeye gücü yeten, sınırsız güç ve kudret sahibi Allah.

kadir-i mutlak / kâdir-i mutlak / kadîr-i mutlak / قَد۪يرِ مُطْلَقْ

• Herşeye gücü yeten, sınırsız güç ve kuvvet sahibi Allah.

• Nihâyetsiz kudret sâhibi (Allah).

kadir-i rahim / kadîr-i rahîm / قَد۪يرِ رَح۪يمْ

• Nihâyetsiz kudret ve rahmet sâhibi (Allah).

kadir-i zülcelal / kadîr-i zülcelâl / قَد۪يرِ ذُو الْجَلَالْ

• Kudreti herşeyi kuşatan ve sonsuz haşmet ve yücelik sahibi Allah.

• Nihâyetsiz kudret ve haşmet sâhibi (Allah).

kadir-i zülcemal / kadîr-i zülcemâl

• Kudreti herşeyi kuşatan ve sonsuz rahmet sahibi olan Allah.

kadir-i zülkemal / kadîr-i zülkemâl

• Kudreti herşeyi kuşatan, mükemmellik ve kusursuzluk sahibi Allah.

kadirane / kadîrâne

• Güç ve iktidar sahibi olarak.

kahhar hakim / kahhar hâkim

• Kahreden ve herşeye hükmeden güç ve kuvvet sahibi.

kahhar-ı zülcelal / kahhâr-ı zülcelâl

• Haşmet ve yücelik sahibi ve herşeye her zaman mutlak galip gelen ve kahretmeye gücü yeten Allah.

kahraman

• (Çoğulu: Kahramanan) Yiğit, cesur, bahadır. (Farsça)
• Fars mitolojisinde Rüstem'in yendiği kişi. (Farsça)
• İş buyuran, hüküm sâhibi. (Farsça)

kail

• Söyleyen. Anlatan. Nakleden. Söz sahibi. İnanmış.
• Boyun eğmiş. Rıza göstermiş, razı olmuş.

kail ve kani

• Bir konuda kesin kanaat sahibi olma ve dile getirme.

kainat halıkı / kâinat hâlıkı

• Evrenin ve herşeyin sahibi olan Allah.

kainat maliki / kâinat mâliki

• Evrenin ve yaratılmış herşeyin gerçek sahibi olan Allah.

kainat sahibi / kâinat sahibi

• Evrenin ve herşeyin yaratıcısı ve sahibi Allah.

kainatın sahibi / kâinatın sahibi

• Evrenin ve herşeyin yaratıcısı ve sahibi Allah.

kalb-i kerim

• Allah'ın lütuf ve ikramına ayna olan mübarek kalp sahibi.

kamil / kâmil

• (Kemal. den) Bütün, tam, olgun, eksiksiz, kemalde olan, kusursuz. Kemal ve fazilet sâhibi.
• Resul-i Ekrem'in de (A.S.M.) bir vasfıdır.
• Yaşını başını almış, terbiyeli ve görgülü kimse.
• Âlim, bilgin kişi.
• Bir aruz kalıbı ismi.

kamil-i mutlak / kâmil-i mutlak

• Sınırsız mükemmellik ve kusursuzluk sahibi Allah.

kamil-i zülcelal / kâmil-i zülcelâl

• Sonsuz mükemmellik ve büyüklük sahibi, Allah.

kamil-i zülcemal / kâmil-i zülcemâl

• Sonsuz mükemmellik ve güzellik sahibi Allah.

kamilin / kâmilîn

• Kemâl ve fazilet sahibi, mânevî yönden olgunluğa erişmiş kimseler.

kamilin-i ehl-i suffe / kâmilîn-i ehl-i suffe

• Suffede bulunan fazilet sahibi kâmil sahabeler.

kamilin-i nev-i beşer / kâmilîn-i nev-i beşer

• İnsanların içinde kemâl ve fazilet sahibi, mânevî yönden olgunluğa erişmiş olanlar.

kamilü't-tarikati'l-aliyye ve'l-müceddidiyye halid-i zülcenaheyn / kâmilü't-tarikati'l-âliyye ve'l-müceddidiyye hâlid-i zülcenâheyn

• Müceddid ve yüksek tarikat sahibi olan Halid-i Zülcenaheyn.

kanaatkar / kanaatkâr

• Kanaat sâhibi. Kanaat edip az şeyle iktifâ eden. (Farsça)

kanaatkarane / kanaatkârane

• Kanaat sâhibi bir kimseye yakışır tarzda. (Farsça)

kanu'

• Kanaat sâhibi. Kanaatkâr, kanaatli. Hakkına razı olan.

kanun-u zişuur / kanun-u zîşuur

• Şuur sahibi kanun.

kanun-u zivücud-u harici / kanun-u zîvücud-u haricî

• Haricî (maddî) vücud sahibi bir kanun.

kasib / kâsib

• Kazanç sahibi. Kazanmak için çalışan. Kesbeden. Marifet için çalışan.

• Kesbeden, kazanan, kazanmak için çalışan, kazanç sahibi.

kaviyy

• Allahü teâlânın Esma-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Her şeyi tam olarak yaratmakta kuvvet sâhibi olan, her şeyi yaratıp, varlıkta devâm ettiren; dilediğini yapmak kendisine zor gelmeyen.

kaviyy-i mutlak

• Sınırsız kuvvet sahibi olan Allah.

kayyum-u baki / kayyûm-u bâkî

• Devamlı hayat sahibi olan ve herşeyi her an ayakta tutan Allah.

kayyum-u zülcelal / kayyûm-u zülcelâl

• Herşeyi kendi varlığıyla ayakta tutan ve varlıklarını devam ettiren, büyüklük ve yücelik sahibi Allah.

kelam-ı rahmani / kelâm-ı rahmânî

• Sonsuz rahmet sahibi Allah'ın kelâmı.

kelamullahi'l-azizi'l-mennan / kelâmullahi'l-azîzi'l-mennân

• İzzet, şeref ve bol ihsan sahibi olan Allah'ın kelâmı.

kemal-i izzet ve şeref / kemâl-i izzet ve şeref

• Tam bir izzet, şeref ve haysiyet sahibi olma.

kemalat-perver / kemalât-perver

• Kâmil ve olgun insan. Kemalât sahibi. (Farsça)

keramet-i ilmiye

• İktisab suretiyle olmayıp, vehbi yani Cenab-ı Hakk'ın atiyyesi olarak geniş bir ilme mazhariyyetten hâsıl olan ilmi keramet.
• İlim tahsili ile çok büyük ilim sâhibi olan bir allâmeden çok daha yüksek vâsi' ve hârikulâde bir ilme mazhar bulunan, hem ilmî dehâsı ve fart-ı zekâsı tecrübe

kerametli

• Keramet sahibi; Allah'ın bir ikramı olarak verilen olağanüstü hal ve durumu gösteren kimse.

keremgüster

• Cömert, mükrim, kerem sâhibi. (Farsça)

keremperver

• Kerem sâhibi. Eli açık, cömert. Mükrim. (Farsça)

kerim / kerîm

• Her şeyin iyisi, faydalısı. Kerem ile muttasıf olan, ihsan ve inayet sâhibi. Şerefli ve izzetli. Muhterem, cömert, müsamahakâr. (Kur'an-ı Kerim tâbirindeki kerim; muazzez, mükerrem mânâsınadır. Kur'an-ı Kerim'de bu kelime 27 defa geçer ve ancak iki defa Cenab-ı Hak hakkında kullanılmıştır.)

• Kerem sahibi, cömert, ulu, büyük.

• Sonsuz cömertlik ve ikram sahibi Allah.

• Kerem sahibi.

kerim-i müteal / kerîm-i müteâl

• Sonsuz cömertlik ve ikram sahibi olan yüce Allah.

kerim-i pürneval / kerîm-i pürneval

• Her türlü nimeti bolca ikram eden, sonsuz kerem sahibi olan Allah.

kerim-i rahim / kerîm-i rahîm

• Sonsuz ikram ve ihsan sahibi, pek merhametli olan Allah.

kerim-i zülcemal / kerîm-i zülcemâl

• Sonsuz güzellik, ikram ve cömertlik sahibi olan Allah.

kesb-i malumat / kesb-i malûmat

• Bilgi sahibi olma, bilgi kazanma.

kesb-i muarefe / kesb-i muârefe

• Bir mevzuda çalışarak ihtisas sahibi olmak. Birbinini tanımak ve alışmak.

kesb-i vukuf

• Haberi olma. Vukuf sahibi olma. Bilgi edinme.

keşşaf-ı zihikmet / keşşâf-ı zîhikmet

• Hikmet sahibi keşfedici.

kibar

• (Tekili: Kebir) İnce ve nârin yapılı. Terbiyeli ve nezaket sahibi. Hassas.
• Kebirler. Büyük rütbeliler. Büyükler.

kira / kirâ

• Bir malın, menfaatine yâni kullanılmasına karşılık olarak verilen ücret. Bir evin, bir iş yerinin veya herhangi bir mülkün, taşıt veya binek hayvanının, sâhibi tarafından faydalanılmak ve kullanılmak üzere belli bir ücret karşılığında bir müddet için başkasına verilmesi.

kitab-ı rahmani / kitab-ı rahmânî

• Allah'ın sonsuz rahmet ve merhamet sahibi olduğunu anlatan kitap.

kitabet / kitâbet

• Kâtiblik, yazıcılık, yazı yazma ilmi.
• Güzel yazı ve güzel ifâde için lâzım olan yazı yazma usûl ve kâideleri.
• Kölenin belirli bir ücreti ödemek veya bildirilen şartları yerine getirmek karşılığında âzâd edileceğine (serbest bırakılacağına) dâir sâhibi ile yaptığı akid, sözleşme.

kodaman

• İleri gelen. Servet veya mevki sahibi kimseler hakkında alay yollu söylenir.

kudret-i sani / kudret-i sâni

• Herşeyi san'atla yaratan; güç, kuvvet, iktidar sahibi Allah.

kudret-i zülcelal / kudret-i zülcelâl

• Sonsuz haşmet ve heybet sahibi Allah'ın sonsuz kudreti.

kudretli

• Güç ve iktidar sahibi.

küfran-ı nimet / küfrân-ı nîmet

• Nîmete nankörlük etmek. Nîmeti kullanırken, nîmetin sâhibini unutmak. Allahü teâlâya verdiği nîmet ile âsî olmak yâni nîmeti yerinde kullanmamak.

kümmel

• (Tekili: Kâmil) Kâmiller. Olgunlar. İlmen, dinen ve mânen kâmil olan büyük zatlar. Büyük mâneviyat ve fazilet sahibi insanlar.

kümmelin / kümmelîn

• Kâmiller; büyük mâneviyat ve fazilet sahibi olgun kimseler.

kur'an-ı hakim / kur'an-ı hakîm

• Hakim olan Kur'an-ı Kerim. Hakim: Hikmetli, hikmet sâhibi, yahut çok hâkim ve muhkem mânalarına gelir.

kur'an-ı kerim / kur'ân-ı kerim

• Sonsuz şeref sahibi Kur'ân.

kur'an-ı mecid / kur'ân-ı mecîd

• Her şeyin üstünde şeref sahibi olan ve takdis ve senâlara lâyık olan Kur'ân.

kutb-ı arifin / kutb-ı ârifîn

• Ârif denilen evliyânın başı, en büyüğü, yüksek ilimler sâhibi.

la malike illa hu / lâ mâlike illâ hû

• Her şeyin hakiki sahibi olan Allah'tan başka ilâh yoktur.

laik cumhuriyet / lâik cumhuriyet

• Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrıldığı, her türlü inanç sahibine karşı tarafsız olarak din ve vicdan hürriyetinin sağlandığı cumhuriyet.

lebabet

• Akıllılık, zeyreklik. Akıl sahibi olma.

leyle-i zu-kadir / leyle-i zû-kadîr

• Kadir sahibi gece, kadir gecesi.

limmi / limmî

• Eser sahibinden eserlerine götüren delil, ateşin dumana delil olması gibi.

lukata

• Yolda veya başka bir yerde bulunup da, sâhibi bilinmeyen mal.

lükata

• Fık: Sâhibi belli olmayan sokakta bulunan şey. Bu malı yerden kaldırmağa İltikat, yerden kaldırana da Mültekit denir.

lutf-u hak / lûtf-u hak

• Herşeyi hakkıyla yaratan, varlığı hak olan ve her hakkın sahibi olan Allah'ın ihsanı, yardımı.

lutfkar / lutfkâr / لطفكار

• Lütuf sahibi. (Arapça - Farsça)

lutufkar / lutufkâr / لطفكار

• Lütuf sahibi. (Arapça - Farsça)

ma'bud-u cemil-i zülcelal / ma'bûd-u cemîl-i zülcelâl / مَعْبُودُ جَمِيلِ ذُوالْجَلَالْ

• İbâdete yegane lâyık, nihâyetsiz güzellik ve haşmet sâhibi olan (Allah).

ma'bud-u zişan / ma'bûd-u zîşan

• Yüce şân sahibi mabut; ancak kendisine ibadet edilen yüce şân sahibi Zât, Allah.

ma'bud-u zülcelal / ma'bûd-u zülcelal / مَعْبُودُ ذُوالْجَلَالْ / ma'bûd-u zülcelâl

• Kendisine ibâdet edilen haşmet sahibi(Allah).

• Kendisine ibâdet edilen haşmet sahibi(Allah).

ma'na-yı harfi / ma'na-yı harfî

• Kendisini değil de başkasını veya sahibini, ustasını, kâtibini anlatan, bildiren, tarif eden mânâ.

maarif-mend

• (Çoğulu: Maarifmendân) Bilgili, bilgi sahibi. Kültürlü. (Farsça)

maarif-mendan / maarif-mendân

• (Tekili: Maarifmend) Bilgi sahibi kimseler, bilgililer.

mabud-u cemil-i zülcelal / mâbûd-u cemîl-i zülcelâl

• Sonsuz haşmet ve güzellik sahibi, kendisine ibadet edilen Allah.

mabud-u zülcelal / mâbud-u zülcelâl / mâbûd-u zülcelâl

• Sonsuz haşmet ve heybet sahibi ve herşeyin kendisine ibadet ettiği Allah.

• Sonsuz haşmet ve heybet sahibi ve herşeyin kendisine ibadet ettiği Allah.

mabud-u zülcemal / mâbud-u zülcemâl

• Herşeyin kendisine ibadet ettiği sonsuz güzellik sahibi Allah.

mahbub-u zülkemal / mahbub-u zülkemâl

• Sonsuz kemâl sahibi olan ve gerçek anlamda sevilmeye layık olan Allah.

mahlul-u sırf

• Fık: Hakk-ı intikal ve hakk-ı tapu sahibi bırakmaksızın mutasarrıfının vefatiyle mahlul kalan arazi.

mahmud-ül hisal / mahmud-ül hisâl

• İyi ahlâk sahibi.

mahruyan

• Güzeller, ay yüzlüler. (Farsça)
• Mc: Veliler. Allah'a itaatten ayrılmayan manevî güzellik sâhibi kimseler. (Farsça)

mal-i gaybi / mal-i gaybî

• Bulunmuş ve sahibi çıkmamış mal.

malik / mâlik

• Sâhib. Malı elinde bulunduran. Bir şeyin mülkiyetini elinde tutan.
• Her şeyin sâhibi olan Allah.
• Cehennem zebânilerine hâkim ve onları idare eden meleğin adı.

• Mülkün sahibi.

malik-i hakiki / mâlik-i hakikî

• Herşeyin gerçek sahibi olan Allah.

malik-i kerim / mâlik-i kerîm

• Bol ihsan ve ikram sahibi olan, herşeyin sahibi olan Allah.

malik-i mülk / mâlik-i mülk

• Bütün mülkün gerçek sahibi olan Allah.

malik-i rahim / mâlik-i rahîm

• Özel şefkat ve merhameti olan ve herşeyin sahibi Allah.

malik-i rahim-i kerim / mâlik-i rahîm-i kerîm

• Bol ihsan ve ikram sahibi; sonsuz şefkat ve merhamet sahibi olan herşeyin sahibi Allah.

malik-i yevmiddin / mâlik-i yevmiddîn

• Herkesin dünyâda yaptığının mükâfat ve cezasını göreceği yer olan âhiretin, din gününün, mâliki, sahibi olan Allah (C.C.)

• Kıyamet gününün sahibi olan Allah.

malik-i zülcelal / mâlik-i zülcelâl

• Sonsuz haşmet ve yücelik sahibi ve herşeyin sahibi olan Allah.

malik-i zülkemal / mâlik-i zülkemâl

• Sonsuz kemâl sahibi ve herşeyin gerçek sahibi.

malik-ül-mülk / mâlik-ül-mülk

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Yaratılmışların ve onlarda bulunan her şeyin sâhibi olan.

maliki / mâlikî

• Görünen ve görünmeyen her şeyin gerçek sahibi olan Allah'ım.

malikü'l-bihar / mâlikü'l-bihar

• Denizlerin sahibi olan Allah.

malikü'l-mülk / mâlikü'l-mülk

• Bütün mülkün gerçek sahibi olan Allah.

• Mülkün sahibi, Allah.

malikü'l-mülk ve'l-melekut / mâlikü'l-mülk ve'l-melekût

• Görünen ve görünmeyen bütün mülkün ve âlemlerin sahibi olan Allah.

malikü'l-mülk-i zü'l-celali ve'l-cemali ve'l-ikram / mâlikü'l-mülk-i zü'l-celâli ve'l-cemâli ve'l-ikram

• Bütün mülkün sahibi, sonsuz haşmet, güzellik ve ikram sahibi Allah.

malikü'l-mülk-i zülcelal / mâlikü'l-mülk-i zülcelâl

• Bütün mülkün gerçek sahibi, haşmet ve yücelik sahibi olan Allah.

malikü'l-mülki zü'l-celali ve'l-ikram / mâlikü'l-mülki zü'l-celâli ve'l-ikram

• Bütün mülkün sahibi, sonsuz haşmet ve ikram sahibi Allah.

mana-yı harfi / mânâ-yı harfî

• Harf mânâsı; birşeyin kendisini değil de san'atkârını, ustasını, sahibini bildirip tanıtan mânâsı.

mana-yı ismi / mânâ-yı ismî

• Bir şeyin sahibine değil de, bizzat kendisine bakan ve kendisini tanıtan mânâsı.

mansıbdar / منصبدار

• Makam sahibi devlet memuru. (Arapça - Farsça)

marifet-i zülcelal / mârifet-i zülcelâl

• Sonsuz yücelik ve haşmet sahibi Allah'ı bilme, tanıma.

mayedar / mâyedar / مایه دار

• Mayalı. (Farsça)
• Paralı. (Farsça)
• Mal sahibi. (Farsça)
• Güçlü. (Farsça)

meh-ruyan

• Ay yüzlüler. Ay gibi parlak olanlar. (Farsça)
• Mc: Manevî güzellik. Ahlâk sahibi ve dindar olanlar. (Farsça)

mehere

• (Tekili: Mâhir) Mâhirler, ustalar, üstadlar. Hüner sahibi ve elinden iş gelen kimseler.

mekarim / mekârim

• (Tekili: Kerem) Keremler. İyilikler.
• Güzel ahlâk sahibi olmak.
• Ahlâk-ı hamide, Cenâb-ı Hakk'ın sevdiği, beğendiği güzel ahlâk.

mekarimkar / mekârimkâr

• Cömert, eliaçık. Kerem sâhibi. (Farsça)

mekin / mekîn

• Yüksek rütbe sâhibi. Vakarlı. Temkinli. Nüfuz ve iktidar sahibi.
• Yerleşmiş. Oturmuş. Sâkin, Muhkem.

mekis / mekîs

• Vakarlı. Onur sahibi. Ciddi ve ağırbaşlı kimse.

mektub-u rahmani / mektub-u rahmânî

• Sonsuz rahmet sahibi Allah'a ait herbiri birer mektup gibi mânâlar ifade eden varlıklar.

melaike-i kiram / melâike-i kiram

• Aziz, şeref ve kerem sahibi melekler.

melik / melîk

• Mülk ve melekut sâhibi. Padişah. Mutasarrıf.
• Bir kavmin başı. Mâlik. (İsimdir)

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Zâtında, sıfatlarında, hiçbir şeye muhtaç olmayan, her şey varlığında ve varlıkta kalmasında O'na muhtaç olan, her şeyin sâhibi, yaratıcısı.
• Pâdişâh, hükümdar.

• Hâkim-i Mutlak. Hükümdar. Sultan. Memleket sahibi. Padişah. Kadir. (Daimî sıfattır.)

melik-i kadir / melik-i kadîr

• Sonsuz güç ve kudret sahibi ve herşeyin sahibi olan Allah.

men lehül hakk

• Fık: Hak sahibi olan kimse.

mesaj

• Sözle veya yazı ile gönderilen haber. (Fransızca)
• Bir devlet adamının veya makam sahibi şahsiyetin, diğer bir şahsiyete veya cemaate gönderdiği yazılı haber. (Fransızca)

meşayih-ı kiram / meşâyih-ı kiram

• İzzet ve ikram sahibi şeyhler.

meşrep ehli

• Belli bir hareket tarzı ve metod sahibi olan.

meşruta

• Bir kimseye veya bir zümreye bırakılmış, bazı şartlara bağlı oluş.
• Sahibi tarafından veresesine satılmamak şartiyle bırakılmış ev vesaire.

metanet

• Sağlamlık. Kavilik. Sözünden ve kararından dönmemeklik. İnsanın, fikrinde sabır, azminde kavi ve akidesinde rüsuh sahibi olması. (Mukabili zaaf'dır) (Hak, iman ve İslâmiyet uğrunda metanet göstermek, çok kıymetli bir seciyyedir.)

metin

• Sağlam. Metanet sahibi. Kendine güvenilir olan.

mevcud-u hakiki / mevcud-u hakikî

• Gerçek varlık sahibi Allah.

mevcudat-ı cismaniye / mevcûdât-ı cismâniye / مَوْجُودَاتِ جِسْمَانِيَه

• Cisim sahibi varlıklar.

mevcudat-ı zevilhayat

• Hayat sahibi, canlı olan varlıklar.

mevla / mevlâ

• Yardımcı ve koruyucu olan Allahü teâlâ.
• Sevgili, sevilen.
• Âzâd edilmemiş, serbest bırakılmamış köle ve câriyenin sâhibi, efendisi.
• Âzâd edilmiş köle.
• Kölesini âzâd etmiş olan kimse.

mevla-yı kerim / mevlâ-yı kerim

• İkram sahibi olan Cenab-ı Hak (C.C.)

mevsuf

• Sıfat sahibi, sıfatlanan.

mevsuf-u zülkemal / mevsûf-u zülkemâl

• Sonsuz kemâl sahibi ve mükemmel sıfatlarla vasıflanan Allah.

meyve-i zişuur / meyve-i zîşuur

• Şuur sahibi, bilinçli meyve.

meyyit-i müteharrik

• Hareket halindeki ölü.
• Mc: Sağ olup, gayret sahibi olmayanlara söylenir.

mezheb

• Gitmek, tâkib etmek, gidilen yol. Mutlak müctehîd denilen dinde söz sâhibi âlimlerin, müslümanların yapmaları gereken hususlarla ilgili olarak dînî delîllerden (Kur'ân-ı kerîm, hadîs-i şerîfler ve İcmâ'dan) hüküm çıkarma usûlleri ve çıkarıp bildirdik leri hükümlerin hepsi.

mi'mar

• İmar eden. Hüner sâhibi. İnşaat plânlarını yapan ve bunların kurulmasına bakan san'atkâr. Binâ inşa eden mühendis.

mifzal

• Fazilet ve şeref sahibi.

mihmandar

• Misafir ağırlayan; ev, mülk sâhibi.

mihmandar-ı kerim / mihmandar-ı kerîm

• İkramı bol ve çok cömert olan misafir sahibi, Allah.

mihmandar-ı kerim-i zülcelal / mihmandar-ı kerîm-i zülcelâl

• Dünya misafirhanesinde kullarına yardım edip rızıklandıran sonsuz haşmet ve celâl sahibi Allah.

mihrban

• Merhamet ve şefkat sahibi. Muhabbetli, sevimli, yumuşak huylu ve güleryüzlü. (Farsça)

milkdar

• Hükümdar, pâdişah. Mülk sâhibi. (Farsça)

misafir-i rahman / misafir-i rahmân

• Sonsuz rahmet sahibi olan Allah'ın misafiri.

mizban

• (Çoğulu: Mizbanân) Ev sahibi. Misafir kabul eden kimse. (Farsça)

mizman

• Misâfiri ağırlıyan, misâfire ikram eden ev sâhibi. (Farsça)

mü'min-i kamil / mü'min-i kâmil

• Kemâl ve fazilet sahibi mü'min.

muanven

• İsim sahibi. Ünvanlı. Ünvan verilen. Meşhur. Tantanalı.

muazzef

• Nefsin arzularını terkeden, zühd sâhibi.

muazzez / مُعَزَّزْ

• İzzet ve şeref sahibi.

mübtedi'

• Bid'at sâhibi. Dinde değişiklik meydana getiren, dinde olmayan bir şeyi varmış gibi gösteren, dinde eksiklik ve fazlalık olduğunu söyleyerek değişiklik yapan. Ehl-i bid'at.

mücahid-i ali-himmet / mücahid-i âlî-himmet

• Yüksek gayret sahibi mücâhid.

mucid-i hakiki / mucid-i hakikî

• İcad etme iktidarının yegâne sahibi mânasında olarak (Allah) hakkında kullanılır.

muciddane / muciddâne

• Büyük bir çalışkanlıkla. Gayret sahibi bir kimseye yakışır suret ve şekilde. (Farsça)

müctehid

• İctihâd makâmına yâni Kur'ân-ı kerîmden, hadîs-i şerîf ve diğer dînî delillerden hüküm çıkarma derecesine yükselmiş büyük din âlimi. Bütün İslâm ilimleri ve zamânın fen bilgilerinde söz sâhibi âlim.

müctehid-i fiş-şer'

• Dînî hükümleri, Kur'ân-ı kerîm ve hadîs-i şerîflerden çıkarırken, kendine mahsûs kâide ve usûl koyan mezheb sâhibi müctehid. Buna müctehid-i mutlak da denir.

müctehid-i müstekıl

• Kur'ân-ı kerîmden ve hadîs-i şerîflerden doğrudan hüküm çıkarabilen ve kendine mahsûs kâide ve usûl koyan mezheb sâhibi müctehid. Buna, mutlak müctehid de denir.

müddei / müddeî

• İddia sahibi.

müdebbir-i rahim-i zülcemal / müdebbir-i rahîm-i zülcemâl

• Sonsuz güzellik sahibi, herşeyi şefkat ve merhametle sevk ve idare eden Allah.

müessir

• Te'sir eden. İz bırakan. Te'sirli. Dokunaklı.
• Hükmünü yürüten.
• Eserin sahibi.

• Tesir eden, etki, iz bırakan.
• İşleyen, hükmünü yürüten.
• Çok hissedilen, içe işleyen.
• Dokunan, dokunaklı.
• Eser sahibi. Allah Teâlâ.

müessir olma

• Gerçek tesir sahibi olma.

müessir-i hakiki / müessir-i hakikî / müessir-i hakîki / مُؤَثِّرِ حَقِيقِي

• Gerçek tesir sahibi olan, bütün sebepleri yaratıp hükmeden.

• Hakîkî te'sir sahibi (Allah).

müessir-i zi'l-iktidar

• Güç ve iktidar sahibi Yaratıcı.

mufahham

• Büyüklük kazanmış, kerem sahibi, itibarlı, azim, büyük.

müfessir

• Tefsir eden, izah eden. Anlayabildiği mânayı söyleyen ve yazan.
• Kur'an-ı Kerim'i tefsir edebilmek salahiyetini hâiz olan, âlim, fâzıl ve kuvve-i kudsiye sahibi zât.

müfessir-i alişan / müfessir-i âlişan

• Şan ve şeref sahibi açıklayıcı.

mugbir

• Gücenmiş. İğbirar sahibi.
• Toz koparan.

muhabbet-i rahman / muhabbet-i rahmân

• Sonsuz merhamet ve şefkat sahibi olan Allah'a duyulan sevgi.

muhadda'

• Aldana aldana bilgi ve tecrübe sâhibi olan.

muhakkıkin-i asfiya / muhakkıkîn-i asfiyâ

• Hz. Peygamberin çizgisinde yaşayan ve hakikatleri delilleriyle bilen ilim ve takvâ sahibi büyük zatlar.

mühendis-i mahir / mühendis-i mâhir

• Alanında maharet sahibi, becerikli olan mühendis.

muhlas

• Devamlı ihlâs sâhibi olan. Her şeyi Allahü teâlânın rızâsıyla yapan.

muhlis

• İhlâs sâhibi. Niyetini ve ihlâsını düzeltmeye uğraşan kimse.

mühr-ü rahmani / mühr-ü rahmânî

• Sonsuz rahmet sahibi olan Allah'ı gösteren mühür.

muhtac / muhtâc / محتاج

• İhtiyâc sâhibi. Akşam evinde yiyecek bulamayacak derecede fakîr kimse.

• İhtiyaç sahibi. (Arapça)
• Yoksul. (Arapça)

muhtaciyet

• İhtiyaç sahibi olmak. Muhtaçlık, fakirlik, sefalet, yoksulluk.

muhtar

• İhtiyar sahibi, hareketinde serbest olan.

muhterem / محترم

• Hürmet sahibi.

muhteris

• İhtiras sahibi. Çok fazla hırslı istiyen.

muhtesib

• Eskiden İslâm devletlerinde iyiliği emredip, kötülüğü yasaklayan, engel olan ve cemiyette güzel ahlâk ve fazîletlerin korunmasına ve dînî hükümlerin uygulanmasına, çarşı ve pazarların düzenine bakmakla vazîfeli, ilim, fazîlet ve kuvvet sâhibi kimse.

mukabele-i bilmisil

• Karşılaştığı aynı muameleyi sahibine iade etmek, o kimseye aynı muameleyi yapmak. Mukabil hareketi karşısındakine icra etmek.

mukadderat-ı hayat / mukadderât-ı hayât / مُقَدَّرَاتِ حَيَاتْ

• Hayat sahibi olarak (kaderde) takdîr olunanlar.

mukadderat-ı hayatiye / mukadderât-ı hayâtiye / مُقَدَّرَاتِ حَيَاتِيَه

• Hayat sahibi olarak (kaderde) takdîr olunanlar.

mukınun / mûkınûn

• Yakîn sahibi olanlar. Şüphesiz ve tereddüdsüz olarak imanî ve Kur'anî hakikatlara vâkıf olanlar.

muksit

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (ism-i şerîflerinden). Adâlet sâhibi, zâlimden mazlûmun hakkını alan.

muktedir

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (ism-i şerîflerinden). Kudret sâhibi, her şeye gücü yeten.

• Güçlü, iktidar sahibi.

mümarese

• (Çoğulu: Mümaresat) Çalışarak meharet kazanmak, üstadlık etmek. Bir işe devam ederek ihtisas sahibi olmak.
• Duruşmak.

mümtaziyet

• Ayrılık, ayrı vasıf sahibi olmak, ayrı ve üstün vasıflılık. Yüksek vasıf sâhibliği.
• Edb: İfadenin diğer sözlerden daha güzel ve farklı olması.

mümzi

• (Mazâ. dan) İmzâ sahibi, imzâ eden.

mün'im-i kerim / mün'im-i kerîm

• Sonsuz cömertlik sahibi ve nimet verici Allah.

mün'im-i rahim / mün'im-i rahîm

• Sonsuz şefkat ve merhamet sahibi ve gerçek nimet verici olan, Allah.

münker

• Yapılması uygun olmayan, âyet-i kerîme ve hadîs-i şerîflerle ve müctehidlerin (dinde söz sâhibi âlimlerin) söz birliği ile yasak edilen şey; günah.

mürebbi-i hakim-i zülcelal / mürebbî-i hakîm-i zülcelâl

• Herşeyi hikmetle yapan ve terbiye eden, sonsuz haşmet ve yücelik sahibi Allah.

müşahin / müşâhin

• Müslümanların cemâatini terk eden, bid'at sâhibi, mezhebsiz kimse.

müsakat şirketi / müsâkât şirketi

• Bağda üzüm, bahçelerde meyve ve bostanlarda sebze yetiştirmek için, toprak sâhibi ile çalışacak kimse arasında yapılan şirket, ortaklık.

müsemma / müsemmâ

• İsim sahibi, isimlendirilen.

müsemma-i zülcelal / müsemmâ-i zülcelâl

• Güzel isimlerin sahibi ve sonsuz büyüklük ve haşmet sahibi olan Allah.

müsemma-i zülcemal / müsemmâ-i zülcemâl

• Sonsuz güzellik sahibi ve en güzel isimlerle isimlendirilen Allah.

müsemma-yı akdes / müsemmâ-yı akdes

• En kudsî isimlerin sahibi olan Cenab-ı Hak.

• En kudsî isimlerle isimlenmiş, en kudsî isimlerin sahibi Cenâb-ı Hak.

müsemma-yı zülcelal / müsemmâ-yı zülcelâl / مُسَمَّايِ ذُوالْجَلَالْ

• Haşmet sâhibi olarak isimlendirilen (Allah).

müstaid / müstaîd

• Hazır; istidat ve kabiliyet sahibi.

müstefiz

• (Feyz. den) İstifaze eden, feyz alan. Kazanç sâhibi olan.

mutasallibane

• Salâbetli gibi, kuvvet sâhibi olana yakışır surette. (Farsça)

mutasarrıf

• Tasarruf hakkı ve salâhiyyeti olan. Tasarruf eden. Bir işi kendi isteğine göre idâre eden. Bir malın sahibi.
• Eskiden, vilâyetten küçük olan Sancağın en büyük idâre âmiri.

mutasarrıf-ı hakiki / mutasarrıf-ı hakikî

• Gerçek tasarruf sahibi olan, her işi kendi istek ve kurallarına göre idare eden Allah.

mutasarrıf-ı hakim / mutasarrıf-ı hakîm

• Herşeyi hikmetle yapan ve dilediği gibi kullanan sonsuz tasarruf ve yetki sahibi Allah.

mutasarrıf-ı rahim / mutasarrıf-ı rahîm

• Varlıklar üzerinde merhamet ve rahmetinin çok özel tecellîleri bulunan sonsuz tasarruf ve yetki sahibi Allah.

mutasarrıf-ı zişan / mutasarrıf-ı zîşân

• Şan ve şeref sahibi ve herşeyde istediği gibi tasarruf eden Allah.

mütearrif

• Bir şeyi araştırarak bilen. İrfan sahibi.

mütebahhir / متبحر

• Derin bilgi sahibi. (Arapça)

mütebahhirin

• Deryalar gibi geniş ilim sahibi âlimler.

mütebbahhirin-i ulema / mütebbahhirîn-i ulema

• Çok büyük, geniş ilim sahibi olan âlimler, allâmeler.

mütedehhi

• Üstün zekâlı ve anlayış sahibi gibi harekette bulunan.

mütedehhiyane

• Üstün zekâ ve anlayış sâhibi gibi harekette bulunana yaraşır yolda. (Farsça)

mütedeyyin

• Din sahibi; dinin emirlerini yerine getiren, dindar.

mütefavvız

• Mal sahibi olan.
• Üstüne alan.

mütehassıs

• İhtisas sahibi, uzman.

• İhtisas sahibi, uzman.

• İhtisas sâhibi, uzman. Bir işin hakîkatini, iç yüzünü çok iyi bilen, bir ilim dalında veya meslekte mâhir olan.

mütehassıs olmak

• İhtisas sahibi olmak, uzmanlaşmak.

mütemellik

• (Mülk. den) Mülk edinen, temellük eden. Malın sâhibi olan.

mütemevvil

• (Çoğulu: Mütemevvilin) (Mâl. den) Zengin. Mal mülk sâhibi.

müteneffiz

• Nüfuz sahibi, sözü geçer olan. İtibarı cari bulunan.

• Zorlu nüfuz sahibi olan.

mütesahib

• (Çoğulu: Mütesâhibin) Sahib çıkan, arka olan.

mütesavvıf

• Gafletten uzak yâni her an Hakk'ı zikreden, kalbini mânevî kirlerden temizleyen ve Allahü teâlâdan başka her şeyi gönlünden çıkaran, rûhunu cenâb-ı Hakk'ın zikri ile (anmakla) süsleyen tasavvuf ehli, velî, mürşid, ahlâk-ı hasene sâhibi. Çoğulu mütesa vvifûn, mütesavvifîn ve mütesavvife'dir.

mütevazı / mütevâzı

• Alçakgönüllü, tevazu sahibi.

müttaki

• Günahtan sakınan, çekinen, takva sahibi.

• Günahtan çekinen, takva sahibi.

muttali / muttâli

• Haberdar olma, bilgi sahibi olma.

muttali olma

• Farkına varma; bilgi sahibi olma, haberdar olma.

mütteki / müttekî

• Takvâ sâhibi. Allahü teâlâdan korkup, haramlardan, dinde yasak edilen şeylerden sakınan.

müznib

• Günahkâr, suçlu, günah sahibi.

naki / nâki

• Takva sahibi, günahtan arınmış.

nakkaf

• Temkinli kimse, iyi niyet sâhibi olan kişi.

nakkaş-ı zülcelal / nakkâş-ı zülcelâl

• Herşeyi nakışlı ve süslü bir şekilde yaratan, sonsuz haşmet ve yücelik sahibi Allah.

namus-u zihayat / nâmus-u zîhayat / nâmûs-u zîhayat / نَامُوسُ ذ۪ي حَيَاتْ

• Hayat sahibi kanun.

• Hayat sâhibi kanun.

namus-u zişuur / namus-u zîşuur

• Şuur sahibi yasa, kanun.

naşib

• Hâfız.
• Ok sahibi. İçine girip yapışan nesne.

nebahet

• (Nebahat) şeref, şan, onur, itibar.
• şan, şeref ve itibar sâhibi.

nebalet

• Zekâ, fazilet ve neciblik sâhibi olmak.
• Büyüklük, azamet.
• İyi olmak.
• Cömertlik, elaçıklık.
• Okçu, ok yapıp satan. Okçuluk.

nebil

• (Nebile) Akıllı, anlayışlı, zekâ sahibi.
• Yüksek meziyet sahibi. Güzel huylu.
• Bilgili ve faziletli kimse.

nebiy-yi zişan / nebiy-yi zîşan

• Şan sahibi Nebî; Hz. Muhammed (a.s.m.).

nebiyy-i zişan / nebiyy-i zîşân

• Şan sahibi Nebî; Hz. Muhammed (a.s.m.).

nefes-i rahman / nefes-i rahmân

• Sonsuz merhamet sahibi Cenab-ı Hakkın varlıklar üzerindeki rahmet esintisi.

neffah

• Hayır sâhibi ve iyiliksever kimse.
• Kokusu çok.

neş'et

• Meydana gelmek, vücuda gelmek. Büyüyüp kat ve kamet sahibi olmak. Yetişmek, ileri gelmek.
• Çıkmak. Kaynak olmak.

nur-u hak

• Hakkın ta kendisi olan, şeref ve yücelik sahibi Allah'ın nuru.

nuristan-ı rahman / nuristan-ı rahmân

• Sonsuz rahmet sahibi olan Allah'ın nurlu memleketi.

nuru'l-envar / nûru'l-envâr

• Nurların nuru, sonsuz nur sahibi olan Allah.

nüzul / nüzûl

• İnmek. Tasavvuf yolunda ilerleyerek, sebebler âlemini görmeyip yalnız sebeblerin sâhibini yâni Allahü teâlâyı bilme hâline ulaşan bir velînin insanları irşâd ve terbiye için, tekrar sebebler âlemine inmesi.

padişah

• (Pâdşâh) Büyük hükümdar, sultan. Cihan sahibi. Zararı def' eden, ıslah eden, muslih. (Farsça)

padişah-ı zişan / pâdişâh-ı zîşân

• Şan ve şeref sahibi olan padişah; Allah.

padişah-ı zülcelal / padişah-ı zülcelâl

• Sonsuz büyüklük, yücelik ve azamet sahibi Padişah, Allah.

paye

• Rütbe, derece. (Farsça)
• Merdiven ayağı. (Farsça)
• İlim sahibi olanların bir derecesi. (Farsça)

peygamber-i alişan / peygamber-i âlîşan

• Büyük şan ve şeref sahibi olan peygamber.

peygamber-i zişan / peygamber-i zîşân

• Yüksek şan ve şeref sahibi olan peygamber, Hz. Muhammed (a.s.m.).

peygamber-i zişan efendimiz hazretleri / peygamber-i zîşan efendimiz hazretleri

• Yüksek şan ve şeref sahibi olan peygamber; Hz. Muhammed (a.s.m.).

pişekar / pîşekâr / پيشه كار

• Sanatçı. (Farsça)
• Meslek sahibi. (Farsça)
• Ortaoyununda oyunu başlatan sanatçı. (Farsça)

purmend

• Evlâd sahibi. (Farsça)

rabb-i izzet

• İzzet, şeref ve yücelik sahibi olan Allah.

rabb-ı kerim / rabb-ı kerîm

• Her bir varlığı terbiye edip idaresi ve tasarrufu altında bulunduran, sonsuz cömertlik ve ikram sahibi olan Allah.

rabb-i kerim / rabb-i kerîm

• Sonsuz ikram ve ihsan sahibi, herşeyi idare ve terbiye edip egemenliği altında bulunduran Allah.

rabb-i rahim / rabb-i rahîm

• Sonsuz şefkat ve merhamet sahibi olan ve herbir varlığı terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulunduran Allah.

rabb-i rahim ve kerim / rabb-i rahîm ve kerîm

• Sonsuz cömertlik, şefkat ve merhamet sahibi olan ve herbir varlığı terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulunduran Allah.

rabb-i zülcelal / rabb-i zülcelâl

• Sonsuz heybet ve yücelik sahibi olmakla beraber herşeyin Rabbi olan Allah.

rabb-i zülcelal-i ve'l-ikram / rabb-i zülcelâl-i ve'l-ikram

• Sonsuz heybet ve yücelik sahibi olmakla birlikte çok ikramda bulunan ve herşeyin Rabbi olan Allah.

rabb-üd dar / rabb-üd dâr

• Ev sâhibi.

rabb-ül mal

• Mal sâhibi. Sermaye sâhibi.

rabb-ül'alemin / rabb-ül'âlemîn

• Âlemlerin rabbi, sâhibi olan Allahü teâlâ.

rabbena

• Ey bizim Rabbimiz! Ey Sâhib-i Hâlikımız! Ey bizi terbiye edip besleyen sâhibimiz! (meâlinde).

rabbü'l-alemin teala ve tekaddes hazretleri / rabbü'l-âlemîn teâlâ ve tekaddes hazretleri

• Bütün âlemleri idare ve terbiye eden, yücelik sahibi olan ve her türlü kusur ve eksiklikten uzak olan Allah.

rahim / râhim

• (Rahmet. den) Rahmet edici, merhamet eyleyen. Rahmedici. Muhafaza eden, bağışlayan. Rahmet ve merhamet sahibi, şefkat eden, gufran sahibi. (Kur'an-ı Kerim'de bu isim 220 defa zikredilir.)

• Rahmeti herşeyi kuşatan, sonsuz şefkat ve merhamet sahibi Allah.

rahim-i hakim / rahîm-i hakîm

• Herşeyi hikmetle yapan, sonsuz şefkat ve merhamet sahibi Allah.

rahim-i kerim / rahîm-i kerîm

• Sonsuz şefkat ve merhamet sahibi olan ve sınırsız bir cömertliği olan.

rahim-i mutlak / rahîm-i mutlak

• Sınırsız şefkat ve merhamet sahibi olan Allah.

rahim-i rahman / rahîm-i rahmân

• Rahmân ve Rahîm olan Allah; herbir kuluna karşı sınırsız rahmet sahibi olan ve rahmetinin eserleri dünya ve âhireti dolduran Allah.

rahim-i zat-ı zülcelal / rahîm-i zât-ı zülcelâl

• Rahmeti herşeyi kuşatan sonsuz haşmet ve yücelik sahibi olan Zât, Allah.

rahim-i zülcelal / rahîm-i zülcelâl

• Kullarına karşı özel rahmeti olan haşmet ve ikram sahibi Allah.

rahim-i zülcemal / rahîm-i zülcemâl

• Sonsuz güzellik sahibi ve her varlığa özel merhameti olan Allah.

rahim-i zülkemal / rahîm-i zülkemâl

• Sonsuz mükemmellik ve sınırsız rahmet sahibi olan Allah.

rahman / rahmân

• Bütün yaratıklara rızıklarını veren, her an bütün mahlukat hakkında hayır ve rahmet irade buyuran, bütün mahlukatına sayısız nimetler veren. Nizam ve adâlet sâhibi. (Allah)

• Çok merhamet sahibi ve şefkatle bütün yaratıkların rızkını veren Allah.

rahman-ı rahim-i zülcelali ve'l-ikram / rahmân-ı rahîm-i zülcelâli ve'l-ikram

• Kullarına karşı özel rahmeti olan ve rahmetinin eserleri dünya ve âhireti dolduran haşmet ve ikram sahibi Allah.

rahman-ı zülcemal / rahmân-ı zülcemâl

• Sonsuz güzellik ve merhamet sahibi olan Allah.

rahman-ı zülkemal / rahmân-ı zülkemâl

• Sonsuz mükemmellik ve merhamet sahibi olan Allah.

rahmet-i zülcelal / rahmet-i zülcelâl

• Sonsuz haşmet ve yücelik sahibi olan Allah'ın her şeyi kuşatan rahmeti.

rakik

• (Rikkat. den) Yufka yürekli, ince merhamet ve şefkat sahibi olan.
• Köle, câriye.

rasih / râsih / رَاسِخْ

• İlimde derinleşmiş olan, ilimde otorite sahibi olan.

• Derinlik sahibi ve sağlam olan.

rauf / raûf

• Çok acıyan, esirgeyen, merhamet sâhibi.
• Esmâ-i İlâhiyedendir.

• Çok esirgeyen, çok acıyan, çok merhamet sahibi olan Allah.

refik / refîk

• Dost ve arkadaş.
• Yumuşak huylu, rıfk sâhibi.

reşid / reşîd

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Mahlûkâta (yarattıklarına) doğru yolu gösterip, dilediğini bu yolda bulunduran.
• Rüşd sâhibi yâni, dînî vazîfelerini yerine getiren ve malını tasarruf edebilen, âkıl bâliğ olan, aklını ve malını yerinde kullanan.

resul / resûl / رَسُولْ

• Yeni bir kitap ve şerîat sâhibi Peygamber.

resul-i kibriya

• Büyüklük ve yücelik sahibi olan peygamber.

resul-i zişan / resul-i zîşân

• Büyük şan sahibi olan Allah'ın Resulü; Hz. Muhammed (a.s.m.).

rezzak-ı hakim / rezzâk-ı hakîm

• Hikmet sahibi rızık verici Allah.

rezzak-ı kerim / rezzâk-ı kerîm

• Bütün varlıkların rızıklarını veren ve pek büyük ikram sahibi olan Allah.

rezzak-ı rahim / rezzâk-ı rahîm

• Bütün varlıkların rızıklarını devamlı veren, sonsuz şefkat ve merhamet sahibi olan Allah.

rezzak-ı zülcelal / rezzâk-ı zülcelâl

• Sonsuz haşmet, yücelik ve heybet sahibi olan ve bütün canlıların rızıklarını veren Allah.

rical / ricâl

• Erkekler, adamlar.
• Yaya olanlar.
• Rütbeli, mevki sahibi kimseler, hadis ravileri.

• (Tekili: Recül) Erkekler, er kişiler.
• Mevki sahibi kimseler, devlet adamları.
• Yaya olanlar.

• Adamlar; makam sahibi olanlar.

ricalullah

• Allah erleri, mânevî kuvvet sahibi Allah'ın velî kulları.

rif'at

• Yükseklik. Yüksek ve büyük rütbe sahibi olmak, âlişan olmak.

ruhani / ruhanî / رُوحَان۪ي

• Ruh sahibi latif varlık.

rükunet

• Ağırbaşlılık. Vakar ve temkin sâhibi olma.

rüsuh

• Bir ilmin derinliğine, özüne ve inceliğine vakıf olma, sağlam ve geniş bilgi sahibi olma.

saadet-meab / saâdet-meâb

• Saâdet sâhibi. Saâdet bulan. (Farsça)

sadaka

• Allah rızası için ihtiyaç sahibi kişilere yapılan yardım.

sadakatkar / sadakatkâr

• Sâdık, sadakat sahibi. (Farsça)

sadıku'l-va'di'l-kerim / sâdıku'l-vâ'di'l-kerîm

• Vaad ve sözünde mutlaka duran Allah; cömertlik ve ikram sahibi Allah.

şafi-i hakim-i zülcelal / şâfî-i hakîm-i zülcelâl

• Hastalara şifa veren, her şeyi hikmetle, belli bir gaye ile yaratan ve sonsuz haşmet sahibi olan Allah.

sahabe-i kiram / sahâbe-i kirâm

• Cömertlik ve şeref sahibi Sahabeler; Peygamberimizi (a.s.m.) dünya gözüyle görüp onun yolundan gidenler.

sahib-i alem / sahib-i âlem

• Bütün âlemin, yaratılmış herşeyin sahibi Allah.

sahib-i arş-ı azam / sahib-i arş-ı âzam

• Kâinatın payitahtı ve merkezi olan büyük Arşın sahibi.

sahib-i celal ve cemal / sahib-i celâl ve cemâl

• Sonsuz haşmet, görkem ve güzellik sahibi.

sahib-i dünya ve ahiret / sahib-i dünya ve âhiret

• Dünyanın ve âhiretin sahibi olan Allah.

sahib-i hakiki / sâhib-i hakikî

• Bir şeyin gerçek sahibi.

sahib-i hane / sâhib-i hâne

• Ev sâhibi. Sahib-ül beyt.

sahib-i hayrat / sâhib-i hayrât

• Câmi, yol, çeşme vs. gibi hayırlı işler yapıp bırakmış kimse. Hayrat sâhibi.

• Hayırlar sâhibi.

sahib-i himmet

• Himmet ve gayret sahibi.

sahib-i ihtisas

• İhtisas sahibi, söz sahibi, uzman.

sahib-i iman

• İman sahibi.

sahib-i imtiyaz / sâhib-i imtiyaz

• İmtiyaz sahibi.

sahib-i inayet / sahib-i inâyet

• Yardım sahibi.

sahib-i insaf

• İnsaf sahibi, insaflı.

sahib-i kainat / sahib-i kâinat

• Evrenin ve herşeyin yaratıcısı ve sahibi Allah.

sahib-i kasr

• Sarayın sahibi.

sahib-i kelam / sahib-i kelâm

• Sözün sahibi.

sahib-i kemal / sahib-i kemâl / sâhib-i kemâl / صَاحِبِ كَمَالْ

• Üstün özellik ve fazilet sahibi.

• Kemal sahibi, olgun insan.

• Manevî olgunluk ve makam sahibi.

sahib-i kemalat / sahib-i kemâlât

• Üstün özellik ve fazilet sahibi.

sahib-i kevser / sâhib-i kevser

• Cenâb-ı Allah'ın ihsan ettiği Cennet nehrinin sahibi Hz. Peygamber (a.s.m.).

sahib-i kudret

• Güç, kuvvet ve iktidarı sahibi.

sahib-i kur'an / sahib-i kur'ân

• Kur'ân'ın sahibi olan Allah.

sahib-i mal

• Mal sahibi.

sahib-i medine-i münevvere

• Medine-i Münevvere'nin sahibi, efendisi; Hz. Peygamber efendimiz (a.s.m.).

sahib-i mertebe-i hilafet-i arziye / sahib-i mertebe-i hilâfet-i arziye

• Yeryüzü halifeliğinin mertebesinin sahibi.

sahib-i salahiyet / sahib-i salâhiyet

• Yetki sahibi, yetkili.

sahib-i şeriat / sâhib-i şeriat

• Kanun koyucu; şeriat sahibi; Peygamber efendimiz.

sahib-i tertib / sâhib-i tertîb

• Tertîb sâhibi. Üzerinde kazâya kalmış namaz borcu bulunmayan veya kazâya kalmış namazların toplamı beş vakti geçmemiş bulunan ve namazda sırayı gözetmesi gereken kimse.

sahib-i unvan-ı muhteşem

• İhtişamlı isim sahibi.

sahib-i velayet / sahib-i velâyet

• Velâyet sahibi, veli olan kimse.

sahib-i vicdan

• Vicdanlı, vicdan sahibi.

sahib-i zühd ve takva / sahib-i zühd ve takvâ

• Zühd ve takva sahibi; her türlü nefsanî arzulara karşı koyarak kendini ibadete veren ve Allah korkusuyla dinin yasaklarından kaçınan kimse.

sahib-i zuhur

• Zuhur sahibi; inkârcılık fikrine karşı ortaya çıkıp insanları hidayete ulaştırmaya vesile olan ve âhirzamanda ortaya çıkması beklenilen.

sahib-i zülcelal / sahib-i zülcelâl

• Büyüklük ve haşmet sahibi ve herşeyin sahibi Allah.

sahib-kemal

• Olgun, kemal sahibi. (Farsça)

sahib-ül beyt / sâhib-ül beyt

• Ev sâhibi.

sahib-ül yed / sâhib-ül yed

• Mal sahibi, malı elinde tutan kimse.

sahib-üs seyf / sâhib-üs seyf

• Kılınç sahibi. Maddeten kuvvetli olup, maddi cihad ile vazifeli olan.

sahib-üt tac / sâhib-üt tâc

• Tâc, sâhibi, İncil'de mezkur Hz. Muhammed'in (A.S.M.) ismi.

sahib-üz zaman / sâhib-üz zaman

• Zamânın sahibi. Zamânında İnd-i İlâhide en makbul insan. Müceddid.
• Mehdi-i zaman.

sahib-vücud

• Sözü geçer, mevki sâhibi kimse.

sahibe / sâhibe

• Bir şeyin sahibi olan kadın.

sahibe-i cemal / sâhibe-i cemâl

• Güzellik sahibi kadın. Güzelliği olan kadın.

sahibe-i hane / sâhibe-i hâne

• Ev sahibi kadın.

sahibet-ül beyt / sâhibet-ül beyt

• Ev sâhibesi.
• Kadın ev sâhibi.

sahibkeramet / sâhibkerâmet / صاحب كرامت

• Keramet sahibi. (Arapça - Farsça)

sahibnazar / sâhibnazar / صاحب نظر

• Görüş sahibi, deneyimli. (Arapça - Farsça)

sahibü'l-ihlas ve'n-nur ve'l-kemal ve'l-irşad / sahibü'l-ihlâs ve'n-nur ve'l-kemal ve'l-irşad

• İhlâs, nur, kemâl ve irşad sahibi.

sahibü'n-nur ve'l-azm ve'l-irade ve'l-irşad

• Nurun, azmin, iradenin ve doğrulara ulaştırıcı irşadın sahibi.

sahibü's-seyf / sâhibü's-seyf

• Kılıç sahibi.

sahibü't-tac

• Taç sahibi, sarık sahibi Peygamber Efendimiz (a.s.m.).

sahibülbeyt

• Ev sahibi.

sahibünnur / sâhibünnur

• Nur sahibi

sahibüsseyf

• Kılıç sahibi, savaşçı.

sahibüzzaman

• Yaşadığı zamanın manevî sahibi.

şahs-ı muhteris

• İhtiraslı, hırs sahibi olan kişi.

şahsiyet

• Bir kimsenin kendisine mahsus ahvâli. Şahıs olma. Karakter sâhibi ve makbul bir insan olma.

salahiyetdar

• Vazifeli, salahiyet sâhibi. (Farsça)

salih

• Dinin emir ve yasaklarına uygun hareket eden, takva sahibi.

salihat

• Dine uygun iyi hareketler. Cenab-ı Hakk'ın ve Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâm'ın beğeneceği işler, iyilikler.
• Hayır ve hasenat sâhibi müslüman kadınlar.

samih

• Cömert, eli açık sahavet sahibi ve civanmert olan.

san'atkar-ı zülcelal / san'atkâr-ı zülcelâl

• Sonsuz haşmet ve görkem sahibi olan ve her şeyi san'atlı bir şekilde yaratan Allah.

san'atkar-ı zülcemal / san'atkâr-ı zülcemâl

• Sonsuz güzellik sahibi olan ve herşeyi san'atlı bir şekilde yaratan Allah.

sanayi' şirketi / sanâyi' şirketi

• İki veya daha fazla san'at sâhibinin başkasından iş kabûl ederek ücretini paylaşmak üzere veya fabrika kurup îmâlât kârını paylaşmak üzere kurdukları şirket, ortaklık. Şirket-i A'mâl.

sani'-i hakim / sâni'-i hakîm

• Hikmet sâhibi olan yaratıcı. Allah (C.C.)

sani-i adl / sâni-i adl

• Herşeyi sanatlı bir şekilde yaratan ve sonsuz adâlet sahibi olan Allah.

sani-i alim / sâni-i alîm

• Sonsuz ilim sahibi olan ve herşeyi san'atla yaratan Allah.

sani-i alim-i zülcemal / sâni-i alîm-i zülcemâl

• Sonsuz güzellik sahibi olan ve sonsuz ilmiyle herşeyi san'atlı bir şekilde yaratan Allah.

sani-i fail / sâni-i fâil

• Her şeyi san'atla yaratan ve bütün fiillerin sahibi olan Allah.

sani-i hakim-i zülcelal / sâni-i hakîm-i zülcelâl

• Herşeyi san'atla ve hikmetle yaratan, sonsuz büyüklük ve haşmet sahibi Allah.

sani-i hakim-i zülcemal / sâni-i hakîm-i zülcemâl

• Her şeyi san'atla yaratan güzellik ve hikmet sahibi Allah.

sani-i kadir-i zülcelal / sâni-i kadîr-i zülcelâl

• Sonsuz haşmet ve azamet sahibi, herşeye gücü yeten, herşeyi sanatla yaratan Allah.

sani-i kerim / sâni-i kerîm

• Sonsuz cömertlik ve kerem sahibi ve herşeyi san'atla yaratan Allah.

sani-i muhteşem / sâni-i muhteşem

• İhtişam sahibi ve herşeyi sanatlı bir şekilde yaratan Allah.

sani-i zişuur / sâni-i zîşuur

• Her şeyi san'atla yaratan, şuur sahibi olan Allah.

sani-i zü'l-celal ve'l-ikram / sâni-i zü'l-celâl ve'l-ikrâm

• Sonsuz haşmet ve ikram sahibi ve herşeyi san'atla yaratan Allah.

sani-i zülcelal / sâni-i zülcelâl

• Sonsuz haşmet ve yücelik sahibi ve herşeyi san'atla yaratan Allah.

sani-i zülcemal / sâni-i zülcemâl

• Sonsuz güzellik sahibi olan ve herşeyi san'atla yaratan Allah.

sani-i zülkemal / sâni-i zülkemâl

• Sonsuz kemâl sahibi ve herşeyi sanatla yaratan Allah.

şari-i hakiki / şâri-i hakikî

• Şeriatın kurucusu ve gerçek sahibi olan Allah (c.c.).

seb'iyye

• Bozuk fırkalardan biri olan İsmâiliyye fırkasının diğer bir adı. Bu fırka, şerîat (din) sâhibi peygamberlerin sâdece yedi tâne ve yedincisinin Mehdî olduğunu, ayrıca her asırda yedi imâmın bulunduğunu iddiâ ettikleri için bu isimle anılmışlardır.

şecere-i zihayat / şecere-i zîhayât / شَجَرَۀِ ذِي حَيَاتْ

• Hayat sahibi ağaç.

sefain-i kibriya / sefâin-i kibriyâ

• Sonsuz azamet ve büyüklük sahibi Allah'ın gemileri; yani gazegenler, yıldızlar.

şefik

• Şefkatli, esirgeyen. Rikkat sahibi. Merhametli.

sefil

• Sefalet çeken, muhtaçlık içinde olan. Çok sıkıntıda bulunan.
• Uslu huy sahibi.

sehim / sehîm / سهيم

• Hisse sâhibi. Hissedar.

• Pay sahibi.

• Pay sahibi. (Arapça)

şehir

• Meşhur. Şeref ve şan sahibi.
• Alemlerce meşhur, Resul-ü Ekremin (A.S.M.) bir ismi.

şeref

• Yükseklik, yücelik. Büyüklük.
• İnsanlar arasında geçerli ve makbul olma. Büyük bir makam sâhibi olma.
• Cenab-ı Hakka itâat ve ubudiyyeti ve yüksek hizmeti ile çok ihsanına mazhar olma.
• İftihâr, övünme.

şerhan

• Çok tamahkâr, ziyade hırs sâhibi, açgözlü, haris.

şeriat sahibi

• İlâhi kanunların sahibi olan Allah.

sermayedar / sermâyedâr / سرمایه دار

• Sermaye sahibi, kapitalist. (Farsça)

şeş-ebrar

• Altı aded hayır sahibi ki, bunlar: Hz. Ebubekir, Hz. Ömer, Hz. Osman, Hz. Ali, Hz. Hasan, Hz. Hüseyin'dir (Radıyallahu anhüm).

sevb

• (Çoğulu: Siyâb-Esvâb-Esvüb) Elbise. Giyilecek eşya. Kaftan. Bez. (Bunların sahibine "sevvab" derler.)
• Rücu' manasına mastar.

şevketlu / şevketlû

• Tar: Padişahlar hakkında kullanılmış bir tâbir olup, azamet ve heybet sahibi mânalarına gelir.

sevm-i nazar

• Bir malı görmek yâhut göstermek üzere sâhibinin izniyle almak.

şeyhülislam / şeyhülislâm

• İslâm devletinde en yüksek dînî yetkili. Dînî işlerde zamânın en yetkili ve söz sâhibi âlimi.

seyyid

• Efendi.
• Hazret-i Muhammed'in (A.S.M.) soyundan olan, onun izinden giden.
• Temiz ve fazilet sâhibi Müslüman zât.
• Resül-i Ekrem (A.S.M.) herkesin imamı, büyüğü, önderi olduğundan kendisine bu isim de verilmiştir.

sıbğa-i rahmaniye / sıbğa-i rahmâniye

• Çok merhamet sahibi olan ve şefkatle bütün yaratıkların rızkını veren Allah'ın boyası.

sırr-ı teklif

• İnsanların dünyaya gelip, Allah (C.C.) tarafından vazifelendirilmelerinin hikmeti. Dünyaya gelip vazife sahibi olmanın sırrı.

sofestai / sofestâî

• Şüpheci; herşeyi, hattâ kendisini dahi inkâr eden, olumlu veya olumsuz hiçbir hükme varmayan daima şüphe içinde kalmayı esas alan bir felsefi zihniyet ve tutum sahibi, septik.

şöhret-şiar / şöhret-şiâr

• Şöhretli, şöhret sahibi.

şöhretgir

• Şöhret sahibi.

şöhretşiar / şöhretşiâr

• Şöhret sahibi, şöhreti herkesçe bilinen.

• Şöhretli. şöhret sahibi. (Farsça)

sosyoloğ

• İçtimaî bilgilerle uğraşan, toplu insan yaşayışı ve onların idare işlerinde bilgi sahibi olmaya çalışan. İçtimaiyatçı. (Fransızca)

sübhan

• Eksikliklerden uzak ve mükemmel sıfatlar sahibi olan Allah.

şübhe

• (Çoğulu: Şübeh - Şübühât) Tereddüd. Bir şeyin doğru olup olmadığına veya var olup olmadığına dair kat'i kanaat ve bilgi sahibi olmamak hâli.

şüf'a

• Bir malı müşteriye, mal olduğu fiata satmak.
• Huk: Satılmakta olan bir yerde hissesi bulunan veya oraya bitişik komşu olanın satılan şeyi almakta birinci derecede hakkı olması. Şüf'a sahibi kendinden habersiz satılan şeyi, dava ederse, bedelini ödeyerek müşteriden geri alabilir.
• <

şükr

• Verilen nîmetleri yerli yerinde kullanma. Allahü teâlâya, verdiği nîmetlerle isyân etmeme. Nîmetleri kullanırken sâhibini unutmama. Görülen iyiliğe karşı teşekkür. Allahü teâlânın emir ve yasaklarına uyma.

sultan

• Reis. İslâm Hükümdarı. Hâkimiyet sahibi. Padişah.
• Allah. (C.C.)
• Kuvvet, kudret ve hâkimiyet sâhibi.
• Hükümdar âilesinden olan anne, kız gibi kadınlardan her biri.
• Hüccet ve delil.
• Kahr ve tegallüb mânasında masdardır. Her şeyin yavuz, şiddet ve satvetin

sultan-ı ezel

• Sonsuz otorite ve hâkimiyet sahibi Ezelî Sultan, Allah.

sultan-ı mutlak

• Herşeye hükmeden, sınırsız egemenlik sahibi sultan.

sultan-ı zifünun / sultan-ı zîfünun

• İlim sahibi sultan.

sultan-ı zişan / sultan-ı zîşân

• Şan ve şeref sahibi sultan.

sultan-ı zülcelal / sultan-ı zülcelâl

• Sonsuz yücelik ve haşmet sahibi, herşeyin sultanı olan Allah.

sürriyye

• Sahibi tarafından başka yerde oturtulan cariye.

tabakat-ı ehl-i kemal / tabakat-ı ehl-i kemâl

• Olgunluk ve fazilet sahibi insanların tabakaları.

tabiat-ı müessire

• Tesir sahibi, yaratıcı tabiat.

tacdar / tâcdâr / تاجدار

• Taç sahibi, padişah. (Arapça - Farsça)

tacidar / تاجدار

• Taç sahibi, padişah. (Arapça - Farsça)

tacver / tâcver / تاجور

• Taçlı, taç sahibi, padişah. (Arapça - Farsça)

tahayyüz / تَحَيُّزْ

• Yer tutma, hacim sâhibi olma.

tahsilli

• Okumuş, ilim sahibi.

tak-ı mualla / tâk-ı muallâ

• Yüksek şerefe. Yüksek kubbe.
• Yüksek haysiyet ve şeref sahibi.

takva ehli / takvâ ehli

• Takvâ sâhibi. Allahü teâlâdan korkarak haramlardan sakınanlar.

takvim-i zişan / takvim-i zîşan

• Yaratılışın tam kıvamında olan şan ve şeref sahibi bir varlık.

tarik-ı hak

• Herşeyi hakkıyla yaratan, varlığı hak olan ve her hakkın sahibi olan Allah'ın yolu.

tasvib-i arifane / tasvib-i ârifane

• "İrfan sahibi zâtınızın uygun görmesi" anlamına gelen saygı ifadesi.

tazmin / tazmîn / تضمين

• Zarar ödeme, tazminat verme, zarar karşılama. (Arapça)
• Bir başka şaire ait beyti sahibinin adını da bildirerek kendi şiirinde kullanma. (Arapça)
• Tazmîn edilmek: Tazminat verilmek, zarar karşılanmak. (Arapça)
• Tazmîn etmek:
• (Arapça)

tebahhur / تبحر

• Göllenme. (Arapça)
• Derin bilgi sahibi olma, uzmanlaşma. (Arapça)
• Tebahhur etmek: Buharlanmak. (Arapça)

tecemmül

• Çirkinliği gidermek, vakar sâhibi olmak, şükr etmek ve nîmeti göstermek için zînetlenmek, süslenmek.

tecerrüb

• Tecrübe sâhibi olma.

tefennün

• Fen öğrenmek.
• Çok şeyler bilmek.
• Türlü türlü olmak.
• Bir fende maharet sahibi olmak.

tehiyyet-ül-mescid

• Mescide girince, oturmadan önce, mescidin sâhibine yâni Allahü teâlâya ta'zîm ve hürmet için kılınan iki rek'at nâfile namaz.

tehzib-i ahlak / tehzib-i ahlâk

• Temiz ahlâk sâhibi olmağa çalışmak. Ahlâkını düzeltmek.

tekebbür

• Kibir sâhibi olma, büyüklenme, kibirlenme, kendini büyük gösterme.

temeccüd

• Şeref sahibi olma. Ululanma.

temekkün

• Mekânlanmak. Yerleşmek. Yer tutmak.
• Vakar ve temkin sahibi olmak.
• Sultan yanında rütbe sahibi olmak.

temhid

• (Mehd. den) Döşeme, yayma, düzeltme.
• İskân etme.
• Bir maddede özür, bahane beyan eylemek.
• Özür sahibinin özrünü kabul ile tasdik eylemek.
• Serd etme, izah etme, arz etme.
• Mukaddeme yapma. Hazırlama.

temkin

• Ağır başlılık, usluluk.
• Ölçülü hareket sâhibi.
• Vakar, izzet. İktidar, kudret.
• Birini bir şeye muktedir kılmak.
• Kararsızlıktan kurtulup huzur ve sükuna mazhar olmak.
• Tedbir, ihtiyat.

temlik

• Mal sahibi etmek. Birine mülkü kazandırmak, sahib etmek.
• Mülk olarak vermek.

• Mülk edindirme, mal sahibi yapma.

temvil

• (Mâl. den) Mal sâhibi etme.

tenasüh

• İslâmdan hariç olan batıl bir fırkaya göre, ruhun bir bedenden başka birinin bedenine intikâl eder diye olan batıl inanışları.
• Miras sahibinin ölümü ile malının vârisine geçmesi.

teneffüz

• (Nefz. den) Nüfuz sahibi ve sözü geçer olma.

tenevvür

• Parlama, ışıldama.
• Bir şey hakkında bilgi sahibi olma.
• Münir ve münevver olmak. Aydın olmak. Nurlanmak.

tercüme-i ezeliye

• Ezelî tercüme; başlangıcı olmayan sonsuz varlık sahibi Allah'tan gelen tercüme.

teşa'ub

• Perâkende ve kol kol olup bölükler ve şubeler sahibi olma.
• Bozuk bir şeyin düzelmesi.
• Iraklaşmak.

teşekkürat-ı rahmaniye / teşekkürat-ı rahmâniye

• Sonsuz rahmet sahibi Allah'a yapılan teşekkürler.

teşerrüb

• Suyu kendine çekme, içme.
• Meşreb sahibi olma.

teslim / teslîm / تسليم

• Bir emâneti verme.
• Kabul etme.
• Doğru ve haklı bulma.
• Selâmetle dua etme.
• Karşısındakinin hükmü altına girme.
• Kendini Allah'ın takdirine terketme, emri altına girme.
• Belâ ve âfetten korunur olma.
• Bir şeyi, yeni sâhibine verme.
• Da

• Sahibine verme. (Arapça)
• Hakkını verme, doğrulama. (Arapça)

teslimat

• Emanetlerin asıl sahibine teslim edilmesi.

tevkifi / tevkîfi

• Şeriatın sahibi Cenab-ı Hakkın vahyetmesi, bildirmesi; tartışmasız hüküm.

tevzin-i adalet

• Adaletin her şeyi teraziye alması; her hak sahibine hakkının tam ve eksiksiz verilmesindeki ölçü, tartı, denge.

ulü'l-azm

• Azamet, ciddiyet, sabır ve sebat sahibi büyük peygamberler; Hz. Mûsâ, Hz. İsa, Hz. Nuh, Hz. İbrahim ve Peygamberimiz Hz. Muhammed (a.s.m.).

ülü'l-azm

• Şerîat sâhibi, yeni din getiren peygamberlerden altı tânesine ve en büyüklerine verilen ad. Bunlar; Âdem, Nûh, İbrâhim, Mûsâ, Îsâ ve Muhammed aleyhimüsselâmdır. Allahü teâlânın emir ve yasaklarını insanlara anlatırken çok sıkıntı çektikleri ve bu sık ıntılara sabr ettikleri için kendilerine bu isim

ulü'l-azmane / ulü'l-azmâne

• Büyük sabır ve metanet sahibi olan büyük insanlara yakışır şekilde.

ulü-l azm

• Kat'i azim sahibi, ciddiyet, sabır, sebat sahibi büyük zâtlar, hususan peygamberler (Aleyhimüsselâm). Başta Hz. Muhammed (A.S.M.), İsa, Musa, İbrahim, Nuh (A.S.).

ulülazm peygamberler

• Azimet, gayret, ciddiyet, sabır ve sebat sahibi büyük peygamberler; Hz. Nuh, Hz. İbrahim, Hz. Mûsâ, Hz. İsa, ve peygamberimiz Hz. Muhammed'e verilen sıfat.

ulüvv

• Büyüklük, yükseklik.
• Bir şeyin yukarısına çıkma.
• Şan, şeref ve kadr sahibi olma.

uluvv-ü cenab / uluvv-ü cenâb

• Yüksek makam ve kişilik sahibi.

ulüvv-ü cenablık

• Âlî cenablık.
• Kerem ve cömertlik sâhibi ve faziletli olmak. Büyüklük.

ümm-i veled

• Efendisinden (sâhibinden) çocuğu olan câriye, köle kadın.

unsur-u zihayat / unsur-u zîhayat / unsur-u zîhayât / عُنْصُرُذي حَيَاتْ

• Hayat sahibi, canlı unsur.

• Hayat sahibi unsur, madde.

urefa

• (Tekili: Ârif) İrfan sâhibi kimseler.

üstad-ı ekrem

• Cömertlik, şeref ve izzet sahibi Üstad.

üstad-ı zülcelal / üstâd-ı zülcelâl

• Celâl ve haşmet sahibi üstad; Cenâb-ı Allah.

vahdani / vahdânî

• Birlik sahibi, birliğe ait.

vahid-i kadir / vâhid-i kadîr

• Herşeye gücü yeten, sonsuz güç ve kudret sahibi olan, ve birliği herşeyi kaplayan Allah.

vahid-i zülcelal / vâhid-i zülcelâl

• Sonsuz haşmet ve görkem sahibi, bir ve tek olan Allah.

vakıf / vâkıf

• Bir şeye hâkim olacak derecede bilgi sahibi olan.

• Bilen, haber sahibi. Aşina. Bir işten iyi haberi olan.
• Vakfeden.
• Duran, ayakta duran.

vakur

• Ağırbaşlı, temkin sahibi. İzzetli, vakarlı.

valacah / vâlâcâh / والاجاه

• Yüksek mevki sahibi. (Farsça)

vali / vâlî

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Her şeyin mâliki (sâhibi), yaratıcısı, bütün işler tasarrufunda olan, her şey O'nun irâdesi, hükmü ile olan.

varis / vâris / وَارِثْ

• Servetlerin hakiki sahibi olan (Allah).

vasiyle / vasîyle

• Cahiliye döneminde bir koyun dişi doğurursa yavru sahibinin, erkek doğurursa ilâhlarının olurdu. Koyun dişi ve erkek yavru doğurduğu takdirde dişi yüzünden erkek yavru da kurban edilmezdi. Buna vasîyle denirdi.

veci

• Güzel, hoş, lâtif. Uygun, münasib.
• Bir kavmin büyüğü, reisi.
• Hürmetli insan.
• Sultan huzuruna girenler.
• Makam ve şeref sâhibi.

velini'met / velîni'met / وَل۪ي نِعْمَتْ

• Ni'met sâhibi, ni'meti veren.

velinimet / velînimet

• Nimeti veren, nimetin sahibi.

veliyy-ül emir

• Âmir. Emir veren. Emir sahibi.

veliyyü'l-emir

• Emir veren, emir sahibi olan.

veraset

• Miras sahibi olma. Ölen bir kimsenin mallarının Allah'ın (C.C.) emrine göre, şeriatça mirasçılara geçmesi.
• İrsiyet. Varislik, mirasçılık. Mirasta hak sahibi olma.

veriş / verîş

• Yürümek ve seğirtmek istediği hâlde sahibi engel olan davar.

vesait-i zimisal / vesâit-i zîmisal

• Misal sahibi vasıtalar; misalî araçlar.

vukuf / vukûf / وقوف

• Bir konu hakkında geniş bilgi sahibi olma. (Arapça)

ya celil / yâ celîl

• Ey sonsuz büyüklük ve haşmet sahibi Allah.

ya cemil / yâ cemîl

• Ey bütün güzelliklerin sahibi ve sonsuz güzellik sahibi Allah.

ya hak / yâ hak

• Ey varlığı hak olan ve her hakkın sahibi olan Allah.

ya hakim / yâ hakîm

• Ey herşeyi belirli maksat ve gayelere uygun olarak faydalı ve tam yerli yerinde yaratan, hikmet sahibi Allah.

ya hayy / yâ hayy

• Ey gerçek hayat sahibi olan ve her canlıya hayat veren Allah.

ya kebir / yâ kebîr

• Ey büyüklük sahibi Allah.

ya kerim / yâ kerîm

• Sınırsız ikram, lütuf, ihsan ve cömertlik sahibi Allah.

ya maliki / yâ mâlikî

• Ey benim asıl sahibim olan Mâlikim!.

ya rahim / yâ rahîm

• Ey rahmeti herşeyi kuşatan, sonsuz şefkat ve merhamet sahibi Allah.

zahid / zâhid

• Takvâ sahibi olan; nefsî isteklerden uzak kalan.

zaim

• (Zeâmet. den) Zeâmet sahibi. Kefil.
• Prens. Şef, lider.

zarif / zarîf / ظریف

• Zarafet sahibi, nazik, nüktedan. (Arapça)

zat-ı adl / zât-ı adl

• Her hak sahibine hakkını veren, sonsuz adalet sahibi olan Zât, Allah.

zat-ı ahmediye / zât-ı ahmediye

• Yüksek velâyet sahibi olan Hz. Muhammed'in (a.s.m.) zâtı, şahsiyeti.

zat-ı alim / zât-ı alîm

• Herşeyi hakkıyla bilen, ilmi herşeyi kuşatan, sonsuz ilim sahibi Zât, Allah.

zat-ı celil-i zülcemal / zât-ı celîl-i zülcemâl

• Sonsuz güzellik ve haşmet sahibi Zât, Allah.

zat-ı cemil-i zülcelal / zât-ı cemîl-i zülcelâl

• Sınırsız yücelik ve haşmetiyle beraber, sonsuz güzellik sahibi olan Zât, Allah.

zat-ı cemil-i zülkemal / zât-ı cemîl-i zülkemal

• Sonsuz mükemmellik ve güzellik sahibi Allah.

zat-ı ekrem / zât-ı ekrem

• Çok şeref ve itibar sahibi bir zât olan Hz.Muhammed.

zat-ı fazılane / zât-ı fâzılâne

• Fazilet ve yüksek meziyet sahibi kişi.

zat-ı ferd-i zülcelal / zât-ı ferd-i zülcelâl

• Bir ve benzersiz olan, sonsuz büyüklük ve haşmet sahibi Allah.

zat-ı hakim-i zülcelal / zât-ı hakîm-i zülcelâl

• Sonsuz haşmet ve büyüklük sahibi olan ve her şeyi hikmetle yaratan Allah.

zat-ı hakimaneleri / zât-ı hakîmâneleri

• Hikmet sahibi olan zâtınız.

zat-ı hayy ve muhyi / zât-ı hayy ve muhyî

• Gerçek hayat sahibi olan ve bütün canlılara hayat veren Zât, Allah.

zat-ı hayy-ı kayyum / zât-ı hayy-ı kayyum / ذَاتِ حَيِّ قَيُّومْ

• Daimi hayat sahibi olup, varlığında kimseye muhtâc olmayan ve mahlukatı varlıkta tutan zat (Allah).

zat-ı hayy-ı kayyum-u zülcelal / zât-ı hayy-ı kayyûm-u zülcelâl

• Her an diri olup her canlıya hayat veren ve her şeyi ayakta tutan, büyüklük ve haşmet sahibi zât, Allah.

zat-ı kadir / zât-ı kadîr

• Herşeye gücü yeten, sonsuz güç ve kudret sahibi Allah.

zat-ı kadir-i alim / zât-ı kadîr-i alîm

• Herşeyi hakkıyla bilen ve sonsuz güç ve kudret sahibi Zât, Allah.

zat-ı kadir-i hakim / zât-ı kadîr-i hakîm

• Sonsuz güç ve kudret sahibi ve herşeyi hikmetle yapan Zât, Allah.

zat-ı kadir-i zülcelal / zât-ı kadîr-i zülcelâl

• Kudreti herşeyi kuşatan ve sonsuz haşmet ve yücelik sahibi olan zât.

zat-ı kayyum-u zülcelal / zât-ı kayyûm-u zülcelâl

• Herşeyi kendi varlığıyla ayakta tutan ve varlıklarını devam ettiren, büyüklük ve haşmet sahibi Allah.

zat-ı keremkar / zat-ı keremkâr

• Yüksek şeref sahibi olan kişi.

zat-ı kerim / zât-ı kerîm

• Sınırsız cömertlik ve ikram sahibi Zât, Allah.

zat-ı kerim-i zülcemal / zât-ı kerîm-i zülcemâl

• Sonsuz güzellik ve cömertlik sahibi Allah.

zat-ı kibriya / zât-ı kibriya

• Sonsuz büyüklük ve yücelik sahibi olan Allah.

zat-ı maal-i sıfat-ı ali / zât-ı maâl-i sıfat-ı âli

• Yüksek vasıf ve niteliklerin sahibi olan şerefli, yüce zât.

zat-ı rahim / zât-ı rahîm

• Rahmeti herşeyi kuşatan, sonsuz şefkat merhamet sahibi Zât; Allah.

zat-ı rahim ve kerim / zât-ı rahîm ve kerîm

• Sonsuz rahmet ve ikram sahibi olan Zât, Allah.

zat-ı rahim-i kerim / zât-ı rahîm-i kerîm

• Sonsuz rahmet ve ikram sahibi olan Zât, Allah.

zat-ı şerif / zât-ı şerif

• Çok yüksek bir şeref sahibi olan Zât; Hz. Muhammed (a.s.m.).

zat-ı zihavarık / zât-ı zîhavârık

• Harikalar sahibi zât.

zat-ı zişuun / zât-ı zîşuûn

• Şuûn sahibi Zât, Allah.

zat-ı zülcelal / zât-ı zülcelâl / ذَاتِ ذُوالْجَلَالْ

• Sonsuz büyüklük ve haşmet sahibi olan Zât, Allah.

• Haşmet sâhibi olan zât (Allah).

zat-ı zülcelal ve'l-ikram / zât-ı zülcelâl ve'l-ikram

• Sonsuz yücelik, haşmet sahibi olan, çok ihsan ve bağışta bulunan Allah.

zat-ı zülcemal / zât-ı zülcemâl

• Sonsuz güzellik sahibi Zât, Allah.

zat-ı zülcemal ve kemal / zât-ı zülcemâl ve kemâl

• Sonsuz güzellik ve mükemmellik sahibi olan Zât, Allah.

zat-ı zülkemal / zât-ı zülkemâl

• Sonsuz mükemmellik sahibi Zât, Allah.

zeki

• Zekâ sahibi. Çabuk anlayışlı.

zel-cedd

• Kudret, kuvvet, azamet ve büyüklük sâhibi.

zel-cud

• Bol bol ihsan eden, cud ve cömertlik sahibi.

zelef

• Burnun küçük ve ucunun, gerisine eşit olması. (O burun sahibine "ezlef" derler) (Müe: Zülefâ)

zendeka

• Kâfirlik, dinsizlik. (Zendeka sâhibine zındık denir. Bazılarınca zındık; hem dinsiz, hem emvâl ve ezvacın iştirakine ve dehrin bekasına kail olan kimsedir.)

zevi-l ehsas

• Duygu sahibi olanlar, duyanlar, hissedenler.

zevi-l ervah

• Ruh sahipleri. Hayatlılar, ruhlular. Can sahibi olanlar.

zevil

• Sahibi, sahipler.

zevil erham / zevil erhâm

• İslâm mîrâs hukûkunda, Eshâb-ı ferâiz (farz hisse sâhibi) ve asabe denilen kimseler dışındaki yakın akrabâ.

zevilhayat

• Hayat sahibi.

zevilidrak / zevilidrâk

• İdrak sahibi.

zıddiyet

• Birbirine muhâlif, zıt olma hâli. Zıtlık. Birbirinden nefret etme. Zıt fikir veya kanaat sahibi olanların durumu.